Арнайы пәндер бойынша сабақтан тыс курстар мен факультативті сабақтарды ұйымдастыру жолдары

.4. Таңдап алған мамандыңтың маңызы. Оқушылар-іі hi күрделі жүмыстарын, дайын бүйымдарды, техни-і л ил. шығармашылық экспонаттарды көрсету.

■I. Оі^у орнын басңару жүйесімен, ішкі тәртіп ереже-черімен, оқу орны жарғысымен таныстыру.

1.5. «Экскурсия» сабағының жоспары 11 '/.г/, урсияны көрнекілік эдісі den те, оцытудың дербес ,н)ісі деп те царастыруга болады)

I Оқушыларды экскурсияға дайындау (әңгіме жүргіиу).

'  10»с.....рында кіріспе әңгімелер өткізу.

i ӨндірІСПӨН танысу тәртібі: өндірістік оқыту ше-ім і.іііііі, косіпорын мамандарының әңгімелері, оқушы-иіір/н-оі, бақылауы.

I   I Іллюстрацияланған материалдарды жинау.

.'> <)пді|)іс  озаттарымен кездесу және әңгімелесу.

(і. : )ісс.курсияның  өсері туралы ңысңаша ңорытынды иңгіме откізу.

ескерту: Экскурсия оқушыларды таңдап алған ма-і.шдыгымен егжей-тегжейлі таныстыру үшін, •ндірістік оңытудың кіріспе кезеңінде оңу курсы бо-ЙЫНЦіа технологиялық процестерді, жаңа жабдыңтар оддеудің тиімді өдістерін оқып үйрену үшін •ТКІЗІледі. Бүл оқушылардың мамандығы туралы ой-•рісін кеңейтуге көмектеседі.

11

2. _

3._

4._

5. _

6. _

аудару.

Жаңа материалдың  кіріспе нүсқауы бойынша білімдерін бекіту:

1. _

III. Оқушылардың тапсырмалары  мен ез бетімен  орын-даитынжұмыстары: •

зінде^{ҒЫМДЫҢ Н¥СҚаУ}' ^{ЖҮМЫС 0рында}Р^{ьш а}Р™™ тексеру ке-

көңіл бөлу.

IV. Қорытынды нүсқау:

1. Өндірістік оңыту сабағын қорытындылау.

2. Оқушылардың  жаңсы жүмыстарын атап өту,  көрсету.

3. Қателерін  сипаттау, олардың пайда болу себептерін айту.

4. Жабдықтарды, жүмыс орны мен еңбек тәсілдерін тиімді пайдалануды талдау.

5. Бағаларын  хабарлау.

6. Үйге тапсырма.

7. Жүмыс орындарын ретке келтіру.

Ө/о  шебері:_ 

I. Оқу орнымен және онда қалыптасқан дәстүрлер-Мен пшыстыру.

:i. ІОэсіптік білім беру жүйесі, оның халық шаруашы-■іі.іі і.і үшін маңызы, біліктілігі жогары жүмысшылар I іп|)ііііудағырөлі.

.4. Таңдап алған мамандыңтың маңызы. Оқушылар-іі hi күрделі жүмыстарын, дайын бүйымдарды, техни-і л ил. шығармашылық экспонаттарды көрсету.

■I. Оі^у орнын басңару жүйесімен, ішкі тәртіп ереже-черімен, оқу орны жарғысымен таныстыру.

1.5. «Экскурсия» сабағының жоспары 11 '/.г/, урсияны көрнекілік эдісі den те, оцытудың дербес ,н)ісі деп те царастыруга болады)

I Оқушыларды экскурсияға дайындау (әңгіме жүргіиу).

'  10»с.....рында кіріспе әңгімелер өткізу.

i ӨндірІСПӨН танысу тәртібі: өндірістік оқыту ше-ім і.іііііі, косіпорын мамандарының әңгімелері, оқушы-иіір/н-оі, бақылауы.

I   I Іллюстрацияланған материалдарды жинау.

.'> <)пді|)іс  озаттарымен кездесу және әңгімелесу.

(і. : )ісс.курсияның өсері туралы ңысңаша ңорытынды иңгіме откізу.

