Совершенствование налоговой отчетности и методика ее внутреннего аудита

Показатель налогооблагаемости реализации продукции равен 0,16, а показатель налогооблагаемости расходов - 0,166, это свидетельствует о том, что почти все налоги расходов относятся к себестоимости продукции. Показатель же налогообложения дохода составил 0,26. Показатель налоговой платежеспособности равен 0,37, что указывает на неплатежеспособность предприятия по налоговым обязательствам. Для примера    вычисления    показателя   эффективности    управления    налоговыми обязательствами и показателя совокупной налоговой нагрузки был взят корпоративный подоходный налог. С учетом того что АО ПК «Южполиметал» реализует готовую продукцию в виде сплава «ДОРЕ» и получает доход только от его реализации, результат вычисления показателей оказался равен 0,066. Этот показатель еще раз подтверждает то, что налоговая политика на АО ПК «Южполиметалл» является неэффективной. Показатель эффективности налогообложения позволяет определить, какая доля налога является налоговой нагрузкой, а какая - налоговым бременем. Так, если величина эффективности меньше 20%, это свидетельствует о существенном возрастании налоговых рисков, связанных с возможными налоговыми санкциями. Если показатель больше 40%, то налоговая нагрузка становится бременем.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

По результатам проведенного исследования, можно сделать следующие выводы и предложения:

1. Теоретическое обоснование понятия «налоговая отчетность» заключается в выделении налоговой отчетности как самостоятельного вида отчетности предприятия. Предпосылкой же выделения налоговой отчетности в самостоятельный вид является не только ее значимость для предприятия, но и выделение налогового учета в подсистему системы бухгалтерского учета путем создания субсчетов, предназначенных для целей налогообложения. Нами были проанализированы принципы налогообложения, качественные характеристики и требования, предъявляемые к налоговой отчетности, что позволяет теоретически обосновать природу и предпосылки практической необходимости выделения налоговой отчетности как самостоятельного вида экономической отчетности предприятия и завершающего этапа налогового учета как подсистемы бухгалтерского учета.

2.  Подготовка и составление налоговой отчетности по корпоративному подоходному налогу очень трудоемкие. Исследуя Декларацию, мы установили, что формы «Бухгалтерский баланс»,   «Отчет о движении денежных средств» и «Отчет о доходах и расходах» имеют чисто финансовые показатели и, по нашему   мнению,   не   являются   необходимыми   в   налоговой   отчетности   по корпоративному   подоходному   налогу.   С   нашей   точки   зрения   эти   формы необходимо   исключить,   поскольку   они   не   имеют   прямого   контрольного отношения к налогообложению. Вместе с тем нами была сделана попытка усовершенствовать  форму  «Отчет о  доходах  и  расходах»,   где  финансовые показатели были дополнены показателями налоговой отчетности, что позволяет видеть   полную   характеристику   возникновения   чистой   прибыли. По НДС нами предлагаются ведение электронных таблиц регистрационного журнала принятых счетов-фактур, регистрационного журнала оборота по реализации товаров облагаемых НДС и унифицирована форма Реестра счетов-фактур. Мы обнаружили ряд повторяющихся показателей при подготовке и сдаче   налоговой отчетности по индивидуальному и социальному налогам. В связи с этим нами была разработана Унифицированная   форма   налоговой   отчетности   по   налогам,   связанным   с оплатой труда.

4.  В целях контроля достоверности налоговой отчетности необходима стандартизация внутреннего аудита этой отчетности. Для регламентации действий службы  внутреннего аудита нами предлагаются четыре основных стандарта, а также план и программа проведения внутреннего аудита налоговой отчетности.

5.  Для улучшения методик проведения внутреннего аудита налоговой отчетности разработаны и расширены аудиторские тестовые  вопросники  для  проверки  достоверности  налоговой  отчетности. Были   разработаны   тестовые   вопросы   для   внутреннего   аудита   налоговой отчетности по корпоративному подоходному налогу, налогу на добавленную стоимость, индивидуальному подоходному налогу и социальному налогу. В диссертации рекомендована методика анализа предлагаемых показателей налоговой     отчетности     для     определения     эффективности налогообложения,  платежеспособности,  налогоемкости.  Использование  методики    крайне    необходимо    для     предприятий,     чтобы     предупредить неэффективное управление налогообложением.

СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ ПО ТЕМЕ ДИССЕРТАЦИИ

1.      Методика   осуществления   налогового   аудита   при   внутреннем   аудите предприятия: материалы международной научно-теоретической   конференции  «Проблемы формирования и развития конкурентоспособной экономики», посвященной 15-летию образования МКТУ им.Х.А.Ясави. - Шымкент, 2006. - II т. - С.129-134. - 0,37п.л.

2.      Принципы      организации      налоговой      отчетности      и      требования предъявляемые к ней // КазЭУ Хабаршысы. - 2006.- №5.- С.207-209. - 0,25п.л.

3.      Сущность   и   место   корпоративного   подоходного   налога  в   налоговой системе РК// КазЭУ Хабаршысы. - 2006. - №6. - С.202-205. - 0,37п.л.

