Ақпараттық Қазақстан

«Ақпараттық Қазақстан - 2020»  Мемлекеттік бағдарламасы

 

Мазмұны

 

Бағдарламаның паспорты

Кіріспе

Ағымдағы жағдайды талдау

Бағдарламаны іске асырудың мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары  мен нәтижелер көрсеткіштері

Бағдарламаның негізгі бағыттары, алға қойылған мақсаттарға жету жолдары  және тиісті шаралар

1. Мемлекеттiк басқару жүйесін тиiмдi қамтамасыз ету

1.1. Ақпараттандыру арқылы  мемлекеттiк басқару жүйесін оңтайландыру

1.2 Мемлекеттік органдарының  ашықтығы

1.3 «Электрондық үкіметі» дамыту

1.4 Мемлекеттік органдарды  ақпараттандыру жаңа моделін енгізу

1.5 АКТ құқық тәртібін, қоғамдық қауіпсіздікті, техногенді апаттар мен дүлей апаттардың тәуекелдерінің төмендеуін қамтамасыз ету үшін

2. Ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның қолжетімділігін қамтамасыз ету

2.1 Қазақстан Республикасы  үй шаруашылықтарындағы ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның қолжетімділігі

2.2 АКТ-нарығын ынталандыру

3. АКТ-ны енгізу арқылы  өмір сүру сапасы мен шарттарын арттыру

3.1 Адами капиталды дамыту

3.1.1 АКТ саласындағы мамандардың  компьютерлiк сауаттылығы мен  білім деңгейін арттыру

3.1.2 АКТ білім және ғылым саласында

3.2  Электрондық денсаулық  сақтауды дамыту

3.3 Электрондық коммерцияны  дамыту

3.4 Электрондық экономиканы  қалыптастыру

3.4.1 АКТ өнеркәсiп саласында

3.4.2 АКТ көлік жүйесінде

3.4.3 АКТ агроөнеркәсiп кешенiнде

3.4.4 Энергия үнемдеу және  тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы үшін зияткерлік жүйелері

3.4.5 АКТ экология және  гидрометеорология саласында

3.4.6 АКТ туризм саласында

3.4.7 АКТ дене тәрбиесі  мен спорт саласында

4. Отандық ақпараттық-мәдени кеңістікті дамыту

4.1 Отандық бұқаралық ақпарат құралдарын жаңғырту

4.2 Отандық ақпараттық-мәдени контент өндірісін ынталандыру

4.3 Мемлекет қызметін ақпараттық  сүйемелдеу

5. Бағдарламаны жүзеге  асыру кезеңдері

6. Қажетті ресурстар

7. Бағдарламаны іске асыруды  басқару схемасы және құралдары

 

 

Бағдарламаның паспорты

 

Бағдарламаның атауы 

 

«Ақпараттық Қазақстан - 2020»  Мемлекеттік бағдарламасы

 

Әзірлеу үшін негіздеме

 

Қазақстан Республикасының  Президентінің «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы

 

Бағдарламаны әзірлеу  үшін жауапты мемлекеттік орган

 

 

Қазақстан Республикасы Көлік  және коммуникация министрлігі (бұдан  әрі – Министрлік)

 

Бағдарламаны іске асыруға  жауапты мемлекеттік органдар Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар,  жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары

Бағдарламаның мақсаты 

 

Ақпараттық қоғамға көшу шарттарын жасау       

 

Міндеттері 

 

Мемлекеттік басқару жүйесінің тиiмділігін қамтамасыз етуі.

Ақпараттық - коммуникациялық  инфрақұрылымның қолжетімділігін  қамтамасыз ету.

АКТ-ны енгізу  арқылы тіршілік ету сапасын және шарттарын арттыру.

Отандық ақпараттық кеңістікті дамыту.

Іске асыру мерзімі

 

1 кезең: 2013-2017 жылдар

2 кезең: 2017-2020 жылдар

 

Нысаналы индикаторлар

 

Қазақстан 2020 жылға дейін Дүниежүзілік Банктің «Doing Business» рейтингінде алғашқы 35 мемлекеттің тізіміне енуі қажет;

«Электрондық үкімет»  индексінде ( БҰҰ-ның әдістемесі бойынша) 2020 жылға дейін алғашқы 25 мемлекеттің тізіміне енуі қажет;

Қазақстан Республикасының  үй шаруашылықтарының ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымының қолжетімділігі - 100%;

Интернет желісін қолданушылар саны 2020 жылы - 75 %;

