Лабораторная работа по строительным материалам

Осыдан кейiн шелпектер  пластинкалардан алынады ж‰не суы  бар бакпен торЉа орнатылады. БактаЉы  суды 4 саЉат бойы Џзбей ‹айнауЉа дейiн жеткiзедi, сонан-соЊ шелпектердi бакта суытады ж‰не оларды судан  алЉан соЊ тез сырт‹ы бай‹ау жЏргiзiледi.

Цемент кЌлемiнiЊ бiркелкi Ќзгеруi ‹ойылЉан талаптарЉа с‰йкес деп саналады, егер сынауға тартылған шелпектің өң бетінде шеттеріне жететін тарамдалған сызаттар және де шелпектердің қандай болса да майысқан жерлері және көлемінің өсіу байқалмаса (4.5-сурет).

      

                  а)                                   б) 

                                       в)

 

4.5-сурет. Цемент көлемiнiң өзгеру бiркелкiлiгiне шидаялмаған шелпек

а – қирау; б  – радиалды сызаттар; в - майысу

 

 

 

5.Цементтің ию және қысу кезіндегі беріктік шегін анықтау

 

       Мемлекеттік стандарттың (ГОСТ 310.4-81) талабы бойынша цемент маркісін қалыпты қоюлығын анықталғаннан кейін ерітіндіден үлгі жасау арқылы анықтайды. Бұл үшін қалыпты қоюлығы бар цемент ерітіндісінен: цемент, құм және су араласпаларынан көлем мөлшері 40х40х160 мм үш үлгі жасайды. Бұл үлгілер (портландцемент, шлакопортландцемент және пуццоланды цемент үшін - 28 тәулік, тез қатаятын портландцементүшін – 3 және 28 тәулік, глиноземді цемент үшін – 3 тәулік) қатайғаннан кейін, алдымен иіліп сынғандағы беріктігін, содан кейін сынып бөлінген үлгілердің, қысу беріктігіне сынайды.

Үлгіні дайындаудан  бұрын қалыптың ішкі қабырғаларына  машина майы жағылады. Ерітіндіні қалыпқа  орналастыру ыңғайлы болу үшін, оған орналатын тасымалдағышқа да машина майы жағылады. Ерітінді салу үшін дайындалған қалып пен тасымалдығыш тербелткішке мықтап орнатады. Тербеліткіштердің конструкциясы әр түрлі болғанмен, олар тік бағыт бойынша амплетудасы 0,35 мм, тербелу кезеңі 300 титр/мин болып келуі тиіс. Тербелткіш іске қосылудан бұрын, қалыптың үш көзі 1 см қалыңдықта цемент ерітіндісімен толтырылады. Содан соң қалып үш минут тербетіледі. Қалып пен оған орнатылған тасымалдағыш тербелткіштен алынады да, ылғал пышақпен үлгінің беттері қалып қырымен бойлап тегістейді.Үлгілер қалыппен бірге гидравликалық қақпағы бар ыдысқа орнатылады, сөйтіп ол жерде 24 сағат сақталады. Цемент үлгілер қатқаннан соң, қалыптан алынып, баяу жатқызылған күйде аралары 10-15 мм етіп сулы ыдыстарға қойылады. Үлгілер суда 27 күн сақтайды. Ыдастағы судың көлемі үлгілердің жалпы көлемінен 4 есе артық болуы тиіс. Құрамында тұз, сілті, немесе қышқыл болмауы керек. Үлгілердің суда қату мерзімі өткен соң, олар құрғақ шүберекпен сүртіледі де, 10 минуттан соң сыналады.

Цемент маркасын анықтау үшін жоғарыда аталған үлгілер 28 күн қатқаннан соң, иілу мен қысуға төзімділігі сыналады.

Иілу кезіндегі беріктік шегін анықтау. Үлгілерді МИИ-100 аспабының тіректік элементтеріне орнатады. Үлгілерді берілген нұсқауы бойынша сынайды.

Ию кезіндегі беріктік шегін үш үлгінің ең жоғары екі мәнің орташа арифметикалық санымен есептейді.

