Қашаған күржіманұлы

3 Сыныпта алдын  ала жаттығулар жүргізу, үйге  тапсырма беру.

4. Бұдан кейін өткен білімді пысықтау сабақтарын жүргізіп, оның жоспары мына жобада болуы мүмкін.

1. Үйге берілген  тапсырманы тексеру: өткен сабақта  айтылғандарды еске түсіру және  тексеру мақсатымен оқушылардан  өткенді сұрау.

2. Меңгерілген  оқу материалы бойынша алдын ала мұғалімнің қатысуымен содан кейін оқушылардың өз беттерінше жаттығулар жүргізу.

3. Оқушылардың  өз беттерінше істеген жұмыстарын  тексеру, қателерін түзету. Сыныпта  бастаған жұмысты әрі қарай   жүргізе беру, үйге тапсырма беру.

Тақтада  жазылған есеп бойынша оқушылар орындаған жұмыстарын  өздеріне тексертуді не оқулық бойынша салыстыру арқылы тексеру, тәжірибелі мұғалімдердің жұмыс практикасын көптеп кездестіруге болады.

Алайда мұғалім  оқушылардың сыныпта да, үйде де өз беттерінше орындаған жұмыстарының нәтижесін тексеруге және оны есепке алуға көңіл бөлудің және қамқорлық өте терең тәжірибе берерлік маңызы бар.

Оқушылардың  өз беттерінше орындаған жұмыстарының нәтижелерін әрдайым есепке алғанда  ғана, жіберілген қателерді түзету  жолында жұмыс істегенде ғана оқушылар бұл жұмысты мұғалімнің басшылығымен жүргізілген жұмыс сияқты қажет екенін түсінеді. Бұл тапсырманы орындау жөніндегі балалардың жауапкершілік сезімін күшейтеді, сабақтағы тәртіпті нығайтады және жалпы жұмыстың сапасын жақсартуға себепкер болады.

Оқушылардың өз беттерінеше істейтін жұмыстарының түрлері сан алуан. Оның түрлерін іріктеп алу жөнінде мұғалім өзінің біліктілігі мен іскерлігін айқындап көрсете алады. Алайда мұғалім балалардың өз бетінше істейтін жұмыстарының белгілі бір түрін іріктеп алғанда ол мына қағидаларды есте ұстауы тиіс:

1. мазмұны оқыту мақсатына сай келуі.
2. білім және тәрбие берерлік маңызы бар болуы.
3. мұғалімнің балалармен тікелей істейтін жұмыстарымен тығыз байланысты болуы.

Әр пәннің өз ерекшелігімен қатар, бір пәннің өзінде де әр тақырыптың өзіндік ерекшелігі болады.  Егер оқушы берілген тапсырманы жылдам орындап тастап, басқалардың бітіруін күтіп отырып қалса, оған көңілсіз болып, оның оқуға деген қызығушылығы азайып кетеді.Осылай болдырмау үшін оқушының қызығушылығын төмендетпейтін, олардың алға ұмтылуына түрткі болатын тапсырмалар дайындаған жөн. Тапсырмалардың келесі бөлігі оның алдыңғыларның негізінде құрылған жаңа тәсілдерді пайдалану жолымен жүзеге асырылуы тиіс. Сондықтан да ұстаздың міндеті осы күрделілікті дұрыс қарастырып, сабақтың әр сағатын тиімді өткізуге мүмкіндік беретін тапсырмалар дайындау.

Мұндай тапсырмалар  оқушылардың олармен жұмыс істеу  процесінде зерттеу  және бақылау, мұғалімге  олардың үлгермеу себептерін ашуға, балалардың даму дәрежесін, олардың  сабаққа деген қатынасын айқындауға, оқу жұмыстарында жеке оқушының  өз қабілеті мен мүмкіншілігін қай мөлшерде пайдаланатынын ашуға мүмкіндік береді. Балаларды зерттеу мұғалімге оқыту және тәрбиелеу  процесінде оқушылардың әрқайсысына қалай қараудың жолдарын тауып жәрдем береді. Сол себептен де сабақ  үстінде балалардың  өздігінен жұмыс істеуін, негізінен алғанда, өткен сабақты қайталағанда немесе пысықтағанда қолдануға болады.

Дәстүрлі оқыту  жағдайында мұғалім сыныптағы әр оқушының жұмыс істеу ерекшелігін  ескеріп отыруы және білім дәрежесін анықтауы қиынға қиынға түседі. Ал компьютерді қолдану арқылы бұл жағдайды толығамен  шешуге болады.

