Шпаргалка по "Микроэкономике"

 

 

 

 

 

 

 

 Эджворт диаграммасы

Х ж/е У бастапқы екі  игіліктің запастары бар екі  индивидуумды алайық,мысалы,нан ж/е  шарап.Эджворт диограммасын салам.а  нүктесі игіліктердің бастапқы бөлінісін береді:1-ші индивидуумада х1 нан ж/е у1 шарап ,ал 2-ші  индивидуумада х2 нан ж/е у2 шарапта.Нанның жалпы саны х=x1+x2,ал шараптың у=y1+y2

    а нүктесінің  қораптың ішінде орын ауысуы  индивидуумдар арасындағы игіліктердің  қайта бөлінуін көрсетеді.Бірақ  ол барлықтарының келісімі б/ша  бола алады,мысалы,біреуі өзінің  Х тауарының бір бөлігін басқа  индивидуумның У тауарының басқа бөлігінде ауыстырады.

   Әр индивидуумада  қалауларының талғаусыздық қисықтары  бар.Төмендегі суретте үзіліссіз сызық 1-ші индивидуумның талғаусыздық қисығын көрсетеді,ал пунктирлі-2-ші көрсетеді,ол үшін координаттың басын Q2 нүктесі атқарады.

 Екі индивидуум қалауларының талғаусыздық қисықтары

Бір индивидуумның тұрмысын нашарлатьпай 2-ші индивидуумның тұрмысын жақсартуға бола ма.Келесі суретте көрсетілген жағдайды қарастырайық.Егер бастапқы а нүктесінен в нүктесіне ауыссақ ,онда 2-ші индивидуумның тұрмысы өзгермейді,себебі в нүктесі бұрынғы талғамсыздық қисығында қалып ,1-ші индивидуумның тұрмысы жақсарады,себебі в нүктесі оның бастапқы талғаусыздық қисығынан әлдеқайда жоғары орналасқан.

     е1 нүктесінде  екі талғаусыздық қисықтарының  жанасуы 2-ші индивидуумның тұрмысын  нашарлатпай 1-ші индивидуум ала  алатын ні жоғарғы падалылық  деігейіне жетеді.е1 нүктесінде  әрі қарай пайдалылықтыі көтерілуі мүмкін емес.

   Осы сияқты е2 нүктесінде 1-ші индивидуумның тұрмысын нашарлатпай 2-ші индивидуум үшін пайдалылық еі жоғары деңгейіне жетеді.

Тепе-теңдік нүктесі

Тепе-теңдік нүктелері болып  екі индивидуумның талғаусыздық қисықтарының жанасу нүктелері болып табылыды.Төмендегі сурет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Өзара шарт қисығы

Олардың байланыстарын сызық  өзара шарт қисығы деп аталады.Келіссөз,сауда-саттық нәтижесіндегі бастапқы нүктенің орналасуына байланысты тепе-теңдік осы қисықтың белгілі бір бөлігінде жүзеге асуы мүмкін.3-ші суретте бұл қисық сызықты бөлік е1 мен е2 байланыстырады.Тепе-теңдік шарты талғаусыздық қисықтарының ылдиларының теңдігінен тңрады:       

                                                                                        MRS₁=MRS₂

                                      

53. Ресурстарды  бөлу тиімділігі 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Экономикада азық-түлік пен киім өндіріледі деп болжайық, белгілі бір кезеңде азық-түлікті шығару үшін    капитал жұмылдырылады. Бұл жағдайда қолда бар барлық ресурстар толығымен қолданылады.

Таза айырбас моделіндей  а нүктесінің жағдайы экономика  секторында өндіріс факторларының бөлінуін береді:     = ,         = К       мұнда  L еңбек пен К капитал санының сомасы. а  нүктесінің Эджворт  жәшігінің  ішінде жылжуы ресурстардың бір сектордан  екінші секторға ауысуына баламалы.

 

 

   Эджворт  диаграммасында изокванталар көрсетілген: азық-түлік шығару үшін нүктесіне салыстырмалы, киім шығару үшін  нүктесіне салыстырмалы, қосымша бір-біріне жанасатын изокванттар көрсетілген.

      Егер бір өнімнің  шығару көлемін  көбейту үшін басқа өнімнің  өндірісін азайтуға керек болса, ресурстардың бөлінуі тиімді. Алдымыздағы пунктіде  айтылған  пайымдамалар бойыншы, екі түрлі игіліктерге: азық-түлік пен киімге қатысты изокванта жанасу нүктелеріне сәйкес келетіндері ғана тиімді болады деп айтуға болады. Осындай түйісу  нүктелерін бір-бірімен біріктіретін қисық ресурстарды бөлудің тиімді сызығы деп аталады.

