Автор работы: Пользователь скрыл имя, 08 Октября 2011 в 22:06, практическая работа
Экология гректің «ойкос» - үй, «логос» - ғылым деген сµзінен шыққан. Тура аудармасында бұл ұғым «табиғи үйді», онда тұрып жатқан организмдермен бұл «үйді» тіршілікке жарамды ететін үрдістерді зерттеп, танып білуді білдіреді. Экологияның ғылым ретінде пайда болуы 1866 жылдың 14 сентябірінде неміс биологы Э.Геккелдің «Организмдердің жалпы морфологиясы» деген еңбегімен байланысты. Ол µз еңбегінде «Экология ретінде біз организмдердің сыртқы ортамен қатынасын қарастыратын жалпы ғылымды түсінеміз» - деп кµрсеткен.
Жұмысқа қажетті құрал-жабдықтар: секундомер, артериялық қысымды анықтайтын құрал, медициналық таразы, бой өлшегіш.
жұмыстың барысы:
1. Бой ұзындығын, дене салмағын және тыныштық қалыптағы жүректің жиырылу жиілігін, систолалық және диастолалық артериалық қысымды өлшеу.
2.
Мына формула бойынша
ДК = 0,011*ЖЖЖ+0,014*САҚ+0,008*ДАҚ+
Мұндағы: ДК-денсаулық коэффицентті, ЖЖЖ-60 сек. ішіндегі жүректің жиырылу жиілігі, САҚ- систолалық артериалық қысым, ДАҚ- диастолалық артериалық қысым, Ж- жасы, ДС-дене салмағы, жынысы (еркек-І; әйел- 2), Бұ-бой ұзындығы.
Кесте 7 - Қан айналу жүйесінің іргелілік(негізгі) жағдайын бағалау
| ДК | Қан айналу жүйесінің бейімделу дәрежесі |
| 1
2 3 4 5 |
Оптимальды
/толық қамтылған/
Қанараттанарлық Толық емес Қысқа мерзімді Жеткіліксіз |
9
АДАМНЫҢ ТЕРІ ЖАБЫНЫНА
УЛЬТРАКҮЛГІН СӘУЛЕЛЕРДІҢ
ӘСЕРІ
Күннің ультракүлгін сәулелері биологиялық объектілерге (соның ішінде, теріге, көздің қасаң қабығына) әсер ете отырып, жасуша құрлымдарына зақымдаушы ықпал ететін бос радикалдардың түзілуін қамтамасыз ететін реакцияларды туындатады.Бұл қабыну үрдістерінің өрбуіне әкелуі мүмкін. Озон қабатының жұқаруына байланысты ультракүлгін сәулелердің әсерінен туындайтын жағымсыз жағдайлардың жиілігі артуда.
Жұмысқа қажетті құрал-жабдықтар: сынапты-кварцтық шам, секундомер, ақ матаның қиындысы (жабын).
Жұмыстың
жүргізілу әдістемесі. Сыналушы ақырғы
кезде тікелей күн сәулесінің әсеріне
ұшырамаған дене бөлігін жалаңаштайды.
Сынапты-кварцтық шамның көзін сол дене
бөлігіне бағыттаймыз да, сәулеленуге
ұшырайтын аймақтың 2/3 бөлігін ақ жабынмен
қалқалаймыз. 1 минут өткеннен соң сәуле
түскен аймақтың 1/3 бөлігін ғана сәуледен
қалқалаймыз. Тағы 1 минут өткеннен кейін
ақ жабын қалқасын алып тастап, шамды өшіреміз.
2 сағат өткеннен кейін сәулеленуге ұшыраған
тері аймағының түсіне және температурасына
көңіл бөлеміз де қорытынды жасаймыз.
АДАМНЫҢ
ЭКОЛОГИЯ ПӘНІНЕН ӨЗ
БІЛІМІН ТЕКСЕРУГЕ АРНАЛҒАН
ТЕСТІК СҰРАҚТАР
1. Жеке адамның өзі өмір сүріп жатқан ортаның белгілі бір ерекшеліктеріне арнайы бейімделуін сипаттайтын генетикалық қасиеттер жиынтығы мен морфофункциональдық тұқымқуалау белгілері - ................ береді.
