Капролактам (лактам ε-аминокапрон қышқылы)

 Цех салатын ауданның климаттық коффициенті t=5. Демек жердің меншікті кедергісі r=r_оt=15×5=75 см.

Электродтарды жалғау үшін диаметр 6 см болатын болат  сым алынады. Оның ұзындығы

Жалғайтын жолақтың кедергісі

r - жердің меншікті кедергісі, Ом×м

с – жолақтың диаметрі, м

t_o – электродтарды көшіру тереңдігі, м

мұнда r - жердің меншікті кедергісі, Ом×м

           l – электродтың ұзындығы, м

          d – диаметрі, Md=0,6×0,95=0,057 м

        t – тереңдік, м

        r=r_оj=15×1,1=16,5 Ом×м

 м

Енді жасанды жерге қосылған қондырғының жалпы кедергісін анықтаймыз.

мұнда,к_ж – қондырғы жалпы кедергісі, Ом

           h_п – жолақты пайдалану коэффициенті

 

 

4.5 Еңбек қорғаудағы өндірістік тазалық шаралары

 

Өндірістік тазалық-зиянды факторлардың әсерінен жұмыс істеушілерге тигізбеуге болмаса оларды азайтуға бағытталған  ұйымдастыру шаралары. Әрине зиянды факторлардың жұмыскерлерге тигізген әсерінен салдары оларды кәсіби сырқатқа соқтарыда зиянды факторлар мыналар: денсаулыққа қолайсыз метрологиялық жағдайлар, улы және айықтырғыш газдар, жарықтандыру өндірістік шу діріл радиоактивтік бөліктер. Өндіріс және қоршаған ортаның арақатынасының жағдайы [19]. Дене жылулығы алмасуын сақтау, ауа қатынасының жылдамдығының сақтау және жол метрологиялық жағдайларды сақтау керек. Өндірістегі зиянды, улы, шаң-тозаңдардың адам организміне әсері және оны категорияға бөлу сұрыптау тікелей пайдаланатын адамның дене құрылысы сақтайтын киім-кешектер болу керек және оны пайдалану керек.

 

4.6 Жарықтандыру есебі

 

Жобаланып отырған цехта  табиғи жарықпен қоса түнгі уақытта  электр жарығын қоданамыз. ҚР СНжЕ 2.04-05-2002. Жарықтандыру нормасы Е220 мк.

Жарықтандыру есебін қолданылатын ағынды жарық коэффициенті әдісі бойынша жүргіземіз. Жарық тиегін таңдаймыз, лампа қызу қуаты 500 Вм жарық ағыны .

Жарықтандырғыштар саны:

мұндағы E_u – жарықтың нормасы

     S – жарықталатын аудан, м²

 

Цехтың өлшемдері:

а=98,1 (ұзындығы), в=87 м (ені)

     n=30 м (биіктігі)

S=a×в=81,8×78=8534 м²

к_з – запас коэффициент (к_з – 1,4)

a - минималды жарықтандыру коэффициенті  (a=0,913)h=I/L – қолданылатын жарық ағынның коэффициенті

          - жарықталатын жұмыс алаңы мен свительник орналасқан арадағы биіктік, м.

n_о=1,1 м – свительниктің төменгі жағымен төбеге дейінгі жағымен төбеге биіктік. h_p=10 м еден деңгейінен жарықталатын алаңға дейінгі шартты биіктік L=25 м енді қолданатын жарық ағынының коэффициенті:

 

шам санын есептейміз

 

 дана

Желдеткіш ұйымдастыру.

Жобаланып отырған  цехтың, яғни өндірістік ғимараттың ауасын тазартып тұру үшін желдеткіштер қажет. Цехта қалған қалдықтар қайтып өңдегенде 10 мкм көлеңде шаңдар ұшады. Бұл шаңдар адам денсаулығына қауіпті, сондықтан оларды желдеткіш арқылы тазартып тұру қажет.

Менің жобамда  ПДК=10мг/м³. Өндірісте табиғи және жасанды желдеткіш қолданылады.

