Тіршілік қауіпсіздігі негіздері

Күйік. Алғашқы  дәрігерге дейінгі көрсетілетін көмек.

Күйік, топтары. Жоғары температураның әсерінен тері қабатының күюі, дәрежесі, күйік ауруының даму сатысы. Күйіктен есеңгіреу. Балалардың күйік алу ерекшеліктері. Күйген жағдайда алғашқы дәрігерге дейінгі көрсетілетін көмектің түрлері. Жанған киімдерді сөндіру-амалдары, ауру белгісін басатын дәрі беру шприц-тюбик арқылы егу тәсілін көрсету, амалдарын пысықтау.

Суға бату. Электр жарақаты. Күн тию және күн қызуының әсері. 

Суға бату. Реанимация туралы ұғым. Зардап шеккенге көрсетілетін алғашқы көмек. Жасанды тыныс алдырудың негізгі тәсілдері (ауыздан- ауызға, ауыздан-мұрынға әдістері). Жүрекке жанама массаж жасау.

Асфиксия кезінде алғашқы медициналық  көмек көрсету.

Электр жарақаты Электр жарақаты кезінде  алғашқы медициналық көмек көрсету. Күн тию мен қызуының әсері, белгілері. Алғашқы дәрігерге дейінгі  көмек  көрсету.

Стенокардия, миокард инфакты, өкпеден қан кету. Белгілері, асқынуы және дәрігерге келгенге дейінгі көмек.

3-тақырып.Аса  қауіпті індеттер (Оба, тырысқақ  және АҚТҚ/ЖҚТБ).

Індетті аурулар туралы ұғым. Аса  қауіпті (карантинді) індеттер тобы.

Оба, тырысқақ. Іңдеттерді қоздырушылар, көздері, таралу жолдары . Аурудың негізгі көріністері. Инкубациялық кезең. Емдеу мекемелерін эпидемияға қарсы қатаң режим ұстану жағдайында жұмыс істеуге ауыстыру. Обсервация және карантин туралы ұғым. Спецификалық және спецификалық емес профилактика. Обаға қарсы костюмді кию және шешу. АҚТҚ/ЖҚТБ ауруы, қоздырғышы, жұғу жолдары, белгілері. Алдын алу жолдары.

4-тақырып.Қазақстандағы  әлеуметтік мәні бар аурулар.

Туберкулез; бруцеллез аурулары.

Өкпе ауруы, бруцеллез. Жұқтыру  себептері мен жолдары. Ауру белгілері  және алдын алу.

Терінің паразитті аурулары.

Паразитті аурулар. Қышыма, биттеу. Жұғу жолдары мен себептері. Ауру белгілері  мен алдын алу.

Семинарлық  сабақтардың  тізімі

1. Тақырып Аса қауіпті жұқпалы аурулар.
2. Тақырып Туберкулез, бруцеллез аурулары. Терінің паразитті аурулары
3. Тақырып Күйік,жүрек аурулары жөнінде түсінік.Өкпеден қан кету.
4. Тақырып (ВИЧ) АҚТҚ-түсініктеме (СПИД) ЖҚТБ-ауруы.
5. Тақырып ВИЧ-қоздырғышы инфекциясының таралу жолдары СПИД ауруының эпидемиясы.
6. Тақырып СПИД ауруының клиникалық белгілері.
7. Тақырып СПИД және қоғам. СПИД ауруына шалдыққандар мен адам құқығы.

 

Студенттердің оқытушы  жетекшілігімен жасайтын өзіндік жұмытарының  тақырыптары (СОӨЖ)

1. Тақырып Күшті әсер етуші улы заттармен/КЭЕУЗ/ уланғанда дәрігерге дейін көрсетілетін алғашқы көмек
2. Тақырып Төтенше жағдайда ахуалға баға беру.
3. Тақырып Төтенше жағдайда қолданылатын жеке қорғаныс жабдықтары.
4. Тақырып Улы жәндіктер мен улы өсімдіктермен улану.
5. Тақырып Қан кету. Уақытша қан тоқтату әдістері. Қан топтары мен қан құю жөнінде түсінік

6. Тақырып Сүйек сынуы.

7.   Тақырып Суға бату, электр жарақаты. Реанимация туралы ұғым.

 

Студенттердің өзіндік  жұмыс тақырыптары (СӨЖ)

1. Тақырып Төтенше жағдайлар аймағында құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргізудің негіздері

2. Тақырып Төтенше жағдайларда зақымданғандарды тасымалдау.

