Курс лекций по "Экономике"

              4) Мемлекеттік қарыздардың көлемінің артуы

                 Қаржылық жүйенің толық жүзеге  асырылуын ақша айналымының жағдайымен  және ақша қатынастарының әсерімен  жүзеге асыруға болады               Мемлекеттік қаржы аясында қаржылық  қатынастардың ерекшелігі, инфляцияның   туындауына әсер етуінде болып табылады. Себебі, қаржылық дағдарыс мемлекетік шығындардың артуына әкеледі. Қаржы мен инфляция өзара тәуелді болып келеді. Қаржы инфляциялық үрдіске әсер етуші ретінде орын алса, инфляцияда қаржылық қатынастарға өз әсерін тиігізеді. Ақшаның құнсыздануы және бағаның көтерілуі мемлекеттің таза кірістерін көбейтудің қажеттігіне, салық ауырпалығының күшеюіне, мемлекеттік бюджет тапшылығынан болатын мемлекеттік борыштың өсуіне әкеледі. Инфляцияның жоғарғы қарқыны мемлекеттің қаржы ресурстарын құнсыздандырады, өйткені, салықтық  кірістер мен қарыздар оларды есептегеннен кейінгі  белгілі бір уақыт өткеннен кейін түседі, сондықтанда мемлекет оны алғанша құны төмендейді. Осыған ұқсас мемлекеттік қарыздың мәселелері шиеленіседі өйткені қарыздарды тарту үшін мемлекет өзінің бағалы қағаздарының табыстылғын несиелік пайыз деңгейінен жоғары көтеруге мәжбүр болады. Сондықтан да  мемлекеттік қарыздың өсуі орын алады. Инфляцияны өлшеу үшін бағалар индексінің көрсеткіші қолданылады. Бағалар индексі тұтыну тауарлары мен қызметінің белгілі бір жиынтығын сатып алу бағасы мен базалық кезеңінің бағасы арасындағы арақатынасы анықталады.

 

3. Мемлекеттің  инфляцияға қарсы саясаты 

Сұраныс инфляциясын  жою мемлекеттің фискалық және ақша-несие  саясатының салыстырмалы макроэкономикалық әдістері арқылы жүзеге асырылады.Инфляция жағдайында мемлекеттің атқаратын шараларының екі жағы бар :

1. Бейімделу (адаптациялық) саясаттың жүргізілуі немесе инфляцияға бейімделу. Бұл жағдайда табыстардың, еңбекақыны, пайыз мөлшерлемелері және инвестицияның индекстеу бойынша шаралар жүзеге асырылады;  фирмалар қысқа мерзімді жобаларды жүзеге асырып,  жеке тұлғалар кірістердің қосалқы көздерін анықтайды
2. Инфляцияны төмендету бойынша инфляцияға қарсы шараларды ұйымдастыру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Қаржы” пәні бойынша «Қаржы»  мамандығына арналған  тест сұрақтары .

 

 

1. Ұдайы өндірістік  процестің төменде келтірілген  стадияларынан үдайы өндірістік  түжырымдағы сәйкес «Қаржың категориясынаең  тәнін бөліп көрсетіңдер:

А) өндіру, тұтыну             

В) бөлу, айырбастау                

С) айырбастау, тұтыну

Д) өндіру, бөлу, айырбастау, тұтыну                                

Е) өндіру және бөлу

2. Келтірілген тізбеден қаржының функциыларына тән белгілерді бөліп көрсетіңдер:

А) тұрақтылық, нәтижөлік, атқарымдық

В) тұрақтылық, абстракттілік, іске астындық (реалы-юсть)

С) ықпалдық сан  алуандығы, нақтылық, тұрнақтылық, нәтижелік

Д) мән көрінісінің  әдісі, іске асатындық, абстракттілік  және тұрақтылық

Е) тұрақтылық, абстракттілік, мән көрінісінің  әдісі, категорияның қоғамдық арналымының көрінуі

