Курстық жұмыс

Кассадағы операциялар  есебі активті синтетикалық шоттардың  бөлімдерінде жүргізіледі:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” 

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”

Ақшалардың ұлттық валюта түрінде түсуі кезінде 1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шоты дебеттеледі, сәйкесінше шоттардың кредитіне.

Қолма-қол есептесу мен  дайын өнімдерді, материалдарды, жұмыстарды және қызметтерді өткізу кезінде:

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті,

6010 “Өнімдерді сатудан  және қызмет көрсетуден алынатын  кірістер” шотының кредиті. 

Есеп беруге тиісті сомалар  бойынша жұмыскердің (қызметкерлердің) кассаға тапсырылған берешегі:

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты”  шотының дебеті.

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының кредиті.

Банктен қысқа мерзімді қарыз қолма-қол ақшамен алынды:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты”  шотының дебеті.

3010 “Қысқа мерзімді  банктік қарыз” шотының кредиті.

Банктегі есепшоттан кассаға түскен ақша қаражаты (еңбекақы беруге, шаруашылық шығындар, т.б)

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

1030 “Ағымдағы банктік  шоттардағы теңгемен ақша қаражаты”  шотының кредиті;

Өнім өткізіп, қолма-қол есеп айрысудан түскен түсім:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

6010 “Өнімдерді сатудан  және қызмет көрсетуден алынатын  кіріс” шотының кредиті; 

Жолда деп саналатын  ақшалай қаражат кассаға келіп  түсті:

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1020 “Жолдағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Жұмсалмаған есеп берілетін  сома кассаға қайтарылды:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;

Алдағы кезеңдер табысы шотына әр түрлі төлемдер кассаға  түсті:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

3520 “Алдағы кезең кірістері”  шотының кредиті; 

Жабдықтағаны, орындаған  қызмет үшін аванс түскенде:

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;

3510 “Алынған қысқа  мерзімді аванстар”, 

4410 “Алынған ұзақ мерзімді  аванстар” шоттарының кредиті; 

Еншілес серіктестіктерден  қайтқан берешектер (тәуелді, бірлесіп бақыланатын):

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

2120 “Еншілес ұйымдардың  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”, 

2130 “Қауымдастырылған  және бірлескен ұйымдардың ұзақ  мерзімді дебиторлық берешегі”  шоттарының кредиті; 

Ақшалардың ұлттық валюта түрінде кассадан берілуі кезінде 1020 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шоты кредиттеледі сәйкесінше шоттардың дебеті бойынша:

Қолма-қол ақша төленген негізгі құралдар, материалдық емес активтер сатып алынды және кіріске  алынды:

2420 “Негізгі құралдар”,

2700 “Материалдық емес  активтер” шоттарының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Кассадан есеп шотқа  ақшалай қаражат тапсырылды:

1030 “Ағымдағы банктік  шоттардағы теңгемен ақша қаражаты”  шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Кассадан еңбекақы, зейнетақы, жәрдемақы берілді:

3350 “Еңбекақы төлеу  бойынша қысқа мерзімді берешек”  шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті;

Жабдықтаушылардың шотына кассадан қолма-қол ақша төлеу:

3310 “Жеткізушілер мен  мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

ТМҚ жабдықталған, орындалған жұмыспен көрсетілген қызмет үшін берілетін  аванстар сомасы:

1610 “Берілген қысқа  мерзімді аванстар” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Алынған аванстың қайтарылуы:

3510 “Алынған қысқа  мерзімді аванстар”,

4410 “Алынған ұзақ мерзімді  аванстар” шотарының дебеті,

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Түгендеу кезінде анықталған ақшалай қаражаттың кем шығуы:

2180 “Өзге ұзақ мерзімді  дебиторлық берешек” шотының  дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Анықталған кем шығу кінәліге қойылды:

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының дебеті;

2180 “Өзге де ұзақ  мерзімді дебиторлық берешек”  шотының кредиті; 

Кінәлі кем шығуды өтеді:

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының кредиті;

Егер кінәлі табылмаса, немесе сот өндіруден бас тартса:

7470 “Басқа да шығыстар”  шотының дебеті;

2180 “Өзге де ұзақ  мерзімді дебиторлық берешек”  шотының кредиті; 

Түсім банкке инкассатор арқылы тапсырылды:

1020 “Жолдағы ақша қаражаттары” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Қазақстан Республикасының  заңдарына сәйкес шетелдік фирмалардың  және бірлескен кәсіпорындардың  валюталық кассалар ашуына рұқсат етілген. Валюталық кассада кассир валюталардың әрбір түрі бойынша шетел валютасымен және теңгемен валюта қаражаттарының  аналитикалық есебінің карточкаларын және касса кітабын бөлек жүргізеді. Карточкаларда және касса кітабында  шетел валютасының түсуі мен шығуы және бағамдағы айырмашылықтарды есептеу бойынша барлық операциялар жазылады, бағам айырмашылықтары шетел валюталарының қалдықтарында есептеледі. Қызметкерлердің шетелдерге баратын іс-сапарлары жағдайында Қазақстандық кәсіпорындар мен ұйымдар қолға берілетін валютамен валюталық операциялар жасауы мүмкін.