 

Бұл сызықта екі игілік үшін де изоквантаның ылдиы бірдей, яғни бірінші жане екінші игіліктер үшін технологиялық орнын басудың шектік мөлшерлері бірдей:

                                                         =

Ресурстарды  бөлудің тиімді сызығындағы нүктесі  неғұрлкым  қашық болса, соғұрлым азық-түлік көп өндіріліп, киім аз өндіріледі.

 

Ресурстарды бөлудің тиімді сызығындағы әрбір нүкте шектік мүмкіндіктер шегінің кейбір нүктелеріне сәйкес келеді (жоғарғы суреттегідей)  a, b, c, d нүктелеріне a, b, c, d нүктелері сәйкес.с нүктесі ресурстарды бөлудің тиімді сызығында жатқан жоқ, сондықтан оған сәйкес с нүктесі өндірістік мүмкіндіктері жиынтығының ішінде.                                                                                          Эджворт диаграммасында а нүктесінен  b нүктесіне ауысқан кезде азық-түліктің өндірілуі көбейеді, ал киімнің  өндірлуі   азаяды (2-сурет)

3-суретте а-дан  b-ға өндірістік мүмкіндіктер шегі бойындағы жылжу осыған сәйкес келеді.

        Қатынас          MRT=

    трансформацияның  шектік мөлшері деп аталады. Ол азық-түлікті бірлікке көбейту үшін  қоғам киімді өндірудің қандай  мөлшерінен бас тарту керек  екендігін көрсетеді. Сандық жағынан MRT мөлшері өндірістік мүмкіндік  шегінің ылдиына тең. 