Қысу кезіндегі беріктік шегін. Ию кезіндегі беріктік шегін анықтаудан қалған 6 жартыны қысу беріктік шегіне қолданады. Үлгінің жартысын екі тақтайшаның ортасына орнатады. Үлгі орнатылғанда, оның тегіс қыры тақтайшаның бүйіріне тиіп тұруы, сондай-ақ үлгіге түсетін күш ерітіндінің қалыпқа орналасу қабатына параллель болуы тиіс (7-сурет). Үлгіге беретін күштің жылдамдығы секундына 20 МПа-дан аспау керек.

 

7-сурет. Жартылай таяқша үлгісінің қысыға беріктігін сынау:

1–пресстің төменгі тірегі; 2 – таяқшаның иілуге беріктігін сынағанан қалған жартылай үлгі;

3 –пресстің үстінгі тірегі

 

Цементтің қысуға  беріктік шегі алты үлгіні сынау арқылы алынады. Сыналған үлгілердің ішінен ең көп әсер етілген төртеуі алынса, олардың орташа арифметикалық шамасы үлгіні бұзатын максимал күш ретінде қабылданады. Сондай-ақ осы күшті формулаға қойып, үлгінің қысуға беріктік шегін анықтайды. Алынған нәтижелерді 3-кестеге толтырады.

2-кесте бойынша цемент маркасын анықтайды.

 

2-кесте. Портландцемент пен олардың түрлерінің беріктік көрсеткіштері

 

Цемент түрлерінің белгіленуі мен аталуы	цемента марка кепілі	Беріктік шегі, МПа (кгс/см2)
		Иілу кезіндегі уақыты, тәулік		Қысу кезіндегі уақыт, тәулік
		3	28	3	28
Портланцемент, портландцемент с минеральными добавками, шлакопортландцемент ПЦ-Д0, ПЦ-Д5, ПЦ-Д20, ШПЦ	300 400 500 550 600	— — — — —	4,4 (45) 5,4 (55) 5,9 (60) 6,1 (62) 6,4 (65)	— — — — —	29,4 (300) 39,2 (400) 49,0 (500) 53,9 (550) 58,8 (600)
Быстротвердеющий портландцемент ПЦ-Д20-Б	400 500	3,9 (40) 4,4 (45)	5,4 (55) 5,9 (60)	24,5 (250) 27,5 (280)	39,2 (400) 49,0 (500)
Быстротвердеющий шлакопортландцемент ШПЦ-Б	400	3,4 (35)	5,4 (55)	21,5 (220)	39,2 (400)

 

3-кесте Портландцемент пен олардың түрлерінің қысуға беріктік шегі

 

Тығыздағыштағы поршендер  бетінің қатынасы	Сынау мерзімдері	Жартылай үлгілердің қысуға беріктік шегі, МПа						Цементтің қысуға беріктік шегі, МПа
		1	2	3	4	5	6
Маркасы

 

Бақылау сұрақтары:

 

 

1. Портландцемент өндіруге белсенді минералды қоспаларды қолдану тиімділігі.
2. Портландцемент сапасы неге байланысты?
3. Цементтің қалыпты қоюлығы деген не?
4. Цементтің ұсақтық дәрежесі деген не?
5. Цемент маркасын қалай анықтайды?

 

Пайдаланған әдебиеттер:

 

1. ГОСТ 310.1-76* (СТ СЭВ 3920-82). Цементы. Методы испытаний. Общие положения.
2. ГОСТ 310.2-76 - Цементы. Методы определение тонкости помола.
3. Г.Б. Ибраимбаева,  А.Г. Есельбаева, А.М. Байсариева          Строительные материалы. Методическое пособие к выполнению лабораторных работ для специальностей 5В073000 – «ПСМИиК», 5В072900 – «Стр.», 5В042000 – «Арх.».– Алматы: КазГАСА, 2011. Ч.1. – 64 с.
4. Кулибаев А.А. Бишімбаев У.Қ., Қасымов Е.О. Құрылыс материалдарынан зертханалық жұмыстар: Оқу құралы.-А.Триумф2009-368б.
5. Бисенов Қ.А., Үдербаев С.С., Әбиева Г.С. Құрылыс материалдары мен бұйымдары: Оқу құралы. – Алматы: «Издат Маркет», 2008. – 224 бет
6. Архабаев А.А. "Құрылыс материалдарын сынау" Алматы, ҚазБСҚА -1994.48 б.

