Міндеттемелермен есеп айырысулардың аудиті

Міндеттеме – қарыз немесе міндеттеме, бір нәрсені белгілі бір жолмен қызмет етуі немесе орындау. Міндеттеме – өткен кезең жағдайларында пайда болған субъектінің қарызы және оларды реттеу экономикалық пайдасы бар ресурстардың ұйымнан кетуіне әкеледі. Міндетті түрде қазіргі және болашақтағы міндеттемелерді ажырата білу керек.

Міндеттеме 3 белгісі бойынша  анықталады:

1. Міндеттемені туғызған  құбылыстың орын алған жері;

2. Міндеттемелерді реттеу  тек активтерді ауыстыру немесе  қызметті басқа субъектіге жеткзу  жолымен жүргізілуі мүмкін;

3. Міндеттеме пікір таластырылмайтын  болуы керек.Міндеттемелерді реттеу  әртүрлі әдістермен жүргізіліу  мүмкін:

• ақша қаражаттарын төлеу;
• басқа активтерді беру;
• қызмет көрсету;
• бір міндеттемені екішісімен ауыстыру;
• міндеттемелерді капиталға ауыстыру.

Реттеудіңбасқа да  бастартунемесекредиторларменөзқұқығыншығарусияқтытүрліәдістері бар болуымүмкін. Міндеттеменіңпайдаболуыболашақтаресурстыңкетуінбілдіреді, берілгенміндеттеменіңорындалумерзімісубъектініңқаржыжағдайындұрысбағалауүшінмаңызды. Активтерменұқсастығынабайланыстыміндеттемелерқысқамерзімдікредиторлыққарызжәнеұзақмерзімдікредиторлыққарыз.Дивидендтер дегеніміз-акционерлер иелігінде болатын акциялардың саны мен түрлеріне сәйкес оларға тиесілі акцияларына табыс түрінде жыл сайын акционерлер арасында бөлінетін акционерлік қоғам табысының бір бөлігі.

Жұмысшылар - математикалық игіліктерді жасау процесімен тікелей айналысатын тұлғалар.

Жетекшілер (басшылар) кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімдерінің басқарушылары , сонымен қатар бас мамандар мен оның орынбасарлары .

Мамандар - өндіріс процестерін ұйымдастыру және басқаруды жүзеге асыратын, инженерлі – техникалық және басқа жұмыстармен айналысатын қызметкерлер , мысалы : инженер , экономист , бухгалтер, механик т.б.

Қызметкерлерге  жататын басқа да мамандар - құжаттарды дайындайтын және толтыратын, есептеу мен бақылауды, шаруашылық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын жұмысшылар.

Кадрлар есебі үшін жеке карточкалар, ғылыми жұмысшылар үшін ғылыми жұмысшының есеп  карточкалары алғашқы  құжаттар болып табылады. Жұмыс уақытының  есебі бойынша негізгі алғашқы  құжаттар- жұмыс уақытын пайдаланудың есебі мен еңбек ақыны есептеу  табелі және жұмыс уақытын пайдалануды  есептеу табелі болып табылады. Табель жұмысшылардың барлық категорияларының жұмыс уақытын пайдалануын есептеу  үшін, сондай- ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің  бекітілген жұмыс күні режимін сақтауына  бақылау жасау үшін, олармен еңбек  ақы бойынша есеп айырысу және атқарылған уақыт туралы деректер алу  үшін қолданылады. Табельді табель толтырушы  немесе мастер бір данада толтырады  және еңбекақы есептеу үшін бухгалтерияның  есеп айырысу бөліміне жіберіледі.

Несие –бір заңды тұлғаның екінші бір заңды тұлғаға немесе жеке адамның заңды тұлғағаәдетте келісілген мөлшерде пайыз алу үшін белгілі бір уақытқа заттай немесе ақшалай уақытша қаржы беруге байланысты пайда болатын экономикалық қарым-қатынас жүйесі болып табылады.

Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктік  болып екіге бөлінеді.

Коммерциялық  несие- бір субъектінің екінші бір субъектіге сатқан тауарының құнынан алынатын төлемнің кейінге қалдырылуына байланысты туындайды.

Банк  несиесі- субъектіге ақша қаражаты түрінде өндірісін ұлғайтуға, ағымдағы қызметтерге байланысты қарыздарын төлеу үшін беріледі.

Берілетін уақыт аралығына  байланысты банк несиесі қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі уақыт) және ұзақ мерзімді (бір жылдан артық  уақыт) болып екіге бөлінеді.

Несиенің объективті қажеттілігі- бұл, субъектінің өндірістік және сауда  айналымы капиталының жетіспеушілігінен  туындайды.

Банкке несие алу үшін бірінші рет барған кәсіпорын өзінің жарғысын, ұйымдастыру құжаттарының көшірмесін, ережелерді, жалға алу келісімдерін, тіркеу куәлігін және клиенттін кредит алу құқығының барлығын растайтын құжаттар ұсынады.

 Қарыз алушыға несие  жасалынған несие шартына сай  беріледі. Бұл келісімде кредиттің  мақсаты, мөлшері және мерзімі,  құжаттар тізімі және олардың  банкке ұсынылу мерзімділігі, кредиттің  мақсатты пайдаланылуын және  қамсыздандырылуын тексеру нысандары,  несие бойынша қарыздарды өтеудің  есебіне кепілге салынған мүліктерді  өткізудің рәсімдері, қамсыздандыруды тексеру үшін банкке ұсынылатын ақпараттардың мазмұны көзделді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Қазақстан Республикасының "Аудиторлық   қызмет туралы"Заңы, 2007 ж.,

2.Д.О.Әбленов Қаржылық бақылау және баcқарушылық аудит: теориясы,әдіснамасы,тәжірибесі(бақылау,сараптау,басқару).Оқу құралы, Экономика баспасы 2007ж(361-379б)

3.Ә.Әбдіманапов Қаржылық есеп /371-389/Экономика баспасы 2007 ж

4. Андреев В.Д. Практический аудит. М: Экономика, 1994г.

5. Аренс Э.А., Лоббек Дж.К. Аудит. Перевод с англ. Главный ред. серии профессор Соклов Я.В. - М.: Финансы и статис-тика,1995..

6. Белобжецкий И.А. Аудит.  В 2-х частях.  М.:  Бухгал-терский учет, 1994 г.

7. Данилевский   Ю.А.   Аудит:   вопросы   и   ответы.   М.: Бухгалтерский учет, 1993 г.

8. Додж Рой. Краткое руководство по стандартам и нормам аудита. - М: "Финансы и статистика", ЮНИТИ, 1992. -240 с.

9.  Дюсембаев К.ПІ. Теория аудита. Алматы. Экономика. 1995 г.

10. Ержанов М.С.  Теория  и практика аудита.  Алматы. Ғылым, 1994 г.

11. Робертсон Дж. Аудит. Перевод с англ.  - М:  КРМС, Аудиторская фирма "Контакт", 1993, -496 с.

12. Стуков  С.А.,   Голышев В.Д.   Введение  в аудит.   М.: Тарнер. 1992 г.

13. Соколов Я.В. Десять постулатов аудита. Бухгалтерский учет. 1993 г., № 1.

14.Сейткасымов Г.С., Сейткасымова А.Г. Становление и развитие аудиторской деятелъности. Караганда. КарГУ, 1993 г.

15.Терехов А.А. Аудиты высшие и внутренние. - Журнал "Бухгалтерский учет", 1993, № 4.