Кәсіпорынға маркетингті енгізу тәжірибесін жетілдіру жолдары

[өңдеу]Маркетинг тактикасы

Ағымдағы нарықтық жағдай, тиісті міндеттерді, маркетинг стратегиясында көзделген шараларды жүзеге асыру негізінде қысқа мерзімге арналған маркетинг мақсаттарына жету. М. т. компанияның әрбір рыноктағы және әрбір тауар бойынша мақсаттарын межелі уақытта әзірлеуді, сондай-ақ межелі маркетинг стратегия-сында іске асыруға бағытталған нақты іс-қимылды көздейді. Мұнда маркетингтің аралық мақсаттарын белгілеу, бұл мақсаттарға жету құралдарын таңдау, маркетингтік операциялардың уақыт жөнінен дәйектілігін айқындау, соның ішінде рынокқа кіру мен одан шығу сәтін таңдау, маркетинг үдерісіне түрлі қатысушылар арасында әрбір кезеңдегі міндеттері мен жауапкершілігін бөлісу, маркетинг бойынша түрлі кезеңдердегі шығындарын оңтайландару қамтылады. М. т. тұрақты пайда деңгейіне қол жеткізуге, коммерц. қызметтердің рынокта белсенділік көрсетуіне, жағдайдың өзгеруіне бейімделуге, қызметкерлердің бастамашылығын пайдалануға, бәсекелестердің іс-әрекетіне жауап шаралар қолдануға, тұтынушылар сұранымының өзгеруіне орай іс- қимылдарға түзетулер енгізіп отыруға бағытталады. С. Тоқсанбай

[өңдеу]Маркетинг тұжырымдамасы

Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның‚ коммерциялық ұйымның  тауар өндіру-өткізу және еңбек қызметін басқару туралы ғылыми негізделген  қағидаттар жүйесі. ұылымның экон. теория‚  менеджмент‚ социология‚ эконометрия‚ психология‚ т.б. салаларындағы  толып жатқан іргелі зерттеулердің  нәтижелеріне негізделеді. Ол нарықтық айырбас заңдылықтарын‚тауар өндірушінің  ұдайы өзгеріп отыратын экон. жағдайларға  бейімделу қағидаттары мен әдістерін  зерделейтін ерекше ғыл. пән ретінде  қалыптасқан. Маркетингті басқару  түрлі тұжырымдамалар (көзқарастар) тұрғысынан жүзеге асырылады. Мыс.‚  өндірістіжетілдіру тұжырымдамасы  бойынша тұтынушылар көпшілік қолданыстағы бағасы арзан тауарларды сатып алғысы келеді‚ демек‚ басшылардың міндеті  — өздерінің күш-жігерін өндірісті  жетілдіруге‚ оның тиімділігін арттыруға  жұмылдыруы керек деген пайымдау басшылыққа алынады; тауарды жетілдіру  тұжырымдамасы — тұтынушы сапалы тауарға жоғары баға береді‚ демек‚ кәсіпорын тауарды ұдайы жетілдіруге  баса назар аударуға тиіс деген пайымдауға негізделеді; коммерциялық күш-жігерді  қарқындатутұжырымдамасы — кәсіпорын  тауарды өткізу мен ынталандыру  саласында айтарлықтай күш-жігер  жұмсамаса‚ оның тауарлары жеткілікті көлемде сатып алынбайды деген  пайымдауға негізделеді; әлеум.-этикалық маркетинг тұжырымдамасы бойынша  фирманың тұтынушыларды бәсекелестерден  гөрі неғұрлым тиімді де өнімді тәсілдер арқылы қанағаттандыру қабілеті оның мақсатқа қол жеткізуінің кепілі болады. С. Рахымжанұлы

[өңдеу]Маркетингілік ақпарат жүйесі

Жоспарлауды жетілдіру, маркетингілік  шараларды жүзеге асыру және олардың  орындалуын бақылау мақсатымен адамдардың өзара байланысының және маркетинг  саласындағы өкімгерлер дер кезінде  пайдаланатын көкейтесті, дәл ақпаратты жинауға, сыныптауға, талдауға, бағалауға және таратуға арналған жабдық пен әдістемелік тәсілдердің тұрақты қолданыстағы жүйесі. Маркетингіні басқару жөніндегі міндеттерін орындау барысында басшылар ұлан-ғайыр ақпаратқа ділгер болады. 
 