Қазақстан халқын эфирлік  цифрлық телерадиохабарларды таратумен  қамту – 95%;

елдің ЖІӨ-гі АКТ саласының үлесі  – 4%;

Денсаулық сақтаудың бірыңғай желісіне қосылған денсаулық сақтау ұйымдарының үлесі – 100%;

Бірыңғай ұлттық ғылыми-білім беру желісіне қосылған ғылыми-білім беру мекемелерінің үлесі – 100%;

Компьютерлік сауаттылық деңгейі - 80 %;

Қазақстанда тіркелген БАҚ-тың жалпы санындағы электрондық БАҚ-тың үлесі – 100%.

Электрондық түрде төленетін  тауарлар мен қызметтердің жалпы  айналымындағы қазақстандық интернет-дүкендердің  айналым үлесі – 40%.

Электрондық түрде ұсынылатын мемлекеттік қызметтердің үлесі - 50%.

Қаржыландыру көлемі мен  көздері

 

Мемлекеттік бюджет және кәсіпорындардың, ұйымдардың құралдары, сондай-ақ мемлекет қатысатын ұлттық компаниялар мен ұйымдардың қаражаты.

Республикалық және жергілікті бюджеттен қаржыландыру көлемі жоспарлы жылға сәйкес бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланады

 

 

 

Кіріспе

 

Адамзат өркениетінің қазіргі  заманғы дамуы ғылыми-техникалық революцияның тағы да бір кезеңі – адамның тыныс-тіршілігінің барлық салаларына оның өмірін өзгертіп, ақпараттық қоғам, жоғары әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени дамыған қоғамға көшуінің тұғырын және материалдық базасын құрайтын ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан әрі – АКТ) енгізумен сипатталады.

Әлемде мынадай үрдістер байқалуда:

 

АКТ-ның ықпалымен барлық қоғамдық институттар мен адамның  қызмет ету салаларының өзгеруі;

Заманауи технологияларды  әзірлеу, өндіру және енгізудің барлық салаларында алға басу;

Елді әлеуметтік-экономикалық дамытудың міндеттеріне бара-бар  дамыған ақпараттық ортаны қалыптастыруға ұмтылу;

Халықтың ақпараттық қорларға тең құқылы кепілдендірілген қолжетімділігін қамтамасыз ету;

Барлық деңгейдегі азаматтарды, қоғамдық институттарды, мемлекеттік  билік органдары мен бизнесті ақпараттық қоғам жағдайында өмір сүруге дайындау.

Канада, Корея, Малайзия, Сингапур, АҚШ сынды алдыңғы қатарлы мемлекеттердің көбінде жалпы қоғамда, сондай-ақ қызметтің жекелеген салаларында ақпараттық даму стратегиялары немесе кешендік бағдарламалар әзірленді және іске асырылуда.

Посткеңестік кеңістікте құрылған мемлекеттер де осы қатарда. Мәселен, ақпараттандыру саласындағы Ресей Федерациясының мемлекеттік ақпараттық саясаты мен Беларусь Республикасының мемлекеттік саясатының ұзақ мерзімді стратегиялық мақсаты дамудың жаңа кезеңіне көші, яғни ақпараттық қоғамды құру және әлемдік ақпараттық қауымдастыққа ену болып табылады.

Жоғарыда аталған стратегиялар мен бағдарламаларды талдау ақпараттық дамудың ұлттық стратегиясын қалыптастыру, ақпараттық және инновациялық даму мақсаттарына қол жеткізу үшін қоғамның барлық топтарын үйлестіру, бизнесті, ұлттық стартегияны іске асыру бойынша  барлық қоғамдық институттар мен  азаматтарды үйлестірудегі жетекші  рөлдің мемлекетке тиесілі екендігін көрсетеді.

Біздің елімізде ақпараттық қоғамның құрамдас бөліктерінің тек  біріне екпін жасалды: жоғары халықаралық рейтингтердің куәлік етуі бойынша сәтті іске асырылған электрондық үкіметті қалыптастыру және дамыту. Алайда, ақпараттық қоғамды қалыптастыру міндеті әлбетте тек электрондық үкімет пен телекоммуникация саласын дамытуға қарағанда кеңірек.