Төменде осы  бағытта жасалған жұмыстардың бірі (қосымша1) оқушылардың өз беттерінше орындауына арналған карточка күйінде  берілетін тапсырмалардың бірнеше нұсқаларын және оған диагностикалық зерттеу жасаудың тәсілін ұсынып отырмын. Мұндай тапсыпмаларды қайталау және пысықтау сабақтарында қолданған өте тиімді.

Алдымен тапсырманың  өз ерекшелігіне тоқталайық. Тапсырма төрт сұрақтан тұрады. Жалпы тапсырмалар сұрақтары толық курс бойынша барлық тақырыптарды қамтуы тиіс. Әр сұраққа деңгейіне байланысты ұпай сандары берілген. Бұл жерде ескеретін бір жайт, оқушылардың жауаптары сұрақтың ұпай санына сәйкес кесте бойынша бағаланатыны. Сондықтан тапсырмаларды орындамас бұрын оқушыларға ұпайлардың сұрақтарға байланысты  ерекшеліктерін түсіндіріп кеткен жөн.  Оны келесі кесте бойынша анықтауға болады:

90 < 5

                            50 < 4 < 90  

10 < 3 <50

2 <  10

Тапсырмалардың  нәтижесін анықтауға және қорытындылап жинақтап қорытындылауға  MS Excel электрондық кестесінің  мүмкіндіктерін пайдаланайық. Ол үшін тапсырма сұрақтарына сәйкес кесте түземіз.

Оқушының тегі,ат,бағасы 2 бағасы 3 бағасы.

Берілген сұрақтар дұрыс шешілген жағдайда сұрақтың реттік саны тұсындағы ұяшыққа 1 санын, ал егер толық шешілмесе 0 саны өзгеріссіз қалады. Осы берілген мәліметтерді жинақтап қорытындылау үшін келесі «Бағасы» ұяшығына сәйкес формуланы енгізу арқылы жұмыстың нақты бағасын және орындалу нәтижесін көруге болады. Мәліметтер түсінікті, әрі нақты көрнекті болуы үшін оған диаграмма кірістіруге де болады.

1. сыныптағы басқару ісін жеңілдетеді.
2. педагогикалық – психологиялық зерттеулерді жетілдіреді.
3. оқушылардың білімінің кенже қалған тұстарын анықтайды.
4. алған теориялық білімдерін меңгеру деңгейін  нақтылайды.
5. практикалық дағдыларын жинақтап, қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Тапсырма: 1. Алгоритм дегеніміз не? Алгоритм кестелерін  ата? (10 ұпай)

2. Компьютер  экранында келесі фигураларды  кескіндейтін программа құрастырыңыз?

   а) КВАДРАТ (іші көк түске боялған)

б) ШЕҢБЕР

в) ҮШБҰРЫШ (30 ұпай)

3. У табу әрекеттері  бірізділігінің блок схемасын  формула бойынша құрастыр?

 Y=(2*x+3)*(7*x-5) (20 ұпай)

4.       Компьютерде есептеп шығар? Мұндағы a=500, b=6,289,c=138,016,d=97,097

 

     

 

 

Лекция  11

Лекция 

Объектіге бағытталған  программалау технологиясы.

Жоспар:

1. Объектіге  –бағытталған программалау (ОБП)  қоршаған ортаны моделдеудеу.

2. Педагогикалық  іс-тәжрибемізге  программалау практикум Delphi ортасында .

Пайдалынатын  әдебиеттер:

 

1.Информатика  негіздері. Журнал 2000 ж

2.Информатиканы  оқыту әдістемесі. Халықов Алматы 2000 ж

3. Софронова  Н.В.  Теорія и методика обучения  інформатики М. Высш.ш. 2004ж.

4. Ѓалымжанова  М. Аќпараттыќ коммуникациялыќ технологияларды пайдалану арќылы білім беру дењгейін кµтеру.Информатика негіздері журналы №3 2006ж.

Ќосымша:

6. Ахметов Б. Жоғарғы оқу орнының  ақпараттық мәдениетін қалыптастыру тәсілдері ИН №2, 2004
7. Смағұлова Б. Информатика пәнін оқытуда оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру тәсілдері ИН №2, 2004 ж.
8. Халыкова К. Информатиканы оқыту әдістемесі. – Алматы:»Білім» 2000ж.
9. Беркінбаев К. Информатика. Оқулық. – Алматы : «Заң әдебиеті» 2005ж.
10. Компютер для  всех. – М: Наука 1987г.