З. Қаржының объективті қажеттігі мынамен байланысты

А) тауар-ақша қатынастарының болуымен                   

В) қоғамдық дамудың  қажеттіліктерімен 

С) мемлекеттің  шығуымен және өмір сүруімен           

Д) ақшаның шығуымен

Е) әлеуметтік экономикалық қажеттіліктермен

4. Қатынастардың ұсынылған тізбесінен аталатын қатынастардың нерархиялық субардинациясын ескере отырып, «жалпыдан-жекегең қағидат бойынша қатынастардың дәйекті қатарын қүрыңдар:

А) салық экономикалық, қаржы өндірістік, ақша бюджет қатынастары

В) экономикалық, қаржы, өндірістік бюджет салық қатынастары

С) өндірістік, экономикалық, ақша, қаржы, бюджет, салық  қатынастары 

Д) қаржы, өңцірістік, ақша, салық, бюджет қатынастары

Е) ақша, бюджет, салық, қаржы өндірістік қатынастар

5. Мына  пайымдаулардың жинакталымынан  «Қаржың ұғымын анықтаңдар

А) Қоғамдың өнімнің  құнын бөлу мен мақсатты ақша қорларын құрумен және пайдаланумен байланысты өндірістік қатынастардың бөлігі

В) мемлекеттегі және шаруашылық жүргізуші субъектілердегі ақша қорлары

С) бір жағынан, мемлекетпен, басқа жағынан шаруашылық жүргізуші субъектілердің арасында пайда болатынақша қатынастары

Д) мемлекетте, шаруашылық  жүргізуші   субъектілерде   (кәсіпорындарда, ұйымдарда, мекемелерде) және халықта жинақталған ақша ресурстары

Е) қаржы министірлігі және оның қаржы ресурстарын жедел  басқаржы

6. Келтірілген  тізбеден қаржының роліне тән  белгілерді бөліп көрсетіңдер

А)тұрақтылық, абстракттілік, іске асатындық (реальность) нақтылық

В) мән көрінісінің  әдісі, нақтылық, тұрақтылық

С) бірлік, толықтылық. іске асатындық және жариялық

Д) мән көрінісінің  әдісі, іске асатындық, абстракттілік

Е) ықпалдың сан  алуандығы, нақтылық, іске асатындылық, практикалық пайдаланудың нәтижелігі

7. Ұсынылатын  тізбеден қаржының айрықшалықты  белгілерін бөліп көрсетіңдер

А) қайта бөлгіштік, қайтарылмайтын, директивалық және бақылаушылық

В) бөлгіштік, ұдайы  өндірістік, баламалысыздық

С) бөлгіштік, директивалық және бақылаушылық

Д) ақшалай, бөлгіштік, директивалық, қор сипаты, қүнның баламалысыздық қозғалысы

Е) ақшалай және бөлгіштік

8. Бөлгіштік тұжырымдамаға сәйкес қаржыға қандай функциялар тән?

А) бөлгіштік  және бақылау

В) бөлгіштік  және ұдайы өндірістік

С) ақшалай табыстар мен қорларды жасау, оларды пайдалану  және бақылау

Д) ақшалай, бөлгіштік, директивалық

Е) орналастыру, экономиканың тұрақтануы, қайта бөлгіштік

 9. Қаржы қатынастарының нактылы көрсетілуі болып табылады

А) ақша қаражаттары;             

В) қаржы қаражаттары;          

С) қаржы ресурстары және қаржы қорлары

Д) мемлекеттің  ақша қорлары;         

Е) ақша;

10. Каржы  жүйесінің бөліктерін атап шығындар                                             

А) қаржы қатынастарының жиынтығы, ақша қорларының жиынтығы, басқарудың қаржы аппараты;

В) қаржы министірлігі, республикалық бюджет, мемлекеттік  кредит, жергілікті қаржы;

С) мемлекеттік  бюджет, мемлекеттік кредит, жергілікті қаржы;

Д) мемлекеттік  бюджет, басқарудың қаржы аппараты, ҚР-сының ұлттық банкі;

Е) республикалықбюджет, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қорлары, ҚР-сының ұлттық банкі

11. Қаржы жүйесінің  буындарын бөліңдер:

А) мемлекеттік  бюджет, қаржыну басқарудың аппараты, кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы;

