Менеджмент жүйесіндамыту

     5.3.3. Менеджменттің біріккен жүйелерін енгізу

     Менеджмент  жүйесін енгізу ол қамтыған қызмет саласына байланысты оны жобалауға қарағанда қиындығы аз емес. Осы кезеңде жобаланған жүйе жұмыс істеп, тұрақты жұмыс істеу режіміне енуге қол жеткізу маңызды.

     Жүйелерді біріктіру әр түрлі деңгейлерде: саясаттың; жекелеген іс-шаралардың; процедуралардың; нұсқаулықтардың; құжаттаманың; менеджмент жөніндегі бірыңғай басшылықтың (ереженің) деңгейінде; барлық фирма менеджментінің (біріккен менеджмент жүйесінің) көлемінде жүзеге асырыла алады.

     Бірігу  жолдары сондай-ақ әр түрлі бола алады: бірігу ең басынан басталады немесе басында жүйелер тәуелсіз дамиды, содан кейін біріктіріледі; жаңа аспектілердің қолданыста бар басқару жүйесіне енгізілуі мүмкін.

     Жүйелерді біріктірудің негізі көрсетілген стандарттардың принциптеріне жауап беретін әне кәсіпорын талаптарына сәйкес келетін кез келген менеджмент жүйесі бола алады. Біріктіру процесі параллель немесе ретті болуы мүмкін, бірақ кезеңдерді енгізу мерзімдері және нәтижелерге қойылатын талаптар нақты анықталады, бұл бақылау және түзетуші әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

     Ұсынылған үлгіде сапа менеджменті жүйелері саласындағы стандарттар (9000 сериялы ISO) менеджмент стандарттары блогында базалық, жүйе түзуші ретінде қаралады. Осы стандартта қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін пайдаланылатын сапа саласындағы менеджмент жүйелеріне қойылатын негізгі талаптар белгіленеді.

     Экологиялық менеджмент бойынша халықаралық  стандарттар (14000 сериялы ISO) бірнеше  ұрпаққа алдын ала тұтасымен  барлық қоғамға арналған, біріккен жүйеге салмақты әлеуметтік-экологиялық аспект береді.

     ОНSАS 18001-де өнеркәсіп қауіпсіздігін, еңбекті қорғауды және қызметкерлердің қауіпсіздігін басқару саласындағы ережелер жазылған, бұл жалпы алғанда кәсіпорын мен қоғам үшін менеджмент жүйесінің маңызын арттырады.

      Кәсіпорынның  өз қызметкерлері алдында да, сол  сияқты қоғам алдында да SА 8000 «Әлеуметтік жауаптылық» стандартының ережелерін енгізу қоғам дамуының этикалық және адамгершілік қағидаларына сәйкес келеді.

      Тағам өнеркәсібі кәсіпорындары үшін біріккен менеджмент жүйесінде ISO 9001; ISO 14001: ОНSАS 18001; SА 8000 стандарттарына сәйкес белгіленген менеджмент жүйелері элементтеріне қосымша ретінде ISO 22000 талаптары енгізіледі.

      5.3.4. Кәсіпорынның (ұйымның) біріккен менеджмент жүйесі тұжырымдамасының негізгі ережелері.

      Менеджмент  жүйелерін енгізу бойынша мақсатқа сай жұмысты қамтамасыз ету мақсатында әрбір кәсіпорын (ұйым) – бұдан әрі кәсіпорын - өз тұжырымдамасын жасауға тиіс, осы кезде кәсіпорынды басқару мыналарға сүйенуге тиіс:

      - тұрақты даму өнім мен көрсетілетін  қызметтердің сапасын, экологиялық  және өнеркәсіптік қауіпсіздікті және әлеуметтік жауаптылықты қамтамасыз етпей, қоршаған ортаға техногендік жүктемені төмендету бойынша мақсатқа сай және келісілген жұмысқа қатыспай жүзеге асырыла алмайды;

      - экономикалық, әлеуметтік және экологиялық  теңгерілген шешімдерді іздестіру және олардың орындалуын қамтамасыз ету жөнінде жұмыс үнемі жүргізілуге тиіс;

      - менеджмент жүйесінің жай-күйін  және кәсіпорынның барлық құрылымдарының  экологиялық қауіпсіздігін талдау  негізінде қабылданатын шешімдер ISO 9000 және 14000; ОНSАS 18001 және SА 8000 сериялы халықаралық стандарттардың ережелері ескерілуі керек.

