ҚР заңнамасы негізнде инвестициялау

Алайда  шет  елдік  және  тікелей  инвестицияларға  қатысты  қатынастардың  барлық  инвестициялық  қатынастарды  қамтымайтындығын  ұмытпаған  жөн. Заңның  атауы  және  оны  қолдану  аясы

 Қазақстан  Республикасындағы   инвестициялық  қатынастарды  реттейтіндігі  нұсқалған. Инвестицияларды  ынталандырудың  құқықтық  және  экономикалық негіздері  белгіленіп,инвесторлардың  қызметтерін

жүзеге  асыру  барысында  құқықтарын  қорғауға  кепілдік  берілген.  Өкінішке  орай,  жоғарыда  көрсетілгендерден  басқа  қандай  инвестициялық  қатынастар  осы  заңмен  реттелетіндігі  нақты  айтылмаған. 

Төртіншіден,  инвестиция  туралы  Заңның  9  бабында  көрсетілген  инвестициялық  дауларды  шешу  тәртібі  шын  мәнінде  оларды  шешу  процедурасын  анықтамайды.  Даулардың  екі  тобы  белгіленген:  инвестициялық  даулар  (инвестордың  инвестициялық  қызметімен  байланысты  инвесторлармен  мемлекеттік  органдар  арасында  келісімдік  міндеттемелерден  туындаушы  даулар)  және  инвестициялық  дауларға  жатпайтын  даулар  (заңда  нақты  оған  нақты  түсініктеме  берілмеген).  Егерде  заңның  осы  бабын  сараптай  келсек,  тек  қана  инвестор  мен  мемлекеттік  органдар  арасында  туындаған  даулар  инвестициялық  дауларға  жатады,  ал  инвестордың  қатысуымен  туындаған  басқа  даулар  инвестицмялық  дауларға  жатпайды  және  Қазақстан  Республикасының  заңдарына  сәйкес  шешіледі.  Шет  ел  инвесторларының  инвестициялық  дауларына  қатысты  ешқандай  сілтеме  жоқ.  Яғни  оларды  шешу  процедурасы  ұлттық  инвесторлар  арасындағы  дауларды  шешу  процедурасымен  іспеттес  болады. Бұдан  келесідей  тұжырымға  келуге  болады:  ұлттық  инвесторларымыздың  құқықтық  жағдайын  шет  елдік  инвесторлардың  деңгейіне  дейін  көтерудің  орнына,  шет  елдік  инвесторлардың  құқықтық  жағдайын  ұлттық  инвесторлардың  деңгейіне  дейін  түсіріп  отырмыз.  Сәйкесінше,  республикада  инвестициялық  қызметті  жүзеге  асыру  мақсатында  өзара  тең  жағдайлар  қалыптастырудың  мұндай  әдістемесінен  ешкім  ұтпайды:  ұлттық  инвесторлар – құқықтық  жағдайының  өзгермегендігінен,  ал  шет  елдік  инвесторлар – құқықтық  жағдайының  нашарлауынан. 

Сонымен,  2003  жылғы  8  қаңтардағы  “Инвестициялар  туралы”  Қазақстан  Республикасының  жаңа  заңының  қабылдануы  заңды  құбылыс.  ол  қабылданғанға  дейін  әр  түрлі  заң  салаларының  құрамында  болған  инвестициялық  қатынастарды  реттеуші  барлық  арнайы  актілерді  біріктіретін  біртұтас  негізгі  инвестициялық  заң  қажет  болды.  Тікелей  инвестицияларды  мемлекеттік  қолдау  туралы  Заң  қабылданысымен,  шетел  және  ұлттық  инвесторлардың  құқықтық  жағдайын  теңестірудің  алғашқы  қадамы  болғаны  түсінікті. 

Шет  ел  инвестициялары  туралы  және  тікелей  инвестициялар  туралы  заңдардың  өз  күшін  жойысымен,  инвестициялық  заңнама  дамуының  жаңа  кезеңі  туралы  айтуға  болады. 

Инвестициялық  заңнама  дамуының  төртінші  кезеңін  келесідей сипаттауға  болады – заңнаманың  дербес  саласы  ретінде инвестициялық заңның  қалыптасуы. Сонымен  қатар,  бұл  кезеңді  былай  сипаттауға  болады – шет  ел  және  ұлттық  инвесторлардың  тең  мүмкіндіктер  кезеңі. 

Алайда,  тұрақты  экономикалық  даму  жалпы  мемлекеттік  мүдде  мен  ұлттық  және  шет  ел  инвесторларының  мүделерінің  тиімді  тіркесуінсіз  мүмкін  еместігін  ұмытпаған  жөн. Шет  ел  және  ұлттық  инвестициялардың

 құқықтық  жағдайын  тиісінше  заң  жүзінде  бекітпей,  осы  уақытқа  дейін  тартылған   инвестицияларды  сақтап  қалу,  және  ел  экономикасына  жаңа  инвестициялар  (бірінші  кезекте   шет  ел  инвестицияларын)  тарту   қиынға  соғады.

