Студенттердін психологиялық денсаулық

                                                                Бақылау                         Эксперименттік топ                                              

                                                        Деңгейлер:

                                                                                      

    

                                      төмен                       орташа                        жоғары         

   Сурет 6 - Зерттеу нәтижелерінің жалпы  қорытындысы

   Ал, модельдегі компоненттердің қалыптасу динамикасы бақылау топтарына қарағанда эксперимент топтарында анағұрлым артқандарын көрсетеді (Кесте 3).

   Кесте 3 - Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруға студенттердің дайындығының деңгейлері.   

 

   Әсіресе көрсеткіштер рефлексиялық бақылау  және мазмұндық компоненттерде (18,5 және 16,7 % артқан) басым болғаны байқалды.

   Тәжірибелі-эксперимент  жұмыстарының жалпы қалыптастырушы эксперимент бойынша қорытындыланып, көрсеткіштердің артқанын дәлелдеді. 

   Сонымен, эксперимент жұмыстарын талдау-зерттеудің ғылыми болжамының дұрыстығын дәлелдеп, нәтижелердің дәйектілігін көрсетті. 
 

   ҚОРЫТЫНДЫ

   Диссертациялық зерттеу нәтижесі бойынша мынадай қорытынды жасауға болады:

   1. Зерттеу барысында  оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруға болашақ мұғалімдерді дайындаудың ғылыми - теориялық алғышарттары тұлғалық – бағдарлық, іс – әрекеттік тұрғыдан айқындалды. Теориялық әдіснамалық тарауларға сүйене отырып дене тәрбиесіндегі негізгі ұғымдарының педагогикалық мәні мен мазмұны ашылып, жеке тұлғаны қалыптастыруда шешуші роль атқаратындығы анықталды.

   2. Қазіргі қоғам дамуының қарыштап  өрлеу кезеңінде философиялық  көзқарастар мен психологиялық,  педагогикалық, физиологиялық, әдістемелік еңбектерді талдау негізінде жеке тұлғаның жан–жақты дамып, жаңа қоғамға бейімделген, салауатты өмір салты негізінде дене мәдениеті қалыптасқан, білімді де білікті тұлғаға деген сұраныс арқылы зерттеу мәселесінің көкейкестілігінің бұрынғыдан да арттыра түсетіндігі айқындалды.

   3. Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін  жүзеге асыруға болашақ мұғалімдерді  дайындау жаңа сипатта талдау  жасалып, дене тәрбиесі мәнін  ғылыми теориялық тұрғыдан ашуға  негіз болатын  «дене тәрбиесі  жүйесі», «дене мәдениеті», «дене  саламаттылығы», «дене мүмкіндіктері» т.б. ұғымдарын ғылыми – педагогикалық сабақтастық тұрғыда қарастырылды.

   4. Мектеп оқушыларының дене тәрбиесі  жүйесін жүзеге асыруға болашақ  мұғалімдердің кәсіби дайындығын жетілдірудің теориялық негіздеріне сай тұлғалық-бағыттылықтың психологиялық, педагогикалық мәні ашылды.

   5. Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін  жүзеге асыруға олардың дене мүмкіндіктері мен қимыл қозғалыстарын болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындаудың мазмұндық сипаты арнайы тармақтарда берілді.

   6. Болашақ мұғалімдерді оқушылардың  дене тәрбиесі жүйесін жүзеге  асыруға кәсіби дайындаудың ғылыми-әдістемелік  жүйесі ұсынылды.

   7. Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін  жүзеге асыруға дайындауда болашақ  мұғалімдердің кәсіби-шығармашыл  тұлғасын қалыптастыру моделі  зерттеліп отырған өзекті мәселенің  шешімін табуда маңызды болып  табылады. «Дене тәрбиесі – салауаттылық  негізі» атты арнайы курсты оқыту үдерісіне енгізу оқушылардың дене тәрбиесін жүзеге асыруға болашақ мұғалімдерді дайындауда оң нәтижеге жетуге мүмкіндік берді.

   8. Тәжірибелік – эксперименттік  жұмыстар нәтижелері арнайы жасалған  педагогикалық – әдістемелік   шаралар кешені және жаңа бағытта жүргізілген жүйелі жұмыстар болашақ мұғалімдерді дайындауда маңыздылығын көрсетті.