 

Лекция мєтіні

Информатика пәнінен оқу үрдісін ұйымдастыруда объектіге-бағытталған программалауға үлкен көңіл бөлінеді. Объектіге –бағытталған программалау (ОБП) қоршаған ортаны моделдеуде сапалы мүмкіндіктерге ие, сезімдік тұрғыдан түсінікті ұғымдар жиынтығы негізінде құрылады, алдын-ала  жазылып қойылған программа кодын көп рет қолдану мүмкіндігін береді. Delphi және Visual Basic ОБП іске асырудың танымал құралдары болып табылады. Бұл орталар сонымен бірге визуалды программалау құралдары ретінде ұсынылады, яғни объектілерді монитор экранында көру және оларды программаның орындалуына дейін қандай да бір түрде бейнелеу мүмкіндігін береді.

Іс-әркеттердің  кез-келген басқа түрі сияқты программалау да- технология, ол бағдарлама құру процессін  межелі өндірістік іс-әрекетке айналдыру арқылы жинақталған  тәжрибе мен білімді жетілдіреді.

Программалау  технологиясы термині көлемді, ауқымды  программалық жүйелерді ұжымен жасауға  және шағын программаларды дербес құруда қолданылады. Үлкен программалық жобаларда  мына әрекеттерге сүйену қажеттігі туындайды:

1) әрбір кезең  үшін мақсат, міндет және нәтижелерді  анықтау арқылы жалпы жұмысты  кезеңдерге бөлу;

2) әрбір кезеңдегі  міндетті есептеулерді орындаудың  баламалы әдістері мен құралдарын  пайдалану;

3) Қорларды жоспарлау,  жұмысты атқарушыларға бөліп беру, жұмыстың барысын басқару;

4) кезеңдер бойынша  нәтижелерді және құрылған программалық  жұйенің сапасын бағалау.

Осыған байланысты шағын программаны құру да программа  құрушыдан өз еңбегін, яғни міндет қоюдан құрылған программаның дрыстығын тексеруге дейінгі кезеңдерге бөлуді талап етеді.

Программалық  жобаларды үзінділерге бөлуде объектіге-бағытталған  тілдер ерекше сипатқа ие болып келеді. Бұл тілдердің орталық ұғымы  объект болып табылады. “Өз мағанасы бойынша объект, компьютерде өңдеуге және сақтауға болатын, сонымен бірге басқа объектілерге және есептеу  орталарына хабарлар жіберу және оған келіп түскен хабарларға назар аудару арқылы әсерлесуге икемді қандай-да бір нақты объектінің, процесстің, жағдайдың баламасы болып табылады”... Егер объектілер айқын өмірдегі заттың, құбылыстың мағанасына сай келсе, онда ұғым орнына жүретін кластар абстракция болып табылады. Мұрагерлік бірнеше маңызды қызметті атқарады: пән аймағының тұжырымдық құрылымын модельдейді; әртүрлі кластарды тапсыру үшін оларды көп рет  нақтылаужолымен ауқымды жүйелерді қадам бойынша  программалауды  қамтамасыз етеді. Объектінің аты, оқиғасы мен мүмкін тәсілдер жиынтығы болады. Оқиға  айнымалылар жиынымен және олардың белсенді мәндерімен анықталады. Тәсіл – бұл объектінің басқа объектілермен байланысты жолға қойатын жаңа  оқиғаны (жағдайды) алу амалдары. Объектімен байланысқа түскенде оның аты, қолданылатын тәсілі және осы ұсынылған тәсіл үшін қажетті мәндердің кейбір жиынтығы көрсетіледі. Объектінің жағдайына (оқиғасына) ену хабарлар жіберу жолы тәсілімен іске асырылады.

Егер объектілер айнымалылар жиыны, әдістер жиынтығы бойынша бірдей қасиеттерге ие болса, онда олар бір класс құрайды. Кластар  арасында мұрагерлік қатынасы болуы  мүмкін, яғни қандай да бір Б класы  осы клас үшін аталық болып табылатын суперкластың немесе кластардың қасиеттерін мұрагерлікке алады.