Жаңа  заңнан  шет  ел  инвестицияларына  арналған  барлық  нормалардың  алынып  тасталғанына  қарамастан,  оларды  реттеудегі  жекелей  өзгешеліктер  шет  ел  инвесторларымен  отырған  контрактілердің  мерзімі  аяқталғанша  болады.  Шет  елдік  немесе  ұлттық  инвестор  екендігіне  қарамастан,  айтарлықтай  преференциялар  инвестициялық  қызметті  жүзеге  асыру  үшін  беріліп  отырады.  Инвестициялық  жобаның   инвестиция  туралы  Заңда  белгіленген  ережелерге  сәйкестігі  басшылыққа  алынады.  Бұл  кезең  құнды  қағаздар  нарығы  туралы  заңның  түбегейлі  өзгеріске  ұшырауымен  ерекшеленді:  2003  жылы  13  мамырда  № 415-ІІ  “Акционерлік  қоғамдар  туралы”  Қазақстан  Республикасының  Заңы  және  2003  жылғы  2  шілдедегі  № 461-ІІ  “Құнды  қағаздар  нарығы  туралы”  Қазақстан  Республикасының  Заңы  қабылданды.  Инвестициялық  заңнаманың  құрамдас  бөлігі  ретінде  Құнды  қағаздар  нарығы  туралы  заңның  модернизациялануы,  және  инвестициялық  заңнаманың  түбегейлі  қайта  құрылуы  заңшығару  жүйесіндегі  маңызды  құрылымдық  өзгерістерге  ұшырауын  алдын-ала  анықтады.  Инвестиция  туралы  Заңның  айналасында  салалық  тәуелділігі  алғашқы  уақытта  белгісіз  болған  көптеген  нормативтік  актілер  жиынтықталды.  Ақырында  инвестициялық  заң  Қазақстан  Республикасы  заңнамасының  дербес  саласы  болып  толықтай  қалыптасты.

                          

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазіргі  таңда  инвестициялық  қатынастарды  тиісінше  реттеуге  байланысты  мәселелердің  маңыздығы  артуда.  Бұл  ең  алдымен,  заңшығармашылық  процестің  теория  мен  практика  талаптарынан  кейін  қалуда,  ал  заңнама  инвестициялық  қызмет  саласында  болып  жатқан  өзгерістерді  сезіне  үлгермеуде.  Соның  салдарынан,  бізде  тұрақсыз  және  жетілмеген  инвестициялық  заңнама  пайда  болды.  Қалыптасқан  жағдайдан  өту  әрекеттері  жасалуда,  алайда,  олар  ішінара  сипатта  және  бір-бірінің  артынан  ілесе  алмауда.  Инвестициялық  саясат  пен  инвестициялық  қызметке  байланысты  концептуалды  біртұтас  әдістеме  жоқ. 

Инвестициялық  заңнаманың  негізінен  екі  құрамдас  бөлігі  бар  екендігі  туралы  айтуға  толықтай  негіз  бар.  Олар  инвестициялар  туралы   және  құнды  қағаздар  нарығы  туралы  заңдар.  Инвестициялық  қатынастарды  реттеуде  қосалқы  заңдар  да  бар,  олар  мемлекеттік  тікелей  инвестициялар  туралы  заңнама,  мемлекеттік  заемдар  және  қарыз  туралы,  валюталық  реттеу  туралы  заңдар  және  тағы  да  басқалары.  Сонымен  қатар  инвестициялық  қызмет  туралы  ережелер  азаматтық  заңнамада,  жер  қойнауы  және  жер  қойнауын  пайдалану  туралы,  банк  және  банктік  қызмет  туралы  және  т.б. заңдарда  орын  алған. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер

1. «Ұлттық экономика»

а) М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті.

б) Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті.

 

2. «Қазақстан Республикасының инвестициялық құқығы»: Мороз С.П . 2008
3. «Қ. Р. Индустриялды – инновациялық дамуының 2003-2015 ж. арналған стратегиясы » :Астана-2003
4. Қазақстан  2030  Ел  Президентінің  Қазақстан  халқына  жолдауы.

5. Қазақстан  Республикасы  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауы “Қазақстан  экономикалық,  әлеуметтік  және  саяси  жедел  жаңару  жолында” 2005  жылы  18  ақпан,  Астана  қаласы.

6. Казахстанская правда. // С.Тай «Влияние прямых иностранных инвестиций// 07.03.2006 г.

7. Қазақстан Республикасының “Инвестиция туралы” заңы. 2003 жыл және 2005, 2006 жылдардағы енгізілген өзгертулермен

8. Журнал “Хабаршы” 2004-2006 жылдар

9. Қаржы-қаражат А. Қантарбаев //Инвестицияларды талдау// 2004-2006 жылдар.

10. Нәдірбек Әпсәләмов, Қазиқан Исабеков, Өмірзақ Сұлтанов “Экономикалық теория негіздері” Алматы ғылым 1999 жыл. 479-492б

11.   «Жалпы экономикалық теория» Шеденов У. 2004 жыл