Сондықтан, ақпараттық қоғамға көшуге ықпалдастық жасайтын барлық қажетті жағдайларды жасау үшін және Мемлекет басшысының «Қазақстанды әлеуметік жаңғырту: Жалпыға ортақ қоғамдық еңбекке қарай жиырма қадам» атты 2012 жылғы 10 шілдедегі мақаласында берілген тапсырмаларды орындау мақсатында «Ақпараттық Қазақстан – 2020» мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) әзірленді.

Бағдарламаны әзірлеу  барысында Ғаламдық ақпараттық қоғамның Окинава хартиясы (Окинава қ., Жапония, 2000 жыл), Ақпараттық қоғамды құру қағидаттары  декларациясы (Женева қ., Швейцария, 2003 жыл), Тунис міндеттемелері әрекеттерінің  жоспары (Тунис қ., Тунис Республикасы, 2005 жыл), өзге де халықаралық құжаттар, сондай-ақ, ҚР Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға арналған стратегиялық даму жоспары ескерілді.

Ақпараттық қоғамды құрудың  халықаралық тәжірибесіне және жоғарыда аталған құжаттардың ережелеріне  сүйене отыра Бағдарламаның төрт негізгі бағыты анықталды:

мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігін қамтамасыз ету;

ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның қолжетімділігін қамтамасыз ету;

қоғамды әлеуметтік-экономикалық және медени дамытуға арналған ақпараттық ортаны құру;

отандық ақпараттық кеңістікті дамыту.

Аталған бағыттардың шеңберінде АКТ-не жер-жерде енгізу арқылы мемлекеттік  басқаруды жетілдіру, ашық әрі ұтқыр үкіметті құру, ақпараттық инфрақұрылымның қолжетімділігін дамыту бойынша міндеттер шешіледі. Ақпараттық қоғамды дамыту адами ресурстарды дамытумен сүймелденуі қажет екендігін ескере отыра, Бағдарламамен азаматтарға электрондық білім алу арқылы ақпараттық технологияларды игеруге және олармен жұмыс істеу дағдыларын алуға, өмір бойы оқуға және дайындалуға, қашықтан жұмыс істеуге, қолжетімді эектрондық денсаулық сақтау қызметтерін алуға жағдай жасау көзделген.  Сондай-ақ, еліміздің ашық, қолжетімді және бәсекелеске қабілетті экономикасын құру үшін, Бағдарламамамен шаруашылықтың негізгі салаларына зияткерлік жүйелерді барынша көп енгізу көзделеді.

Ақпараттық қоғамға көшу саясатының тиімділігі АКТ кеңінен қолдану және электрондық қызметтерді көрсету жөніндегі бизнес пен мемлекеттің күшін шоғырландырудан байланысты болады.

«Ақпараттық Қазақстан -2030»  мемлекеттік бағдарламасы Қазақстанның ақпараттық қоғамға көшу стратегиясын жүзеге асырудың қорытынды кезеңі болады деп болжалады.

 

 

 

Ағымдағы жағдайды талдау

 

Қазақстан Республикасын 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарында  АКТ-ның қарқынды дамуы  және бейімделуі экономикалық көрсеткіштерге ғана емес, адмадардың өмір сүру салтына да әсер етіп, қоғамды жаңғыртудың маңызды факторы болатыны белгіленген. Бұл жағдай АКТ-ны дамытудың қазіргі Қазақстанның экономикасы және азаматтарының өмірі үшін маңыздылығын көрсетеді.

Соңғы жылдары АКТ секторында Қазақстанның маңызды жетістіктері байқалады.

2012 жылғы наурыз айының  басында жарияланған БҰҰ Е-Government Survey-2012 «Электрондық үкімет адамдар  үшін» рейтингінде, Қазақстан  2010 жылмен салыстырғанда 8 позицияға  көтеріліп, 38-орынды иеленді. Е-қатысу  индексі бойынша Қазақстан 2-орынды Сингапурмен бөлісті.

Дүниежүзілік экнономикалық  форумның 2012-2013 жылдарға арналған  ғаламдық бәсекелестік қабілеті бойынша есебінде Қазақстанның бәсекелестікке қабілеттік рейтінгі 21 позицияға көтеріліп, 51-орынға жетті.

Халықаралық электрбайланыс одағының рейтингінде Қазақстан  соңғы жылы АКТ дамыту индексі  бойынша 72-орыннан 68-орынға көтерілді.

Пошта байланысы саласында  ұлттық оператор болып табылатын  «Қазпошта» акционерлік қоғамы қызметтер  нарығының негізгі жеткізушісі  болып қалады. Қызмет көрсету еліміздің  барлық аумағын қамтитын 3000 астам  өндірістік нысандармен жүзеге асырылады. Сонымен қатар, пошталық, күрьерлік қызметтерді «DHL International Kazakhstan» ЖШС, «ЯНЦЕН-ЭКСПРЕСС» ЖШС және т.б. көрсетеді.

