Бағалы қағаздар рыногы туралы

 87-бап. Сауда-саттықты ұйымдастырушының 
               қызметiн қаржыландыру     

 1. Сауда-саттықты ұйымдастырушының кiрiсi оның негiзгi қызметiнен алатын қаражат есебiнен құрылады. 
      2. Сауда-саттықты ұйымдастырушы мынадай жағдайларда: 
      1) сауда-саттықты ұйымдастырушының мүшелiгiне кiргенi үшiн; 
      2) сауда-саттықты ұйымдастырушының мүлкiн пайдаланғаны үшiн; 
      3) бағалы қағаздар листингi үшiн және олардың сауда-саттықты ұйымдастырушысының тiзiмiнде болғаны үшiн; 
      4) мәмiлелердi тiркеу және ресiмдеу үшiн; 
      5) ақпараттық қызмет көрсеткенi үшiн; 
      6) сауда-саттықты ұйымдастырушының ережелерiмен көзделген өзге де жағдайларда ақшалай жарналар мен алымдар алады.     

 88-бап. Қор биржасының қызметi     

 1. Қор биржасы коммерциялық емес ұйым болып табылады. 
      Қор биржасы Қазақстан Республикасының заңдарына және қор биржасының iшкi құжаттарына сәйкес бағалы қағаздарға қарағанда, өзге қаржы құралдарымен сауда-саттық ұйымдастыруға және өткiзуге құқылы. 
      2. Қор биржасы мынадай: 
      1) сауда жүйелерiн пайдалану және қолдау; 
      2) қор биржасының тiзiмiне бағалы қағаздары енгiзуге жорамалданып отырған немесе енгiзiлген эмитенттерге, сондай-ақ қор биржасында айналысқа жiберiлетiн (жiберiлген) бағалы қағаздар мен өзге де қаржы құралдарына талап қою; 
      3) қор биржасында айналысқа жiберiлген бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарымен мәміле жасасу мақсатында сауда жүйесiне кіруге өз мүшелерiне мүмкiндiк беру; 
      4) қор биржасында айналысқа жiберiлген бағалы қағаздар мен өзге де қаржы құралдары бойынша тұрақты сауда-саттық ұйымдастыру және өткiзу; 
      5) қор биржасында айналысқа жiберiлген бағалы қағаздар мен өзге де қаржы құралдарымен мәмiлелер бойынша есеп айырысуды ұйымдастыру және жүзеге acыру, не осындай есеп aйырысуды жүзеге асыру үшiн қажет ақпаратты әзiрлеу; 
      6) өз мүшелерiне ұйымдық, консультациялық, ақпараттық және өзге де қызметтер көрсету; 
      7) бағалы қағаздар рыногы және өзге де қаржы құралдары мәселелерi бойынша талдамалық зерттеулер жүргiзу; 
      8) Қазақстан Республикасының банк заңдарында белгiленген тәртiппен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыру функцияларын; 
      9) қор биржасының iшкi құжаттарында көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.     

 89-бап. Қор биржасының тiзiмi     

 1. Бағалы қағаздарды қор биржасының тiзiмiне енгiзудiң талаптары мен тәртiбi оның ережелерiмен белгiленедi. 
      Уәкiлеттi орган эмитенттерге және олардың қор биржасында айналысқа жiберiлетiн (жiберiлген) бағалы қағаздарына, сондай-ақ қор биржасы тiзiмiнiң жекелеген санаттарына талаптар белгiлейдi. 
      2. Эмиссиялық бағалы қағаздары қор биржасының тiзiмiне енгiзiлген эмитенттер, сондай-ақ сол бағалы қағаздарға рұқсат етудiң бастамашылары осы Заңда, уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiлерiнде және эмитенттiң қызметi мен қор биржасының тiзiмiне енгiзiлетiн (енгiзiлген) бағалы қағаздар туралы ақпаратты ашу жөнiндегi қор биржасының ережелерiнде белгiленген талаптарды сақтауға мiндеттi. 
      3. Егер эмитенттер белгiленген талаптарды орындамаса, қор биржасы құқық бұзушылықтарды жою жөнiнде өз ережелерiне сәйкес шаралар қолдануға құқылы. 
      4. Қор биржасының тiзiмiне енгiзiлген бағалы қағаздарды бiр мезгiлде басқа қор биржасында не Қазақстан Республикасының аумағында өзге де ұйымдастырылған бағалы қағаздар рыноктарында айналысқа жiберуге болмайды.      

