Кәсіпорын шығындарын басқару

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 28 Октября 2013 в 21:44, курсовая работа

Описание

Мемлекет экономикасының нарықтық қатынастарға өтуімен бірге кәсіпорындардың өздігінен жұмыс істеуі, сонымен қатар олардың экономикалық және заңгерлік жауапкершіліктері артуда. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық тұрақтылығының мәні, сонымен қатар олардың бәсекеге қабілеттілігі жылдам артады. Шарушылықты тиімді жүргізе білу кәсіпорынның бәсекелестік жағдайында алға шығу шарты болып табылады.

Работа состоит из  1 файл

Касипорын шыгындарын баскару.docx

— 125.57 Кб (Скачать документ)

     «ҚазТрансОйл» АҚ Қазақстан Республикасындағыаса ірімагистральды мұнай құбырлары мен суағызғылар жүйесінің меншік иесі, олардыңжиынтық ұзындығы 5 495,23 км мұнай құбырлары (РФ аумағында және ҚазТрансОйлдың Самара қаласындағы өкілдігі теңгерімінде тұрған 71,7 км Кеңқияқ – Ор мұнай құбырын ескергенде) және 2 148 км суағарлар. 
Магистральды мұнай құбырларымен мұнай тасымалдауды 39 мұнай айдау стансасы, 64 мұнай қыздыру пеші, жалпы көлемі 1 259 мың текше м. мұнай сақтауға арналған сұйыққойма паркі қамтамасыз етеді.

     Мұнайды ауыстырып құюды 4 темір жол қотару-құю аспақұярлығы, Ақтау кемежайы теңіз терминалының 5 айлағына орнатылған танкерлерге мұнай құю тиісті жабдықтары қамтамасыз етеді. Су беруді 3 су-сорап стансасы, 2 су тазарту құрылысы, су сақтауға арналған жалпы сыйымдылығы 156,3 мың текше м. сұйыққойма қамтамасыз етеді.[12]

        «ҚазТрансОйл» АҚ шет ел қатысатын екі заңды тұлғаның қатысушысы және акционері:

  • ҚазТрансОйл мен CNODC тең негізде қатысушылары болатын («Қазақстан – Қытай құбыры» ЖШС (ҚҚҚ). ҚҚҚ жалпы ұзындығы 1 759 км., өткізу қабілеті жылына 12 млн. тонна Атасу – Алашаңқай және Кеңқияқ – Құмкөл мұнай құбырларына иелік етеді.
  • «МұнайТас» СБҚК» АҚ (МұнайТас) – акционерлері ҚазТрансОйл (акцияларының 51%-ы) және CNPC Exploration and Development Company Ltd. (акцияларының 49%-ы). МұнайТас ұзындығы 448,8 км өткізу қабілеті жылына 6 млн. тонна Кеңқияқ – Атырау мұнай құбырына иелік етеді.

       «ҚазТрансОйл» АҚ «Batumi Industrial Holdings Limited» және «Batumi Capital Partners Limited» компаниялары арқылы «Батумимұнай терминалы» ЖШҚ-ға (Грузия) иелік етеді, ол Грузияда Батумитеңіз кемежайында мұнай терминалын пайдалануды жүзеге асырады және «Батумитеңіз кемежайы» ЖШҚ (Грузия) акцияларының 100%-ына қатысты басқарудың айрықша құқығына ие. «ҚазТрансОйл» АҚ басқа заңды тұлғалар иелік ететін мына магистральды мұнай құбырларын пайдалану және оларға техникалық күтім жасау қызметтерін көрсетеді:

  • Кеңқияқ – Құмкөлжәне Атасу – Алашаңқай («Қазақстан – Қытай құбыры» ЖШС;
  • Кеңқияқ – Атырау («МұнайТас» СБҚК» АҚ);Ақсай – ҮлкенШаған – Атырау (Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В.);
  • Торғай-Петролеум МДАЦ – «Құмкөл» БМАС («Торғай-Петролеум» АҚ). [12]

       Шоғырланған қаржылық есебі ( әр жылдың 31 желтоқсанына)

«ҚазТрансОйл» АҚ-ның баланс активтерінің құрамы мен құрылуын тікелей  талдау

 

Кесте 3

Атауы

2009 

2010

2011

мың.тг.

%

мың.тг.

%

мың.тг.

