Қаржылық есеп пен басқару есебін салыстыру

1.3 Қаржылық есеп пен басқару есебін салыстыру

Негізінен қаржылық есеп пен басқару есебінің ақпарат көзі болып банктегі операциялар мен шаруашылық қызметтерін сипаттайтын алғашқы құжат болып табылады. Сол себепті қаржылық есеп пен басқару есебі банк қызметін әр түрлі көзқарысттар бойынша сипаттайды. Олардың мәнiн және тағайындалуын анықтау үшiн, сонымен бiрге бiр-бiрiмен айырмашылық, ерекшелiктi бейнелейтiн кестенi құраймыз.

Сонымен, әкiмшiлiк бұл мәлiметтi мағыналы және маңызды санайтындығынан тәуелсiз заң қаржы есептеу нәтижелерiнiң ұсынысының мерзiмдiлiгi орнатады. Басқару есебі тек қана оның қажеттілік жағдайына және пайда кеткен шығындардан көп болған жағдай да ғана ақпарат тағайындалады.

Есепке алудың масштабтары

Қаржы есептеу нәтижелерiндегi кәсiпорын туралы материал негiзiнен көрiнедi, осы уақытта басқару есеп тек қана жеке бөлiмшелер немесе кәсiпорынның жұмыс саласы қамти алады.

Қабылданған есеп принциптер

Екiншi деңгей қаржы есептеу нәтижелерi банкке Мсфоны негiздерде қорытынды жасалады және (қаржы нәтижелерi туралы баланс, есептеу нәтижесi, ақшалай ағындар туралы есептеу нәтижесi тағы басқалар) есептеу нәтижелерiнiң үйреншiктi формалары бойынша. Әкiмшiлiк басқару есепте есептеу нәтижелерiнiң формасы  бухгалтерлiк есептiң қағидалары қаншалықты қолдана алады сол  белгiлi формаларға шешiм қабылдау үшiн мәлiметтiң әзiрлеуiнiң жанында пайдалы деп санап сол туралы жағдай жасамай сәйкес келедi.

Мәлiметтiң уақытша шеңберлерi

Қаржы есептеу нәтижелерi iстеген өткенi айғақтарда туралы мәлiметтерiн қамтып көрсетедi, басқару есеп сонда негiзiнде келешек бағыттаған мәлiметтi де, болжам сипат та  және өткенi оқиғалар туралы мәлiметтi пайдаланады.

Есепке алу құрылымы

Қаржы есепке алуында базистiк теңдiкте болады: актив = мiндеттеме+меншiктi капитал. Ұқсас теңдiк басқару есепте болмайды. Басқару есептi (құрылым ) кез келген жүйе объекттердiң үш түрлерiмен операция жасайды: табыс, шығындар, активтер.

Мәлiметтiң беруiн жиiлiк

Қажеттiлiк қажет болған бойда қаржы есептеу нәтижелерi мерзiмдi қатал жарияланады, тек қана, осы уақытта басқару есептен мәлiмет әкiмшiлiкпен дереу сұрай алады.

Олардың әрқайсыларының мазмұнын қаржы және банктiң эмиссиялық қызметте басқару есептi орын және рөл анықталып толығырақ қарап шығамыз.

Қаржы есепке алуы үш бөлiкте бөлшектеуге болады:

1.                  Талдамалы есеп - (қызмет көрсету, несие келiсiмшарты, төлем қағазы, мемориал ордерiнiң есеп-кассалығындағы келiсiм шарты және тағы басқалар) бастапқы құжаттардың негiзiнде ол бойынша жеке шоттардың жүргiзуi, бухгалтерлiк жазбаларды орындау және қалдықтар және айналымдарды есептеу.

2.                                Синтетикалық есепке алу - жеке шоттарға мәлiмет бойыншаларын негiзде ол бойынша есептердiң жоспары, қалдықтар және айналымдарды есептеу сәйкес жүргiзу баланстық есеп, яғни талдамалы есептiң мәлiметтерi..

3.                                Есеп беру көрсеткiштерiнiң есептеуi - (бойынша қалдықтар және айналымдар беткi және баланстық есеп) аналитикалық және синтетикалық есепке алудың мәлiметтерiнiң негiзiнде өткiзуден тыс табыстар мен шығындардың кассалық нышандар және нышандары және тағы басқалар бойынша нормативтар, шифрды шешулер, сомалар, сонымен бiрге бастапқы құжаттар тiкелей..