54.Қоғамдық  игілік түсінігіИгіліктердің қосылатын/қосылмайтын, бәсекелес/бәсекелессіздерге жіктеуі барлық игіліктерді жеке және қоғамдық түрлерге бөлу мүмкіндігін береді. Игіліктерді қосылатын/қосылмайтындарға жіктеу негізінде олардың тұтыну оңайлығы дәрежесі сияқты өлшем жатыр. Игіліктің қосылмайтындығы бір субъекті тұтынатын игілікті екіншісінің тұтынуын болдырмайтындығын ұйғарады. Осы себептен, қосылмайтын игіліктерді тек қана нарықтық айырбастау арқылы тұтынуға болады. Игіліктің қосылатындығы оның барлығымен немесе көп субъектілермен тұтынуын білдіреді. Сондықтан қосылатын игіліктер ақысыз тұтынылады.Игіліктердің бәсекелес және бәсекелессізге бөлу өлшемі ретінде тұтынушылар арасында игіліктерді үлестіру сипаты болып табылады. Бәсекелес игіліктердің сипаты: олардың өндіру шекті шығындары жағымды (оңды). Бәсекелессіз игіліктер – өндірісінің шекті шығындары «0» тең игіліктер. Бәсекелес игіліктің қосымша бірлігін өндіру үшін шығындарды көбейту қажет, ал бәсекелессіз игіліктің қосымша бірлігін өндіруі ешқандай шығындармен байланысты емес. Осындай игіліктің мысалы – маяк (белгі беретін шам), осы шамды пайдаланатын қосымша кеме пайдалану шығындарға ештеңе де қоспайды.Таза жеке игіліктер – тұтынуға қол жететін және тек өз иесіне ғана пайдалылық әкелетін игіліктер. Олар қосылмаушылық пен бәсекелестік сипаттарға ие. Таза қоғамдық игіліктер – олардың тұтынуын нарық механизмі арқылы болдырмайтын сипаттары бар. Олар: қосылмаушылық пен бәсекелессіздік. Қоғамдық игіліктің классикалық мысалы – маяк (белгі беретін шам). Басқа мысалдар – ұлттық қорғаныс, телевизиялық сигнал (белгі). Бірақ көптеген қоғамдық игіліктер таза болып келмейді: олар не бәсекелес, не қосылмайтын. Бәсекелессіздік пен қосылмаушылық қасиеттерінің ара қатынастығына байланысты айырады:1.Жалпы (коммуналдық) игіліктер немесе бірге тұтынатын игіліктер – қосылатын, сонымен бірге бәсекелес қоғамдық игіліктер. Мысалы, қоғамдық тұрақтағы автомобильдерді қоятын орындар бәріне де беріледі, бірақ автомобиль қоятын орынды біреу алған соң, ол орынды басқалар алалмайды. Тағы бір мысал: орта мектепте оқу. 2.Қосылмайтын қоғамдық немесе ұжымдық пайдалар – бәсекелессіз, бірақ қосылмайтын игіліктер. Кабель теледидарға қосылу үшін төлем оны қосылмайтын қоғамдық игілікке айналдырады.3.Шамадан артылатын қоғамдық игіліктер – тұтынушылардың тек белгіленген ғана санына бәсекелессіз болатын қоғамдық игіліктері, сонан соң олар бәсекелеске айналып, олардың басқалар үшін пайдалылығы азаяды. Мысалы, бұған көлік инфрақұрылым объектілері – жолдар, көпірлер және т.б. жатады. Иеленушілер саны көбейген сайын, жолды пайдалану шамадан артылып, оның пайдалылығы төмендейді (қозғалыс жылдамдығы азайып, автомобильдер көбейген сайын көп қиындықтар туады).4.Клуб игіліктері – ол игіліктерді пайдалану бір ұйымдардағы мүшелікпен шектелген.Қоғамдық игілікті пайдалануға берудің 2 нұсқасы мүмкін: нарық арқылы немесе мемлекет арқылы. Қоғамдық игілікті нарық арқылы пайдалануға беру қосылмайтын қоғамдық игіліктерді жеке спектр арқылы өндіру. Бұл жағдайда қоғамдық игіліктер жеке игіліктер сияқты сатылады. Мысалы, әр түлі ойын-сауық шараларға билеттерді сату, кабель теледидар үшін, телекоммуникация немесе компьютерлік желістерге қосылу үшін төлем енгізу. Қоғамдық игіліктерді нарық арқылы пайдалануға берудің екінші нұсқасы – өзара келісілген қаржыландыру, бұл бірыңғай пакетте қосылатын қоғамдық игілік пен қосылмайтын жеке игілікті сату немесе қосымша (жанама) өнімді сату. Мысалы, қоғамдық теледидардың қаржыландыруына жіберілетін жарнама роликтерінің төлемі. Нарықтық қаржыландырудың үшінші тәсілі – жеке жәрдемдерден қоғамдық игіліктердің төлеуін ұйғаратын жәрдемақы. Бұндай жәрдемақылардың себебі: жеке тұлғалардың немесе ұйымдардың материалдық емес пайда алуы қоғамдық бедел немесе қоғамдық игілікті жоғары бағалауы. Мысал – қоршаған ортаны т.б. қорғаудың қоғамдық бағдарламаларына қатысу. Қоғамдық игіліктердің өндірісі салықтар арқылы қаржыланады.Сонымен бірге қоғамдық игіліктерге деген сұраныстың бірқатар ерекше қасиеттері бар:

1.Қоғамдық игіліктер бөлінбейді, (яғни қосылатын), сондықтан олар бір емес, бірнеше тұтынушылармен пайдаланады. Барлық тұтынушылар берілген баға бойынша игіліктердің бірдей бағасын тұтынады, әр қайсысының тұтыну көлемі игіліктердің ұсынысына тең: Q_S = q₁ = q₂ = … = q_n. 2.Барлық тұтынушылар қоғамдық игіліктерді тұтынудан пайданы (пайдалылықты) бір мезгілде алады, олардың сұраныс қисық сызықтары әр қоғамдық игілігінің көлемін тұтынудан алынған шекті пайдаларды (пайдалылықтарды) көрсетеді. Демек, қоғамдық игіліктің берілген көлемін тұтынудан шекті қоғамдық пайда барлық шекті жеке пайдалардың сомасы:MSB = MB₁ + MB₂ + … + MB_n = ∑MB_n, мұнда  MSB – шекті қоғамдық пайда;MB_n – n-тұтынушының шекті пайдасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