ескерту: Экскурсия оқушыларды таңдап алған ма-і.шдыгымен егжей-тегжейлі таныстыру үшін, •ндірістік оңытудың кіріспе кезеңінде оңу курсы бо-ЙЫНЦіа технологиялық процестерді, жаңа жабдыңтар оддеудің тиімді өдістерін оқып үйрену үшін •ТКІЗІледі. Бүл оқушылардың мамандығы туралы ой-•рісін кеңейтуге көмектеседі.

11

2. _

3._

4._

5. _

6. _

аудару.

Жаңа материалдың  кіріспе нүсқауы бойынша білімдерін бекіту: 
 

шмгармашыльщ  қабілеттерін дамыту

«Адам табигатынан суретшіл сондықтан ол өз өміріне эдемілік енгізуге ңцштар».

М. Горькийш

Тек өз бетімен шығармашылықпен жүмыс істегені кезде ғана адам өзіне сенімді болып, маман ретіндеі ңалыптаса алады.

Сондықтан өндірістік оқыту шеберінің де алдынаі қойған мақсаты - болашақ жүмысшыларды сүлулықі заңдылығына сәйкес әдемілікті түсіне білуге, шығар-1 машылыңпен жүмыс жасай білуге, өз қолымен жасал-ған әдемі бүйымдарды адамдарға сыйлай білуге үйрету.

Өндірістік оңыту  шеберінің еңбегі оңай емес. Оқушы- ] ның кім болары, өмірде қандай орын табары оған байла-нысты. Оқу орнының табалдырығын аттағанда өзінің бо-лашаң «Тігінші» мамандығы туралы білімі аз оқушы-ларды екі жылда, ал кейде бір-ақ жылда осы мамандың-тың қыр-сырына үйрету оңай емес. Алғашқы сабақта өндірістік оқыту шебері оңушыларға өздері таңдаған оқу орнының тарихы туралы өңгімелеп бергені дүрыс. Сон-дай-ақ, сол оқу орнында қалыптасқан дәстүрлермен та-ныстырып, оқу орнын бітіріп кеткен түлектердің фото-суреттерін, шебер жасалған тігін бүйымдарын көрсету-ге болады.

Өндірістік оңытуды төрт кезеңге белуге болады: кіріспе, дайындьщ, мамандыңты меңгеру және тексеру -қорытынды (1-сүлба). Кіріспе кезеңі екі сағат бойы оқушыларды «Тігінші» мамандығымен таныстыруға арналады. Окытуда дайындық немесе жаттығу кезеңі маңызды рөл атңарады. Бүл кезеңде білім, іскерлік пен дағдылардың негізгі іргетасы қалыптасады. Екі жыл бойы өндіріс қалдыңтарынан ер түрлі мата қиындыла-ры жинакталады: жүн, біртегіс боялған мата, баспасу-ретті мата. Одан кейін окушылармен бірге сол мата қиын-

56

галдық-жылулың жүмыстары орындалады. Жаттығу кезеңінде оңушыларды техникалың шығармашылыңңа тартып, техникалың ой дамыту дағдыларын қалыптас-тыру үшін крл тігістерімен бірге кестелеу, аппликация-лау, бүрдіктер жасау, мережка жүмыстарын орындау тапсырылады. Бірінші сабаңтан бастап-ақ, оңушылар-дың көркемдік талғамын дамытуға көңіл бөліп, шынайы әдемілікті айыра білуге үйреткен жөн.

Жаттығу кезеңінен  кейін мамандыңты меңгеру кезеңі басталады. Бүл кезеңде оқушылар халат, көйлек, пальто, белдемше сияқты бүйымдарды тігіп үйренеді. Іс-ңимылдарды маңсатты түрде бірнеше қайталау нәти-жесінде алғашқы іскерлік әрекеттері дағдыға айнала-ды.

Өндірістік окыту  сабаңтарында окушылардың шы-ғармашыльщ қабілеттерін дамыту мақсатында мынадай екі жағдайды жүзеге асыруға болады:

Біріншіден, берілген оқу ақпараты мен тапсырманы орындауға қажетті ақпарат арасында үйлесімді арака-тысты жүзеге асырады, яғни оқу ақпараты тапсырма орындауға қажетті ақпараттан аз болуы тиіс.