Жақсы жоспарланған Маркетингілік ақпарат жүйесінің құрамы, әдетте, оның төрт құрамдас жүйесінен (бөлігінен) тұрады.

Біріншісі — ішкі есеп-қисап жүйесі, ол ағымдағы өткізудің, шығын сомасының, материалдық босалқы қорлар көлемінің көрсеткіштерін, қолма-қол ақша қозғалысын, дебиторлық және кредиторлық берешек туралы деректерді көрсетеді.

Екіншісі — сыртқы ақпаратты жинау жүйесі, мұнда көздер мен әдістемелік тәсілдер жиналады, олардың көмегімен басшылар коммерц. ортада болып жатқан оқиғалар туралы күнделікті ақпарат алып отырады.

Үшіншісі — маркетингілік зерттеулер жүйесі, мұнда кәсіпорынның (фирманың, компанияның) алдында тұрған маркетингілік жағдаймен байланысты қажетті деректер шеңберін жүйелі түрде анықтау, өткізімді талдау, бәсекелестердің тауарларын зерттеу, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжау, жаңа тауарға сатып алушылардың қалай қарайтынын, баға саясатын, т.б. зерделеу қамтылады.

Төртіншісі — маркетингілік ақпаратқа талдау жасау жүйесі, мұнда деректерді өңдеудің осы заманғы әдістемелері, рынокқа қатысушылардың маркетингілік шешімдер қабылдауын жеңілдететін үлгілер пайдаланылады.

[өңдеу]Маркетингілік бақылау

Маркетинг жоспарларының  іске асырылуын тексеру мақсатымен нәтижелерді бақылау‚ есептеу‚ талдау. Үш тұрпатқа бөлінеді: кәсіпорын жоспарларының  орындалуын бақылау‚ пайдалылықты бақылау  — тиімділікті талдау‚ стратег. бақылау — маркетингіні тексеру.

[өңдеу]Маркетингілік зерттеу

Қайсыбір жергілікті тауар  рыногінің жай-күйін, даму беталысын, әдетте, өнімді тұтынушылардың кездейсоқ  таңдалған тобының пікірлерін қорытындылау негізінде зерделеу; маркетингтің аса  маңызды атқарымы. Маркетингілік  зерттеу рынокты зерттеумен ғана шектелмейді, жаңа тауар идеяларын  іздестіруден бастап оны түпкілікті тұтынушының пайдалануына дейінгі  бүкіл маркетинг үдерісін қамтиды. Маркетинг қызметінің барлық түрлері  мен салалары, тауар, рынок, өнімнің  түр-түрі, өткізу мен бөлу арналары, іске асыру әдістері, жарнама, өткізуді ынталандыру, т.б. тиісінше зерттеледі. Осыған орай кез келген Маркетингілік  зерттеу бес кезеңді қамтиды. Бірінші кезеңде мәселе дәл айқындалып, зерттеу мақсаты алға қойылады. Екінші кезеңде ақпарат жинау жоспары  әзірленеді. Үшінші кезеңде ақпарат  жиналады. Зерттеу пікірлерді анықтау  нысанында не топтық талқылау нысанында  жүргізілуі мүмкін. Төртінші кезеңде  жалпылама көрсеткіштерді құрастыру, олардың арасындағы өзара байланыстарды  анықтау үшін жиналған ақпаратқа  талдау жасалады. Бесінші кезеңде  зерттеулер мен ұсыныстардың негізгі  нәтижелері сарабдал шешім қабылдау және кәсіпорындардың тауар рыноктарындағы іс-әрекетінің стратегиясын айқындау үшін кәсіпорындардың басқарушыларына  беріледі.^[1]

[өңдеу]Маркетингілік қызмет

Кәсіпорынның (фирманың‚  кәсіпкердің‚ т.б.) сұранымды‚ бағаны‚ жарнаманы пайдалануға, өндірісті ынталандыруға‚ сақтау мен тасымалдаудың осы заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне белсенді ықпал жасайтын қызмет көрсетудің техникалық түрлері мен басқа да түрлерін қолдануды жан-жақты зерделеу мен болжауға байланысты қызметі. Кәсіпорын өнімнің (тауардың, бұйымның) нақты түріне және оны тұтынушыларға орай М. қ-тің белгілі бір элементтеріне баса назар аударады. Мысалы, тұтыну тауарлары үшін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы берілетін жарнаманың маңызы зор‚ ал өндірістік мақсаттағы өнім үшін жөндеу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға, қосалқы бөлшектермен жабдықтауға баса мән беріледі.^[2]