   9. Зерттеу жұмысының міндеттерінің  орындалуы, ғылыми болжамның дұрыстығын  айғақтап, зерттеу нәтижелерінің  дәйектілігін көрсетті.

   Жүргізілген зерттеу нәтижелері бірқатар ұсыныстар беруге мүмкіндік берді:

   - қоғамдағы әлеуметтік–экономикалық жаңару құрылымдарына лайықты жан–жақты дамыған тұлғаны қалыптастыру, бұл бағыттағы дене тәрбиесін үйлесімді, қазіргі қоғам талабына сай, жеке мүддесін қоғам мүддесімен үйлестіре алатын өрелі тұлғаны тәрбиелеуге бағыттау;

   - өз Отанын сүйетін белсенді, ұлтжанды азамат тәрбиелеуде дене тәрбиесі мен спорттық шараларды асыл мұралар, рухани қазыналарға, даңқты тұлғаларымыз бен мәдениетімізге, тарихи дәстүрлерге сабақтастықтағы жұмыс түрлерін таңдау;

   - болашақ маман жеке тұлғасын қалыптастыруда ұнамсыз қасиеттерден бойын аулақ ұстап, ізгілікті сезімдерін, мәдениетті мінез–құлық сапаларын және өзінің кәсіби қызметінің қоғам игілігіне пайдалы тұсын ұғына біліп, оны болашақ ұрпақ тәрбиесіне ықпалдастыруға тәрбиелеу жұмыстарына баулу;

   - өзгермелі өмір жағдайында нақты, дұрыс бағытының болуы, салауаттылық өмір–сүру принциптеріне сай, педагогикалық жүйенің құрылымы, мазмұны мен тәрбие әдістерін жаңа жағдайға  орай тез бейімдеп, одан әрі сапалы, тиімді жолмен ұйымдастыруға, жасампаз тіршілік, өмір шеберлігі шыңына ұмтылуын қалыптастыру;

   - дене тәрбиесін беруде сабақта және одан тыс уақытта жеке тұлға дүниетанымын заман, қоғам талабына сай өзгертіп, оған субъект ретінде қарап, дербестігі мен шығармашылығын дамыта алатын кәсіби мамандар даярлануы керек;

   - дене тәрбиесін жүзеге асыруда рухани құндылықтармен сабақтастық принциптерін басшылыққа ала отырып, студенттердің оқу–зерттеу жұмыстарын жүргізуді ұйымдастыру;

   - болашақ мұғалімдердің педагогикалық мамандыққа қызығушылығын арттырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға байланысты оқу–әдістемелік әдебиеттер, оқу құралдарын шығару;

   - дене тәрбиесі жүйесі бағыттары бойынша арнайы ғылыми–зерттеулер жүргізу;

   - оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруға болашақ мұғалімдерді дайындауда «Педагогикалық ізденіс» клубын ұйымдастыру;

   - жоғары оқу орындары оқыту үдерісінде «Дене тәрбиесі – салауаттылық негізі» атты арнайы курсты енгізу және тиімді пайдалану.

   Зертттеу  мәселесі бойынша білім берудің  жаңа мазмұнына сай, мұғалімдердің біліктілігін арттыру жүйесінде оқушылардың дене тәрбиесін дамыту технологияларын жетілдіру; дене тәрбиесі сабақтарында оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеу, дене тәрбиесі арқылы жеке тұлғаның психофизиологиясы: өзін-өзі реттеуін қалыптастыру; дене тәрбиесі сабақтарын пәнаралық байланыс арқылы жетілдіру; дене қабілетін рухани құндылықтар арқылы дамыту; релаксация арқылы жеке тұлғаның психофизиологиялық қабілеттерін дамыту; психикалық қуат мүмкіндіктері мен дене тәрбиесін сабақтастыру т.б. бағыттары арнайы зерттеуді қажет етеді.

