Ақпараттық Қазақстан

өңірлік АТ- және технопарктермен инновациялық зерттеу орталығы ретінде «Инновациялық технологиялар паркі» АЭА аумағында АКТ-кластерін құру;

бизнес инкубациялау механизмі  бар шағын инновациялық және стартап  компанияларды егістік және венчурлік қаржыландыру құралдарын дамыту;

өзекті бағыттар бойынша  салалық кәсіпорындарға арналған инновациялық шешімдерді әзірлеу үшін қажетті инфрақұрылымы бар ортақ пайдаланудағы ғылыми-зерттеу орталықтары мен зертханаларды құру: роботты құру, мобильду технологиялар, бұлыңғыр және Grid есептеулер, жасанды зияткерлік, жоғары өнімді есептеу жүйелері, ақпаратты қорғау және оның қауіпсіздігі, мультимедиа технологиялары және басқалары;

АКТ қызметтерді коммерцияландыру орталықтарын құру;

ноу-хау  технологиялық  және зияткерлік трансфертін қамтамасыз ету мақсатында білімнің ғаламдық банкін па          йдалану  үшін шетелдік зерттеу және көп ұлтты корпорациялармен ынтымақтастық жасау;

өндірістік кәсіпорындардың технологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін білім ордалары мен ғылыми-зерттеу ұйымдарын қолданбалы зерттеу қызметіне белменді түрде тарту арқылы ғылым – білім – индустрияның тығыз ынтымақтастығын орнату;

меншікті әзірлемелерін  ілгерілету бойынша университеттер мен ғылыми-зерттеу ұйымдарында  маркетингтік және коммерциялық қызмет машықтарын дамыту;

АКТ саласындағы отандық  кәсіпорындарды әлемдік нарыққа шығаруға ықпалдастық жасау;

еркін әрі ашық бағдарламалық қамтамасыз етуді кеңінен қолдана отыра бағдарламалық қамтамасыз ету мен АТ-қызметтер нарығын дамыту.

Акцияларының елу және одан көп акциялары (қатысу үлесі) тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдинг, ұлттық холдинг, ұлттық компанияларға жататын мемлекеттік органдар, жер қойнауын пайдаланушылар, концессионерлер, жүйелерді қалыптастырушы ұйымдар, ұлттық басқарушы холдингтер, ұлттық холдингтер, ұлттық компаниялар мен ұйымдардың тауарлар, жұмыстар және қызметтерді сатып алу кезінде тұрақты негізде АКТ саласындағы жергілікті қамтуды дамытуды мониторингілеу және талдауды жүргізу.

Нарықты білікті АКТ мамандармен қамтамасыз ету үшін білім бағдарламаларын АКТ саласындағы мамандарды даярлаудың әлемдік стандарттарына сәйкес жетілдіру жоспарланады.

 

 

 

3. Қоғамды әлеуметтік-экономикалық  және мәдени дамытуға арналған ақпараттық ортаны құру

 

Негізгі міндеттері

 

Адами капиталды дамыту.

Электрондық денсаулық сақтауды дамыту.

Электрондық коммерцияны  дамыту.

Электрондық экономиканы  қалыптастыру.

3.1 Адами капиталды дамыту

 

3.1.1 АКТ саласындағы мамандардың  компьютерлік сауаттылық және  білім деңгейін арттыру

 

Бүгінгі таңда АКТ-ны енгізу көп жағдайда ғылым, білім, экономикалық және әлеуметтік саланы дамытуды анықтайды, еңбек өнімділігі, өндірілетін тауарлар, қызметтердің сапасын, мемлекеттік билік органдарының жұмысының тиімділігін және олардың қоғаммен өзара әрекеттестігін арттыруға ықпалдастық жасайды. Алайда, жоғары білім деңгейінсіз, жұмысында бағдарламалық қамтамасыз етуді, ресурстарды, жаңа технологияларды пайдаланатын қандай да бір саланың қызметкерлері енгізілетін АКТ-ны дұрыс әрі тиімді пайдалануға, және сәйкесінше олармен ұсынылатын қызметтер мен орындалатын функцияларының сапасын арттыруға мүмкіндік бермейді. Сондықтан, ақпараттық қоғамды құру кезіндегі негізгі мәселе халықтың жалпы компьютерлік сауаттылығын арттырумен қатар экономиканың барлық салаларындағы қызметкерлердің, мемлекеттік және азаматтық қызмеркерлердің, шағын және орта бизнес өкілдерінің профильді бағыттар бойынша компьютерлік сауаттылық деңгейін арттыру болады.