[өңдеу]Маркетингіні басқару

Межеленген мақсатқа қол  жеткізу үшін (пайда алу, өткізу көлемін  ұлғайту, рыноктың үлесін молайту, т.б.) тиімді сұранымды белгілеу мен қолдауды көздейтін шараларды талдау, жоспарлау, жүзеге асыру, олардың орындалуын бақылау  арқылы нысаналы түрде ықпал жасау. Оған кәсіпорын ортасын, нарықты, тұтынушыларды, тауарлар мен қызметтердің түр-түрі мен сапасын, тауарлардың өткізілуі  мен қозғалысын, бағаны, жарнаманы, маркетингілік зерттеулерді (рынок, сұраным мен бәсеке, өткізім мен  бөлу, жарнама, фирманың тактикасы мен  стратегиясы саласындағы) басқару  жатады. Басқаша айтқанда, Маркетингіні басқару — сұранымды басқару. Маркетингімен шұғылданушы сұранымның деңгейіне, уақыты мен сипатына әсер ете білуі тиіс, өйткені орын алып отырған сұраным қалаған сұраныммен үйлеспеуі мүмкін. Маркетингіні басқарушылар — фирманың маркетингілік жағдайына  талдау жасаумен, межеленген жоспарларды  іске асырумен шұғылданушы және бақылау  міндетін орындаушы лауазымды адамдар. Оларға өткізу қызметінің басқарушылары  мен қызметкерлері, өткізімді ынталандыру  жөніндегі мамандар, тауарлар жөніндегі  басқарушылар, баға белгілеу мамандары  жатады.^[3]

[өңдеу]Маркетингіні жоспарлау

Кәсіпорынның маркетингілік  қызметінің барлық бағыттары бойынша  тәптіштелген жоспарлар әзірлеу. Мұндай маркетинг-жоспарлардың құрылымында  негізгі көрсеткіштердің тізбесі, рыноктардың, олардың негізгі бөліктерінің, тұтынушылардың (сатып алушылардың), бәсекелестердің сипаттамасы, бәсекенің  салдарынан болатын ықтимал қиындықтарды талдау, бәсекелестік артықшылықтар, жоспарлы кезеңде фирма қол жеткізуге  тиіс тұжырымдалған мақсаттар, маркетинг  стратегиясын — оның барлық кешені, мақсатты рыноктар, шығындардың деңгейі  бойынша қызметінің бағдарламалары, оның барлық ұстанымдары бойынша  нақты іс-қимылдары, болжалды пайданың есебі, жоспардың орындалуы барысына бақылау жасау қамтылады. Фирма  өнімнің (тауарлардың) бірнеше түрлерін, алуан түрлі сұрыпталымдық топтарды өндіретін, түрлі рыноктарда жұмыс істейтін жағдайда әрбір жайғасым бойынша жеке маркетинг-жоспар жасалады.^[4][5]

[өңдеу]Пайдаланған әдебиет

1. ↑ Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
2. ↑ О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
3. ↑ Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы - Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
4. ↑ Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
5. ↑ Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдықтары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.

1.Маркетинг түсінігі, мәні және  мазмұны.

 

1. Маркетинг (ағылшыннан « Marketing» - нарықтық қызмет.)

Фирма немесе компанияның өндірістік-тұрмыстық  және сауда қызметін басқаруды ұйымдастырудағы  бір тәсіл ретінде шыққан. АҚШ-та ол 1901-1905ж шықты.

Қазіргі уақытта маркетинг- бұл кең көлемді  ғылым және бәсекелестердің шарттарының  статиясы мен тактикасын, сатып алушыларды қызықтыру әдістерін, нарық тәсілдерін, нарық пен бағаны белсенді бақылауды  әзірлейтін сфералық қызмет.

Маркетинг- бұл өзінің тұтынушысының сұранысын қалыптастыруға және ынталандыруға жіберілген нарықтық қызмет.

Маркетингтің ұраны: өндіретін тауарды емес, сататын тауарды өндіру  және сату қажет. Америмкандық ғалым Ф.Котлердің анықтамасы.