Валютамен операция жасайтын субъектілер 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотын ашады. Валюталық касса есебі субъект кассасындағы операцияларға ұқсас жргізіледі, бар айырмашылығы, кіріс және шығыс кассалық ордерлерде және касса кітабында қаражаттар сомасы шетелдік валюталарда және теңгемен алғандағы эквивалентінде (баламасында) көрсетіледі

Валюталық касса үшін бөлек касса кітабы ашылады. Валюталық  операциялардың көлемі үлкен болған жағдайда бөлек машинограммалар  немесе өзге есеп тізімдері жүргізілуі мүмкін.

Валюталардың түсуі  кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шоты дебеттеледі, келесі шоттардың кредитіне:

Банктегі валюта шотынан  кассаға түскен қолма-қол шетелдік валюта сомасына:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Тиісті шетел валюталарына қатынасы бойынша теңге бағамының  түсуі кезіндегі бағамдар айырмашылығынан  алынған кіріс:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

6250 “Бағамдық айырмадан түскен кірістер” шотының кредиті;

Есеп беруге тиісті тұлғалардың  кассаға тапсырған валюта сомасынан  алынатын кіріс:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының кредиті;

Валюталардың шығуы  кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шоты кредиттеледі келесі шоттардың дебетіне:

Есеп берілетін валюталық  қаражаттың кассадан берілуі:

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Шетелдік валютамен  валюталық шотқа тапсырылған  ақшалай қаражат:

1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Тиісті валюталарға  қатынасы бойынша теңге бағамының  көтерілуі нәтижесінде құралған бағамдардың айырмашылық сомасына:

7430 “Бағамдық айырма  бойынша шығыстар” шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Кассаға ақша кірістелген кезде 1010-«Кассадағы теңгемен және валютамен ақша қаражаты», шоты дебеттеледі, онда кассадағы ұлттық және шетел валютамен ақша қаражатының қозғалысы есепке алынады, төмендегі шоттары кредиттеледі:

1030-«Ағымдағы банктік  шоттардағы теңгемен және шетел  валютамен ақша қаражаты», онда ағымдағы банктік шоттардағы ұлттық валютамен және шетел валютасымен ақша қаражатының қозғалысы есепке алынады;

1250-“Қызметкерлердің  қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»,  онда қызметкерлердің: активтерді сатып алуға есеппен берілген ақша қаражаты, қызметтерге  ақы төлеу, қызметтік іссапарлар мен басқалар, кызметкерлерге берілген карыздар бойынша қызметкерлердің дебиторлық берешегінің қозғалысына байланысты операциялар, сондай-ақ ұйымға қызметкер келтірген материалдық шығынды (кемшін шығу талан таражға салу, бүліну және басқалар) өтеу жөніндеп есеп аиырысу және қызметкерлердің өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешегі көрсетіледі,

6010-«Өнімді сатудан  және қызметтер керсетуден түсетін  кіріс», онда өнімдерді сатудан  және қызметтер көрсетуден түсетін кірістерді алумен байланысты операциялар ескеріледі, және оларға ұқсас операциялар көрсетіледі;

Ақша кассаға түскен кезде 1010 - «Кассадағы теңгемен және валютамен ақша қаражаты» шоты дебеттеледі және келесі шоттар кредиттеледі:

6010-«Өнімді сатудан және қызметтер керсетуден түсетін кіріс» және басқа да шоттар-кассаға алынған түсімнің сомасына;

1210-«Сатып алушылар  мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді  дебиторлық берешегі», онда бір  жылға дейін мерзімі бар сатылған  өнім және көрсетілген қызметтер үшін сатып алушылармен және тапсырысшылармен есеп айырысу бойынша операциялар және сатып алушылар мен тапсырысшылардың өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешегі көрсетіледі;

Кәсіпорынның кассасына  түскен түсімді өткізгенде –1010 шоты дебеттеледі де, ал 1010-«Кассадағы теңгемен және валютамен ақша қаражаты» субшоты кредиттеледі.   

  

Кесте 5 - «Қазпошта» АҚ кассасына ақша қаражатының кіріске алынуы:

 

№	Шаруашылық операция мазмұны	Д	К	Сома, тг
1	Өткізілген өнімнен  түскен түсім кассаға келіп түсті	1010	6010	3067200
2	Сатып алушылар мен тапсырушылар берешегін кассаға тапсырды	1010	1210	6847000
3	Ағымдағы банктік шоттан келіп түсті	1010	1030	4000000
4	Қызметкер түгендеу кезінде  жетпеген немесе пайдаланбаған соманы кассаға қайтарды	1010	1250	780000
5	Құрылтайшыдан салым ретінде кірістелді	1010	5110	85000
6	Қайтарымсыз заңды тұлғадан келіп түсті	1010	6220	64000
7	Аванс ретінде сатыпалушылардан кассаға кірістелді	1010	3510/4410	57500
8	Пошта бөлімінен жолдағы  ақша қаражаты алынды	1010	1020	1000000
9	Өз акцияларының сатылғаннан түскен түсімі кірістелді	1010	5210	3404500
10	Оң бағам айырмашылығы анықталды	1010	6250	875000
11	Валюталық шоттан кассаға  түсті	1010	1012	682000
	Барлығы			29862200