Ағымдағы жағдайды қысқаша  талдау

2006 жылы Ақпараттық теңсіздікті төмендету жөніндегі 2007-2009 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама қабылданды. Көрсетілген бағдарлама, сондай-ақ АКТ таралуының жоғары деңгейі және Интернеттің экономика, мемлекеттік басқару, азаматтардың күнделікті өмірі мен кәсіби қызметіне енуі өз нәтижесін берді және компьютерлік сауаттылық деңгейі 2008 жылғы деректер бойынша 18,7 %, ал 2011 жылғы деректер бойынша 47,4 % дейін өсті. Алайда, тар мамандандырылған компьютерлік сауаттылыққа қатысты проблема орын алып отыр, дәрігерлер медицинада қолданылатын технологияларды жеткілікті деңгейде білмейді және біліктілікті арттырусыз телемедицинаға көше алмайды, көптеген оқытушылар электрондық оқыту жүйесін пайдалануды бастау үшін арнайы дайындықты қажет етеді және т.с.с.

АТ-мамандарды даярлаудың кері факторлары даму деңгейі төмен АКТ  әдістеме, оларды даярлауға арналған білім беру мазмұнын іріктеу қағидаттары. Халықаралық стандарттарға сай келетін кәсіби стандарттарды әзірлеу және бейімдеу, заманауи АТ-мамандарға қойылатын біліктілік талаптарын жетілдіру жүйелері жеткілікті деңгейде дамымаған, бұл мамандарды даярлау мазмұнының индустрияның қажеттіліктеріне адекваттылығына қол жеткізуге мүмкіндік бермейді.

Қызмет етудің қашықтықты нысандарын дамыту үшін 2012 жылы еңбек заңнамасына қызметтің қашықтықты нысанын заңнамалық бекіту бөлігінде түзетулер енгізілді. Алайда, жұмыстың аталған нысанын кеңінен қолдану үшін нақты жағдай жасалған жоқ, дегенмен де қашықтықты жұмысбастылық көптеген көрсеткіштерге әсер етеді, мысалы, жол кептелістерінің азаюы, экологияға келтірілетін зиянды төмендету, мәселенің әлеуметтік тұсы (мысалы, мүгедектер немесе кішкентай балалары бар әйелдердің жұмыс істеуі), халықтың әл-ауқатын арттыру және т.с.с.

Міндеті: Қазақстанда ақпараттық қоғамды дамытуды қалыптастырудың ғаламдық факторы ретінде адами капиталды дамыту жағдайларын жасау.

Нысаналы индикаторлар:

 

адами капиталды дамыту индексі 2017 жылы - 0,764, 2020 жылы - 0,781;

электрондық білім беру ресурстарының үлесі 2017 жылы - 60 %, 2020 жылы - 100 %;

халықтың компьютерлік сауаттылық деңгейі 2017 жылы - 65  %,  2020 жылы - 80 %;

қашықтықтан жұмысбастылар  саны 100 тұрғынға шаққанда 2017 жылы  - 7 адам, 2020 жылы – 20 адам.

Қол жеткізу жолдары

Қазақстанда ақпараттық қоғамды дамытуды қалыптастырудың ғаламдық факторы ретінде адами капиталды дамыту үшін аталған бағдарламаның шеңберінде мынадай шаралар іске асырылады:

қандай да бір саладағы қызметкерлердің компьютерлік сауаттылығын оның жұмысында қолданылатын АКТ біліктілігінің қажетті дейгейіне дейін арттыру үшін біліктілікті арттырудың мамандандырылған курстары ашылады;

қашықтықты қолжетімділікті дамыту шеңберінде мынадай шараларды іске асыру жоспарланады:

қашықтықта қолжетімділік нарығын дамыту бағдарламаларын іске асыру;

қашықтықты қолжетімділік жүйелерін енгізетін және шалғайдан еңбек ету мүмкіндігін беретін жұмыс берушілерді ынталандыру;

халықтың және бизнестің ақпараттық қоғам мүмкіндіктеріне дайындығын арттыру мақсатында мынадай шаралар іске асырылады:

компьютерлік сауаттылықтың  негізгі машықтары мен шағын  және орта бизнес кәсіпкерлері (өз бетінше  жұмысбасты), жұмыссыз және/немесе ішінара  жұмыс істейтін жастар, сонымен қатар  қарттар мен әлеуметтік-қорғалмаған сатысындағы өзге де санатқа жататын адамдарды үшін электрондық формада мемлекеттік қызметтерді пайдалану бойынша курс өткізіледі;