2. "Биосфера" туралы ілімнің авторы кім?
А) Ламарк
Б) В.И.Вернадский
В) А.Д.Слоним
Г) Ч. Дарвин
Д) Э. Зюсс
3. Әсері бейімделуге әкелетін факторларды қалай атады?
А) Стресс
Б) Табиғи
В) Әлеуметтік
Г) Антропогендік
Д) Биологиялық
4. Қай ғалым, дене бітім - индивид генотипінің фенотиптік көрініс беруі, деп есептеді?
А) Гиппократ
Б) 3. Кречмер
В) А)А.Богомолец
Г) М.З.Черноруцкий
Д) З.П.Казначеев
5. Сібірдің жергілікті тұрғындарында қандай дене бітім жиі кездеседі.
А) брахиморфты пропорциялы пикникалық дене бітім
Б) фиброзды
В) пастозды
Г) долихоморфты пропорциялы астеникалық дене бітім
Д) Меланхолик
6. Аталғандардың қайсысы Э.Кречмердің конституция типтерін көрсетеді?
А) Астеникалық, пикникалық, атлетикалық
Б) Сангвиник, флегматик, холерик, меланхолик
В) Астеникалық, гиперстеникалық, нормостеникалық
Г) "спринттер", "стайер", "микст"
Д) Астеникалық, фиброзды, пастозды, липоматозды
7. М.В. Черноруцкийдің конституциялық типтеріндегі нормостеникалық тип Пинье индексінің қандай мәнімен сипатталады?
А) ИП 30-дан
кем
Б) ИП =10-30
В) ИП оннан жоғары
Г) ИП = 35-50
Д) ИП = 20
8. Белгілі бір организмнің қоршаған тіршілік ортасымен байланысынан және сол ортада тіршілігін қамтамасыз етуге байланысты туындаған құрлымдық, морфофункциональдық өзгерістермен негізделген бейімделу түрін ата?
А) Биологиялық
Б) Жеке тұлғалы пассивті
В) Генотиптік
Г) Фенотиптік
Д) Табиғи
9. Тұқым қуалау, өзгергіштік, табиғи сұрыпталу негізінде қазіргі жануарлардың түрінің пайда болуы қандай бейімделу түріне мысал бола алады?
А) Биологиялық
Б) Генотиптік
В) Индивидумды
Г) Фенотиптік
Д) Барлық жауап дұрыс
10. Гомойотермді жануарларға қандай мінез-құлықтық бейімделу типі тән?
А) жағымсыз әсерлерден қашу
Б) синтаксистік
В) жағымсыз әсерелерге белсенді қарсы тұру
Г) жағымсыз әсерлерге бағыну
Д) баяу бейімделу
11. Белсеyді бейімделудің бяологиялық мәні?
А) Гомеостаздық көрсеткіштерді өзгерту
Б) Тіршілік етуге мумкіндік беретін гомеостазды белгілеу және оны қолдау
В) Барлық ағзалардың қызметінің күшейуі
Г) Жаңа түрлердің пайда болуына ықпал жасау
Д) Тіршілік етуге мүмкіндік беретін мінез-құлықтың қалыптасуы
12. Бейімделу үрдісінің "авариалық" кезеңінің сипатына қай жауап сәйкес келеді?
А) Құрлымдық және ферментативтік белоктардың синтезі жоғарлайды
Б) Симпатико-адреналин жүйесінің белсенділігі артады, вегетативтік қызметтер өзгерісі катаболизмдік сипат алады
В) Жаңа жағдайларда бейімделуді басқаруды қамтамасыз ететін функциональдық жүйелер қалыптасады, бейімделу реакцияларына ұлпалық деңгей қатысады
Г) Бұйрек үсті безінің қыртысты қабатының гормондарының әсері күшейеді
Д) Тіршіліктің жаңа жағдайларына адекватты гомеостазисті қамтамасыз ететін ұлпалардағы үрдістердің белсенділігі артады
13. Бейімделудің қай қезеңінде организмге бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының "бейімделу" гормандарының әсері күшейеді?