Қаржы есепке алуын жүргiзудiң нәтижелерi:

•              ҰБ міндетті есептілік, мысалы, өтiмдiк және тағы басқалар туралы 101-шi формасы;

•              салық органдарына, негiзгi қорларды қалдық құн, еңбекақы төлеу қоры, пайдаға салықтың сондай есептеуi және тағы басқалар үшiн есеп беру.;

•              клиенттерiнiң алдында есеп беру, мысалы, есепке, салымшының сақтау кiтапшасы және тағы басқалар бойынша .;

•              сыртқы жариялатылатын есептілік,жеке алғанда қаржылардың қозғалысы туралы, шығын мен пайдалы туралы ақпарат,банка баланс есептеу нәтижесi.

Басқару есеп, өз кезегiнде, құрайтын төрттікке бiрлестiредi:

- Операциялық есепке алу - ол бойынша мәмiлелер, келiсiм шарты және шарттардың журналдарының түрiндегi банктің, сонымен бiрге жоспарлы және нақты төлемдердi шаруашылық және бизнес- операциялар есепке алу.

- Позициялы есепке алу - актив және пассивтарға, нақты өткiзуден тыс табыстар мен шығындар арналған позициялардың есептеуi және есеп-қисап тiзiлiмi, сондай ағымдағы позициялардың жүргiзуi нақтылы мерзiм iшiнде және операциялық есепке алуды базасында тағы басқалар, басқа мағнада және талдамалы есеп. Өткiзуден тыс табыстар мен шығындардың кейбiр баптары бойынша мәндер жеке алғанда жеке шоттардың негiздерiнде жиi есеп айырысады.

- Қаржы жоспарлауы - актив және пассивтарға, жоспарлы өткiзуден тыс табыстар мен шығындар және тағы басқалар арналған жоспарлы позицияларды операциялық және позициялы есепке алудың мәлiметтерiнiң негiзiнде позицияларға және есеп-қисап тiзiлiмдерi бойынша жоспарлы мәндердiң анықтауы.

- Қаржылық талдау - әр түрлi коэффициенттер және нәтижелердi қолданып позициялы есепке алу және қаржы жоспарлауының қаржы көрсеткiштерiн есептеу
2-шi тақырып. Шығын классификация және мiнез-құлықы

2.1 Ұғым және өндiрiс шығынының есептiң негiзгi қағидалары

2.2. Шешiм қабылдау үшiн шығын классификация

2.3. Жоспарлау және бақылау үшiн шығын  классификация

2.4. Өнiмнiң бағасы үшiн шығын  классификация

2.5. Банктiк операциялардың өзiндiк құнының  анықтауы

Өнiмнiң өзiндiк күнiнiң өндiрiс шығынының есеп және есептеуi дамыған нарықтық экономикасы бар елде мамандарға және ұйымның әкiмшiлiгiнiң өнiмнiң өзiндiк күнiн басқаруы үшiн мәлiметтi берiлуге шақырылған басқару есепке ерекшеленген. Сонымен бiрге қатар соңғы кезде қаржы есепке алуын жүзеге асырумен бiздiң елде iрi ұйымдар басқару есептiң мақсаттары үшiн өндiрiс және өнiмнiң өзiндiк кұнының есептеуiнде шығын есептесудi ендiре бастады. Өндiрiс шығынының есеп және өнiмнiң өзiндiк күнiнiң есептеуi дегенмен көбiнесе бухгалтерлiк есептiң ортақ бiрыңғай жүйесiн құрама бөлiк болып табылады.

Қаржы есепке алуындағы өндiрiс ұйым шығынының есебi келесi қағидаларға негiзделген: өндiрiс шығынының есептi қабылданған әдiстемелiк және өнiмнiң өзiндiк күнiнiң есептеуiн өзгерiссiздiк жылдың iшiнде; барлық операцияларды есепке алудағы шағылысуды толықтық; есептi мерзiмдерге шығындар және табыстарының дұрыс жатқызуы; өндiрiске күнделiктi есеп шығындарындағы шектеуi және iргелi салым; өнiмнiң өзiндiк күнiнiң нақты көрсеткiштерiн өнiмнiң өзiндiк күнiнiң құрамының регламенттеуi, келiсушiлiк нормативтiк және жоспарлы.

Өнiмнiң өзiндiк күнi туралы негiзгi шарттардың сенiмдi мәлiметтiң алулары бiрi - өндiрiстiк шығындарды құрамның айқын анықталуы. Өнiмнiң өзiндiк кұнының құрамы қаржы есепке алуының жүзеге асырулары үшiн бiздiң елде, мемлекетпен реттелмегенiнде емес, ХҚЕС және ҰҚЕС сәйкес анықталады. Шығындар құрамды құрастырудың негiзгi қағидалары кәсiби пiкiрдiң негiзiнде өзiнiң есепшiсiмен анықталады және есеп саясатында сипатталады... 