АКТ саласындағы мамандардың  деңгейін және жаңа технологиялардың жоғары өсуін ескере отыра, олардың біліктілігін арттыру үшін мынадай жағдайлар жасалады:

АКТ мамандықтар бойынша  біліктіліктің салалық шеңберін әзірлеу;

АКТ мамандықтар бойынша  кәсіби стандарттарды құру;

АКТ саласындағы кәсіптік стандарттарға сәйкес білім беру бағдарламаларын әзірлеу.

 

3.1.2 АКТ білім және ғылым саласында

 

Заманауи АКТ дамуы  білім беруді дамытудың қарқыны  мее бағытын анықтайды: әдістемелер  вариабельді, ғимараттар өндірістік тәжірибеге жақын болуы керек, және әдістемелік, өндірістік ретіндегә өзінің біліктілігінен асып түсуі тиіс. Теріс жағдайда АКТ-ның адами капиталды қалыптастыруға жасайтын ықпалы теріс болып шығады.

Болашақ білім – бұл  аралас білім, яғни оқу процессіне күндізгі және желілік бағына енгіділуінің түрлі  деңгейінен тұратын күндізгі және желілік  бағдарламалардың симбиозы. Қазіргі таңда аралас оқыту тәжірибеден өткізілуде (дәстүрлі және электрондық оқыту). Халықаралық зерттеулерге сәйкес (Watson, John, 2008) болашақта аралас оқу формасы орта білім беру саласында басымдыққа ие болмақ.

Білім беру саласында АКТ  дамытудың барлық жаңа үрдістерін ескеру және оларды білім беру процессінде пайдалану елдегі білім беру деңгейін жаңа деңгейге шығаруға көмек береді.

Ағымдағы жағдайды қысқаша  талдау

Орта білім саласына АКТ  мүмкіндіктерін ғаламдық енгізу мақсатында   2011 жылы мектептер мен техникалық және кәсіби білім беруге (бұдан  әрі – ТжКБ) электрондық оқудың ақпараттық жүйесін (e-Learning) енгізу жобасы басталды. Алайда, аталған жоба цифрлық білім беру контентін стандарттау, білім ордаларын тегін немесе жеңілдікті КЖҚ қамтамасыз ету, оқушылар мен оқытушыларды жеңілдікті Интернетпен қамтамасыз ету тәрізді бірқатар ілеспелі тапсырмаларды шешуді талап етеді.

Міндеті: АКТ енгізу арқылы Қазақстанның білім беру және ғылым салаларының бәсекеге қабілеттілігін қамтамсыз ету.

Нысаналы индикаторлар:

 

барлық деңгейдегі білім  беру ұйымдарын электрондық оқу жүйелерімен 2017 жылы 50 %, 2020 жылы 100% дейін қамту;

Ерекше қажеттіліктері бар (инклюзивті білім беру) балалар  үшін АКТ көмегімен сапалы білімнің қолжетімділігін қамтамасыз ету  – 2017 жылы – 30 %, 2020 жылы - 50%.

Мектептер мен ТжКБ үшін ашық қолжетімділіктегі электрондық  контенттің көлемі 2017 жылы 60 %, 2020 жылы – 90%;

Ғылыми және ғылыми-техникалық электрондық мерзімді басылымдардың  саны 2017 жылы– 2,  2020 жылы - 4.

Қол жеткізу жолдары

Білім беру саласына АКТ-ны толыққанды енгізу және АКТ көмегімен сапалы білімнің қолжетімділігін арттыру үшін мынадай шаралар іске асырылады:

мультимедиа-технологияны қолдану  арқылы цифрлық ғылым және білім ресурстары жүйелі түрде дамытылады;

білім беру саласындағы стандарттар  халықаралық стандарттармен үйлестіріледі;

мектепке дейінгі білім  берудегі ақпараттық мәдениетті қалыптастыру тұжырымдамасы әзірленеді;

мектеп жасына дейінгі  балалардың тіршілік ету әрекеттерін мониторингілеу және басқару бойынша ресурстар қарастырылады;

Орта білім мекемелерінің білім беру процессіне АКТ-ны енгізу мыналарды көздейді:

білім беру барысында АКТ-ны пайдалану әдістемесі бойынша оқытушылар үшін АКТ бойынша қосымша курстарды ұйымдастыру;

мүгедек балаларды жабдықтармен және бағдарламалық қамтамасыз етумен жабдықтау.