Педагогикалық іс-тәжрибемізге сүйеніп жазылған программалау практикум Delphi ортасында жұмыс істеуге арналған. Себебі, прграммалау бөлімін оқып-үйренуде студенттерге Turbo Pascal тілінде бағдарламалу  негіздері оқылатын еді. Delphi –де программалу жоғары деңгейдегі тілдерді оқып-үйренудің логикалық жалғасы болып табылады. Негізгі алгоритмдеу білуді ықпал етеді және  дамудың сапалы шыңдарына көтерілу мүмкіндігін береді. Бұл кезде білімгерлердің алғашқа кезеңдерде ОБП оқып-үйренде программаладың жаңа тұжырымдамасына өтудег қиындықтарға кездесетіндігін атан көрсетуге болады.  Алғашқыда оларға программалау туралы тсініктерін қалыптастыруға тура келеді.

Бұл лабороториялық жұмысқа арналған практикум 22 лабороториялық сағатқа арналған. әрбір лабороториялық тапсырмаларды орындау үшін қажетті теориялық материалдың қысқаша  нұсқасынан тұрады. Неғұрлым ауқымды теориялық  мағлұматтар дәріс сабақтарында беріледі. Сонымен қатар практикумда ұсынылған өзіндік жұмыс тапсырмаларын орындауда көмек беретін нақты программалардыңмысалдары өзіндік жеке жұмысқа арналған тапсырмалар қиындық деңгейі ойынша топтарға бөлініп беріледі.

Лабороториялық жүмыстарды орындау Delphi ортасын және оның құралдарын оқып үйренуден басталады. Әрбір жұмыс сайын белгілер жаңа компаненттермен танысып отырады. Ал кіріспе бөліміне ОБП негізін құрайтын ұғымдар мен Dilphi-дің визуалды программалау құрылымдарымен жұмыс істеуге дайын жба программалау құрылымдарымен жұмыс істеуге, дайын жоба программалар менжеке орындар үшін ұсынылған есептер жүйесінен тұрады.

Лабороториялық  жұмыс жеке жоба-жұмыстарды құру және мұғалімге тапсырып-өткізу іскерліктерімен  аяқталады. Жоба программамен жұмыс  істеу деп-білімгерлердің алған  білімдерін меңгеру және оны демонстрациялауды, яғни  өздерінің шығармашылық іс-әрекетін толығымен жүзеге асыруды түсінеміз.

Толқынды жоба жасау үшін білімгерлер өзіндік  жұмысқа бөлінген уақытты пайдаланады. Delphi – ді одан әрі қарай оқып-үйрену және ОБП қуатты идиологиясын қолдану педагогикалық-прогрммалық құралдарды (электронды оқулықтрды. Логикалық ойындарды және т.б.) құру технологиялары курсында курс  жұмыстарын орындауда  жалғастырылуы мүмкін.

Қазіргі кезде  программалқы жабдықтарды жасау  былай сипатталады, яғни ауқымды тұйықталған программалар емес, программалық жүйелердің компаненттері құрылды. Мұның себебін былай түсіндіруге болады.

• Құрылған компанентерді сақтауға және оны алгоритмнің сипаты және ақпаратты өңдеу тәсілдері жағынан жақын болатын басқа  программалық жүйелерде қайта қолдануға ұмтыл;
• Үлкен ұжыммен жасалатын және оны жасау, өңдеу және икемдеу ұзақ мерзімді қажет ететін ауқымды көлемдегі программалық жабдықты жасау қажеттілігі;
• Бір есепті емес, өзекті саланың толық бір есебін шешуге арналған қолданбалы программалық жабдықтардың пайда болуы, мынаған алып келеді, яғни саланың нақты бір есебі үшін программа алдын-ала бар компанентерден жиналады және оның орындау реті осы берілген есептен тәуелсіз болады;
• Программалауға дейін ақпараттық модельді  жеткілікті деңгейде  еркшелеудің мүмкін еместігі  нәтижеде ақпараттық модельді нақтылау және  қадамдарға бөлу  есептеу  тәжірибесімен бір мезгілде жүргізіледі.

Сонымен программалауға оқытуда мұғалім әрбір нақты  оқушымен  ұтымды қарым-қатынас жасау  мүмкіндігіне ие болады. Оқу үрдісіндегі компьютердің ықпалының белсенділігі, яғни оқушымен де мұғаліммен де өзара әрекетте болғандықтан жоғары екендігі белгілі. Бұл жағдайда оқушының танымды іс-әрекетінің белсенділігі артады. Информатика пәнінің ОБП бөлімін оқып үйренуде, ОБП әдіснамасын меңгеру, белгілі  программалау тілдері  арқылы ОБП техникалық икемділігін игеру және оқушылардың жалпы білімдік деңгейі іске асырылады.