Негізгі құралдар аммортизациясы

      Есептен шығарылған негізгі құралдардан  алынған іске жарайтын материалдар  мен басқа бөлшектердің құны: «Материалдар» деп аталатын шоттың тиістілерінің дебитіне, «Негізгі құралдарды сатудан алынатын табыс» шотының кредитіне жазылады.

      Кәсіпорындардан негізгі құралдарды сатқаннан алынатын табыс «Дебиторлық борыштар мен  басқа да активтер» және «Ақшалар» деп аталатын бөлім шоттарының тиістілерінің дебитіне, «Негізгі құралдарды сатудан алынатын табыс» деп аталатын шотының кредитіне жазылады. Негізгі құралдарды есептен шығару операциясының соңында одан алынған кірістер мен шыққан шығыстар «Жиынтық кіріс (шығын)» шотына апарылады.

      Негізгі құралдар жою туралы дайындалған  актілер бухгалтерияға түседі де талдамалық есеп тізімдемесіне жазылады.

      Негізгі құралдарды жою туралы дайындалған  актілер бухгалтерияға келіп  түседі, және ол талдамалы есеп тізімдемесіне жазу үшін негіз болады. 
 

1-кесте                                                                                                                 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ 

      Қортындылай келгенде, негізгі құралдардың бухалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін, кәсіпорын ішінде орын ауыстыруын және шығуын, дұрыс құжаттық рәсімделуін және бухгалтерлік есепте уақытылы көрсетілуін; олардың материалдық жауапты адамдарға бекітілуін және сақталуы мен ұтымды пайдалануын бақылайды; негізгі құралдардың есептелген амортизациясы мен тозу сомасының есепте дұрыс көрсетілуін, сондай-ақ есептелген амортизация сомасының есепте дұрыс және оны қолданудың жаңа әдістерінің тиімділігін; негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындардың сенімді есебін; негізгі құралдарды түгелдеуді және қайта бағалауды мезгілінде жасауын және олардың нәтижесін есепте көрсетілуін; негізгі құралдарды сату және олардың басқаша шығу нәтижелерін есепте нақты көрсетілуін қамтамасыз етуі керек.

      Негізгі құралдар материалдық өндіріс саласында  да, өндірістік емес  салада да ұзақ уақыт бойы қызмет етеді.

      Кәсіпорындар өздерінің пайдалануындағы, яғни меншігігіндегі негізгі құралдарын есептен басқа заңды немесе жеке тұлғаларға тегін бергенде, сатқанда, ұрлағанда, табиғи апат, зілзала жағдайында бүлініп жоғалғанда шығарады. Сонымен қатар өздерінің меншігіндегі негізгі құралдарын басқаларға айырбастағанда немесе ұзақ мерзімге жалға берген кезде де кәсіпорындар өздерінің балансынан негізгі құралдарды есептен шығара алады.

      Негізгі құрал-жабдықтарды есептен шығару: табиғи және моральдық (сапалық) тозуына байланысты жою қажет болғанда; құрылыс жүргізгенде; кәсіпорында, цехтарда немесе басқа объектілерді техникалық жағынан қайта жабдықтағанда; кеңейткенде; негізгі табыннан малдарды жарамсыз деп тапқанда; табиғи қиыншылықтар мен апаттардың нәтижесінде, пайдаланудың қалыпты жағдайлары өзгергенде; баланстан тегін бергенде; сыйлағанда; шаруашылықаралық және басқа кәсіпрындарға, қоғамдық ұйымдарға бергенде (сатқанда), өткізгенде және айырбастағанда жүзеге асады.