Жоғары жылдамдықты оптикалық  және сымсыз технологияларға негізделген инфрақұрылымды дамыту, халыққа және ұйымдарға мультимедиялық қызметтерді көрсету, телерадиохабардың цифрлық технологияларын енгізу және дамыту, сонымен қатар жергілікті телефон байланысының  цифрландыру деңгейін көтеру телекоммуникация саласының негізгі беталыстары болып табылады.

Байланыс желілерінің  Интернет жүйесіне қолжетімдікті қамтамасыз ету бойынша қызметі басып  озған  қарқынмен дамып  келе жатыр.  Қазақстан халқының  53,5 %  Интернет жүйесінің пайдаланушылары болып  табылады.  (Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің 2012 жылдың 2 тоқсанындағы жедел деректеріне сәйкес).

Қазіргі уақытта Қазақстан  Республикасында 4G технологиясы енгізілуде, Интернет жүйесіне кең белдеулі қол  жетімділік жүйесін дамыту ADSL, CDMA/EVDO, 3G, FTTH сияқты технологияларды пайдаланумен жүзеге асырылады.

ADSL технологиясы.

ADSL технологиясы (Asymmetric Digital Subscriber Line) – асимметриялық цифрлық  абоненттік желі – интерактивті  бейне қызметтеріне (сұраныс бойынша  бейне, бейне ойындар және т.б.) жоғары жылдамдықты қолжетімділікті  қамтамасыз ету үшін және деректерді  жылдам жіберу (Интернетке қол  жеткізу, ЖЕЖ және басқа желілерге қашықтан қол жеткізу) үшін әзірленген.

ADSL технологиясы Интернет  жүйесіне қол жеткізу жылдамдығына жоғары талаптар қоймайтын абонентерге КЖҚ қызметін көрсетудің ең көпшілік және ең арзан әдісі болып табылады. ADSL технологиясы жөніндегі КЖҚ желісі қол жеткізу желісі пайдаланылатын байланыс желісінің кез келген учаскесінде жайылуы мүмкін.

Абонентке ақпаратты беру жылдамдығы 7 Мбит/с (ADSL2+ үшін 24 Мбит/с дейін) құрады, ал абоненттен–1 Мбит/с дейін. Қол жеткізу жылдамдығы тарату желісінің мыс кабелінің жағдайына, АТС абонент арасындағы арақашықтығына, кабелдегі абоненттер санына  және т.б. тәуелді.  

Бүгінгі күні ADSL технологиясын пайдаланатын абоненттер саны – 1 017 486 адамды құрайды.

FTTH  технологиясы.

FTTH (Fiber To The Home) – үйге орнатылатын  оптикалық-талшықты кабель (жеке/ жеке меншік үй, пәтер).

Жоғары жылдамды КЖҚ қызметіне  өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру үшін және көрсететтін қызметтер спектрін кеңейту үшін 2011 жылы Fiber to the Home (FTTH) әмбебап талшықты-оптикалық қол жеткізу желісінің құрылысы басталды.  Жоба Астана, Алматы қалаларындағы және Қазақстан Республикасының облыстық орталықтарындағы көппәтерлі үйлерді және коттедждік құрылыстарды 100%-ды қамтуды көздеп отыр.

Жобаның 1-ші кезеңін жүзеге асыру нәтижесінде 2011 жылы  Астана, Алматы, Семей, Жаңаөзен қалаларындағы  және облыстық орталықтардағы 146 объектте 3 718 көп пәтерлі үйлерді, 2 755 коттедждік құрылыстарды қамтитын талшықты-оптикалық қол жеткізу желілері салынды.    Астана, Алматы, Ақтау, Ақтөбе, Атырау, Қарағанды, Көкшетау, Қостанай, Қызылорда, Павлодар, Петропавл, Талдықорған, Тараз, Орал, Өскемен, Шымкент қалаларында 170 962 абоненттік портқа шамаланған GPON желісі  құрылып, пайдалануға қабылданды.

CDMA/EVDO технологиясы.

CDMA/EVDO (Evolution Data Optimized) – CDMA стандартындағы ұтқыр байланыс  желісінде пайдаланылатын деректерді  жоғарыжылдамды беру технологиясы.