Мемлекеттің пайда болу тарихы

      15 ғасырдағы қазақ мемлекетінің құрылуы да саяси – құқықтық  идеологияның пайда болып, қалыптасуымен жүріп отырды.Әсіресе Тәуке ханның (1680 -1718) тұсында құқықтар жинағы « Жеті жарғының»  жария болып, саяси –әлкеуметтік өмірге енуі қазақ мемлекетінің саяси құрылысын нығайтуға елеулі үлес болды.

      Бірақ мемлекет ерекше, бүкіл қоғамды қамтып, негізінен, атынан , қоғам үшін қызмет істейттін саяси ұғым.

      Мемлекет  қоғамның  атынан қоғамның ішінен де, басқа мемлекеттермен қатынастарда да қызмет атқарады.Сондықтан мемлекеттің  қоғам өміріне тікелей және жанамалай  әсер ететін ерекше органдары және басқа  саяси ұйымдардан ажырататын белгілері бар.Оларға жататындар мыналар:

     1.Мемлекеттік егемендік.Мемлекеттің негізгі елгілерінің  бірі –ол басқа мемлекеттерден тәуелсіз болады, оларға бағынышты емес. Мемлекет өзінің ішкі және сыртқы саясатын өзі қалыптастырып, өз еркімен жүзеге асырады.Былайша айтқанда , басқа мемлекеттерге  жалтақтамай, өзінің ішкі және сыртқы істерін өзі атқарады. Мемлекет жария өкіметтің пайда болуы  нәтижесі ретінде қалыптасатын , қоғам өмірінің ұйымдастырудың нысаны  және  оның негізгі салдарына басшылық ететін қажетті жағдайларда өкіметтің күш қуатына сүйенетін басқару жүйесі.

     2.Билеуші органдар. Мемлекеттік билікті іске асырушы органдар мен мекемелердің  ерекше жүйесінің болуы.(сот, армия, полиция) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     евенвд

     Олар  мемлекетті –экономикалық  жоғары кластың  саяси билігінің ұйымдастырылуы және  оның диктатурасының құралы ретінде қарастырды.

     К.Маркс  пен Ф.Энгельс былай деп жазған: «Саяси биліктің өзі бір биліктің  екіншісін басу үшін жасалған, ұйым дасқан зорлығы деген сөз»

     Бұлардың  соңынан В.И.Ленин де мемлекеттің   бір класстың екіншісінен  басымдылығын қамтамасыз ететін  мәшине ретінде көрген.Ол былай деген: « Мемлекет өзінің антиподыменн ( өзіне қарама- қарсы  класпен)  татуласуы мүмкін емес  нақты кластың басты органы болып табылады.

     Бірақ 19 ғасырдың 40 жылдарының 2-ші жартысынан бастап, Қазан төңкерісі мен Ресейдегі  социолизм құрылысының басына дейінгі орнаған аталған антогонистік  класстық  қоғамдағы мемлекеттің марксистік түсінігі  мемлекеттің пайда болуын, мәнін қызмет етуін, дамуын түсіндіруінде  басым рөльді атқарғанымен, өзгермелң тарихи жағдайда  ол түсінікке жалпылама  мағына беріп, догмаға айналдыруға  және барлық кезең мен  елдерге таратуға бодлмайтын еді.

     Бұндай  көзқарас жеке елдердің ішіндеггі  мен халықаралыұ алаңдағы күрес пен класстық қайшылықтарды шиелендіруге және  аталмыш құбылыстағы мәжбүрлеу, зорлау жақтарына басымдылық етіп , мемлекет туралы ойды  қате пайымдап. Кедейлендіріп және әлееуметтік мақсаты мен мәнін қарапайым, бір жақты түсінігін білдіреді.

     Сондықтан екінші дүниежүзілік соғыстан кейін  бол,ған әлемдегі түпкілікті өзгерістерге баланнысты мемлекетті тек  қана класстық тараптан талқылау Батыстың капиталистік елдеріндегі ғана емес, сонымен қатар  Кеңес Одағындағы,  ал ол ыдырағаннан  кейін  ресей мен ТМД – ның  басқа да мемлекеттеріндегі  мемлекеттің  даму барысымен қайшылыққа түсті.

     Айта  кететін жағдай – қарастырылып жатқан  мемлекет талқылауына көзқарас жаңышыл буржуазиялық теориялар мен батыс еуропалық социал –демократиядағы Аристотельден Каутскийге дейінгі мемлекеет туралы  марксистік емес көптеген ілімдердің қазіргі ізбасарларын  идеалистік және ғылыми емес деп негізсіз ығыстырған.Үлкен рухани құндылық болып  табылатын осы ілімдердің осы  алуан түрлілігі мен ерекшеліктеріне қарамастан, әлемдік дамудың көпғасырлық тәжірибесін бейнелей отырып, олардың ьарлығы дерлік  мемлкекетті ортақ бақытқа жету мен әлеуметтік компромистер институты ретінде түсінуге бірігеді.