Цехтың көлемі:

V=98,1×87×30=256041

 

ПДК=10 мг/м³ берілген шаңды W=100 г/сағ шаң концентрациясы жұмыс орындағы С_рз =2,8 кг/м³

С_п =0,3 мг/м³

м³/сағ

Ауадағы концентрациясы:

 м³/сағ

 г/сағ

 

Сонда цехтағы  ауа 1 сағатта 39 рет ауысып отырып тұру керек. Менің жобамда қолданатын микроклимат өндіріс ортасының  метрологиялық шарттары температура  салыстырмалы ылғалдылық және ауаның қозғалыс жылдамдығы адам организмінің жылу алмастырғышын анықтағанда және организмнің әр түрлі жүйенің функционалды күйіне еңбектілігінде және денсаулыққа әсер етеді. Цехта ылғалдылық - 60 %.

 

4.7 Өндірістік шу мен діріл

 

Шудың ұзақ уақытты  әсер етуінен орталық нерв жүйесімен  есту анализаторы зақымданып, эндогендік жүйенің қызыметіне өзгерістер туғызады ҚР СНжЕ 2.03-05-2001. [21].

Шуға қарсы  шаралар:

1. Шулы технологиялық процестерді шусыз процестерге айырбастау;
2. Машинаның металды бөлшектері шусыз қозғалатын бөлшектермен алмастыру, мысалы пластмассалармен
3. Машиналарды уақытымен жөндеп майлап тәртіпке келтіру.
4. Аэродинамикалық шуға қарсы тұншықтырғыштар қолданылады. Діріл деп – механикалық тұрғыдан құрал жабдықтардың тербелістік дірілдік қозғалыста адам денсаулығына зиянды әсер етуін айтамыз.

Дірілге қарсы  шаралар:

1. Агрегаттардың, жабдықтардың жобаланған цехтың іргетасына жақын қойылуы.
2. Конструктордың тығыз қатты қосындылары бар жерге прокладкалар қою.
3. Машинанлар мен оның орнатылған базасының арасына арматизациялық сүйеніштер қою керек.

 

   4.8 Өртке қарсы шаралар

 

Жобаланып отырған цех қауіпсіздігі бойынша “Б” категориясына жатады. Жобаланып отырған цехтағы өрттің шығу себептері: оттегімен абайсыз жұмыс істеуден сумен жанасу кезіндегі өнімдердің тарылу кезіндегі өртті болдырмау үшін шаралар қарастырылған. ҚР СНжЕ 2.02-01-2001.

Жобаланып отырған  цехта жанбайтын материалдан, кірпіштен, бетоннан, темірбетоннан, металдың формаларымен қапталған сырты кірпішті қабырғалар қоямыз.

1. Сатылы аудандар жүкпен оңай өтуді қамтамасыз етеді;
2. Екі эвакуациялық шығу есіктері қарастырылған;
3. Цехтың айналасындағы жолдар бетон;
4. Еденге болаттық плиталар қолданылады;
5. Газды шығару үшін қосымша ыдыстар бар.

Жобалаушы зауыты орыны және онда орналасқан жабдықтар 2-дәрежелі өртке төзімділікке жатады. Найзағайдан қорғану бойынша  зауыт 2-категорияға жатады. Сондықтан зауытта стерженді найзағай қайтарғыштар бар, оның қимасы 100 м² болу керек. Желдеткіш қондырғылар жанбайтын материалдан жасалған.

Өлшеуіш құрал  шриккілер өртті бақылап, өшіріп жауып тұрады.

 

4.9 Эвакуациялық жолдар

 

Өрт болып қалған жағдайда барлық ғимараттарда және бөлмелерді  үздіксіз және қауіпсіз эвакуациялық шығулардың саны мен ені жұмыс орнынан алыс орналасқан. Эвакуациялық шығуға дейін арақашықтығы 1 м еніне адам санын ҚР СНжЕ 2.02.10-2000 және ҚР СНжЕ 2.09.02-2001 жарлықтармен анықталады.