В) бюджеттен  тыс қорлар, мемлекеттік бюджет, мемлекеттік кредит,

С) жалпы мемлекеттік  қаржы, кәсіпорындардың, ұйымдардыңжәне мекемелердің қаржысы, халықтық қаржысы;

Д) материалдық  өндіріс сферасының қаржысы, халақтың қаржысы, мемлекеттік бюджет;

Е) жалпы мемлекеттік  қаржы шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы, халықтық қаржысы;

12. Қаржы жүйесін үйымдастырудың  негізіне мына қағидаттар (принциптер) қойылған:

А) жоспарлық, шаруашылық есеп, демократизм;

В) бірлік функционалдық  арналым, централизм  мен демократизмнің  ұштастырылуы, ұлттық және аймақтық (регионалдық) мүделердің сақталуы;

С) бірлік, толықтық, іске асатындық жариялық;

Д) бірлік, үздіксіздік, іске асатындық;

Е) функционалдық  арналым, толықтық, іске асатындық, комерциялық  есеп;

13. Қаржы механизмі дегеніміз-

А) қаржыны ұйымдастыру, жоспарлаужәне басқару түрлөрінің, нысандарының және

әдістерінің жүйесі

В) қүн   нысанындағы   өнімдердің   қозғалысын   қамтамасыз   ететін   нысандар   мен әдістендің жиынтығы;

С) қоғамдық    қажеттіліктерді    қанағаттандыруға    мүмкіндік    тудыратын    өндірістік қатынастардың нысандары мен әдістердің жиынтығы;

Д) нәтижесі ақша қорларын жасау мен пайдалану  болып табылаіһын қаржы катынастарының нысандары мен әдістерінің жүйесі;

Е) Қаржы жүйесін  үйымдастыру критөрийлерінің жиынтығы;

 14. Ынталандырушы фискалдық саясатқа қандай шаралар жатады

А) салық жеңілдіктерін  енгізу және санкциялардың төмендеуі

В) салықтардың  көбеюі және мөмлекет шығындарының төмендеуі;

С) мемлекет шығындарының және салықтардың көбеюі;

Д) салықтардың  және мемлекет шығындарының төмендеуі;

Е) мемлекет шығыстарының көбеюі және салықтардың төмендеуі;

15. Қаржы механизмінің  кұрылымын ойға түсіріңдер:

А) жүйе, қосалқы  жүйе, блок, элемент;               

В) қосалқы жүйе, нысан, әдіс, үйымдастыру;

С) жүйе, басқару, элөмент, даму;                        

Д) элемент, байланыс, жүйе, блок;

Е) жүйе, нысан, өзара әреке, түтқа;

16. Ақпарат,  үйымдастыру, жоспарлау, реттеу  және бақылау;

А) қаржыны басқарудың әдістері;                        

В) қаржыны басқарудың элементтөрі;

С) қаржылық жоспарлаудың нысандары;            

Д) қаржылык, бақылаудың түрлері;

Е) қаржыны басқарудың қағидаттары;

17. Салық  службасының құрылымы былайша  көрінеді:

А) Салық комитеті, Салық полициясы, Кеден комитеті, Алкоголь өнімдерін өндіру және оның айналымын бақылау комитеті;

В) Салық комитеті, Сыртқы қарыз алу жөніндегі комитет, Алкоголь өнімін өндіру және оның айналымын  бақылау комитеті, Қазынашылық комитеті;

С) Салық комитеті, Мемлекеттік мүлік жөніндегі  комитет, Кеден комитеті;

Д) ҚР-сы   қаржы   министірлігінің   салықтар   депортаменті, ҚР-сы   кедендік   бақылау агентігі, обылыстардың, қалалардың, аудандардың салық комитеттері;

Е) дұрыс жауабы жоқ;

18. Қаржыны басқарудағы  өзара байланысты элементтерді  анықтаңдар:

А) ақпарат, демократизм, жауаптылық, реттеу, бақылау;

В) ғылымилық, ұйымдастыру, жоспарлау, шаруашылық шешімдердің  сабақтастығы;

С) экономикалық және әкімшілік әдістердің қңтайлы  ұштасуы;

Д) ақпарат, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, бақылау;

Е) әкімшілік  ету, орталықтандыру, өкілеттіктерді жетелеу, тиімділік, мақсатты бағыттылық;