%

1

2

3

4

5

6

7

8

1

Активтер 

           

1.1

Ұзақмерзімді активтер

           
 

Негізгі құралдар

247 050 582

75,92

325 522 559

77,76

330 514 478

73,5

 

Материалдық емес активтер

9 805 960

3,01

7 189 956

1,72

6 229 037

1,38

 

Ортақ кәсіпке  инвестиция

5 262 464

1,62

9 118 148

2,18

32 418 904

7,2

 

Жабдықтаушыларға  негізгі құралдар үшін берілген аванстар

1 886 728

0,58

417 522

0,1

638 912

0,14

 

Банктық салымдар

-

-

-

-

6 000 000

1,3

 

Өзге де ұзақмерзімді активтер

194 918

0,07

170 410

0,04

351 086

0,08

 

Ұзақмерзімді активтер жиыны

264 200 652

81,2

342 418 595

81,8

376 152 417

83,6

1.2

Ағымдық активтер

           
 

Тауарлы-материалдық  қорлар

3 192 705

0,98

3 191 088

0,76

2 784 431

0,62

 

Саудалық және басқа да дебиторлық берешектер

7 035 257

2,16

6 552 547

1,56

7 689 387

1,7

 

Жабдықтаушыларға  берілген аванс

685 674

0,21

742 008

0,18

744 898

0,17

 

Корпоративтік табыс салығының алдын ала  төлемі

1 946 748

0,6

1 337 084

0,33

1 756 038

0,39

 

ҚҚС және өзге де салықтық төлемдер

5 530 917

1,7

6 471 575

1,54

3 633 715

0,8

 

Өзге де ағымдық  активтер

670 174

0,2

154 506

0,04

262 329

0,06

 

Банктік салымдар

25 291 135

7,79

40 932 958

9,76

35 123 823

7,8

 

Ақша қаражаттары  және олардың эквиваленттері

16 401 503

5,04

16 914 394

4,03

21 852 387

4,85

 

Сатылымға арналған активтер

378 378

0,12

-

-

29 502

0,01

 

Ағымдық активтер жиыны

61 132 491

18,8

76 296 160

18,2

73 876 510

16,4

 

Активтер жиыны

325 333 143

100

418 714 755

100

450 028 927

100

 

 

Шоғырланған қаржылық есебі ( әр жылдың 31 желтоқсанына)

жалғасы

1

2

3

4

5

6

7

8

2

Пассивтер

           

2.1

Капитал

           
 

Жарғылық капитал

32 916 055

10,1

32 916 055

7,86

34 617 204

7,69

 

Активтерді  қайта бағалау қоры

48 783 757

15

124 828 954

29,786

138 058 828

30,656

 

Өзге де капитал  қоры

17 104

0,01

17 104

0,004

17 104

0,004

 

Валюта есептілігін  қайта есептеу қоры

8 878 846

2,73

8 590 235

2,05

9 334 129

2,07

 

Бөлінбеген  табыс

152 206 983

46,76

171 962 450

41,1

189 472 821

42,08

 

Капитал жиыны

242 802 745

74,6

338 314 798

80,8

371 498 086

82,5

2.2

Ұзақмерзімді  міндеттемелер

           
 

Несиелер мен  займдар

10 346 912

3,19

294 800

0,07

-

-

 

Қаржылық кепіл

301 141

0,09

232 071

0,06

338 919

0,08

 

Қызметкерлердің сыйақысын берудегі міндеттемелер

2 337 120

0,72

2 580 804

0,618

5 909 892

1,32

 

Қалдық салықтар бойынша міндеттемелер

20 686 894

6,38

36 044 262

8,64

34 201 711

7,64

 

Алдағы уақыттағы  кірістер

5 218 819

1,618

5 053 861

1,21

4 756 050

1,06

 

Өзге де ұзақмерзімді кредиторлық берешектері

7 731

0,002

8 465

0,002

-

-

 

Ұзақмерзімді  міндеттемелер жиыны

38 898 617

12

44 214 263

10,6

45 206 572

10,1

2.3

Ағымдық міндеттемелер

           
 

Несиелер мен  займдар

10 345 517

3,18

296 864

0,07

303 181

0,07

 

Қызметкерлердің сыйақысы бойынша міндеттемелер

131 880

0,04

141 000

0,03

226 000

0,05

 

Төлемдерге  корпоративтік табыс салығы

476 041

0,15

908 131

0,22

1 156 184

0,26

 

Саудалық және өзге де кредиторлық берешектер

12 890 968

3,96

14 100 509

3,35

15 149 470

3,36

 

Алынған аванстар

10 096 754

3,1

10 886 410

2,6

11 226 796

2,5

 

Өзге де салықтық төлемдер

917 594

0,28

1 449 103

0,34

1 269 317

0,28

 

Резервтік қорлар

4 530 699

1,39

3 946 660

0,94

287 727

0,06

 

