Ақша қаражаттар қозғалысының аудиті

    ^{Тозуды  есепке  алу аудиті.}

    ^{Аудит  барысында  негізгі  құралдардың  барлық  объектілеріне  амортизацияны  есепке  алуды  есепте  барлығын:  тозу  негізгі  құралдар  қозғалысының  есебімен  есептелінетіндігін  және  амортизация  нормаларының дұрыс  қолданылуын  анықтау  керек.}

    ^{Тозу  кәсіпорын  балансындағы  негізгі  құралдардың  барлық  түрі  бойынша  (жер  және  табиғи  ресурстар,  тұрмыстық  қор  нысандары,  кітапханалық  қор,  мұражайлық  және  сәулет  құндылықтарынан  басқа) есептелінеді.}

    ^{Негізгі  құралдар  нысаны  бойынша   амортизациялық  есептеулер  осы  нысанды  бухгалтерлік  есепке тіркеген  бойдан  кейінгі  айдың  бірінші  күнінен  басталады,  және  осы  нысанның  құның  толық  өшіргенше  немесе  оны  бухгалтерлік  есептен  жойғанша  есептелінеді.} 

    ^{Негізгі  құралдар  нысаны  бойынша  амортизациялық  есептеулер  осы  нысанды  бухгалтерлік  есептен  жойған  немесе  оның  құның  толық  өшірген  айдан  кейінгі  айдың  бірінші  күнінен  бастап  тотылады.}

    ^{Негізгі  құралдар  нысаны  бойынша   амортизациялық  есептеулер  бухгалтерлік  есептеуде  бөлек  шотта   сәйкес  соманың  жинақталу  жолымен  көрсетіледі.}

    ^{Есептік  жыл   бойына  негізгі   құралдар  нысаны  бойынша  амортизациялық  есептеулер  ай  сайын  есептеу   тәсіліне  арамастан   жылдық  соманы  1/12 мөлшерінде есептеледі.}

     ^{Негізгі құралдардың амортизациялық есептеулердің сәйкес тобына  жатқызылуының дұрыстығын анықтау өте маңызды.}

    ^{Тозудың шығындар  немесе басқалай  көздер шотына  жатқызылуының дұрыстығын  тексеру үшін негізгі   құралдардың өндірістік  немесе өндірістік  емес мақсатта екендігін анықтау қажет.} 

4.3 Ақша қаражаттар  қозғалысы  есебінің аудиті – қаржылық есеп беру аудитінің жүйесінде

^{Аудиттің  негізгі мақсаты  шаруашылық субъектісінің  бухгалтерлік есебін тексеру болғандықтан, оның мәлімет негізі – бухгалтерлік есеп және топталған мазмұндағы қорытынды есебі болады. Осы орайда мәлімет көзі ретінде есеп кестелері ерекше орын алады, себебі қандай есеп  болсада есеп көрсеткштері есеп жасау үшін есеп кестелері арқылы бір жүйеге келтіріледі. өз кезегінде есеп көрсеткіштері сол есеп кестелерінің топталған екі жақты жазу әдісін қолданып негізделген мәліметтер арқылы жасалынады..}

^{Аудти тұрғысынан мәлімет  көзінің ең негізгісі  – ол қаржы есебі. Қаржы есебі арқылы шаруашылық субъектісінің  барлық жағынан жетістіктері, қаржылық жағдайы, табыстылығы толығымен көрсетіледі.}

^{Қазіргі кезде біздің елімізде қабылданған “Бухгалтерлік  есеп стандарты” заңына сәйкес кәсіпорындар үш түрлі қаржылық есебін тапсырады:}

1. ^{бухгалтерлік баланс;}
2. ^{Кірістер және шығыстар есебі;}
3. ^{Ақша қаражатының қозғалысы  есебі.}

^{Қандай  құрылымдық түрде  болса да, шаруашылық саласына қарамастан, әр түрлі меншіктегі шаруашылық субъектілері қазіргі мемлекетіміздің  заңды талабына  сәйкес, кәсіпорындар және жалпы кәсіпкерлікпен айналысатын мекемелер  жылдық бухгалтерлік есебін жасайды. Оның негізгісі жылдық бухгалтерлік баланс, қаржы – шаруашылық нәтижесінің есебі.}

