Оңтүстік Қазақстан облысы

                                          КІРІСПЕ

        Тақырыптың  өзектілігі.  Жер ең негiзгi табиғат байлығы. Ол барлық тiршiлiк көзi, өмiр сүру ортасы. Қазір адамдар өздерiне керек қоректiк заттардың  88%-н егiстiк жерлерден, 10%-н ормандар мен жайылымдардан, 2%-н теңiз бен мұхит суларынан алады. Жер қорын қорғау және тиiмдi пайдалану сондықтанда ең негiзгi, ешқашанда маңызын жоймайтын өзектi мәселе.

    Өнеркәсiптiң дамуы, қалалардың, жолдардың, гидротехникалық құрылыстардың салынуы жердiң беткi қабатын бұзып, табиғи ландшафтардың өзгеруiне алып келедi. Өзгерген жерлер шаруашылық жағынан төмен бағаланып, қоршаған ортаны токсиндiк заттармен ластап, адам өмiрiнiң санитарлық-гигиеналық жағдайын төмендетедi.

     Жер қорының құрылымдық және сапалық жағдайының өзгерiсiн қарастыра отырып байқайтынымыз, олардың, әсіресе ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердiң даму бағыты негативтi сипатта екендiгiн көре аламыз. Мұндай жағымсыз процестер жердiң ресурстық потенциалының қысқаруына, оның нәтижесiнде ауылшаруашылық өнiмдерiнiң төмендеуiне алып келiп, мемлекеттiң ұлттық қауiпсiздiгiне қауiп тудырады. Бұл процестi тез арада тоқтатудың ең негiзгi жолы жердi тиiмдi пайдалану. Әсiресе бұл қазіргi шаруашылық жағдайында, яғни, өнеркәсiптiк ресурстардың жетiспеушiлiгi мен топырақтың өнiмдiлiгi төмендеген уақытта маңызды.

    Жер өндiрiс қорының көзi, әрi өндiрiстi орналастыру ортасы ретiнде өндiрiстiң барлық саласына қатысты. Өндiрiстiң даму қарқыны артқан сайын жер байлығын, жер қорын пайдалану мөлшерi де өсiп келедi. Соған байланысты, жер ресурсының тиiмдi қорының сапасының төмендеуi қоғамның өндiрiске жұмсалатын шығынының артуына керi әсер етуде. Жер қоры сапасының төмендеуiнен туындайтын өндiрiс тиiмдiлiгiне керi әсердi ғылыми техникалық жетiстiктер нәтижесi де жоя алмай отыр.

    Сондықтан жер қорын үнемдi, тиiмдi пайдалану кезек күттiрмей шешiмiн табуы тиiс мәселеге айналып отыр. Оны шешу үшiн жердi тиiмдi пайдаланудың қазіргi экономикалық механизмге сай жаңа экономикалық жағдайларды ұйымдастыру керек және осындай комплекстi жолдардың iшiнен ең тиiмдiсiн, ең қолайлысын, нақтысын таңдап алуымыз керек.

Мiне, осының бәрi жұмыстың тақырыбын, мақсатын, мiндетiн  айқындап бердi.

     Қазіргі таңғы фискалды саясат мемлекеттің қаржы ресурстарын пайдаланудың негізгі бағыттарын, қаржыландырудың әдістемесі және қаржыландырудың басты көзі, бюджеттің ашық көрінуіне қол жеткізуге бағытталған, нормативтік базаның сенімділігіне, салық базасының кеңдігіне қарамай салықтың кемітілуіне, тиімсіз мемлекеттік инвестицияның қысқартылуына және мемлекеттік шығындардың құрылымын жақсартуды, халықтың неғұрлым аз қорғалған жіктерін әлеуметтік қолдаумен қамтамасыз етуге шынайы мүмкіндіктерін айқындайды. Орта мерзімді фискалды саясат тиісті қаржы жылына арналған бюджетті әзірлеу кезінде негіз болып табылады.

     Оңтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің 2009-2011 жылдарға арналған орта мерзімді фискалдық саясаты (бұдан әрі - Орта мерзімді фискалдық саясат) Оңтүстік Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға арналған орта мерзімді жоспары, өңірлік бағдарламалар негізінде және Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы» Қазақстан халқына Жолдауын есепке ала отырып әзірленді.

    Мемлекеттік басқарудағы барлық деңгейлерінде салық және бюджеттік саясатын іске асыруда орта мерзімді фискалдық саясат жергілікті бюджетті қалыптастыру және үйлестіру құжатыныың негізі болып табылады.

Осы құжатта 2009-2011 жылдарға арналған фискалдық  саясатының негізгі мақсаттары, міндеттері және бағыттары анықталған.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  1.Оңтүстік Қазақстан облысы туралы және табиғи жағдайлары

           Оңтүстік Қазақстан облысы

    Оңтүстік Қазақстан облысы – Қазақстан Республикасының оңтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық бөлік. 1932 жылы 10 наурызда құрылған. 1962 – 92 жылы Шымкент облысы деп аталды. Аумағы 117,3 мың км2. Тұрғыны 2,18 млн. адам (2004). Орталығы – Шымкент қаласы Солтүстігінде Қарағанды, шығысында Жамбыл, батысында Қызылорда облыстарымен, оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен шектеседі. Облыс құрамында 11 әкімшілік аудан, 4 қалалық әкімдік, 7 қала (Шымкенттен басқа), 13 кент, 171 ауылдық округ, 932 ауыл бар.