 90-бап. Биржадан тыс рыноктың баға белгiлейтiн 
               ұйымының қызметi     

 1. Биржадан тыс рыноктың баға белгiлейтiн ұйымының (бұдан әрi - баға белгiлейтiн ұйым) негiзгi мақсаты оның клиенттерi арасындағы бағалы қағаздарға баға белгiлеудiң алмасу жүйесiн ұйымдастыру болып табылады. 
      Бағалы қағаздар рыногының кәсiби қатысушылары ғана баға белгiлейтiн ұйымның клиенттерi бола алады. 
      Егер бұған Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаса, баға белгiлейтiн ұйым да уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiлерiне және баға белгiлейтiн ұйымның iшкi құжаттарына сәйкес бағалы қағаздардан басқа, өзге қаржы құралдарымен баға белгiлеудiң алмасуын ұйымдастыруға құқылы. 
      2. Баға белгiлейтiн ұйым мынадай: 
      1) бағалы қағаздарға баға белгiлеудiң алмасу жүйесiн (бұдан әрi - ақпараттық жүйе) пайдалану және қолдау; 
      2) баға белгiлейтiн ұйымның айналысына жiберiлген бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарымен мәмiлелер жасасу мақсатында ақпараттық жүйеге кiруге өз клиенттерiне мүмкiндiк бepу; 
      3) баға белгiлейтiн ұйымның клиенттерi арасында бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарының бағасын белгiлеумен тұрақты алмасып отыруды ұйымдастыру; 
      4) баға белгiлейтiн ұйымның клиенттерi арасында бағалы қағаздар және өзге де қаржы құралдарымен мәмiле жасасу туралы хабарлама алмасуды ұйымдастыру; 
      5) өз клиенттерiне баға белгiлейтiн ұйымында айналысқа жiберiлген бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарымен мәмiле жасасу үшiн қажеттi ақпараттар беру функцияларын; 
      6) осы Заңда, уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiлерiнде және баға белгiлейтiн ұйымның iшкi құжаттарында көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады. 
      3. Қор биржасында айналысқа жiберiлген бағалы қағаздардың баға белгiлейтiн ұйымдағы айналысына жол берiлмейдi.

18-тарау. Бағалы қағаздар рыногындағы 
өзін-өзі реттейтін ұйымдар     

 91-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мiндеттерi 
               мен мақсаттары      

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның негiзгi мiндетi өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң және олардың клиенттерiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асырудың бiрыңғай жағдайларын жасауды қамтамасыз ету болып табылады. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның негiзгi мақсаттары: 
      1) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң кәсiби қызметiнiң бiрыңғай ережелер мен стандарттарын белгiлеу; 
      2) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң қызметiн және олардың Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы туралы заңдарды сақтауын бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру; 
      3) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң және олардың клиенттерiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау; 
      4) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелерi арасындағы дауларды, сондай-ақ мүшелерi мен олардың клиенттерi арасындағы дауларды шешу; 
      5) мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдарында, сот және өзге де ұйымдарда өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң мүдделерiн бiлдiру болып табылады.     

 92-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның құқықтық жағдайы     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мәртебесiн заңды тұлғаға: 
      1) бағалы қағаздар рыногында белгiлi бiр қызмет түрiн жүзеге асыратын барлық лицензиаттардың кем дегенде жартысы осы заңды тұлғаның мүшелерi екенiн; 
      2) сол заңды тұлғаның осы Заңның 94-бабында көзделген iшкi құжаттары уәкiлеттi органмен келiсiлгенiн; 
      3) барлық қызметкерлердiң (техникалық функцияларды жүзеге асыратын қызметкерлердi қоспағанда) тиiстi санаттағы бiлiктiлiк куәлiктерi бар екенiн; 
      4) басшы қызметкерлер осы заңды тұлға мүшелерiнiң аффилиирленген тұлғалары емес екенiн растайтын құжаттар негiзiнде уәкiлеттi орган бередi. 
      Заңды тұлға осы тармақтың 1)-4) тармақшаларының талаптарына сәйкес келмеген жағдайда өзiн-өзi реттейтiн ұйым мәртебесiнен айрылады. 
      Заңды тұлғаға өзiн-өзi реттейтiн ұйым мәртебесiн беру және оның жойылу тәртiбi уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiмен белгiленедi. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның атауында осы ұйым мүшелерiнiң негiзгi қызметiнiң түрiн көрсететiн, сондай-ақ "Қауымдастық", "Одақ" немесе "бiрлестiк" деген сөздер болуға тиiс.     