4.      Выделение  критериев значимых элементов налоговой  отчетности для упрощения   налоговых   деклараций: материалы   международной   научно-практической конференции «Индустриально-инновационное развитие - основа устойчивой экономики». - Шымкент, 2006. - Iт. - С.111-113. - 0,31п.л.

5.      Налоговая   отчетность   предприятия   в   новых   условиях:   материалы международной научно-практической конференции «Развитие экономической мысли в Казахстане».- Алматы, 2006.- Ч.II. - С.222-224.- 0,13п.л.

6.      Новый   взгляд   на   взаимоотношения   принципов   налогообложения   и требований налоговой отчетности, а также их качественных характеристик: материалы   международной   научно-практической    конференции   «Развитие экономической мысли в Казахстане».- Алматы, 2006. - Ч. II. -С.63-65. - 0,44п.л.

7.      Қосылған құн салық есептілігінің аудитін жүргізу әдістері // Вестник КазНУ. - Алматы: «Қазақ университеті», 2007. -№1 (59). - С.48-53. - 0,5п.л.

8.      Анализ   и   классификация   требований   предъявляемых к   налоговой отчетности // Вестник   Казахского   национального   аграрного  университета. - 2007. - №3. - С.242-246. - 0,37п.л.

9.      Создание универсальной Декларации по налогам связанным с оплатой труда   залог   развития   налоговой   отчетности   //   Экономика   и   статистика. - Бишкек, 2007. - №3.  - С.37-41. - 0,37п.л.

10. Взаимосвязь налоговой отчетности с другими  видами экономической отчетности предприятия// КазЭУ Хабаршысы. - 2007. - №5. - С.238-243. - 0,5п.л.

11. Совершенствование налоговой отчетности по налогу на добавленную стоимость// Вестник Университета «Туран». - 2007.- №3-4.- С.232-238. - 0,75п.л.

Түйіндеме

Жақыпбеков Дінмұхамед Сапарұлы

Салық есептілігін жетілдіру мен оның ішкі аудитін жүргізу әдістемесі

08.00.12 – Бухгалтерлік есеп, аудит, статистика

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алғаннан кейін салық жүйесін дамытуын қолға алды. Бұл дегеніміз мемлекеттің фискалды саясатын жүзеге асыру арқылы мемлекеттің экономикасын тиімді басқаруға қол жеткізу. Қазіргі кезде Қазақстандағы кәсіпорындарында салық есебін жүргізу ерікті болғанымен, салық есебін тапсырудың қатаң талаптары қойылған. Осының нәтижесінде салық жүйесін кешенді түрде қарастыру және салық органдары немесе аудиторлар салық есептілігін тексеру қиындыққа ұшыраған. Бұл мәселелерді шешу үшін диссертацияда: салық есебі мен салық есептілігінің неліктен терең теориялық зерттеулері жоқ екенін; салық салу қағидалары, сапалық сипаттамалары және салық есептілігінің алдына қойылатын талаптары арасындағы байланысын көрсету; салық түрлері бойынша салық есептілігінің жетілдіру жолдарын көрсету; салық есептілігінің дұрыстылығын дәлелдеу барысында ішкі аудиттің орнын анықтау; салық есептілігінің ішкі аудит стандарттарын жасау секілді сұрақтарға жауап алынған.

Зерттеудің мақсаты және міндеті. Зерттеудің басты мақсаты салық есептілігі және оның аудитін жүргізу тәсілдерінің теориялық және тәжірибелік тұрғысынан қарағандағы жүйелі дамытудың жолдарын анықтау.

Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін, диссертацияда келесідей міндеттер айқындалған:

-     кәсіпорынның есептілік жүйесіндегі салық есептілігінің орны мен мәнін айқындау;

-     корпорациялық табыс салығының салық есептілігін жетілдіру жолдарын қарастыру;

-     қосылған құн салығының салық есептілігін, жеке табыс және әлеуметтік салықтар есептіліктерін жетілдіру жолдарын іздеу;

-     салық есептілігінің ішкі аудитін жүргізу стандарттарын жасау;

-     салық есептілігінің ішкі аудит тәсілдерін жетілдіру және салық есептілігінің көрсеткіштерін талдау тәсілдерін ұсыну.

Зерттеу мәні. Салық есептілігі мен оның ішкі аудитін жүргізудегі теориялық және тәжірибелік көзқарастарды қалыптастыру.

