Қазақстан Республикасының туризм саласындағы маркетингті дамыту және жетілдірі жолдары

 Зерттеу жүмысына байланысты ғылыми жариялымдар әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің экономика және бизнес факультетінің жас ғалымдар мен студенттерінің 58-ші және 59-шы ғыльши-теоретикалық конференциясының материалдарында жарыққа шықты.

 Ғылыми жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады.  

І-ТАРАУ. Туризм саласындағы маркетингтің сипаттамасы мен шетелдiк тәжiрбесi

1.1 Туризм саласындағы маркетингтің мәні мен ерекшеліктері 

Қызмет көрсету сферасының маркетингі қажетті жерде, қажетті уақытта және өткізуді ынталандыруда қажетті бағамен тұтынушыларды қызметтермен қамтамасыз етуге бағытталған. Қызметтер маркетингі клиенттердің қажеттіліктерін қанағаттандыру мен анықтауға арналған қызметтерді орналастыру, жылжыту және өңдеу кезеңдерінен тұрады. Ол екі мақсатқа жету үшін бағытталған: қызметтер өндірушілерді бағалау және таңдауда тұтынушыларға көмек көрсету және тұтынушыларды толық қанағаттандыру арқылы қызметтер рентабельдігін қамтамасыз ету.

 Дәстүрлі маркетинг пен қызметтер саласындағы маркетингтің ортақ принциптеріне келесілер жатады:

 • Не өткізе аламыз, соны өндіру;

 • Жаңа тауар (қызмет) шығара отырып, тұтынушыларды ынталандыру;

 • Тиімділік  пен пайдалылық принципі;

 • Маркетингтік үрдістің барлык кезеңдерінде әлеуметтік факторды ескеру.

 Бірақ қызметтер сферасында басты орынды әлеуметтік факторды ескеру қажеттілігі алады. Өйткені, біріншіден, қызметтер өндірушілер тікелей әлеуметтік ортаны құрайды. Екіншіден, қызметтер маркетингі әлеуметтік жұмыстың ерекше түрі ретінде қарастырылады.

 Қызметтер маркетингінің негізгі міндеті – рынокқа жаңа қызметтерді жылжыту мен ескірген қызметтерді есепке ала отырып, қызметтерді өткізу және өндіру бойынша кешенді қызметтi ұйымдастыру. Бүл міндеттің шешімі келесі маркетингтің арнайы қызметтерімен толықтырылады:

 • Қызметтер рыногын зерттеу және зерттеу нәтижелеріне талдау жасау;

 • Қызметтерге деген тұгынушылардың сұраныстарын және әлуетті сұраныстарын анықтау;

 • Қызметтерді өткізу және өндірісті жоспарлау;

 • Баға саясатын жасау;

 • Қызметтер саласындағы кәсiпорынның имиджiн қалыптастыру

 Әр түрлі қызметтер түрлерінiң көбіне қарамастан оларды тауардан ерекшелендіретін төрт сипаттамасы бар. Олар: қолға үстап көруге болмайды (материалдық емес сипаты); біртұтастық, яғни өндіріс пен қызметті тұтынудың біртұтастығы; сапалық тұрақсыздығы (сапа бірқалыпты болмайды жэне өзгеріп тұрады); қызметтерді сақтауға, тасымалдауға болмайды.

 Қызметтер жоғарыдағы көрсетуі бойынша қызметті өндіруші өзінің маркетингтік қызметінде жетістікке жетудің кілті болып табылатын қызмет және оның түрлері арасындағы бірнеше тәуелділікті ескеруге және анықтауға мүмкіндік береді.

 Жалпы қызметтер маркетингінің маңызы қызметтер рыногының ерекшеліктері мен қызметтердің сипаттамаларына негізделеді. Қызметтер рыногының ерекшеліктері екі айрықша аспектіден тұрады: 1) қызмет көрсетілмей тұрып болмайды; 2) көптеген жағдайларда қызметтерді көрсету өндірушінің арнайы білімі мен іскерлігін талап етеді.

 Қызмет маркетингінде басты орынды маркетинг кешенін құруға береді. Тауарлық саясатты құруда қызметтер – тауарының 4 деңгейін бөліп қарастырамыз:

1. қызмет – негізгі өнім, яғни тұтынушылардың проблемаларын шешетін әр түрлі қызметтер жиынтығы;

2. қызметтер – қосымша тауарлар, яғни тұтынушыларға негізгi өнімді

 қолдану үшін тұтынушыларға қажетті қызметтер;

3. қызметтер – бірге жүретін тауарлар, яғни негізгі тауарларды қолдайды;

4. жалпы айтқанда қызмет тауар ретінде негізгі, қосымша және бірге

 жүретін тауарлар.

 Жаңа қызметті жасау үрдісі келесідей кезеңдерден тұрады:

1. идеяны сүзіп алу.

2. идеяны таңдау.

3. жаңа қызмет тұжырымдамасын жасау және оны тексеру

4. маркетинг стратегиясын құру

5. бизнес-талдау

6. қызметті жасау

7. сынақ маркетингі

8. коммерциализация