 93-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның функциялары     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның функциялары: 
      1) уәкiлеттi органға бағалы қағаздар рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асыру тәртiбiн белгiлейтiн нормативтiк құқықтық актiлердiң жобалары, нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу жөнiнде ұсыныстар беру; 
      2) бағалы қағаздар рыногында өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелерi арасында туындайтын дауларды және мүшелерi мен олардың клиенттерi арасындағы дауларды қарау; 
      3) уәкiлеттi органның тиiстi рұқсаты болған жағдайда бағалы қағаздар рыногында қызметтi жүзеге асыруға ниет бiлдiрген адамдарға оқу бағдарламаларын әзiрлеу және оларды оқытуды жүргiзу; 
      4) бағалы қағаздар рыногында қызметтi жүзеге асыруға ниет бiлдiрген немесе өзiнiң кәсiби деңгейiн растайтын адамдарды тестiлеу процесiне қатысу; 
      5) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң рейтингтерiн жасау және жариялау; 
      6) уәкiлеттi органның бастамасы бойынша өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң қызметiн тексеруге қатысу; 
      7) бағалы қағаздар рыногында өз мүшелерiнiң қызметiн бақылауды жүзеге асыру және Қазақстан Республикасының заңдарын және өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарын бұзуға жол берген өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiне өзiнiң iшкi құжаттарында белгiленген тәртiптiк ықпал ету шараларын қолдану болып табылады. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым өз мүшелерiнен, коммерциялық, қызметтiк және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты қоспағанда, олардың бағалы қағаздар рыногындағы қызметi туралы ақпарат табыс етудi талап етуге құқылы. 
      3. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым өз мүшелерiнiң қызметi мәселелерi бойынша уәкiлеттi орган беретiн ақпаратты өзiнiң мүшелерiне жеткiзiп отыруға мiндеттi.     

 94-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттары     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттары: 
      1) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелерi қызметiнiң ережелерi мен стандарттарын; 
      2) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның өз мүшелерiнiң қызметiне қатысты бақылау және (немесе) қадағалау iс-шараларын жүргiзу ережелерiн; 
      3) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелерi арасындағы дауларды және мүшелерi мен олардың клиенттерi арасындағы дауларды шешу ережелерiн; 
      4) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне қабылдау, мүшелiктi тоқтата тұру және өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiнен шығару ережесiн; 
      5) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң кәсiби этика ережелерiн; 
      6) жаза қолдану ережелерiн; 
      7) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның бөлiмшелерi, комитеттерi, филиалдары мен өкiлдiктерi қызметiнiң тәртiбiн белгiлеуге тиiс. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым өз мүшелерiнiң қызметiн сақтандыру ережелерiн белгiлеуге құқылы.     

 95-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi 
               құжаттарын келiсу     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарын өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң кеңесi әзiрлейдi, ол уәкiлеттi органмен келiсiлуге тиiс және оны өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң жалпы жиналысы бекiтедi. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттары оның мүшелерiнiң жалпы жиналысы белгiлеген күннен бастап өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелерi үшiн мiндеттi болады. 
      3. Уәкiлеттi opгaн өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмеген жағдайда оларға келiсуден бас тартуға құқылы. 
      Келiсуден дәлелдi бас тарту өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттары алынған кезден бастап күнтiзбелiк отыз күннен кешiктiрiлмей өзiн-өзi реттейтiн ұйымға жiберiледi.     

 96-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның өтiнiш жасауы     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым уәкiлеттi органға өзiнiң мүшелерiне қатысты мынадай мәселелер: 
      1) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшесiне лицензия беру, оны тоқтата тұру және керi қайтарып алу; 
      2) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшесiнiң қызметiне тексеру жүргiзу; 
      3) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшесiн әкiмшiлiк жауапқа тарту бойынша өтiнiш жасауға құқылы. 
      2. Уәкiлеттi орган өзiн-өзi реттейтiн ұйым жасаған өтiнiштi өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшесiне қатысты тиiстi шешiм қабылдау кезiнде ескередi.     