     Мемлекет  дамуы – мемлекет қоғамдық еңбек  бөлінісінің , жеке меншіктің пайда  болуы нәтижесінде  алғашқы қауымдық құрылыс тапқа бөлінуініғ туындысы. Мемлекет жария өкіметтің пайда болуы  нәтижесі ретінде қалыптасатын , қоғам өмірінің ұйымдастырудың нысаны  және  оның негізгі салдарына басшылық ететін  қажетті жағдайларда өкіметтің күш қуатына сүйенетін басқару жүйесі.

     Құрылымы, өкілеттіліктеррі, қызмет етуі, билік  ету аумағы қатаң түрде құқыққа  негізделіп, мақсаты  - адам мен азаматтың  құқықтары мен бостандықтарын мойындау және қорғау болып табылатын демократиялық

           Ддвегггггггвдгггггг 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Мемлекттік  – биліктің сипаты және осыған негізделген құқықтық актілерді шығару мен оларды  бұзушылықтардан сақтау қабілеті.

      Осы арнайы құрылған мемлекеттік  механизинің  осы өзінше дағдыланған «мәшиненің»  қызмет етуі ерекше қабатының  мемлекет қызметшілерінің  боуын талап  етеді.Олардың негізгі міндеті- кластық қоғамда қалыптасқан еңбек бөлінісін есептегенде - басқару болып табылады.

      5. мемлекет заңдылық пен құқықтық тәртіпті қорғауға арнайы  құрылған құқық қорғау /жазалау/ органдары /сот,прокураткра, полиция және т.б./ бар саяси жүйедегі саяси ұйым .

      6.Тек мемлекетте ғана емес-өзінің қорғанысын , егемендігін, территориялы тұтатығын, қауіпсіздігін қаимтамасыз ететін қарулы күштер мен қауіпсіздік органдары бар.

      7. Қоғамдық қатынастарды мемлекеттік қатынастарды  мемлекеттік реттегіші  және қоғамның мемлекеттік еркінің экономикалық және рухани талаптандырылғын нормативтік көрінісі болып табылатын құқықтық  мемлекетпен  тығыз байланыстты  жоғарыда қарастырылған белгілердің барлығымен  араласатын және олардың кейбіреуін жалпылайтын мемлекеттің маңызды белгілерінің бірі.Мемлекет құқықсыз, ал құқық мемлекетсіз  әрекет еткен мысалды  тарихта табу қиынға соғатыны анық.

      Мемлекеттің тұтас алынған белгілері – оның қоғамның  саяси жүйесінде ерекше  орны мен бастапқы ролән түсіндіреді.Әртүрлі тарихи дәуірдк әртүрлі әлекметтік экономикалық жағдайларда мемлекеттің аталған белгілері нақты ішкі мазмұнмен де , өзінің сыртқы көріннісімен де  әртүрлі екендіктері әбден түсінікті.

      Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында  демократия мен бостандық, тұрақтылық пен азаматтық  бейбітшілік, мемлекет халықтарының келісімі өркениеті қоғғамға  өту  мен реформаларды жалғастыру орнаған.

      Бұл мақсаттарды жүзеге асыру – мемлекетті нығайтумен Қазақстандағы мемлекеттік биліктің  барлық институттарының әрекет қабілеттіліктерін  қамтамасыз етумен және биліктің  өзіне де құқықтық тәртіпті орнатумен  ажырамас байланысты.

      Мемлекет  қоғғамның саяси жүйесінің басты  эллементі.Мемлекет саяси жүйенің  ннегізгі институты болып табылады.

      Қоғамдағы кез –келген саясаттың жүзеге асырылуы мемлекетпен байланысты.Сондықтанда мемлекет туралы мәселе өте күрделі және көп қырлы.

      Қоғамдағы кез келген саясаттың жүзеге асырылуы мемлекетпен байланысты.Сондықтан  да мемлекет туралы  мәселе өте күрделі  және көп қырлы. 

            2.1 Мемлекетті басқару және құрылыс нысандары

     Конституциялық  құқықта мемлекет нысанын жіктеудің  өзіндік ерекшеліктері бар. Ол мемлекеттік  биліктің бөлінуі және тұтастығы  осы тұрғыдан қарағанда  мемлекет нысанын поликратиялық ( көп қырлы ) монократиялық ( жеке адам билігі) деп ажыратады.

     Поликратиялық мемлекет нысаны – биліктің мемлекеттің әртүрлі  органдарынығ арасында бөлінуі ( парламент –заң шығарушы, мемлекет басшысы  және үкімет- атқарушы, соттар – сот билігі)  өзін –өзі тежеу мен тепе –теңдік принциптерімен, аумақтың өзін – өзі басқару арқылы жүргізіледі.