 

  1-қосымша

 

Құрылыста қолданатын материалдардың тығыздығы мен кеуктілігі

 

Материал	тығыздығы,				кеуектілік (қуысты-лық), %
	шынайы	орташа	сусымалы, күйі
			борпыл-дақ	тығыз
1	2	3	4	5	6
Алюминий	2600	2600	-		0
Асбестоцемент	2500	1600-2000	-		20-35
Асфальтобетон	2600	2100-2200	-		10-20
Базальт	3300	2700-3200	-		3-18
Бетон: - ұялы - жеңіл - ірі кеуекті - ауыр (кәдімгі)	2800 2600 2600 2600	300-1000 600-1800 1600-1900 2100-2500	-		65-90 30-70 25-40 5-20
Гипс тасы	2300	-	1300-1600		30-45
Құрылыс гипсі	2650	-	800-1100	1250-1450	45-70
Гипс бұйымдары	2300	1000-1450	-	-	35-55
Керамзит малта тасы	2600	800-1200	250-600	300-900	65-90
Табиғи малта тас	2600	-	900-1300	1200-1800	(30-65)
ағаш: - емен - қарағай - жоңқа	1650 1600 1600	700-900 500-600 -	- - 200-300	- - 300-450	45-55 60-70 70-87
ЖЭС күлі	2850	1740-2400	600-1300	-	(45-65)
Әк тас: - ұлутас - ауыр	2700 2600	900-2000 1600-2100	- -	- -	25-60 20-40
Әк: - кесектік - ұнтақталған - қайнатпа	2050	-	900-1200 400-500	500-700 - -	(65-80)
Сазды кірпіш: - кәдімгі - қуыты - кеуекті	2700 2700 2700	1600-1900 1300-1450 600-1400	- - -	- - -	30-40 45-50 50-80
Силикатты кірпіш	2600	1800-2000	-		15-30
Трепелды кірпіш	2700	700-1300	-	-	50-70

1-қосымша жалғасы

1	2	3	4	5	6
Мәрмәр	2900	2600-2800	-	-	3-10
Микрокремнезем	2650	-	150-200	-	(92-95)
Кварцты құм	2650	-	1500-1700	1700-1900	(28-43)
Өзендік құм	2600	-	1400-1500	1500-1700	(35-45)
Құмдақ	2600	1800-2400	-	-	10-30
Көбіктішыны	2600	150-500	-	-	80-90
Минералды мақталы тақта	2400	150-250	-	-	90-93
Көбіктіполистирол	1500	40-100	-	-	93-97
мақта: - шынылы - шлакты	2700 3300	150-200 200-400	-	-	(92-94) (88-94)
Портландцемент	3100	-	900-1300	1500-1900	(40-70)
Цемент ерітіндісі: - құмды - шлакты	2800 2600	1600-1800 1200-1400	- -	- -	35-45 45-55
Болат	7850	7850	-	-	0
Шыны	2600	2550	-	-	2
Туф	2800	1200-2300	-	-	20-60
Шойын	7250	7250	-	-	0
Түйіршектелген шлак	3300	-	300-600	500-700	80-90
Гранитты қиыршық тас	2900	2500-2850	1300-1500	1400-1600	(40-54)
Су	1000	1000	-	-	0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-қосышма

 

Материалдардың физико-механикалық қасиеттері

 

Материал	Орташа тығыздық,	Беріктік шегі, МПа, кезінде			ККК
		қысу	созу	ию
Тау жыныстылары: гранит габбро әк тас вулканды туф	2500-2850 3000-3200 1600-2100 1200-2300	150-250 100-350 50-150 4-82			40-90 33-109 8-40 4-35
Шыны	2550	600-1000	30-90	-	240-400
Асбестоцемент	1600-2000	60-100	10-25	15-40	37-50
Керамикалық кірпіш пен тас	1300-1900	7,5-30	-	1,2-4,4	6-16
ағаш: шырша қарағай балқарағай қайың	445 500-600 660 630	44,5 48,5 64,5 55	103 103 125 168	79,5 86 111,5 109,5	103 97 98 -
болат: көміртекті легирленген	7850 7850	- -	380-450 430-590	- -	50 75
Бетон: ауыр жеңіл ұялы	2100-2500 600-1800 300-1000	5-80 2,5-40 1,5-15	- 0,8-3,2 -	- - -	2-32 5-22 3-12
шыныпластик	до 2000	130	200	200	65-100