 97-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның уәкiлеттi 
               органмен өзара қатынастары     

 1. Осы Заңда және Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы туралы заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, уәкiлеттi органның өзiн-өзi реттейтiн ұйымның қызметiне араласуға құқығы жоқ. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым өз мүшесiнiң Қазақстан Республикасының заңдарын, өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарын бұзғаны туралы, сондай-ақ өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiне қатысты қолданылған ықпал ету шаралары туралы ақпаратты уәкiлеттi органның назарына жеткiзуге мiндеттi. 
      3. Уәкiлеттi орган өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң және оның клиенттерінің мүдделерi қозғалатын нормативтiк құқықтық актіні әзiрлеу кезiнде өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мамандарын тартады.     

 98-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне 
               қабылдау тәртiбi     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне қабылдау тәртiбi өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарымен белгiленедi. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне қабылдау туралы өтiнiш оның өзiн-өзi реттейтiн ұйымға түскен кезiнен бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде қаралады. Өтiнiшке тiзбесi өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарында айқындалатын құжаттар қоса тiркеледi. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне қабылдау туралы шешiмдi өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерiнiң кеңесi қабылдайды. 
      3. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiне қабылдаудан бас тарту туралы шешiм жөнiнде сотқа шағым жасалуы мүмкiн.     

 99-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымға мүшелiктiң тоқтатылуы      

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiнен шығару өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарына сәйкес мынадай жағдайларда: 
      1) өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшесiнiң өтiнiшi бойынша; 
      2) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшесiнен бағалы қағаздар рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асыруға берiлген лицензия керi қайтарып алынған немесе лицензияның қолданылуы тоқтатылған; 
      3) өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшесi Қазақстан Республикасының заңдарын және өзiн-өзi реттейтiн ұйымның iшкi құжаттарын бұзған жағдайларда жүзеге асырылады. 
      2. Өзiн-өзi реттейтiн ұйымның мүшелiгiнен шығаруға өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерi кеңесiнiң мүшелiктен шығару туралы шешiмiнiң көшiрмесi берiлген күннен бастап бiр ай мерзiмде сотқа шағым жасалуы мүмкiн.     

 100-бап. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшелерi клиенттерiнiң 
                құқықтары мен мүдделерiн қорғау     

 1. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым өз мүшелерi клиенттерiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғауды олардың өтiнiштерiн қарау арқылы жүзеге асырады. Өзiн-өзi реттейтiн ұйым клиенттердiң өтiнiштерiн қарау қорытындылары бойынша және негiздемелер болған жағдайда өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшесiне қатысты тәртiптiк ықпал ету шараларын қолданады. 
      2. Өтiнiштi қараудан заңсыз бас тартуға өзiн-өзi реттейтiн ұйым мүшесiнiң клиентi уәкiлеттi органға шағым жасай алады.

19-тарау. Бағалы қағаздар рыногындағы  ақпарат     

 101-бап. Эмитенттiң бастапқы бағалы қағаздар рыногында 
                эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру 
                процесiнде ақпаратты ашып көрсетуi     

 1. Инвесторлардың шектелмеген тобының арасында орналастырылатын эмиссиялық бағалы қағаздардың эмитентi кез келген мүдделi тұлғалардың алдында: 
      1) эмиссиялық бағалы қағаздар шығару проспектiсiнде бар; 
      2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес уәкiлеттi органға табыс етiлетiн есептерде бар; 
      3) қаржылық есептiлiкке енгiзiлген ақпаратты; 
      4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес немесе сауда-саттықты ұйымдастырушының iшкi құжаттарына сәйкес (eгep осы бағалы қағаздар сауда-саттықты ұйымдастырушының тiзiмiне енгiзiлсе) немесе осы эмитенттiң iшкi құжаттарына сәйкес ашып көрсетуге жататын өзге де ақпаратты ашып көрсетуге мiндеттi. 
      2. Эмитент ақпаратты ашып көрсетудi: 
      1) уәкiлеттi органға осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес инвесторлардың (акционерлердiң) мүдделерiн қозғайды деп танылған ақпаратты табыс ету; 
      2) егер эмитенттiң бағалы қағаздары сауда-саттықты ұйымдастырушының тiзiмiне енгiзiлсе, сауда-саттықты ұйымдастырушыға осы сауда-саттықты ұйымдастырушының iшкi құжаттарына сәйкес ақпаратты табыс ету; 
      3) баспасөз басылымында ақпарат жариялау арқылы жүзеге асырады. 
      3. Бағалы қағаздарды ұйымдастырушылар үшiн ақпаратты эмитент бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзудi жүзеге асыратын тiркеушi арқылы таратуды жүзеге асыруға құқылы.