            

  Диссертацияның  мазмұны мынадай  басылымдарда жарияланды:

  Монография, оқулықтар, оқу-әдістемелік  құралдары 

   

1. Повышение двигательной дееспособности учащихся 7-8 классов сельской  школы Каракалпакстана. //Монография. - Алматы, 2005. – 82 б.
2. Болашақ мамандардың кәсіптік дене тәрбиесі. //Оқу-құралы. –Алматы,   2008. – 336 б.  
3. Педагогика: жалпы негіздері мен тәрбие теориясы. //Оқу құралы. - Алматы, 2008. (Авторлық бірлестікте: Бабаев С, Бабаева Қ.) -124 б.
4. Дене тәрбиесі сабағында оқушылардың дене мүмкіндіктерін дамыту. //Оқу- құрал. – Түркістан, 2005. – 70 б.
5. Ауылдық мектептердегі оқушылардың іс-әрекет қабілеттілігін жетілідіру әдістемесі. //Оқу-әдістемелік құрал. – Нүкіс, Қарақалпақстан, 2001. - 42 б.
6. Жеңіл атлетика. //Оқу-әдістемелік құрал. – Нүкіс, Қарақалпақстан. 2002. - 31 б.
7. Спорттағы қазіргі заманғы педагогикалық зерттеу әдістері. //Оқу-әдістемелік құрал. – Кентау, 2007. – 55 б.
8. Жеңіл атлетиканы оқыту әдістемесі. //Оқу-әдістемелік құрал. - Түркістан, 2008. -85 б.

 