А) "авариялық"кезеңде
Б) тұрақты бейімделуге өту кезеңінде
В) тұрақты байімделу кезеңінде
14. Тұрақты бейімделуге тән емес сипатты ата?
А) энергетикалық қордың жинақталуы
Б) құрлымдық, ферментативтік белоктарды синтезінің жоғарлауы
В) вегетативтік қызметтердің катаболизмдік сипат алуы
Г) иммундық жүйенің қызметінің жұмылдырылуы
Д) Барлық жауап дұрыс
15. Гипоксиялық гипоксия қандай жағдайда туындайды?
А) Атмосфера ауасында оттегінің деңгейі төмендегенде
Б) Қаннық құрамында эритроциттердің саны қалыптыдан төмендегенінде
В) Қан айналым бұзылған кезде
Г) Организмге ұлы заттар әсер еткенде
Д) Иіс газымен уланғанда
16. Қандай гипоксия түрі ДЖ.Баркрофт, Ван Слайк, Питерстің гипоксия классификациясына кірмейді?
А) Гипоксиялық гипоксия
Б) Анемиялық гипоксия
В) Созылмалы гипоксия
Г) Гистотоксиндік /улы/ гипоксия
Д) Тоқырау немесе айналымдық гипоксия
17. Ұзақтығы бір айға сәйкес келетін ырғақ аталған ырғақтардың қайсысына жатады?
А) жоғары жиіліктегі ырғақ
Б) циркавижинтанды
В) циркатригинтанты
Г) Циркадты
Д) Цирканнты
18. 0,5 - 20 сағаттық ұзақтықтары ырғақ Ф.Халбергтің классификациясы бойынша, қандай ырғақ тобына сәйкес келеді?
А) Жоғары жиіліктегі
Б) Орташа жиіліктегі
В) Инфрадты
Г) Циркатригинтанды
Д) Төмен жиіліктегі
19. Организмнің жоғары t0 бейімделуінің негізгі бір реакциясы
А) Жылу өнімінің төмендеуі
Б) Жылу бөлінуінің күшеюі
В) Жылу өнімінің кушеюі
Г) Дене t0 төмендеуі
Д) Дене t0 жоғарлауы
20. Сібір жағдайында қандай заттардың энергетикалық ролі артады?
А) Белоктардың
Б) Майлардың
В) Минеральдық заттардың
Г) Көмірсулардың
Д) Органикалық заттардың
21. Қоңыржай климаттық аймақ тұрғындарының оптимальды бой-салмақ ара қатынасын тап.
А) 200 г/см
Б) 1000 г/см
В) 350 г/см
Г) 50-100 г/см
Д) 500 г/см
22. Сыртқы t0 жоғарлағанда .............
А) шеткі тамырлардың кедергісі төмендейді, шеткі тамырлар кеңейеді, айналымдағы қанның мөлшері өседі
Б) шеткі тамырлардың кедергісі артып, тарылады, айналымдағы қаннық мөлшері кемиді
В) шеткі тамырлардың кедергісі өзгеріссіз, қан айналымдағы қан мөлшері өседі
Г) шеткі тамырлар тарылып, қанның АҚ жоғарлайды
Д) жүрек-тамыр жұйесінің қызметі өзгермейді
23. Организмнің жасуша ішілік биохимиялық реакциялары дене t0 қандай шегінде жүреді?
А) 20-23 0С
Б) 23-36 0С
В) 23-42 0С
Г) 20-37 0С
Д) 36-42 0С
24. Аталғандардың ішінде қай ағза дене "ядросын" құрамайды?
А) Құрсақ құысындағы мүшелер
Б) Қаңқа бұлшық еттері
В) Жұлын және ми
Г) Жүрек
Д) Жыныс мүшелері
25. Суық климаттық аймаққа тұрақты бейімделгенде, организмдегі негізгі алмасу қалай өзгереді?
А) Төмендейді
Б) Жоғарылайды
В) Жалпы алмасумен теңеседі
Г) Қалыпты деңгей шегіне келеді
Д) Барлық жауапты
дұрыс деуге болады