^{Бухгалтерлік  есебі, баланс өте  күрделі бухгалтерлік есеп әдіс. Ол кәсіпорын  мүлкін арнайы экономикалық топтау арқылы, оның қаржыландыру көзімен  жүйелеуге келтіріп, оларды экономикалық топтаумен немесе, кәсіпорын нақты қаржыландыру көзімен байланыстырып көрсетеді. Қазіргі кездегі бухгалтерлік баланстың ерекшелігі, инвистиция жолымен келген мүлікті және қаржыны да осы баланста көрсетеді.}

^{Бухгалтерлік  баланс көрсеткішіне сәйкес, кәсіпорынның шаруашылық құрылымын, өндірістік деңгейін, қаржылық көлемін, негізгі құнмен қуаттылығын, шаруашылық тиімділігін, табыстылық денгейін тағы басқа жан-жақты мәліметтерді анықтауға болады. Қазіргі кезде бухгалтерлік баланс “Бухгалтерлік есеп стандарты” талабына сәйкес жасалынады. Онда бухгалтерлік баланс қаржы есебі тұрғысынан қаралынып, оның мақсаты, міндетті, жалпы кәсіпкерлік шаруашылық алатын орны анықталған.}

^{Стандартта  бухгалтерлік баланстың  мақсаты, ол – біріншіден, қаржы есебі оның мазмұны қаржылық мәліметті толық көрсету және онда болған өзгерістерді анықтау. Екіншіден, пайдаланушыларды қажет мәліметпен қамтамасыз ету. Сонымен қатар, қаржы есебінің негізгі принціптері көрсетілген.}

^{Біздің  елмізде қазіргі  баланс, халықралық үлгідегі сәйкес формада іске асырылуда. Ондағы мақсат баланс мәліметі өте тұжырымды, көлемі жағынан өте тиянақты, мазмұны жағынан түсінікті болуы қажет. Оның негізгі принципі баланс-нетто немесе өлшемі тазаланған, баланс баптарының көрсеткіштері қайталанбайды деген сөз. Мысалы, баланстың активіндегі негізгі құрал бабының қасында, оның төзу сомасы көрсетіледі. Ал, қорытынды сомасы саналған кезде негізгі құрал таза табысы шығарылып тасталады. Ондағы мақсат негізгі құрал бабындағы көрсетілген негізгі құралдың қалдық бағасын анықтау. Сол сияқты өндіріс қорының өзіндік құнын анықтауда материалдық емес активтің, тауардың  өзіндік құнын анықтауда баланс баптарының нақты құнын шығару үшін екінші сатыдағы толықтыру баптары қолданылады.}

^{Балансты  тексеру, оның бухгалтерлік есеп көрсеткіштерімен анықталады. “Бас кітап” көрсеткіші баланс көрсеткішіне дәлел болуы қажет. Ал одан әрі нақты тексеру қажет болған жағдайда бухглтерлік есептің аналитикалық көрсеткіштерімен дәлелденуі қажет.}

^{Кірістер  және шығыстар есебін жасаудың алдында  кәсіпорын табысына түсініктеме беру қажет. Бесінші бухгалтерлік есеп стандарты шаруашылық субъектісінің табыс сомасын анықтауға арналған. Бұл заңның ерекшелігі сол, ол шаруашылық субъектісінің өнім, тауар сатудан, қызмет көрсетуден алған төлемі  кәсіпорын табысы деп анықталған. Сонымен қатар табысқа басқа шаруашылық субъектілерінің несие түрінде пайдалануы  әсерінен алынған “процент”, акцияға жұмсалған қаржыдан девиденд, құнды қағаз операциясынан түскен табыстар жатады.}

  ^{Стандарт талабына  сәйкес “ Кірістер және шығыстар  есебін” жасаған кезде шаруашылық субъектісі  өзінің  түсініктеме хатында анықтама беруге тиісті:}

1. ^{Кәсіпорын табысын анықтауға арналған есеп саясатында көрсетілген ереже  нұсқауға  түсініктеме беруге;}
2. ^{нақты табыстар түріне түсініктеме  беруге  міндетті; тауар сату табысына; қызмет көрсету табысына; “процент” несие беру операциясынан; рояти – компьютер программасын, патенит, сауда маркасын пайдаланғаны  үшін төлем, девиденд табысына “акцияға” жұмсалған ақша қаржысынан түскен табысқа;}
3. ^{бухгалтерлік  есеп стандарты бойынша қаржы – шаруашылық нәтежесінің есебі}