Зерттеу жаңалығы. Диссертациялық жұмыстың жаңалығы ретінде салық есептілігінің және оның аудитін жүргізуді жетілдіру жолдарының теориялық және әдістемелік сұрақтарына жол іздеу арқылы, тәжірибелік проблемаларға шешім табу. Бұл Қазақстандағы осы тақырыптағы жүйелі зерттеулердің алғашқысы. Зерттеу нәтижесінде келесідей нәтижелер алынып, қорғауға ұсынылуда:

1)       салық есептілігінің мәні айқындалып авторлық анықтама берілді, сонымен қатар салық салу қағидалары, сапалық сипаттамалары және салық есептілігіне қойылатын талаптар арасында өзара байланыс анықталынды;

2)       корпорациялық табыс салығының салық есептілігін жетілдіру жолдары ұсынылып, «Табыстар мен шығыстар есептілігінің» салық салумен байланысты көрсеткіштермен толықтырылып жаңа үлгісі ұсынылды;

3)       қосылған құн салығының салық есептілігін дайындауға арналған Microsoft Excel ақпараттық қамсыздандырудағы электрондық кестелер жасалып, «Тауарлар счет-фактураларының реестірінің» жаңа үлгісі ұсынылған, сонымен қатар жеке табыс және әлеуметтік салық есептіліктерінің жеңілдету жолдары көрсетілді;

4)       кәсіпорынның ерекшеліктеріне байланысты салық есептілігін тексерудің ішкі аудиттік стандарттары ұсынылып, ішкі аудиттің әдіс-тәсілдері қарастырылды;

5)       кәсіпорындардың салық есептілігінің ішкі аудитін жүргізудің әдіс-тәсілдері жетілдіріліп,  салық есептілігінің көрсеткіштерін талдау әдістері  ұсынылды.    

Зерттеу нәтижелерінің енгізілуі. Зерттеудің нәтижелері және тәжірибелік ұсыныстар Оңтүстік Қазақстан облысының  ӨК «Южполиметалл» АҚ-да мақұлданды. Сонымен қатар, диссертацияның нәтижелері Х.А.Ясауи атындағы Қазақ-Түрік университетінің Шымкент институтында   «Салық есебі» «Аудит» пәндерін жүргізуде қолданылады.

Resume

Dinmukhamed S. Zhakipbekov

Perfection tax reporting and methodics of its inner audit

08.00.12 – Accounting, audit, statistics

Actuality of the research. Since the Republic of Kazakhstan has get its sovereignty, our state began to develop tax system in order to strengthen its independence. It gave the state an opportunity to use the fiscal policy to make organization and management of the country more effective. Excretion of tax calculating subsystem and independent account conducting in Kazakhstan is given to enterprises themselves, however the legislation strictly regulates the requirements of tax reporting handing over. This situation doesn’t allow bringing tax system of enterprises to unique parameters, and this makes the process of tax bodies’ control and tax reporting auditing rather complicated. Solution of problems set in the dissertation needs to find out the reasons and preconditions, which caused the fact that tax reporting and tax accounting do not have deep theoretical basis; to find out the place of tax reporting in the reporting system and correlation between this and other types of reporting; to describe correlation between tax liability principles, qualitative characteristics and requirements to tax reporting; to develop the conception of tax reporting improvement; to define the place of internal audit in the control function of tax reporting reliability; to suggest the methodology of conducting of tax reporting internal audit; to work out standards of internal audit of tax reporting. The research of afore-mentioned problems became the main factor in the choice of the research theme.

Aim and tasks of research. The aim of research is included in system analysis of theoretical and practical problems of development and improvement of tax reporting and methods of its internal audit.

To achieve given aim author is proposed to solve the following tasks:

-     to reveal the essence and to define the place of tax reporting in the economical reporting system of enterprise;

-     to examine the ways of improvement of corporate income tax reporting;

-     to learn the definitions of value added tax reporting forming and to standardize the obligatory forms of income and social taxes reporting;

-     to creation the standards of  tax reporting internal audit;

-     to suggest the ways to improve the methodology of conducting of tax reporting internal audit, to suggest the methodology of analysis tax reporting.

The subjects of research are the theoretical and practical problems of tax reporting forming, organization of tax reporting internal audit conducting.

The object of research is tax system of some of the industrial enterprises of the South Kazakhstan region, working in common regime of tax liability.

Scientific novelty of dissertation is in solving some theoretical and methodical questions, concerning with tax reporting and internal audit improvement, which have practical meaning in rising the effectiveness of management process. This is the first attempt of complex research of this problem in Kazakhstan. During the research the following results, which seem to be the essential, are brought out to presentation:

-     the main point is revealed and author’s interpretation of idea of tax reporting is given, the correlation of the principles of tax liability and the tax reporting requirements, peculiar only to tax reporting, is defined; the place of tax reporting in economical reporting system of the enterprise is defined;

-     the ways of improvement of corporate income tax reporting are suggested, particularly reduction of tax forms, applied to the corporate tax declaration, is recommended; the maintenance of “Income and expense report” is added by the indexes, which allow to form the accounting, as well as taxable results of financial-economic activity of enterprise;

-     conducting of electronic tables “Registration journal of accepted invoices” and “Registration journal of realized VAT taxable goods and services turnover” in Microsoft Excel software, is suggested; “Register of invoices of goods and services, acquired during current period” form is standardized and the obligatory form of labor payment tax reporting is standardized; recommendations of simplification of individual income and social taxes are given;

-     firm internal standards of tax reporting audit, worked out by author, taking into account the specific character  of examined enterprise and including ways and methods of internal audit, are recommended;