Өзге де ағымдық  міндеттемелер

4 242 328

1,3

4 457 017

1,05

3 705 594

0,82

 

Ағымдық міндеттемелер  жиыны

43 631 781

13,4

36 185 694

8,6

33 324 269

7,4

 

Міндеттемелер жиыны

82 530 398

25,4

80 399 957

19,2

78 530 841

17,5

 

Пассивтер жиыны

325 333 143

100

418 714 755

100

450 028 927

100

Кесте 2011 ж 31 желтоқсанына арналған «ҚазТрансОйл» АҚ-ның шоғырландырылған қаржылық есептілігінен алынған.[7]


Жоғырыдағы  кестеден байқайтынымыз компанияның ақша қаражаттары 2011 жылы 2009 жылға қарағанда 33,2%  жоғарылаған,  ағымдық активтер саны 2011 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 20,8 % артса да, 2010 жылмен салыстырғанда 3,2% кеміген.Себебі тауарлық-материалдық қорлар, банктік салымдар мен салықтық төлемдер азайған.

Негізгі құралдар жыл сайын артуда, бұл  компанияның нарықтың, ғылым мен техниканың дамуына байланысты негізгі құралдарды сатып алумен байланысты. Кәсіпорынның қысқа мерзімді кредиторлық берешегі көбейген, ол 2009 жылға қарағанда 2011 жылы 17,5 % өскен.Соған қарамай компанияның жалпы міндеттемелері 2011 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 4,8%  төмендеген.[12]

 

«ҚазТрансОйл» АҚ-ның баланс активтерінің құрамы мен құрылуын көлденең талдау (мың.тг.)

Кесте 4

Атауы

2009-2010

2010-2011

2009-2010 (%)

2010-2011 (%)

1

Активтер

       

1.1

Ұзақмерзімді  активтер

78 217 943

33 733 822

29,6

9,85

1.2

Ағымдық активтер

15 163 669

-2 419 650

24,8

-3,17

 

Баланс 

93 381 612

31 314 172

28,7

7,48

2

Пассивтер

       

2.1

Капитал

95 512 053

33 183 288

39,3

9,8

2.2

Ұзақмерзімді  міндеттемелер

5 315 646

992 309

13,7

2,2

2.3

Ағымдық міндеттемелер

-7 446 087

-2 861 425

-17,07

-7,9

 

Баланс 

93 381 612

31 314 172

28,7

7,48


      Компанияның ағымдық активтері  2011 жылы  3,17%, ағымдық міндеттемелері 2010 жылы - 17,07%, 2011 жылы - 7,9% азайған, ал  ұзақмерзімді активтері, ұзақмерзімді  міндеттемелері мен капиталы  ұдайы өсіп отырған.

Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне өзін өзі қаржыландырумен, яғни меншікті капиталдың көмегімен  жүзеге асырылады. Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің  құрылу көздерін талдау болады. Бұл  кезде кәсіпорын мүлкінің келіп  түсуі, оны сатып алу және оны  құрылуы да, кәсіпорынның өзінің де, қарызға алынған капиталдың да есебінен жүргізілуі мүмкін екендігін есте сақтау керек. Ал меншікті капитал мен қарызға  алынған капиталдың арасындағы қатынас  оның қаржылық тұрақтылығын көрсетеді.                                                                                                                        

Автономдық  коэффициенті немесе тәуелсіздік коэффициент.[9][10]

 

Кавт =  Меншікті капитал / активтер жиыны   ≥  0,5  (1)

 

К авт 2009 = 242 802 745 / 325 333 143 = 0,7 ≥ 0,5

К авт2010= 338 314 798 / 418 714 755 = 0,8 ≥ 0,5                              

К авт2011 = 371 498 086 / 450 028 927 = 0,82 ≥ 0,5   

 Компания 2009 жылдан 2011 жылға қарай қаржылық тауелсіз, себебі меншіктік капиталдың үлесі жоғары және компания активтерді өз капиталынан қаржыландыра алады.

Қаржыландыру коэффициенті.

 

Кқ = Меншікті капитал / Міндеттемелер ≥ 1  (2) 

 

К қ2009 = 242 802 745 / 82 530 398 = 2,94 ≥ 1

К қ2010 = 338 314 798 / 80 399 957  = 4,2 ≥1

К қ2011 = 371 498 086 / 78 530 841  = 4,73 ≥ 1

    Компанияның өз өзін қаржыландыруы жоғары, активтерінің барлығын дерлік міндеттемелер есебінен емес меншікті капиталы есебінен қаржыландыра алады.

Қаржылық тұрақтылық коэффициенті.