   Ғылыми-әдістемелік  мақалалар мен  бағдарламалар

9. Особенности физического развития и двигательной дееспособности учащихся. //Вестник. № 3. – Каракалпакстан, 2001. - С. 114-115.
10. Мектеп оқушыларының дене құрылысының түрлерін үйрету мәселелері. //Қарақалпақстан мұғалімі. № 1,2.   - Нүкіс, 2001. – Б. 57-60.
11. Характеристика структуры двигательной дееспособности учащихся. Вестник. №3,4    - Каракалпакстан, 2003. – С. 162-163.
12. Жоғары сынып оқушыларының жеңіл атлетика бойынша іс-әрекет қабілетін күшейту әдістері. //Педагогикалық ғылыми-әдістемелік журнал. № 3. – Ташкент, 2003.  – Б. 77-78.
13. Особенности физического развития детей среднего школьного возраста. //Бастауыш мектеп. № 8. –Алматы, 2004. – С. 25-28.
14. Дене тәрбиесі ерекшеліктері. //Қазақстан мектебі. № 10. – Алматы, 2004. – Б. 33-34.
15. Культорологический подход в преподавание легкой атлетики на факультете физической культуры. //Поиск. № 2(2). – Алматы, 2005. – С.279-282.
16. Методика скоростно – силовой подготовки юных борцов. //Высшая школа Казахстана. № 3. – Алматы,  2005.  – С.153 – 155. (Авторлық бірлестікте: Мұхамеджанов Б, Халилаев А).
17. Особенности подготовки педагога по физической культуре и спорту на базе высшего и среднего профессионального образование на очном отделении факультета физической культуры. //Достояние нации. № 3. – Алматы,  2005. – С.139-141.
18. Методика подготовки и проведения соревновании. //Білім – Образование. № 4 (22). – Алматы,  2005.  – С.77-80.
19. Подготовка будущего учителя к воспитательной работе с учащимися средствами физической культуры и спорта. //Білім-Образование. №5 (23). – Алматы,  2005. – С.77-79.
20. Новые технологии теоретической подготовке будущих учителей физкультуры. //Вестник – Қайнар. № 3/1. – Алматы,  2005. – С. 76-79.
21. Дене тәрбиесінің бағыттылығы. //Қазақстан мектебі. № 9-10. – Алматы, 2005. –Б. 12-13.
22. Организация самостоятельной работы учащихся при изучении педагогики. //Бастауыш мектеп. № 11. – Алматы,  2005. – С.58-60.
23. Формирование у будущих учителей физкультуры навыков самостоятельной работы. //Бастауыш мектеп. №12. – Алматы, 2005. – С. 54-57.
24. Дене тәрбие жүйесінің мазмұны мен негіздері. //Ұлт тағылымы. № 4. – Алматы,  2005. –Б. 28-31. 
25. Самообразование студентов в системе подготовки специалистов по физической культуре и спорту. //Поиск. №4/2. – Алматы, 2005. – С. 288-290.
26. Дене тәрбиесінің әрекет қабілеттілігі және көндігуі. //Білім-Образование. №6 (24). – Алматы, 2005. –Б. 33-35.
27. О спортивной тренировке студентов физкультурных вузов. //Вестник КазНУ им Аль Фараби. № 3(16).  – Алматы, 2005. – С.78-80.
28. Методика и организация подготовки бегунов-спринтеров. //Вестник. Қайнар. № 1/1. – Алматы,  2006. – С.56-58.
29. К пути повышения профессионально-педагогической подготовки студентов факультетов физического воспитания. //Высшая школа Казахстана. № 1. – Алматы,  2006. – С. 125-127.
30. Дене тәрбиесі ұғымының мәні. //Қазақстан мектебі. № 2. – Алматы, 2006. –Б. 14-15.
31. Болашақ мұғалімдерді кәсіби дайындауда, педагогикалық пәндер мен  педагогикалық практиканы пайдалану мүмкіндіктері. (ХХІ ғасырда білім мен ғылымды ұштастырудың жолдары  және    білікті мамандар дайындау сапасын арттырудың өзекті мәселелері. //Халықаралық ғылыми-әдістемелік конференция). -Шымкент, - 2006. –Б.  431-434.
32. Управление формированием профессионального интереса у студентов     и тренеров к физической культуре и спорту. //Международная научно-практическая конференция «Теория и практика физкульт  и спорта. -  Алматы, 2006.   – С. 467-471.
33. Сырықпен секіру техникасы. //Қазақстан мектебі. № 4. – Алматы, 2006.     - Б. - 54-55.
34. Практическая подготовка – фундамент воспитание специалистов в области спорта. //Достояние нации. (Ұлт тағылымы). №3. – Алматы, 2006. – С.122-123.
35. Подготовка специалистов по легкой атлетике и гимнастике. Білім. Образование. №3(27). – Алматы, 2006.  – С.142-144.
36. Средства физической культуры и спорта в подготовке студентов к будущей профессиональной деятельности. Вестник КазНУ им Аль-Фараби. №1(17). – Алматы, 2006. – С.63-65.
37. Некоторые резервы и пути повышения проофессионально-педагогической подготовки студентов факультетов физического воспитания. //Вестник КазНУ им Аль-Фараби. №2(18). – Алматы, 2006    – С.67-69.
38. Общая, педагогическая и физическая культура в структуре личности учителя. //МКТУ ХАБАРШЫ. №2(57). – Туркестан, 2006. – С.252-256.