      Үйлер мен ғимараттар негізгі құрастырушы  бөлшектері тозғанда, қайта қалпына келтіріп жөндеу мүмкін болмаған жағдайда немесе тиімсіз болғанда, тракторлар, автомобильдер, өздігінен жүретін машиналар-тек негізгі тетіктері, тораптары мен агрегаттарының көпшілігі істен шыққанда; көп жылғы ағаштар-биологиялық өсіп-өнуі біткенде, өндірістік мәнін толығымен жоғалтқанда, сондай-ақ оларды пайдаланудың экономикалық тиімсіздігіне көз жеткізгенде есептен шығарылады. Бұл кезде субъектілер үйлерді, ғимараттарды, машиналарды, құрал-жабдықтарды, көлік құралдарын және басқа мүлікті қалыптық (нормативті) пайдалану мерзімі біткенге дейін ұстайды, апаттар мен табиғи зіл-заланың нәтижесінде жарамсыз болған жағдайда ғана есептен шығарады.

      Негізгі құрал-жабдықтарды (автокөлік құралдарынан басқа) толық және ішінара есептен шығару пайдаланылатын негізгі құрал-жабдықтарды жою туралы акт арқылы жүзеге асырылады. Актіні субъектінің басшысы тағайындаған комиссия немесе соған уәкілетті адам екі дана етіп дайындайды. Актінің 1-ші данасы бухгалтерияға беріледі де, екіншісі негізгі құрал-жабдықтардың сақталуына жауапты тұлғада болады және ол есептен шығарғаннан кейін қалған қосалқы бөлшектерді, материалдарды, металл сынықтарын және тағы басқаларын қоймаға өткізуге негіз болып табылады.

      Есептен шығаруға жұмсалған, сондай-ақ жоюдан және үйлерді, ғимараттарды бұзғаннан, құрал-жабдықтарды бөлшектегеннен түскен материалдық құндылықтардың бағасы актінің «Объектіні есептен шығару нәтижелерінің есебі» деген бөлімінде қарастырылады.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 

1. Назарова  В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп» - Алматы, «Экономика» 2005
2. Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» - Алматы, 2003ж.
3. Кеулімжаев Қ.К., Әжімбаева Н.З., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә.  «Қаржылық есеп» - Алматы, «Экономика», 2005ж.
4. Ертісбаев Е.Қ. «Сауда кәсіпорынның экономикасы» - Қарағанды, 2003ж.
5. К.Ә. Китебаева «Бухгалтерлік есеп принциптері» - Қарағанды 2002ж.
6. Кривогузова Н.А. «Экономикалық талдау» - Қарағанды, 2004
7. «Нормативные акты» - №12 (192),»Қаржы-қаражат», 2003

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОСЫМША АҚПАРАТ 

      Есептен шығару актісі

                   

      «Шу» ААҚ                                                                      БЕКІТЕМІН     

Кәсіпорын, мекеме                                                               Кәсіпорын жетекшісі

                                                                             Қолы _ _ _ _ _Бабажан Шәймерденов 

                                                                              16 мамыр 2007 жыл 

      

                                                                                                                                                       

        Негізгі құралдарды 

     есептен шығару актісі

                                          

 

«Шу» ААҚ президенті бұйрығымен      Комиссия тағайындалады

      жарлығымен

«14»  мамыр 2007 жылы №75.      № 1 цех бастығы өтінішінің негізінде

                                                                 РВН 20 цемент түсіргіш

                                                      объектінің аты

тексерді  және мынадай себептермен есептен шығаруға тиіс деп шешім қабылдады:

1. Шығарылған мерзімі:1996 жылы шығарылған
2. Пайдалануға берілді 20 сәуір 1996 жылы
3. Кәсіпорынға түсуі 15 сәуір 1992жылы
4. Жөндеу саны 3

5. Бағалы металл             жоқ

6. Техникалық  жағдайы және шығарылу себептері: түсіргіш тозған,   

пайдалануға жарамсыз, моральдық жағынан ескірген

       7. Комиссия шешімі: цемент түсіргішті баланстан шығару

                                                   

                                        

       

Қосымша құжаттар тізімі механикалық мүліктік карточка, №147 жөнелтпе (тіркеме)

(накладная)