55.Қоғамдық игілік сұранысы ж\е ұсынысы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MB қоғамдық игіліктердің шектік пайдалылығы –қосымша игілік бірлігін алғаны үшін тұтынушылардың ең көп төлей алатын құны.МSB қоғамдық игіліктердің шкетік қоғамдық пайдалылығы бұл игіліктердің барлық  тұтынушылар үшін шектік пайдалылықтың сомасы:  MBi индивидуумдар шектік пайдалылығы игіліктерді тұтыну көлемінің өсуіне байланысты төмендейді.15.1 суретте үш индивидуумның жағдайы көрсетілген.Q0 қоғамдық игіліктерді тұтынуда біріншісі қосымша бірлікке p1 төлеуге келіседі,екіншісі-p2,үшіншісі –p3.  Қоғамдық игіліктерді бір бірлікке тұтынуды көбейту үшін барлығы бірге р1+р2+р3 доллар төлеуге келіседі.Демек ,MSB қисығы Mbi вертикалды қисықты сомалау жолымен алынады.MBi әр қисығы қоғамдық игілікке i индивидуумның сұранысын береді,ал MSB осы игілікке қоғамдық сұраныс қисығы.Сонымен,қоғамдық игілікке сұраныс қисығы,вертикал бойынша индивидуалды сұраныс қисықтарының сомасы  болып табылады.Жеке игілік үшін сұраныс қисықтарының сомалауы горизонтальды болады..Жеке игілік сияқты қоғамдық игілікке шығындар қажет.MSC шектік қоғамдық шығындары қоғамдық игіліктерді бір бірлікке көбейту үшін қосымша шығындарды білдіреді.Егер келесі қоғамдық игілік бірлігін тұтынғанда қосыша қоғамдық пайдалылығы қосымша қоғамдық шығынынан артса,тұтынудың өсуі тиімді болады.Тепе-теңдік  MSB қоғамдық  пайдалылықтың шектік қоғамдық пайдалылықтың шектік қоғамдық шығындарымен теңдігі жағдайына жетеді

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Микроэкономика пәні, әдістемесі
2. Сұраныс, сұраныс заңы және бағалық емес факторлары
3. Ұсыныс, ұсыныс заңы және бағалық емес факторлары
4. Нарықтық тепе-теңдік
5. Тұтынушы және өндірушілер ұтысы
6. Баға бойынша сұраныс икемділігі
7. Бағалық икемділік және жалпы табыс
8. Табыс бойынша және қиылысқан икемділік
9. Ұсыныс икемділігі
10. Нарықтық тепе-теңдікке салқтардың әсері
11. Икемділіктің экономикадағы рөлі
12. Салық салудың нормативтік талдауы

13. Тұтынушы таңдауы

14. Талғамсыздық қисығы
15. Бюджеттік шектеу
16. Тұтынушының оңтайлы таңдауы
17. Пайдалылық функциясы
18. «Табыс-тұтыну» қисығы және Энгель қисығы
19. «Баға-тұтыну» қисығы
20. Орын алмастыру және табыс әсері
21. Жеке адамның бюджеттік шектеуі, талғамы және таңдауы
22. «Табыс-демалыс» моделіндегі салыстырмалы статика
23. Жеке адам еңбегінің ұсынысы
24. Капитал ұсынысы
25. Адам капиталына инвестициялар
26. Өндірістік үдерістердің сипаттамасы
27. Өндірістік функция қасиеттері
28. Ауқым әсері
29. Өндіріс факторларының өзара алмастырылуы
30. Экономикалық шығындар
31. Қысқа мерзімді кезеңдегі шығындар
32. Ұзақ мерзімді кезеңдегі шығындар
33. Өндіріс факторларының оңтайлы үйлесімі

34. Ұзақ мерзімді кезеңдегі жалпы шығындар қисығы

35. Бәсекелес фирманың іс-әрекеті, пайдасын максималдауы
36. Қысқа мерзімді кезеңдегі фирманың өндірісті жалғастыру немесе тоқтату туралы шешімі
37. Ұзақ мерзімді кезеңдегі бәсекелес фирманың пайдасын максималдауы
38. Жетілген бәсеке нарығы
39. Ұзақ мерзімді кезеңдегі жетілген бәсекенің тепе-теңдігі
40. Экономикалық рента
41. Жетілген бәсекенің нормативтік талдауы
42. Монополия жағдайындағы нарық
43. Монополист пайдасын арттыру
44. Монополия жағдайындағы сұраныстың бағалық икемділігінің рөлі
45. Монополистің іс-әрекеті
46. Бағалық дискриминация және нарықты сегменттеу
47. Картель және табиғи монополия
48. Монополистік бәсеке нарығы
49. Олигополия
50. Өндіріс факторлары нарығындағы жетілмеген бәсеке
51. Экономикадағы жалпы тепе-теңдік
52. Таза айырбас экономикасы
53. Ресурстарды бөлу тиімділігі
54. Қоғамдық игілік түсінігі
55. Қоғамдық игілік сұранысы және ұсыныс