39. Особенности процесса формирования двигательных действий спортсмена с помощью тренажеров. //КазНПУ им Абая. Вестник №1(11) – Алматы, 2006. – С.64-66.
40. Актуальные вопросы подготовки тренеров. //КазНПУ им Абая. Вестник №2(12). – Алматы, 2006. – С.16-18.
41. Методика преподавания спортивно – педагогических дисциплин (на    примере легкой атлетики). //ІІ Туркестанский интеграционный форум стран Центральной Азии на тему: «Модернизация межгосударственных интеграционных связей центральноазиатских стран». - Туркестан, 2006. – С.274-276.
42. Обучение преподавателя тренера основам педагогического   мастерства. //МКТУ Хабаршы. №3. – Түркістан, 2006. – С.50-54.
43. Жоғары оқу орындарында болашақ мұғалімдерді кәсіби қалыптастырудың теориялық негіздері. //Қ.И.Сәтпаев атындағы Ұлттық техникалық университеті. («Жаратылыстану-гуманитарлық ғылымдары және олардың Қазақстан Республикасының индустриальды-инновациялық даму бағдарламасының жүзеге асырудағы рөлі» ІІІ-Халықаралық ғылыми-практикалық конференция. - Алматы, 2007.         –Б. 203-205.
44. О качественных характеристиках компонентов спортивной      подготовленности. //Вестник КазНТУ им К. И. Сатпаева. №2. - Алматы, 2007. – С.168-172.
45. Проблемы подготовки кадров в вузах физической культуры //Вестник  КазНТУ им К. И. Сатпаева. №2(59). - Алматы, 2007. – С.177-179.
46. Профессионально–прикладная физическая подготовка в          общеобразовательной школе. //Средная школа Казахстана № 2. – Алматы, 2007. – С.16-19.
47. Формирование профессиональных качеств педагога по физической культуре. //Республиканской научно - практической конференции  «Высшее образование как основа развития конкурентоспособной личности будущего специалиста»  - Актюбе,  2007– С. 35-37. 
48. Дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруға болашақ мұғалімдерді           дайындаудың теориялық негіздері. //«Жоғары білім-болашақ маманның бәсекеге қабілетті тұлға ретінде дамуының негізі» Республикалық ғылыми практикалық конференция. -Ақтөбе, 2007. –Б. 98-100. (Авторлық бірлестікте А.Қазмағамбетов)
49. Качественные характеристики единоборств, спортивной  подготовленности – факторы развития спортивного туризма.  Сервис и туризм: «Проблемы управления и развития». //Международная научно-практическая конференция.  – Самарканд, 2007.  – С.171-175.
50. Особенности методики внеурочных дополнительных занятий физической культуры школьников с низким уровнем двигательной подготовленности (І-ІІ классы). Дошкольное и начальное образование: «Современное состояние тенденции и проблемы развития». //Международная научно-практическая конференция. Том ІІ  ЖенПИ,         - Алматы, 2007.– С. 228-231. (Авторлық бірлестікте Б. Мұхамеджанов)
51. Бастауыш сыныптардағы балалардың дене тәрбиесі.  Мектепке дейінгі            және бастауыш білім: Қазіргі жағдайы, даму тенденциялары және мәселелері. //Халықаралық ғылыми практикалық конференция. Қыздар пед. инст. ІІ том. – Алматы, 2007. –Б. 252-256. 
52. Методика подготовки будущих учителей физической культуры к         профессиональному самообразованию. //Материалы Международной научно-практической конференции. «Экономические аспекты развития народного хозяйства Западного Казахстана» Западно-Казахстанский аграрно-технический университет им Жангир хана. - Уральск, 2007.       – С. 540-542.
53. Индивидуальный стиль спортивной соревновательной деятельности. //Материалы Международной научно-практической конференции  «Современные проблемы развития физической культуры и спорта».       -Актубе, 2007. – С.122-126. (Авторлық бірлестікте: Б. Мұхамеджанов).
54. Болашақ мұғалімдердің кәсіби - шығармашыл тұлғасын қалыптастыру. «Дене шынықтыру және спорттың дамуының бүгінгі мәселелері» //Халықаралық ғылыми-практикалық конференция. Ақтөбе мемелекеттік пед институты. - Ақтөбе, 2007. –Б. 418-422. 
55. Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыруға болашақ  мұғалімдерді дайындаудың әдістемесі. //Шағын мектеп №8(52).                 - Алматы,  2007. –Б. 14-18.
56. Интеграция знаний и развитие науки о физической культуре и спорте. //Соискатель. Научный журнал «Научный мир Казахстана» №4(06)            - Шымкент,  2007. – С. 152-161. (Авторлық бірлестікте: Б.Баймұханов).
57. Болашақ мұғалімдерді кәсіби іс-әрекетке дайындаудың ерекшеліктері.           //Н.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті. «Қазақстан жоғарғы педагогикалық білім беруді реформалау: тарихы, тәжірибесі және болашағы» Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция. - Атырау, 2007. –Б. - 13-16.