Өнiмнiң өзiндiк күнi қарағанда мемлекеттiң регламент белгiлейтiн рөлi ҚРдың Салық кодекс шағылған әлеуметтiк мұқтаждықтарға негiзгi құралдар және материалдық емес активтердi амортизацияның есептеп шығаруын реттiң анықтауында, бөлiп шығаруларды жалаки айқындалады тағы басқалар.

Өздерiнiң ұйымының басқару есебiнiң мақсаттары үшiн өндiрiс және қойылған есептер және ұйымның жұмыс жасауының ерекшелiктерiнiң есепке алуы бар өнiмнiң өзiндiк күнiнiң есептеуiнде шығын есеп принциптер орнатады.

Шығынның терминi бұл шығындар. Шығындардың астында қатысушылардың шешiмi бойынша үлестердiң кiшiрейтуi активтер (немесе ) және мiндеттемелердiң бұл ұйымның капиталын кiшiрейту жетектеп жүнетiн пайда болулары экономикалық пайдалардың кiшiрейтуi қатардан шығудың нәтижесiнде қоспағанда ұғылады.

Қалай бухгалтерлiк жүйелер шығындарды есептейтiнiн және мүдделi тұлғаларға бухгалтерлiк мәлiметтердi тиiмдi хабарлайтынын түсiну, түсiну шығынның терминiн бiлдiретiн жақсы керек болу үшiн.

Шығындар - табысы үшiн қандай болмасын (тауар, қызметтiң алуы тағы сол сияқтылар) мақсат нақтылы жұмсаған барлық қорларды ақшалай өлшемдердi қамтып көрсететiн қолданылатын сөз. Өкiнiшке орай, бұл термин мәндердiң жиыны, және әр түрлi ахуалдарда әртүрлi қолданылады алады. Басқа сөзбен айтқанда, осыған терминге сондықтан қосыла алады онда немесе мүмкiндiк беретiн алып кеткен шығындардың өлшемiнiң нақты түр қолданылатын мәндi анықтап алу.

Сайып келгенде, шығындар - бұл нақтылы мақсат қолданылған қорлардың құны. Анықтау бұл үш момент ерекшелеу керек:

• бiрiншi - шығындар қолданылған (заттық, Трудовоелер, қаржы) қорлардың шамаларымен анықталады;

• екiншi - қолданылған қорлардың шамасы әр түрлi қорлардың өлшеудi қамтамасыз етуi үшiн ақшалай өрнекте елестетуi керек;

• үшiншi - шығын ұғым нақты мақсаттар және есептермен мiндеттi түрде ара қатыста болуы керек.Шығындар есебі бухгалтерлік жүйеде, ереже бойынша, екi негiзгi кезеңдер алып кеткен шығындар туралы мәлiметтi жинақтаған:

1. Мысалы, шығынды мұндай жұмысшы күшке шығын нақтылы дәрежелер бойынша олар материалдардың құны немесе (сонымен бiрге қалай алып кеткен шығындарының динамикасы бойынша айнымалы және тұрақты құрайтын) қосымша шығындар классификациялай жинақтайды;

2. Мақсаттық шығындар бойынша бұл шығындарды үлестiредi.

Мақсаттық шығын - бұл ол алып кеткен шығындардың арнайы өлшем талап ететiн қызметтер кез келген түр. Егер бухгалтерлiк мәлiметтiң қолданушылары нақты тек қана бiрдеңеге шығындар туралы бiлгiсi келсе, басқаша айтқанда, онда мынау не және нақты және мақсаттық шығынмен немесе есепке алуды (объектпен ) бағытпен деп аталады. Менеджер басқарулар үшiн шығын ғана емесу керек, мақсаттық шығындар. Мақсаттық шығындардың мысалдары - жеке бөлiмшенiң мазмұнына шығын өнiмнiң өзiндiк құн есептiгi, банка, калькуляцияның клиенттiң қызмет көрсетуiн калькуляция, яғни шындықта барлық қажеттiлiк қолданылатын қорлар сандық бағалауға шақыратын.

2.2  Шешiм қабылдау үшiн шығын классификация

Шығынның басқарушылық шешiмдерiн қабылданулар үшiн келесi түрлерге бөлшектенедi: тұрақты және айнымалы, аралас, релевант және релевантты емес, бiржолата, талғаулы, өсу, айып тағу және ескертуi тағы басқалар.

Тұрақты, айнымалы, аралас шығындар

Басқару есеп бойынша әдебиетте дәстүр бойынша сол, бағанағыдай немесе басқа шығындар сипаттама үшiн терминдер айнымалы, тұрақты, жартылай айнымалы және жартылай тұрақты қолданылады (өндiрiс көлемi ) белсендiлiктiң деңгейiнiң өзгерiсiнде өзгередi.

Айнымалы шығындар пропорционалдық өнiмнiң көлемi немесе қызметтiң деңгейлерiне тiкелей өзгередi, яғни қызметтiң көлемiнiң үлкеюi айнымалы шығындардың екi еселеуiне екi рет келтiредi.