 

      Кқар.тұр. = (Меншікті капитал + ҰММ) / Баланс валютасы ≥ 0,8-0,9   (3)

 

К қар.тұр. 2009 = (242 802 745 + 38 898 617) / 325 333 143  = 0,87 = 0,8-0,9  

К қар.тұр. 2010 = (338 314 798 + 44 214 263) / 418 714 755  = 0,91 ≥ 0,8-0,9

К қар.тұр. 2011 = (371 498 086 + 45 206 572) / 450 028 927  = 0,93 ≥ 0,8-0,9

    Компанияның қаржылық тұрақтылық коэффициенттері тұрақты 0,8 – 0,9 мәндерінің аралығында және жоғары мәнде орналасқан,қаржылық жағдайы тұрақты.

Инвестициялық коэффициент.

 

Ки = Капитал / Негізгі құрал ≥ 1                                 (3)

 

К и 2009 = 242 802 745/ 247 050 582 = 0,98 ≤ 1

К и 2010 = 338 314 798/ 325 522 559 = 1,04 ≥ 1

                            К и 2011 = 371 498 086/ 330 514 478= 1,12 ≥ 1

Компания негізгі құралдарды өз қаражаттар есебінен сатып алады. Бірақ 2009 жылы кейінгі жылдарға қарғанда негізгі құралдарды сатып алу және қаржыландыру төмендеген. Бұл кәсіпорынның негізгі құралдарына деген қажеттілік төмен болуына байланысты.

Маневрлілік коэффициенті.[11]

 

Кмане = МАҚ / Капитал ≥ 0,5               (4)

 

Кмане 2009 = (242 802 745 – 38 898 617) / 242 802 745 = 0,84 ≥ 0,5

Кмане 2010 = (338 314 798 – 44 214 263) / 338 314 798 = 0,87 ≥ 0,5

Кмане 2011 = (371 498 086 – 45 206 572) / 371 498 086 = 0,88 ≥ 0,5

     Маневлрлілік коэффициенті 0,5 мәнінен айтарлықтай жоғары, сол  себепті компания өзінің меншікті  айналым қорларының деңгейін  тұрақты сақтауға қабілетті және қажет болған жағдайда меншікті капиталы негізінен өзінің айналым құралдарын қамтамасыз ете алады.

 

«ҚазТрансОйл» АҚ-ның қаржылық, инвестициялық, маневрлілік коэффиценттерінің динамикасы

Сурет 1

 

Ағымдағы өтімділік  коэффициенті (жалпы өтеу коэффициенті)

 

Каө = АА / АМ ≥ 2          (5)

 

мұнда, АА –  ағымдағы активтер;

  АМ  – ағымдағы міндеттемелер.

 

Каө 2009 = 61 132 491 / 43 631 781= 1,4 < 2

Каө 2010  = 76 296 160 / 36 185 694= 2,1 < 2

Каө 2011  = 73 876 510 / 33 324 269= 2,22 < 2

 

Жалпы алғанда 2009 жылғы  өтімділік коэффициентінің шамасы талап етілген шектеуге жауап бермейді, дегенмен соңғы екі жылдағы жалпы өтімділік коэффициенттері толықтай ақтап тұр,яғни ағымдағы активтер ағымдағы міндеттемелерді толықтай жауып тұр.

 

      Активтердің табыстылығы = Таза табыс / Активтер сомасы.        (6)

 

Активтердің табыстылығы 2009 =15 538 432 / 325 333 143 = 0,048        Активтердің табыстылығы 2010= 19 618 301 / 418 714 755= 0,047

Активтердің табыстылығы 2011 = 25 945 397/ 450 028 927 = 0,058

 

    Кәсіпорынның активтерінің табыстылығы жылдан жылға өсіп отырған. 2011 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 0,01 коэффициентке артқан.

 

Сату  табысының коэффициенті =Жалпы табыс / Өнімді өткізуден түскен түсім                                                                                           (7)

Сату  табысының коэффициенті2009 = 38 030 654 / 126 181 133 = 0,3             

Сату  табысының коэффициенті2010 = 25 264 872/ 138 240 940 = 0,18

Сату  табысының коэффициенті2011 = 28 918 723 / 140 478 092 = 0,2

    Кәсіпорынның сату табысының коэффициенті 2009 жылы 0,3, ал 2010 жылы 0,18 құрайды, ал 2011 жылы 0,2 , яғни әрбір сатылған өнімнің 1 теңгесінен кәсіпорын 20 тиын табыс алады. Бұдан қорытынды 2010 жылы 2009 жылға қарағанда сату табысының коэффициенттілігі 0,12 бірлікке азайған, дегенмен 2011 жылы қайтадан өрлеу басталған. Мұны 2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда 0,02 бірлікке артуынан байқауымызға болады.