Негізгі өндіріс  цехы

1. Жөндеу цехы
2. Электр цехы
3. Басқару бөлімі
4. Ақпараттық орталық
5. Механикалық цех
6. Қосымша бөлімдер
7. Қойма

 

4.10 Жеке қорғау құралдары

Өндіріспен  байланысты апаттардың, науқастану мен  уланудың алдын алу мақсатында қондырғының  барлық қызметшілері келесі қорғау құралдарымен жабдықталуы тиіс:

• Мақта – матадан тігілген арнайы киім;
• Ұшы металл былғары бәтеңке;
• Қолғап;
• ПДУ – 3 маркалы противогаз ( эвакуациялық мақсаттар үшін );
• Қорғау көзілдіріктер;
• Машинистерге арналған диэлектрикалық галоштар;
• Каска;
• Беруш;

Сонымен қатар, қондырғы келесілермен қамтамасыз етіледі:

• « Магнум » ауа – тыныс аппараттары;
• Зардап шеккенге алғашқы көмек көрсетуші дәрі – дәрмектері бар медициналық дәріқұты;
• Жанбайтын құралдар жиынтығы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 Қоршаған ортаны қорғау

Экологиялық мониторинг мәліметтері бойынша қазіргі  таңдағы табиғатқа деген антропогендік  қысымның мөлшері өте жоғары. Мысалы, ірі қалаларда ауаны формальдегид, фенол, азот оксидтері, аммиак сияқты заттармен ластау орташа деңгейден 1,1-2,5 артық. Өндірістік қалдықтарды тазартуға экономикалық көп шығындар шыққанымен экологиялық эффектісі төмен.            Мамандар қоршаған ортаны  қорғау нормаларына сай келетін және экономикалық тиімді болатын шикізатты химиялық өңдеу жолдарын іздестіруде. Нәтижесінде бірнеше мәселелерді шешуге болады: өндірістік қалдықтарды залалсыздандыру нәтижесінде табиғи ресурстарды толығымен пайдалану және қоршаған ортаға кері әсерән азайту, дайын өнімнін құнын азайту, өндіріске қажет жаңа өнімдерді алу. Капролактам өндірісінде осындай жоспарлар мен әртүрліұсыныстар жасалған. Капролактам өндірісінде көбінесе сұйық қалдықтар түзіледі, олар қолданылмайды немесе қолдану эффектісі төмен. Сұйық қалдықтын көп мөлшері шикі капролактамның дистиляция сатысында түзіледі. Дистсляцияның кубтық қалдығы 98% дейін капролактам құрайды, қазіргі таңда ол жағылуда. Егер капролактамның орташа жылдық өнімділігі 100 мың т. болса, онда 1100 т/жыл капролактам жоғалады. Товарлы акпролактамның құрамын ластайтын қоспалардың түзілу мөлшері де дистиляцияны өткізуіне байланысты. Товарлы өнімнің сапасына капролактамның дистиляция сатысына тікелей әсер етеді (4.2.2 сурет).   

                 Лактам майы                           Лактам, су        Шикі  капролактам

 

Қайта топтпстыру сатысы

Нейтрализация, экстракция және тазарту сатысы

Буландыру сатысы

Дистиляция сатысы

                        

                          Кубтық қалдықты өндіру

                                                                                       

                                                                                     кубтық қалдықты

                                                                                              жағуға

4.2.2-сурет. Капролактамды тазарту және алу сатылары

 

Капролактамның  дистиляция кубтық қалдықтарын өңдеудің амалы пунктирлі сызықпен көрсетілген. Немесе кубтық қалдықты сапасы капролактамға  сияқты қатал емес басқа заттар өндіру үшін қолданады.   Мысалы, дистиляцияның кубтық қалдықтарынан аминэфирін және адипин қышқылын алуға болады. Дистиляцияның кубтық қалдықтарынан тазарту әдістерін ойластыру актуалды болып қалуда. Мұнда, ең эффектісі электродиолиз әдісі.

 

5.1 Қалдықтарды термиялық залалсыздандыру

 

Сульфат аммонидан  басқа капролактам өндірісінің  әртүрлі сатыларында құрамында органикалық өнімдер бар көптеген қалдықтар түзіледі. Олар жартылай өнімдерді тазарту және бөлу процесстерінде түзілетін заттардың термиялық ыдырауы мен полимерленуінен пайда болады.

Қалдықтар негізінде  көп комплексті қоспалар, оларды бөлу технологиялық қиын және жиі экономикалық тиімсіз болып келеді.

Қышқылдану  схемасы бойынша капролактам  өндірісінде кездесетін қалдықтардың қарапайым түрі(%):

Циклогексенді фракция

Циклогексен .......................................................................................	70
Циклогексанон ...................................................................................	<span class="dash0410_0431_0437_0430_0446_0020_0441_043f_0