     Монократиялық мемлекет нысаны -  органның нысаны немесе лауазымды тұлғғаның жеке билігімен сипатталады.

     Мемлекет  нысаны  мынадай сұрақтарға жауап  береді. Мемлекеттік билік қандай принциптерге және қандай территориялық  ерекшелікке байланысты құрылған,мемлекеттің  жоғары  органдары қалай құрыладығ  олар өзара  және халықпен қандай байланыста жұмыс істейді, олар қандай әдістермен  жүзеге асырылады.

     Мемлекет  нысаны –дегеніміз басқару нысанына және саяси (мемлекеттік) режиміне сәйкес  мемлекеттік биліктің  ұйымдастырылуы, мемлекет формасы сол мемлекеттің  қалыптасуы мен дамуының нақты – тарихи жағдайына байланысты болады,  оған мемлекеттік саяси тарихи типі мен әсерін тигізеді.Мысалы. феодалдық  типтегі мемлекетке  басқарудың монархиялық формасы сәйкес келді, буржуазиялыққа республикалық.Мемлекет формасы көп жағдайда елдегң саяси күштерге байланысты дамиды. Мысалы: буржуазиялық революциялар (Англиядағы) буржуазия мен монархия пайда болды.Мемлекет формасына  мемлекеттің ұлттық құрамы, тарихи дәстүрлер, мемлекеттің территориялық көлемі, басқа да факторларға  әсер етуі мүмкін.

     Мемлекет  формасы ретінде  мемлекеттік  басқару формасына, мемлекеттік  құрылысына  және саяси режимге  байланысты мемлекеттік билік ұйымдарының  құрылуы түсіндіріледі.

     Мемлекет  формасы  нақты тарихи қалыптасуы мен даму жағдайларына байланысты

     Мемлект формасы мемлекттік ұлттық құрамы, тарихи дәстүрлері,елдің теориялық  көлемі және тағы басқа  факторлар  әсер ете алады.Мемлекет басқару  формасы  мен саяси  өкіметтің  негізгі институттарының құрылысына қарай  да әр түрлі болады.

     Мемлекеттің белгілері оның алғышарттарындағы  көріністерден тарихи пройестер  барысында мемлекеттің ннысаннына айналады.

     Мемлекет  нысандары (формасы) дегеніміз адамдар  арасындағы, адамдар мен мемлекет  арасындағы  оларды басқару процесінде саяси режим өзара саяси қарым  –қатынасын айқындайтын ( басқару нысаны) және мемлекеттік әкімшілік аумақтық  бөлінуін аймақтық құрылым ұйымдасқан бірлігі. Мемлекет-қоғамның ұйымдық құрылымды объективті қажет ететін ішкі эволюциясының өнімі.Мемлекет нысаны формасы   адамдар арасындағы  адамдар мен мелекет арасындағы, адамдар мен мемлекет арасындағы   оларды    басқару процесінде (саяси режим )   өзара саяси қарым қатынасын

     Лвесгрпбм 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1. Мемлекеттік органдардың белгілі бір мезгілге сайлануы;
2. Мемлекеттік басшының белгілі бір мезгілге

жылғы СССР тәжірибе көрсеткендей федерацияны  конфедерацияға қайта айналдыруға  және оның мүлдем толығымен бөлінуіне  басқа тенденцичя мүмін екендігі көрсетеді.

       Сондай-ақ, тәуелсіз мемелекеттердің  бірігуі конфедерация деп аталады.

       Конфедерация- тәуелсіз мемелекеттердің  одағы. Бұндай одақ бір немемсе  бірнеше саяси, экономикалық, әскери  т.б. мақсаттарды көздеп құрылады. (ТМД) конфедерация белгілері бар құрылым мемелекет конфедерациялық одаққа кіре отырып, өзінің тәуелсіздігін толық сақтайды.

       Мемелекет конфедерациялық одаққа  өзінің тәуелсіздігін толығымен  сақтап, ішкі және сыртқы істердің  барлығында дербес субъект бола  береді. Мұндай шарттарда конфедерация  органдарын одақ мушелеріне қатысты  императивтік билік болмайды  және бұлармен қабылданатын шешімдер  одаққа енді кірген мемелекеттер  үшін бұл шешімдер өзінің билік  органдарымен расталғаннан кейін  ғана міндетті болады. Әдетте  конфедерацияның бір әскери заң  шығарушы органдары, бір азаматтығы, бір салық , бюджет, ақша бірлігінің  жүйесі болмайды. Конфедерацияның  маңызы бойынша шапқыншылық немесе қорғаныс одағы болатын шатастырмау керек. Оларға қарағанда конфедерация тиісті тұрақты болады және оның мемелекеттік заңды сипаттамасымен және өз биліктерімен тек қана сыртқы істерде ғана жүзеге асырылмайтын, басқарудың конфедералдық органдары бар.