3. Тақырып Халықты қорғаудың негізгі тәсілдері.

4. Тақырып Өткір сәуле ауруы.

5. Тақырып Төтенше жағдайларда адамдарды санитарлық тазарту жүргізу.

6.  Тақырып  Ашық жарақат. Асептика және антисептика туралы ұғым.

7. Тақырып Қан кету.

8. Тақырып Сүйек сынуы.

9. Тақырып Бас жарақаты.

10. Тақырып Кеуде мен  іш жарақаттары.

11. Тақырып Жарақат асфиксиясы, күн тию.

12. Тақырып Зиянды әдеттер. Алдын алу.

13. Тақырып Күйзеліс жағдайы , және оның  алдын алу.

14. Тақырып Жыныстық қарым-қатынас арқылы жұғатын аурулар (мерез, соз)

15.Тақырып Әлеуметтік  төтенше жағдайлар. 

 

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Безопасность жизнедеятельность. Русак О.Н., Малаян К.Р., Занько Н.Г..- Санкт-Петербург, 2000.-215 с.
2. Безопасность жизнедеятельность. Под ред. проф.Белова С.В.-Москва, Высшая школа, 1999,-448 с.
3. Безопасность жизнедеятельность. Алексеенко В.А., Мадасова И.Ю.-Москва, 2001,-243 с.
4. Безопасность жизнедеятельность. Бондин В.И., Лысенко А.В.-Ростов на Дону, «Феникс», 2003,-351 с.
5. Безопасность жизнедеятельность. Учебное пособие для студентов вуза, АЧС РК, Алматы, 2002,-204 с.
6. Учебное пособие: Методические основы разработки УМК по дисциплине " БЖД и ВИЧ/СПИД". Кауашев С.К., Жандаулетова Ф.Р.-Алматы, 2005,-109 с.
7. Безопасность жизнедеятельность.Учебное пособие. Приходько Н.В.- Алматы,2000,-123 с.
8. Гражданская оборона. Атаманюк В.Г. и др. Учебник для ВУЗов, Москва, 1999,-274 с.

Қосымша әдебиеттер:

1. Законы РК в области чрезвычайных ситуаций. Алматы, 1999 г.
2. Гражданская оборона. Учебник для.пед. ин-тов. Под ред. Е.П.Шубина. Москва, 1996,-205 с.
3. Информационно-методический сборник материалов по чрезвычайным ситуациям и гражданской обороне. Выпуски 2000-2002 г.г., АЧС РК, Алматы.
4. Информационно-методические издания для преподавателей. Основы безопасности жизнедеятельности № 4, Москва, 2002 г.
5. Саудабеков К.Е., Алманиязов Э.А., Лухнова Л.Ю. БЖД и формирование здорового образа жизни. Учебное пособие. Алматы, 1999,-178 с.

 

 

 

 

 

 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

Т. ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

 

«Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер» кафедрасы

 

 

 «Бекітемін»

Оқу және оқу-әдістемелік  ісі

жөніндегі проректор

       ___________Алдамбергенова  Г.Т.

«__»______________2012 ж.

 

 

 

 

 

 

«Тіршілік қауіпсіздігі негіздері» пәні бойынша

 

 

СТУДЕНТТЕРГЕ  АРНАЛҒАН ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

(СИЛЛАБУС)

 

барлық мамандықтар  үшін

 

 

Оқу түрі: күндізгі

Курс: 1

Семестр: 1

Кредит саны: 1

Қорытынды бақылау  формасы: емтихан

Дәріс: 15

СОӨЖ: 15

СӨЖ: 15

 

 

 

 

 

Алматы, 2012

 

Студенттерге  арналған оқу бағдарламасын (силлабус) құрастырған: аға оқытушы Жантеева Г.Е.

 

 

 

Студенттерге арналған оқу бағдарламасы (силлабус) пәннің типтік бағдарламасы негізінде жасалған

 

 

«Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер»  кафедрасының  мәжілісінде  бекітілді

 

Хаттама № «____» 2012 ж.

 

Кафедра меңгерушісі,

ф.ғ.к., профессор ________________А.Ш.Алимжанова

 

 

 

 

 

Академияның ҒӘК-де бекітілді

 

Хаттама № « » 2012 ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тіршілік қауіпсіздігі негіздері: барлық мамандықтарға арналған

Курстың коды: ObZh 2111

Кредит саны: 1

Пәннің оқытушысы: Жантеева Г.Е.