 

2.2 Шығындарды экономикалық элементтері бойынша талдау

 

Экономикалық  элементтері бойынша шығындарды саралау өндіріске қажетті шығындардың  сметасын жасауға негіз болады, оның көмегімен өндірістің жұмысы талданылады, оның ішінде өндірістің техникалық деңгейі, еңбексыйымдылығы, еңбек өнімділігі анықталады; кәсіпорынның негізгі және айнымалы қорларға деген қажеттілігі  белгіленеді.

 

2011 жылғы 31 желтоқсанға арналған  жылдық жеке қаржы есептілігі  бойынша өндірістік өзіндік құннан өзге шығындар кестесі

 

     Кесте 5

Атауы

2011 

2010

мың.тг.

%

мың.тг.

%

1

2

3

4

5

6

1

Жалпы және әкімшілік шығындар

       
 

Персоналдар шығыны

4 225 972

28,99

3 717 909

25,532

 

Тозу және амортизация

542 404

3,721

497 599

3,4172

 

Консультациялық қызметтер

483 134

3,315

157 662

1,0827

 

Әлеуметтік саладағы шығындар

406 472

2,789

359 740

2,4705

 

Корпоративтік табыс салығы мен  ҚҚС-тан өзге салықтар

364 372

2,5

181 085

1,2436

 

Офистік қызмет көрсету

339 415

2,329

331 122

2,274

 

ҚҚС

301 452

2,068

328 877

2,2585

 

Қайырымдылық қорына жұмсалатын шығындар

284 931

1,955

312 740

2,1477

 

Қауіпсіздікті қамтамасыз ету

221 460

1,519

186 878

1,2834

 

Жөндеу жұмыстары шығыны

162 779

1,117

183 509

1,2602

 

Материалдар мен жанар-жағармай

154 395

1,059

134 262

0,922

 

Оқыту

152 595

1,047

123 801

0,8502

 

Іссапарлық шығындар

125 309

0,86

153 775

1,056

 

Банк қызметі

86 418

0,593

96 203

0,6607

1

2

3

4

5

6

 

Байланыс қызметі

80 593

0,553

92 804

0,6373

 

Жарнама шығындары

79 673

0,547

86 208

0,592

 

Ақпараттық қамсыздандыру

76 182

0,523

74 336

0,5105

 

Тасымалдау қызметі

65 613

0,45

85 675

0,5884

 

Операциялық аренда бойынша шығындар

61 117

0,419

75 583

0,5191

 

Аударымдар/күмәнды берешектер қоры

40 297

0,276

-2 146 343

-14,74

 

Сақтандыру

23 377

0,16

77 414

0,5316

 

Аударымдар/ескірген запастар қоры

2 892

0,02

-2984

-0,02

 

Салық бойынша қорлар аударымы

-3 718 848

-25,51

-

 
 

Басқа да шығындар

163 243

1,12

179 660

1,2338

 

Барлығы

4 725 247

32,42

5 287 515

36,312

2

Операциялық шығындар

       
 

Актуарийлық шығындар

1 540 000

10,57

27 000

0,1854

 

Істен шыққан негізгі құралдар мен  материалдық емес активтер бойынша  шығындар

48 911

0,336

112 982

0,7759

 

Тауарлы-материалдық запастарды іске асыру шығындары

51 482

0,353

-

-

 

Басқа да шығындар

103 173

0,708

501 742

3,4457

 

Барлығы

1 743 566

11,96

641 724

4,407

3

Қаржылық шығындар

       
 

Қызметкерлерге сыйақы: келтірілген  құннан дисконтты алып тастау

163000

1,118

150000

1,0301

 

Несиелер  мен займдардың проценттік шығындары

-

-

621 904

4,2709

 

Қызметкерлер мен еншілестерге берілген алғашқы займдар бойынша шығындар

-

-

7 275

0,05

 

Басқа да пайыздық шығындар

74 832

0,513

-

-

 

Барлығы

237 832

1,632

779 179

5,3509

4

Табыс салығы бойынша шығындар

       
 

Ағымдық табыс  салығы шығындары

9 293 462

63,76

10 659 019

73,2

 

Кейінге қалдырылған табыс салығы шығындары

-1 424 321

-9,772

-2 805 910

-19,27

 

Табыс салығы

7 869 141

53,99

7 853 109

53,931

 

Барлығы

14 575 786

100

14 561 527

100

Информация о работе Кәсіпорын шығындарын басқару