      Кәсіпорында біріккен менеджмент жүйесін әзірлеу тұжырымдамасы кәсіпорында сапа менеджменті мәселелерінің және әлеуметтік-экологиялық проблемалардың кешенді шешімдерін қолданылатын технологиялардың ерекшелігін ескеріп және негізгі өндірістің техникалық дамуымен байланыста қарастырылуға тиіс.

      Кәсіпорында біріккен менеджмент жүйесін әзірлеу тұжырымдамасы шаруашылық қызметті жүзеге асыру және қоршаған ортаны қорғау саласында заңнамалық-құқықтық және нормативтік-техникалық талаптардың қатаң сақтау міндеттілігіне сүйенуге тиіс:

      1) кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық  қызметін басқарудың барлық деңгейлерінде;

      2) осы қызметтің барлық кезеңдерінде  – жобалау, құру, пайдалану, жою  жұмыстарын жүргізу кезінде;

      3) барлық салаларда – жобалық-технологиялық,  өндірістік-пайдалану, қаржылық-экономикалық  салаларда.

      Кәсіпорында біріккен менеджмент жүйесін әзірлеу тұжырымдамасын әзірлеу мынадай принциптермен жүзеге асырылуға тиіс:

      - бар экологиялық проблемаларды шешудің басымдылығы және оңтайлылығы;

      - бағдарламалық іс-шараларды іске  асыру процесінде бірыңғай ғылыми-әдістемелік,  метрологиялық және техникалық  тәсілдерді қамтамасыз ету;

      - бағдарламалық іс-шараларды өз  уақытында және толық қаржыландыруды  қамтамасыз ету;

      - кәсіпорынның өзінің өндірістік  қызметінің экологиялық қауіпсіздігін  қамтамасыз ету саласындағы ой-мақсаттары  туралы ақпараттың ашықтығы және  қолжетімдігі;

      - бағдарламалық іс-шараларды орындауды қатаң бақылау.

      Кәсіпорынның  Тұжырымдамасы негізіне мыналар салынуға тиіс:

      - кәсіпорынның экологиялық саясаты  принциптері;

      - кәсіпорынның жаңашылдық стратегиясы;

      - кәсіпорынның қызметкерлері мен  басшылары арасындағы тарифтік  келісім;

      - кәсіпорын қызметінің тиімділігін  арттыруға бағытталған ұжымдық  келісім-шарт;

      - қызметкерлерге және әкімшілікке  берілетін кепілдіктерді, жеңілдіктерді  және өтемақыларды кеңейту.

      Тұжырымдаманы іске асыруды басқару Қазақстан  Республикасының қолданыстағы заңнамасына  сәйкес экономикалық және құқықтық әдістер  негізінде жүзеге асырылады.

      Тұжырымдаманы іске асыруды ағымдағы үйлестіруді  кәсіпорынның тиісті бөлімшесі жүзеге асырады. Тұжырымдаманың орындалуына  жауаптылық мақсаттық нұсқауларды, бағдарламалық іс-шаралар бойынша  шығындарды, оларды іске асыру механизмі  мен мерзімдерін нақтылайтын кәсіпорын басшыларына жүктеледі.

      Тұжырымдаманың  жекелеген тармақтарын іске асыруды  басқаруды ұйымдастыру нысандары  мен әдістерін кәсіпорындар өздері белгілейді.

      Кәсіпорынның  Тұжырымдамасы аясында бағдарламалық іс-шараларды қаржыландыру инвестициялық бағдарламаларды қалыптастырудың жалпы тәртібі туралы және оларды қаржыландыру жүйесі туралы ережеге сәйкес жүзеге асырылады.

      Тұжырымдаманы және оны іске асыру бағдарламасын  қаржыландыру көздері кәсіпорын  жинақтарының басым ішкі (жекеменшік) көздері: пайда, амортизациялық қор, сондай-ақ:

• банктердің инвестициялық, конверсиялық, мақсаттық несиелері;
• экологиялық қорлар мен қоғамдық ұйымдардың қаржылары;
• Тұжырымдаманың немесе оның жекелеген іс-шараларын іске асыруға мүдделі шетел инвесторларының қаржылары;
• минералдық-шикізат базасының өндірісіне бөлінген қаржылар;
• кез келген басқа түсімдер болып табылады.