      Қазақстан Республикасы өзінің табиғи және географиялық ерекшеліктерімен танымал. Негізгі саяхат  аймақтары Оңтүстік Қазақстанда – Алматы, Жамбыл, Қызылорда облыстары болып табылады.   Бұл аймақ өзінің бай тарихи және мәдениетімен атақты, оған куә Тараз қаласындағы Айша-Бибі, Қарахан, Бабаджа-Хатун архитектуралық мавзолейі, Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи архитектуралы ансамбілі және  т.б.  Бұған қосымша бола алатын Алматы облысындағы Жетісу өлкесіндегі ғажайып Сақтардың мазаратты дөңбешіктері . Оңтүстік Қазақстан облысы аймағында әлемге әйгілі атақты Байқоңыр космодромы орналасқан.

    Сонымен бірге Оңтүстік Қазақстан   дем алуға өте қолайлы климаттық  ерекшеліктермен атақты онда  аңшылық, альпизизм,  шаңғы спорты, канки тебу сияты спорт түрлері  дамыған. 

    Оңтүстік Қазақстан құрамына  Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан  облысы және Қызылорда облыстары  кіреді. Оңтүстік Қазақстан үлкен  территориялы аймақты алып жатыр,  батысында арал теңізінен бастап, шығысы Жоңғар қақпасына дейін  созылып және балқаш көлі мен  солтүстігінде  Бетпақ-дала мен  оңтүстік жағы Қызылқұмның солтүстік  бөлігімен шекараласса, Тянь-Шяньнның  батыс және солтүстік таулы  алқаптары Жоңғар Алатаумен шектеседі.  Батыстан оңтүстікке қарай территория  шамамен 2000 км, ал солтүстіктен  оңтүстікке қарай 700 км. алып жатыр,  негізгі өзендері -  Сырдария, Шу, Іле, Қаратал, Ақсу және Лепсі.  Ең ірі көлдері – Арал теңізі, Балхаш көлі, Сасықкөл. Алматы облысының  аймағы Ұлыбританияның аймағынан  сәл ғана кіші. Бұл территория  түрлі рельф қосындыларымен ерекшеленеді. Бір күн ішінде әртүрлі климаттық   зоналар мен ландшафтыларды: құмды  алқаптардан бастап тау шыныңдағы  қатқан мұзға дейін  кездестірулеріне  болады. Туристік жоспарда Алматы  облысын Шарын құзы, релекті   Жайсан жасыл тоғай, Тамғалы  және Іле өзендерінің петроглифтері,  Үлкен Алматы және Көлсай  көлдері,  сонымен бірге Іле Алатау Жоңғар  және Орталық Тянь-Шань таулары.  Ол көне тарихи мәдениет шоғырланған  жер өзінің Түркістандағы   Қож Ахмет Яссауи мовзолейі  мен тараз қаласындағы Айша  Бибі, Қарахан және бабаджи Хатун  кесенелерімен, Жетісудағы сақтардың  мазары мен Оңтүстігіндегі –  «Байқоңыр» космостық орталықпен  әйгілі.   

                              Табиғаты

       Жер бедері. Оңтүстік Қазақстан облысының жер бедері негізінен жазық (орташа биіктігі 200 – 500 м). Солтүстігінде тасты-сазды Бетпақдала шөлінің оңтүстік-батысы, Ащыкөл ойысы, Тоғызкентау жоны, Шу өзенінің төменгі ағысы және Мойынқұм құмды алқабының батыс бөлігі орналасқан. Облыстың орталық бөлігін Қаратау жотасы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай екіге бөліп жатыр. Оның ең биік жері – Бессаз (Мыңжылқы) тауы (2176 м). Қаратаудың оңтүстік-шығысында Боралдай (1400 – 1600 м) жотасы орналасқан. Облыс жерінің оңтүстік-шығысын Батыс Тянь-Шанның сілемдері (Өгем жотасы), Қаржантау (2800 – 2900 м), Қазығұрт тауы (1700 м), Талас Алатауының батыс сілемдері – Кіші Ақсу (2577 м), Алатау (3137 м) таулары қамтиды. Облыстың ең биік жері – Сайрам шыңы (4299 м). Оңтүстік-батысында Қызылқұм құмы, Қарақтау тауы (388 м), оңтүстігінде Шардара даласы, Ызақұдық құмы, Қауынбай молда (321 м), Белтау (592 м) жоталары, қиыр оңтүстігін Мырзашөл алып жатыр.

                    Геологиясы мен кен байлықтары

   Облыс жерінің көпшілік бөлігі Тұран[ плитасының құрамына кіреді. Геологиялық құрылымы негізінен кембрийлік, девондық, тас көмірлік жыныстардан (тақтатас, құмтас, әктас), таулы бөлігі төменгі палеозойлық жыныстардан (құмтас, гранит, конгломерат, жоталар аралығындағы ойыстар девонның қызыл түсті шөгінділеріне толған) түзілген. Жер қойнауынан полиметалл, қоңыр көмір, темір, уран кентастары, фосфорит, вермикулит, тальк, барит, гипс, отқа төзімді саз, әктас, гранит, мәрмәр, кварц, т.б. кен байлықтары барланған. Қаратауда Ащысай, Мырғалымсай, Байжансай қорғасын-мырыш кеніштері 20 ғасырдың 40- 40-жылдарынан жұмыс істейді. Республикада уран кентастарының қоры жағынан бірінші орын, фосфорит және темір кентасының қоры жағынан үшінші орын алады.

                                         Климаты

   Облыстың климаты континенттік. Қысы қысқа, жұмсақ, қар жамылғысы жұқа, тұрақсыз. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы солтүстігінде –7 – 9°С, оңт-нде –2 – 4°С. Жазы ұзақ, ыстық, қуаң және аңызақты. Шілде айының жылдық орташа температурасы 25 – 29°С. Шөлді аймағында жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм, тау алдында 300 – 500 мм, биік таулы бөлігінде 800 мм.