58. Мектеп оқушыларын дене тәрбиесі арқылы қозғалыс қимылдарына үйрету ерекшеліктері. //Қазақстан кәсіпкері. Ғылыми -әдістемелік журнал. №8(51) - Алматы, 2007. –Б. 34-36.
59. Болашақ дене тәрбиесі мұғалімдерін кәсіби іс-әрекетке дайындаудағы психологиялық ерекшеліктері. //Қазақстан кәсіпкері. Ғылыми-әдістемелік журнал. №9 (52). - Алматы, 2007. –Б. 36-38.
60. Факторная структура физической подготовленности борцов вольного стиля различных весовых категорий. //Достояние нации. №1. – Алматы, 2008. – С 68-69. (Авторлық бірлестікте: Ақназаров С.).
61. Дене тәрбиесі мұғалімдерін дайындаудың кейбір педагогикалық мәселелері. Қазақстан кәсіпкері. //Ғылыми -әдістемелік журнал. №3(58)    -  Алматы, 2008. –Б. 29-30.
62. Университеттік білім беру жүйесінде болашақ мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін қалыптастыру. //Халықаралық ғылыми-практикалық конференция. - Көкшетау, 2008. –Б. 96-98.
63. Дене тәрбиесі сабағында оқушылардың іскерлік қабілетін дамыту.          //Халықаралық ғылыми-практикалық конференция. - Көкшетау, 2008. –Б. 79-81. (Авторлық бірлестікте: Бисейтов М.).
64. Болашақ мұғалімдердің дене мәдениеті мен спорт құралдары арқылы кәсіби маңызды психологиялық қасиеттерді қалыптастыру. //Қазақстан кәсіпкері. №4(59). - Алматы, 2008. –Б. 26-28.
65. Развитие профессионального мышления у будущих преподавателей физического воспитания. //Народные образование. №4. – Ташкент, 2008. –С. 137-141.
66. Педагогические принципы формирования программ по физической культуре для учащейся молодежи. //Международный научный альманах. – Галле-Москва-Минск, 2008. –С. 259-262.
67. О взаимосвязи педагогики и психологии спорта. //Научно-методический журнал «Вестник». –Бишкек, 2008. –С. 39-42.
68. Профессиональное мышление в теории и практике педагогической деятельности преподавателя физического воспитания высшей школы. //Научный мир Казахстана. №5. –Шымкент, 2008. –С. 144-1148.
69. Решение воспитательных, образовательных, оздоровительных и спортивных задач с помощью туризма. //–Самарканд, 2008.- С. 232-233.
70. Профессиональной подготовки будущих специалистов к практической деятельности. //Народное образование. №5. –Ташкент, 2008. –С. 151-153.
71. Педагогические отношение–основной объект изучения воспитательных явлений. Народные образование. №9. –Ташкент, 2008. –С. 141-143.
72. Жоғары оқу орындарында студенттерді өзбеттерімен кәсіби іс-әрекетке даярлау. //Қазақстан мектебі. №11. –Алматы, 2008. –Б. 59-62.
73. Биологический возраст и особенности телесложения подростков при подготовке прыгунов в высоту. // Әдіскер жаршысы. Ғылыми-әдістемелік журнал. №3(13).  –Ақтөбе, 2008. – С. 52-53.
74. Профессиональная деятельность педагога – организатора в сфере физической культуры. //Республиканская научно-практическая конференция. –Павлодар, 2008. –С. 111-115.
75. Оценки интенсивность тренировочных нагрузок и определяющий морфологический статус юных баскетболистов. //Республиканская научно-практическая конференция. –Павлодар, 2008. –С. 106-110.(Авторлық бірлестікте: Валиев А, Уразбаев А.).
76. К разработке системы нравственного воспитания студентов в процессе занятий физической культурой и спортом. //Республиканская научно-практическая конференция. –Павлодар, 2008. –С. 115-119. (Авторлық бірлестікте: Қасымбеков Ж, Қалиев Н.).
77. Комплексная оценка уровня физической подготовленности юных спортсменов. //Международная научно-практическая конференция. –Тараз, 2008. –С. 65-68.
78. Повышение воспитательно-образовательного потенциала физической культуры в формировании личности современного специалиста. //Международная научно-практическая конференция. –Тараз, 2008. –С. 77-79. (Авторлық бірлестікте: Фазилов А, Ешматов Ш.).
79. Дене тәрбиесі арқылы оқушылардың қимыл-қозғалыс қабілеттілігін арттыру. //Халықаралық ғылыми-практикалық конференция. –Тараз, 2008. –Б. 112-115. (Авторлық бірлестікте: Оңалбек Ж.К.).
80. Повысить уровень обучения технике легкоатлетических упражнений. //Международная научно-практическая конференция. –Тараз, 2008. –С. 87-91. (Авторлық бірлестікте: Қасымбеков Ж, Фазилов А.).
81. Физическая культура и спорт в повышении работоспособности и учебно-трудовой активности студентов. //Международная научно-практическая конференция. –Тараз, 2008. –С. 127-130. (Авторлық бірлестікте: Валиев А, Уразбаев А.).