Маркетинг мұқтаждық пен тұтыныс қажеттерін алмастыру арқылы орындауға арналған адамзат әрекеттерінің түрі. Осы  анықтаманы түсіндіру үшін, мына түсініктемелерге тоқталамыз: мұқтаждық, тұтыныс, мүдде, тауар, алмастыру, келісім және нарық.

Мұқтаждық- адамдардың өзіне керекті бірдененің жетіспегендігін сезінуі. Бұл тағамға деген физикалық мұқтаждық, жылу қауіпсіздігі, білімдегі жеке мұқтаждықтар және өздігінен пікір білдіруі. Ол адамзат табиғатын құрайды.

Тұтыныс- жеке адамның мәдени деңгейіндегі сәйкестеленетін мұқтаждықтың арнайы пішіні. Сондықтан адам өзінің қаржы мүмкіншіліктер аясында өзін қанағаттандыратын тауарды тандайды. Мысалы, автомобиль HONDA- GIVIS- бұл жылдамдық, төмен баға. Ал Mersedes- бұл жабдық, әдемілік, қоғамдық жағдайын биік көрсетуші. Өздерінің тұтыныстарын ресурстармен салыстыра отырып, тұтынушы өзін қанағаттандыратын тауарларға сұраныс жасайды.

Сұраныс- бұл сатып алушының мүмкіндігіне бекітілген тұтыныс. Таңдау ауысымына бағалардың өзгеруі, кіріс деңгейі әсер етеді.

Адам  мұқтаждығы, тұтынысы  және шығындары  тауармен қанағаттандырылады (азық-түліктермен). Тауар- физикалық обьект- банк мекемелері, қонақ үйлер, шеберханалар жатады.

Айырбас-өзіне керекті затты басқа біреуден алу үшін оның орнына басқа бірденеңі ұсыну. Мысалы, аш адам өз тамағын аңшылыққа шығу, жеміс-жидектер теру, балық аулау арқылы табады. Сонымен қатар ол қол ұшын беруге және шағым сұрауға тамақты , басқа тауарды  немесе қызметін ақшаға айырбастауын ұсынуы мүмкін. Көпшілік көп тауарды онсыз қолдануға қаншалықты болсын айырбасты құруға мүмкіндік береді.

Келісім- бұл екі жақтың құндылықтарымен коммерциялық алмасуы.  Мысалы, ескі холодилникті көршінің телевизорын ұстауға ауыстыруға болады, қонақ үйдегі бөлме үшін тәулігіне 3000 тг. Келісім екі заттың бағасы барын, келісім шарт жасауын уақытында және оның реализациялық орнынын бар болуына мүмкіндік береді.

Нарық- тауарды қазіргі кезде және болашақта сатып алушылар жиынтығы. Тұтынушылардың қаржы байланысын және транспорты айырбастауда жарнамалар, теледидар, интернет жүйелері мен физикалық байланысының ұқсастығын орындауда пайда болады.

  

II. Маркетингтің  негізгі міндеті- бұл дұрыс  бағдар үшін тереңірек оқытылатын  өндіріс нарығы.

Маркетингтің  негізгі принциптері

1. нарықта тауардың шығарылған қызметі- реализациялық нәтиженің табысқа жетуінің соңғы қортындысы.
2. Маркетинг бағдарламалы-мақсатты әдісін және табысқа мақсатпен қойылған міндет жиынтығын, қаржы шарты үшін нарықтың қызметін қамтамасыз етеді.
3. Бағдардың қызметі уақытша емес, ұзаұ уақытты қортындыны қалайды.
4. Мақсатқа жетудің соңғы жолында қортынды пайдасын алады. Маркетинг компания негізімен стратегия миссия пайдасын бағалайды және бүтіндейді, яғни алынған пайданын көлемін маркетингтік қызмет әсер етеді.

Маркетингтің  негізгі функциялары.

А) нарықтың функциясын оқыту- бұл барлығына  керек ақпарат тұтынысы мен сұраныс  топтардың әртүрлі тұтынушылардың тауарлық ұсынысын игерген ассортиментінің  процесстік жиыны.

Б) жарнама  бекітуге жіберілген нарықтық сигменті мен тұтынушылардың жаңа нормасын жаулап алуға функцияны қолданады.

В) яғни жіберілген тауарды сатуға, жеңілдіктер  сатуға, тауарды төмен бағамен  реализациялауға пайдалануға, делдалдар  қызметін пайдалану ынталандыру  функциясында өткізіледі.