 19. Экстрополяция, нормативтік, баланстық, бағдарламалық, экономикалық-математикалық әдістер-бұл:

А) қаржылық бақылаудың әдістері;              

В) қаржыны басқарудың әдістері;

С) қаржылық жоспарлаудың әдістері;               

Д) қаржылық бақылаудың түрлері;

Е) қаржылық есеп-қисаптардың  әдістері;

 20. Бір елдің басқа әлеммен уақыттың белгілі бір межелдемесінде, интервалында есеп қисап операцияларын қорытынды түрде бейнелейтін көрсеткіштердің жүйесі-бұл:

А) кірістер мен  шығыстардың балансы;        

В) шоғырландырылған балансы;          

С) төлем балансы;

Д) төлем күнтізбесі;                                         

Е) мемлекеттің  жиынтық қаржы балансы;

 21. Қаржылық бақылаудың нысандарын бөліп көрсетіңдер:

А) алдын-ала, ағымдағы, кейінгі, келесі;                              

В) мемлекеттік, аудиторлық, ведомствалық;

С) парламенттік, ағымдағы, ішкішаруашылықтық;            

Д) алдын-ала, ішкі шаруашылықтық, қоғамдық;

Е) ағымдағы, кейінгі, келесі, депутаттық

22. Жалпы  мемлекеттік, ведомствалық, ішкішаруашылықтық,  қоғамдық, парламенттік-бұл

А) қаржылық бақылаудың критерийлері;                

В) қаржылық бақылаудың әдістері;

С) қаржылық бақылаудың нысандары;                    

Д) қаржылық бақылаудың қағидаттары;

Е) қаржылық бақылаудың-түрлері;

23. Қаржылық басқарудың  өзіндік ерекшелігі оның былай  жүзеге асатындығында:

А) натуралдық нысандар;           

В) ақшалай нысандар;           

С) материалдық  заттай нысандыр;

Д) құндық нысандар                    

Е) дұрыс жауабы жоқ

 24. Жүелік, жапайлық, әмбебаптылық, әрекеттілік, іске асатындық, жариялық, превентивтілік, алдын алушылық, тәуелсіздік, алалаумаушылық-бұл:

А) қаржы жүйесін  ұйымдастырудың қағидаттары;            

В) қаржылық бақылаудың қағидаттары;

С) қаржылық жоспарлаудың қағидаттары;                         

Д) қаржыны басқарудың қағидаттары;

Е) бюджеттік реттеудің шарттары;

25. Қарым-қатынастардың  көпқырлылығы, өндірістік қорлардың,  капиталдардың міндетті болуы,  жоғары белседілік, үздіксіздік-бұл:

А) шаруашылық жүргізуші  субъектілер қаржысын ұйымдастырудың қағидаттары;

В) шаруашылық жүргізуші  субъектілердің функциялары;

С) шаруашылық жүргізуші  субъектілердің негізгі белгілері;

Д) шаруашылық жүргізуші  субъектілердің көрінісінің нысаны;

Е) шаруашылық жүргізуші  субъектілердің қаржысының мазмұны;

26. Кәсіпорындардың қаржысы қаржы  жүйесінің негізгі бөлігін қурайды,  өйткені:

А) бұл сферада  ұлттық табыс жасалады;                                      

В) қоғамдық өнімнің  құнын бөледі

С) халықтың табыстарының негізгі көзі болып табылады;       

Д) орталықтандырылған ресурстар жұмылдырылады;

Е) дұрыс жауабы жоқ;

 27. Сатылған өнім, орындалған жұмыстар және көрсетілген қызметтер үшін кәсіпорындардың шотына түскен ақша қаражаттарының сомасы

А) баланстық  пайда                        

В) өнімді сатудан  түскен пайда           

С) түсім ақша

Д) салық салынатын  табыс              

Е) өнімді сатудан  түскен табыс

28. Коммерциялық есеп, жоспарлылық, меншіктің барлық  нысандарының теңдігі, қаржы резервтерінің болуы-бұл:

А) кәсіпорындар қаржысын ұйымдастырудың қағидаттары;         

В) кәсіпорындар қаржысының көріну нысандары;