Ортақ тұрақты шығындар белсендiлiктiң барлық деңгейлерi үшiн бiрдей болып табылады, осы уақытта өнiм бiрлiгiне тұрақты шығындар пропорционалдық белсендiлiктiң деңгейлерiне керi өзгередi. Шамамен өнiм бiрлiгiне тұрақты шығындар өзгерiссiз, олар түсiндiрiп беруге болып табылма абайлап шығады. Шешiм қабылдаулар үшiн ортақ тұрақты шығындармен жақсы жұмыс iстесiн, өнiм бiрлiгiне тұрақты шығындармен емес.

Қабылданулары үшiн шығын және түсу белсендiлiктiң әр түрлi деңгейлерiнде өзгеретiн туралы мәлiмет керек болатын шешiмдердiң мысалдарымен келесi бола алады..

1. Қандай белсендiлiктiң деңгейi келесi жылы жоспарлануы керек?

2. Өнiм бiрлiктерiн көбiрек сату үшiн азайтылған баға сатулар шығады ма?

3. Не орындырақ: мүмкiн, еңбекақыны әлде бұл екi формалардың қандай болса да комбинациясын комиссиялық негiзге, алдын ала белгiленгендерде дүкеншiлерге төлейдi ме?

4. Егер нөмiр және қоректену жетi күндердегi мерзiмiне екi тұрушыларға берiлсе шығын және қонақ үйдiң түсулерi қалай өзгереді?

Жоғары келтiрiлген сұрақтардың әрбiрi бойынша шешiм қабылдаулар үшiн қызметтiң әр түрлi түрлерi үшiн шығын және түсулердi баға белсендiлiктiң әртүрлi деңгейiнде керек болады.

Өзгерiссiз тек қана өндiрiстiң нақтылы (көлем ) релевант диапазонындағы тұрақты шығындары.

Шығынды динамиканың инженерлiк саралау әдiстерi кiретiн қорлардың арасындағы технологиялық тәуелдiлiктердiң инженерлiк талдауын қолдануларда тұрақтанады және шығатын өнiммен, мысалы, оған техникалық талдауды түр, жұмыстардың iрiктеуiнiң зерттеушi әдiстерi және уақыттың зерттеуi және (хронометраж ) қозғалыстарды жатады. Шығындар шығындармен және факторлардың арасындағы физикалық тәуелдiлiкте болатында приемлем бұл жол. Техникалық талдауды орындауды процедура шығындардың күтiлетiн мәндерiнде алған нәтижелердiң содан соң өрнектеуi қызметтiң түрi үшiн талап ететiн негiзгi физикалық мiнездемелердiң бақылауы түзуде тұрақтанады. Техникалық талаптарды бiлетiн инженерлер тиiстi материалдардың саны және қызметкерлердiң еңбегi және әр түрлi операциялар үшiн қажеттi жабдықтың жұмысының ұзақтығы қажеттi бағалайды. Баға және қорлардың жалакиi бағасын салмақтауды алыну үшiн осыдан кейiн физикалық параметрлермен байланыстырылады. Инженерлiк әдiс кiретiн қорлардың арасындағы тәуелдiлiктiң жанында және нақтылы өнiмнiң шығымдылығы болып табылған айналмалы процесстердiң шығындарының бағалауы үшiн пайдалы. Мысалы, олар тiкелей зерттеп отырып және өлшеуге болғандығынан, бұл әдiс негiзгi өндiрiстiк материалдар, қызметкерлердiң еңбегi және жабдықтың жұмысының уақыттары жататын шығындардың бағалауы үшiн кең қолданылады.

Релевант және релевантты емес шығындар

Басқарушылық шешiмнiң қабылданулары, шығындар және (табыстар ) түсу көздiң нүктесiмен сәйкес сол классификациялай алады, олар қаншалықты нақты шешiм үшiн мағыналитын.

Релевант шығындары және (немесе қолданылған есептеулерге, мағыналы шығындар және түсу) түсу - бұл сол шығын және шешiмдер қабылданудың нәтижесiнде өзгеретiн түсулер. Шығындар және ықпалдың қолданылған шешiмiне болмайтын түсу сол релевантты емес деп аталады, яғни оған (болмалатын ) жатпайтын. жүйемен ) қолданылған шешiмдер үшiн (релевант лгзҰмЄй мағыналитын..

Бiржолата, талғаулы және өсу шығындар

Бiржолата шығындар - мұндай сатып алып қойыл қорларға шығын шығындар, және де бұл қорлардың жалпы саны олардың ары қарай қолдануы әр түрлi балама нұсқалардың арасындағы таңдаудан тәуелдi болмайды.