Мысалы, тапсырма орындау үшін оқушылар өз беті-мен сән журналдарынан киім үлгісін, матасын, өңдеу материалдарын, жіптерді, өңдеу әдістерін таңдап алады.

Екіншіден, оқу сабақтарына эмоционалдың рең беру үшін киім үлгілері көрсетіледі және жаңа тігін жабдык,-тарымен жабдьщталған еңбек мәдениеті жоғары кәсіп-орынға саяхат өткізіледі. Сөйтіп, оқушыларды қымбат матадан күнделікті бүйымдар дайындауға үйретеді.

Бірінші курста бірінші бүйымды дайындау бойынша  оқу орнында алғашкы бүйым  мерекесін үйымдастыруға болады. Бүл мерекеге арнап оңушылар сабақтан тыс уаңытта техникалық шығармашылық экспонаттар да-йындайды: гобелендер, табиғи былғарыдан, су моншақ-тан бүйымдар жасап, кесте тігеді.

57 
 

табиғи былғарыдан бүйымдар жасауға;

- гобелен тоқуға;

- су моншақтардан  бүйымдар жасауға үйреткен дұрыс.

Мүндай жүмыстарды оңу орнының мүражайына қоюға болады.

Шығармашылың  қызмет - нәтижесі материалдық өнім болатын, жаңа және қоғамдық маңыздылыгы  бар адам қызметінің түрі.

Өнімнің жаңашылдырынан басқа шыгармашыльщ-тың психологиялық  ерекшелігі - қайталанбастығы, күрделілігі, ойламаған жерден табылуы мен болжам кез-дейсоқтығы болып табылады.

Өндірістік оңу  сабаңтарында оңушылардың шығар-машылығын  дамытуда фасон ерекшеліктері бойынша бүйымдар тігудің маңызы зор. Бүл бүйымдардың мата-лары әр түрлі, сондықтан матаның технологиялың қасиеттеріне қарай әр түрлі өңдеу тәсілдерін таңдауды ңажет етеді.

Екінші курста оңушыларды түрғындар тапсырысы  бойынша жүмыспен қамтамасыз етуге  болады. Яғни, әр оңушы бүйымды басынан  аяғына дейін тігіп, тапсырыс-шыға табыстайды.

Бірінші сабақтан бастап оңушылар бүйым дайындау есебін жазу үшін күнделік жүргізуі ңажет. Онда олар:

- еңбектің нормалануын;

- бүйымның технологиялық  сипаттамасын;

- матаның технологиялық  қасиеттерін, үлгі эскизін;

- әр сабаң  бойынша бүйымды дайындаудың техноло-гиялық реттілігін көрсетуі тиіс.

Күнделікке өндірістік оңыту шебері оңушының ба-ғасын ңояды. Нәтижесінде оқушы жүмысы репродук-тивтік сипат емес, шығармашылық сипат алады.

Оқушылар өз бетімен:

- матаның технологиялың  ңасиеттеріне сай өңдеу тәсілдерін  таңдайды; 

рнциялар бойынша  бөледі.

Оқушылардың өндірістік еңбекке ңатысуы - табыс-ты кәсіптік білім берудің негізгі және міндетті шарты. Материалдық қүндылықтарды  жасай отырып, олар ондірістегі ңиын процестермен танысып, оңу орнын  пяқтаған соң өмірге жеңіл бейімделеді.

Екінші курста оңушылардың ңажетті практикалық дағдылары қалыптасқан соң, олардың жылдамдық дағ-дыларын да шыңдау ңажет.

Оқу орнында  кәсіптік шеберлік байқауларын өткізуді дәстүрге айналдыруға болады. Оңушылар байңауға «қалдық материалдарды» (мысалы: пакеттер, сым, шыны ыдыс, қағаз, фольга) пайдаланып, бүйымдар да-йындайды.

Бүл үлкен материалдың  шыгындарды қажет етпейді, біраң  оңушылардың шығармашылың қабілеттері  жан-жақты ашылады. Оқушылардың ңолынан  шыңңан «ңалдық материалдан» дайындалған  киім үлгілерінің қызыңтылығы, қайталанбастығы соншалықты, танымал «кутюрьелердің» киім үлгілерімен бәсекелесе алатындай болады.

59