^{Кірістер  және шығыстар есебі}                                          

1. ^{Дайын өнімді сатудан  түскен табыс                                           (+)}

2. ^{Дайын өнімнің  өндірістік өзіндік  құны                                      (- )}
3. ^{Дайын өнімнің жиынтық табысы (%)                                         (1-2)}
4. ^{Кәсіпорын шығыны: жалпы және әкімшілік шығыны              (- )}

^{4(а)  Тауарды сату шығыны (- )}

5. ^{“Процент” төлеу шығыны                                                           (- )}
6. ^{Негізгі кәсіпкершілік табысы (зияны)                                      (3-4,4а-5)}
7. ^{Қосалқы кәсіпкершілік табысы (зияны)                                    (+,- )}
8. ^{Салық төленге дейінгі табыс                                                    (6+7-8)}
9. ^{Табыс салығы (%)                                                                      (%)}
10. ^{Салық төленгенге  кейінгі табыс                                             (8-9)}
11. ^{кездейсоқ апаттан түскен табыс(зиян)                                    (+,- )}
12. ^{Таза табыс (зиян)                                                                          ?}

^{4.4  Аудитор қорытындысы}

^{Дербес  аудитордың  Облгаз АҚ-ның аудиторлық қорытындысы. Біздер,2005 ж. Қаржы есебіне  аудиторлық тексеру жасадық. Қаржы есебінің мәліметіне субъект басшысы  жауапты. Біздің міндетіміз сол қаржы есебіне тексеру жасап, аудиторлық қорытынды беру.}

^{Біз аудиторлық тексеруді  Қазақстанның аудит  стандртының талабына сәйкес жүргіздік. Ондағы анықталған мақсат бойынша, қаржы есебінің дұрыстығын, айтарлықтай кемшілігінің жоқ екенін анықтап бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін негізге ала отырып аудиторлық қорытынды мазмұнын анықтау. Сол үшін субъектінің шаруашылы барысының тапсырушы шартында көрсетілген объектілер тексерілді. Нақты айтқанда, банк операциясы, касса операциясы, өндіріс процесі, дайын өнім сату және қызмет көрсету әрекеттері, еңбек ақы, төлем есебі, бюджет пен әлеуметтік қамсыздандыру мекемелерімен есеп айырсу, негізгі құрал және материалдық емес активтер, несие алу және оны төлеу операциялары тексерілді.}

^{Біздің  ойымызша, тапсырушының қаржы есебі 31.12.2003 жылғы, шаруашылық субъектісінің  01.01.2012 жыл аралығындағы барлық бөлімдерінің қаржылық жағдайын толы, дұрыс көрсеткен. Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жүргізілген.}

  ^{Аудитор                Газезова Анара  Мураткалиевна}

  ^{Күні                       01.02.2012 жыл}

Қорытынды мен  ұсыныстар

Қорыта келгенде, мен өзімнің «Ақша қаражаттар  қозғалысының  есебін құрастыру тәртібі және аудиті» атты курстық жұмысымды жан-жақты қамтып, зерттеу барысында көптеген мәліметтермен таныс болдым.

Сонымен, ақша қаражаттар қозғалысы – шаруашылықтағы тауарларды өткізуге, сондай-ақ, тауарлы емес төлемдерді және есеп айырысуларды жүзеге асыруға  қызмет ететін қолма-қол және қолма-қолсыз ақша формаларындағы ақшалардың қозғалысы болып табылады.

Ақша қаражаттарының болуы, оның үнемі қозғалыста болуы, тұтас экономика шеңберінде қарастырғанда, маңызды орынға ие.

Еліміздің нарықтық экономикаға өтуіне байланысты, қазіргі кезде ақша қаражаттарының ролі күннен-күнге артуда. Оның қозғалысын үнемі реттеп отыру мақсатында көптеген әдістер, есептіліктер және т.б. арнайы қолданылатын қаржылық құжаттар мен шаралар дайындалған. Соның ең бір маңыздысы – «Ақша қаражаттар қозғалысы» туралы есептілік болып табылады.

Негізінен ақша – экономиканың негізгі айнасы болып  табылады. Мәселен, өткен жыл еліміздің  қаржы нарығындағы оң өзгерістермен  айтулы болды. Осы өзгерістер нәтижелерінің, сондай-ақ экономиканың қаржы және басқа секторларындағы үрдістердің бірі – экономикада қолма-қол ұлттық валютаға қажеттіліктің артуы болып табылады.