      Бағдарламалық іс-шараларды іске асыру үшін арнайы мақсаттық қорлар құрыла алады. 

      6. Тұжырымдаманы іске асырудың негізгі бағыттары 

      Тұжырымдаманы іске асырудың негізгі бағыттары:

      - республика аумағында қызмет  ететін консалтингтік компаниялардың  және менеджмент жүйесі саласында  сертификаттау жөніндегі органдардың  қызметіне мониторинг және талдау;

      - республика кәсіпорындарында және  ұйымдарында менеджмент жүйелерін, соның ішінде біріккен жүйелерді енгізу бойынша орташа мерзімді бағдарламаны әзірлеу;

      - сапа саласында жыл сайынғы  конкурстарды өткізу және басқа  ұқсас халықаралық және өңірлік  конкурстарға қатысу;

      - сапа саласында халықаралық және  өңірлік конкурстарға қатысу үшін өнімдердің және көрсетілетін қызметтердің отандық өндірушілерін дайындау;

      - сапа менеджменті жүйелері бойынша  ИСО барлық қолданылатын және  қайта қабылданатын стандарттарының  Қазақстан Республикасы ұлттық  стандарттары ретінде кезеңді  қатысуы;

      - өнеркәсіптің қайта құрылған  кәсіпорындарында менеджмент жүйелерін  енгізуді тездету үшін халықаралық  сарапшыларды тарту арқылы «Қазақстанның  30 корпоративтік лидерлері» Мемлекеттік  бағдарламасының озық жобаларын  инфрақұрылымдық қолдау;

      - сарапшы-аудиторларды СМЖ, НАССР, экологиялық менеджмент, ОНSАS 18001, SА 8000, халықаралық деңгейде танылған біріккен жүйелер бойынша дайындауды және аттестаттауды жүзеге асыру;

      - қызметкерлерді сертификаттау жөніндегі  органды құру, оны аккредиттеу  және қызметкерлерді сертификаттау жөніндегі Халықаралық қауымдастықтың мүшелігіне кіру;

      - республика мамандарын менеджмент  жүйелері мәселелері бойынша  оқытуды белсендіру;

      - ISO/ТС 176 жұмысына, сапа жөніндегі  халықаралық ұйымдарға белсенді  қатысу;

      - менеджмент жүйелері саласында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу және ұсыныстар, соның ішінде менеджмент жүйесін біріктіру жөнінде ұсыну;

      - менеджмент жүйесін енгізетін  кәсіпорындар мен ұйымдардың  материалдық ынталандыру жүйесін  жетілдіру;

      - менеджмент жүйелері бойынша  үйлестіру жұмыстарын жүргізу жұмыстарын белсендіру және Сапа жөніндегі кеңеске және Техникалық реттеу және метрология жүйесінің қатысушылары қауымдастығына кезеңмен беру; 
 

      Қорытынды  

      Осы тұжырымдаманы іске асыру өнім шығаратын  және қызметтер, соның ішінде менеджмент жүйелерін әзірлеу және енгізу саласында консалтингтік қызметтер көрсететін қазақтан ұйымдары мен кәсіпорындарының динамикалық және сапалы дамуына, халықаралық стандарттарға жауап беретін және Қазақстанға әлемдік кеңістікке бірігуге мүмкіндік беретін менеджмент жүйелері саласында сарапшы-аудиторларды даярлаудың ұлттық жүйесін құруға ықпал ететін болады.

      Сонымен, біріккен менеджмент жүйелерін енгізген кәсіпорындардың санын 2015 жылға қарай екі мыңға дейін, менеджменттің жекелеген жүйелерін енгізген кәсіпорындардың санын үш мыңға дейін ұлғайту болжамданып отыр.

      Менеджмент  жүйесінің барлық бағыттары бойынша  сарапшы-аудиторлардың санын екі  есе өседі, соның ішінде Қазақстан  Республикасының сарапшы-аудиторларының жартысы халықаралық тізілімде  тіркелетін және жақын және алыс шетелде танымал болады деп болжанып отыр.

      Практикаға  осы Тұжырымдаманың базистік ережелерін енгізу нәтижесінде кәсіби шеберлік деңгейін қолдауды қамтамасыз ететін мадақта жүйесі дамитын болады, адам әлеуетінің рөлі артады, бұл Қазақстанның әлемнің бәсекеге аса қабілетті елу елі қатарына кіруі жөніндегі стратегиялық міндеттерді шешуге ықпал етеді.