Жоғары оқу орындарының оқу процессіне АКТ-ны енгізу мыналарды көздейді:

ЖОО-лар жанында студенттердің  ғылыми жұмыстарын іске асыру үшін қажетті құралдармен жабдықталған зертханаларды ашу;

Білім беру процесстерін электрондық  форматқа көшіру қарастырылады: материалдарды  тарату, жаңалықтарды жариялау, оқушылардың  өзара араласуы, барлық, мектепке дейінгі  және жоғары оқу орындарында оқушылар мен оқытушылардың өзара жекелеген  қарым-қатынас жасауы;

білім беру процессіне мамандықтар  бойынша нақты бір кәсіби қызметке арналған жаңа бағдарламалық шешімдері мен қосымшаларды тәжірибелік пайдаланудың негізгі машықтарына оқытуды енгізу (мысалы, экономика факультетінің студенттеріне экономика саласындағы заманауи бағдарламалық шешімдерді).

 

3.2 Электрондық денсаулық  сақтауды дамыту

 

АКТ-ны денсаулық сақтау саласына енгізу медициналық жәрдем көрсетудің сапасын жаңа бір деңгейге көтеруге мүмкіндік береді. АКТ дәрігерлік-санитарлық көмек көрсету және қамтамасыз етуде аса маңызды рөлге ие болады. Электрондық денсаулық сақтау технологиялары емделушілерді қашықтықтан мониторингілеуді жүргізу, емделушілер арасында ақпаратты жақсы тарату, әсіресе адыс жерлерде, мүгедектер мен егде тартқан адамдар үшін мүмкіндік береді.

Ағымдағы жағдайды қысқаша  талдау

Бүгінгі таңда денсаулық  сақтау саласын ақпараттандыру саласында  бірқатар жобалар іске қосылып отыр. 2011 жылы Қазақстан Республикасының бірыңғай ақпараттық денсаулық сақтау жүйесін (бұдан әрі - ДСБАЖ) құру шеңберінде ДСБАЖ пилоттық аймағын ұйымдастыру бойынша жұмыстар аяқталды. ДСБАЖ іске асыруды ақпараттық қамтамасыз ету мақсатында «Емханаға жатқызу бюросы», «Бекітілген тұрғындардың тізілімі», «Есеп-тізілімдерді қалыптастыру» («Стационарлы емделушілердің электрондық тіркелімі»), Дәрігерлік-санитарлы көмектің ынталандырушы құраушысы» порталдары жұмыс істейді.

Алайда, шектен тыс бюрократизация проблемасы қалып отыр, бұл өз кезегінде емделушілерге қызмет көрсетудің сапасына әсер етеді. Жыл санап емделушілердің дәрігердің кабинетіне кезегінің артуы байқалады, емделушілер дәрігерді таңдау кезінде кең альтернативаға ие емес, сондай-ақ, оған бару уақытын жедел жоспарлай алмайды. Денсаулық сақтау жүйесіндегі аталған проблемаларды АКТ-ны кеңінен қолдану, «электрондық денсаулық сақтауға» көшу арқылы жоюға болады, бұл медициналық қызметтердің халыққа қолжетімділігін арттыруға, емделушіні тексеру және емдеудің жеделдігі мен дәлдігін қамтамасыз ету, қағаздарды толтыруға кететін уақытты қысқарту, және сәйкесінше оны емделушіге қызмет көрсетуге жұмсауға болады.

Міндеті: АКТ-ны барынша қолдану  арқылы халыққа медициналық қызметтерді көрсетудің қолжетімділігі мен сапасын арттыру.

Нысаналы индикаторлар:

 

денсаулық сақтау ұйымын бірыңғай денсаулық сақтау желісіне қосу – 2017 жылы – 60 %, 2020 жылы – 100 %;

«Электрондық медициналық  картамен қамтамасыз етілген тұрғындардың саны 2017 жылы – 60 %, 2020 жылы – 100 %;

денсаулық сақтау ұйымының ақпараттық жүйелерін бірыңғай ықпалдастыру тұғырнамасымен ықпалдастыру 2017 жылы 40 %, 2020 жылы -  100 %;

100 медициналық қызметкерге  есептегенде компьютерлер саны 2017 жылы - 60, 2020 жылы - 100.