Байланыс  телефоны: 2261446, 87014618145

Білімі: жоғары

Еңбек өтілі: 15

 

Сабақ өту уақыты мен орны: кесте бойынша

 

 Курстың пререквизиттері:

Курстың алдындағы білім 1 курс студенттеріне  мектептегі білім, яғни химия, физика, биология пәндері.

 Курстың постреквизиттері:

 Соңғы толықтырылған білімдері:  «Тіршілік қауіпсіздігі негіздері» курсының болашақ мамандарын даярлау ісінде үлкен маңызы бар: ҚР ТЖ министрлигінің және АҚ заңдарымен танысу, оқу барысы мен жұмыс қауіпсіздігін сақтау, құқықтық және нормативтік заңдамаларды білу.

Курстың қысқаша сипаттамасы.  (Мақсаты, оқытудың нәтижелері – білу, үйрену және т.т. терминдерінің пәндік және жалпы мәдени компетенциялары): «Тіршілік қауіпсіздігі негіздері» пәні жоғарғы оқу орындарының күндізгі оқу бөліміндегі студенттерге арналған міндетті жалпы білім дәрежесін көтеруге бағытталған пән болып саналады, себебі болашақ мамандарға кәсіби қызметтің адамның қауіпсіздігі мен қорғалуы талаптарымен бөлінбес бірлікте.

Курстың мақсаты:

• Студенттермен азаматтық қорғаныстың құру және жұмыс істеу, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар мен осы заманғы   зақымдаушы құралдардан халықты, қоршаған ортаны қорғау және ұйымдастыру мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерін оқып-үйрену;
• Болашақ мамандарды теориялық біліммен және практикалық дағдылармен қаруландыру, ол үшін:

а) тіршілік қызметінің қауіпсіз және зиянсыз жағдайларын жасау;

ә) ұйымдар мен техникалық тараптардың  тұрақты жұмыс істеуін ескере отырып, жаңа техника мен технологиялық  процестерді пайдаланудың экологиясы мен қауіпсіздігі жөніндегі қазіргі  талаптарды ескере отырып оларды жобалау;

б) төтенше жағдайларда мүмкін болатын  авариялардан, апаттардан,  табиғи қасіреттерден  және осы заманғы құралдарды қолданудан, сондай-ақ   олардың зардаптарын  жою барысында халықты және ұйымның  өндірістік  персоналын қорғау жөнінде бағдар алу және сауатты шешімдер қабылдау қажет.

Курс міндеті:

• Бейбіт және соғыс уақытындағы  авариялардың, апаттардың; табиғи  касіреттердің  және осы заманғы зақымдаушы құралдарды қолданудың зардаптарын жою кезінде іс-қимылына халықты қорғау тәсілдеріне, құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргізу негіздеріне үйрету;

• Оқылатын сала бойынша өндірістің жұмыс істеуі тұрақтылығын    зерттеуді ұйымдастыру тәртібін зерделеу және студенттерге ұйым жұмысының тұрақтылығын арттыру жөніндегі шараларды айқындауға үйрету;

• Студенттерді төтенше жағдайлардағы жай-күй мен жобалау, баға беру әдістемелерімен таныстыру;
• Студенттерге жарақат алу, аса қауіпті жұқпалы аурулардың, қауіпті  сырқаттанулардың белгілерін айыруды, өзіне, өзара және алғашқы медициналық көмек көрсетуді үйрету;

•. Студенттерді басшылық құрамын, азаматтық  қорғаныс құрамаларын дайындау және халықты төтенше жағдайларда  іс-қимылға үйрету жүйесімен таныстыру.

Студенттерді даярлау оқу жоспарына  сәйкес оқу жылы бойында жүргізіледі. Теориялық және практикалық сабақтар бағдарлама тақырыптары бойынша макеттермен, стендттермен, плакаттармен, схемалармен, жеке және медициналық қорғану құралдарымен, оқытудың техникалық жабдықтарымен жабдықталған арнаулы кластарда оқу тобы құрамында жүргізіледі.

5. Студенттердің бағдарламалық  материалды терең оқып-білуі мақсатында  оларға өз бетінше жұмыс тапсырмалары  беріледі, оның көлемі мен мазмұнын  кафедра анықтайды. 

6. Алған білімдері мен дағдыларын  нығайту үшін студенттер пәнінің  әр түрлі тақырыптары бойынша курс жұмысын орындайды.

7. «Тіршілік қауіпсіздігі негіздері  пәнін» оқып-білу гуманитарлық  жоғары оқу орындары емтихан  тапсырумен аяқталады.

 

Курсты оқытудың саясаты: студент белгілі бір талаптарды орындау қажет:

1) сабаққа кешікпей  келу; 2) сабақ үстінде әңгемелеспеу; 3) ұялы телефондарды мүмкіндігінге қолданбау; 4) ауырына сәйкес құжат әкелу; 5) өзіндік жұмыстарды уақытында және ұқыпты, мұқият орындау; 6) сабаққа белсенді атсалысу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

 

№	Пән бөлімдерінің аттары	апта	Дәріс (сағ.)	Семи нар  сабағы (сағ.)	СОӨЖ (сағ.)	СӨЖ (сағ.)	Барлығы (сағ.)
	І - тарау
1	Тіршілік қызметінің қауіпсіздігін  қамтамасыз етудің ұйымдық негіздері. Төтенше жағдайда халықтың тіршілік қызметінің қауіпсіздігін қамтамассыз етудегі азаматтық қорғаныстың ролі мен міндеттері.	1	1		1	1	3
2	Өмір сүру ортасының антропогендік  қауіп-қатері. Өмір сүру ортасында адам ағзасына зиянды әсер ететін факторлар. СО2, Cl, аммиактың улы әсері	2	1		1	1	3
3	Бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайлар. ТЖ-ғы адам өмір-тіршілігінің қауіпсіздігі. Өмір сүру ортансында болатын ТЖ-лар.	3	1		1	1	3
4	Химиялық қауіпті объектілерде қолданылатын күшті әсер етуші улы  заттардың сипаттамасы. Фосген және синиль қышқылына сипаттама, әсер етуі, қорғану жолдары.	4	1		1	1	3
5	КӘУЗ уланғанда дәрәгерге дейін  көрсетілетін алғашқы көмек	5	1		1		2
6, 7	ТЖ кезіндегі ахуалға баға беру. Төтенше жағдайлар аймағында құтқару  және басқа да шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру  мен жүргізудің негіздері. Көлік  жүйесімен және қылмыстық жағдайлармен туындайтын ТЖ жағдайлар. ТЖ аумақты бағдарлау әдістері.	6,7	1		1	2	4
8	Зақымданғандар мен ауруларды  тасымалдау Халықты қорғаудың  негізгі тәсілдері. Халықты қорғаудың  ұжымдық құралдары. Жеке-дара қорғану жабдықтары.	8	1		1	1	3
9	Адамдарды санитарлық тазартудан өткізу. Төтенше жағдайлар ахуалында суды және азық-түлікті қорғау. Мал және  өсімдік уларымен уланған  кезде дәрігер келгенге дейін көмек   көрсету.	9	1		1	1	3
	ІІ - тарау
10	Жарақаттар түрлері. Ашық жарақат. Жаралардың індеттенуі. Балалардың жарақаттануы. Қансырау.	10	1		1	1	3
11	Сүйектің сынуы. Жедел дәрігерге  дейінгі көмек. Бастың жарақаттануы. Аяқ-қол, кеуде мен құрсақтың зақымдануы.	11	1		1	1	3
12	Күйік. Алғашқы дәрігерге дейінгі  көрсетілетін көмек. Қан тамырларының  аурулары. Суға кету. Электр  жарақат. Күн  тию және күн қызуының әсері.	12	1		1	1	3
13	Зақымдану ошақтарының сипаттамасы. Радиация  көздері,табиғи радиоактивтілік, ядролық жарылыс, АЭС авариясындағы  аймақтың радиоактивтік залалдануы Радиобелсенді сәуле ауруы, қорғану жолдары.	13	1		1	1	3
14	Аса қауіпті індеттер. Туберкулез,бруцеллез аурулары. Терінің паразитті аурулары.	14	1		1	1	3
	ІІІ - тарау
15	Салауатты өмір салты Салауатты өмір сүрудің элементтері ҚР аса қауіпті, әлеуметік мәнді аураулар. Адам денсаулығын нығайтудың жолдары. Маскүнемдік, есірткіге әуесқойлық, темекі шегудің зияны. СПИД ауруы. Экология және денсаулық.	15	1		1	1	3
	Барлығы	15	15		15	15	45