Автор работы: Пользователь скрыл имя, 29 Февраля 2012 в 08:04, реферат
Мемлекетте алынатын салық түрлерінің , оны құру мен алудың
нысандары мен әдістерінің, салық қызметі органдарының жиынтығы әдетте
мемлекеттік салық жүйесін құрайды.
1991 жылға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл-
әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық
жүйесі қызмет етті.
Сонымен бірге, салықтардың жиналу көрсеткіштері де жақсара бастады. 1998-2002 жылдары республикада 2002 жылдың аяғында мөлшері 8,7% құрай отырып, салықтар бойынша жетіспеушілік екі есеге азайды. Қосымша өндіріп алынған салықтар сомасының барлық есептелген сомаға шаққандағы үлес салмағы 1998 ж. 26%-тен 2004 жылы 40%-ке жоғарылады.
Кесте 6
1995 - 2005 жж. Мемілекеттік бюджет кірісінің құрылымы,%
Табыстар | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 (11-ай ішінде ) |
Салықтық түсімдер, оның ішінде¨, Корпорациялық табыс салығы Жеке табыс салығы ҚҚСС Әлеуметтік салық Акциздер Салықтық емес түсімдер¨` Капиталмен жасалынатын операциялардан түсетін табыстар | 82,2
16,0
11,7 15,1
- 2,9
9,9
7,8 | 73,9
16,7
12,6 21,7
- 4,4
8,9
17,1 | 81,4
9,9
10,2 14,5
- 4,1
4,0
14,6 | 76,7
10,1
7,9 21,4
- 5,0
5,0
18,3 | 84,0
13,9
9,0 22,7
17,9 4,8
6,8
9,1 | 89,3
27,9
8,7 19,6
16,9 3,3
6,6
4,2 | 88,9
29,1
8,4 19,6
15,3 2,7
8,0
3,1 | 93,5
28,8
9,1 20,8
15,8 3,0
5,4
1,1 | 92,1
26,6
9,1 22,6
15,4 2,6
4,3
0,5 | 92,5
29,3
7,5 18,6
12,8 2,3
6,2
0,01 | 95,2
37,4
5,9 17,7
9,5 1,7
3,2
1,5 |
Ескерту:Қазақстан Республикасы статистика жөніндегі Агенттігі.2005ж. есептейді ¨2001-2005жж. Ұлттық қорға аударылған салықтардың бір бөлігін қосып есептегенде;
Бюджеттің кіріс көзіндегі алатын орны жоғары корпорациялық табыс салығы, сонымен қатар ол басқаларға қарағанда әлеуметтік бағыттылығы жоғары салықтарға жатады. Жыл өткен сайын үлесі артпасада, кеміп келе жатқан жоқ. Күрт көтерілген тұсы, 2000 жыл – ірі кәсіпорындарды
| -шаруашылық қожалықтардан түсім | 150532,4 | 170972,9 | 237444,4 |
| Барлығы
| 2934889,5 | 3411284,7 | 5645881,7 |
Ескерту: Кесте Қазақстан Республикасы статистика агенттігінің мәліметтері негізінде жасалған.
7-кесте мәліметтерінен көрініп тұрғанындай, патент бойынша бюджетпен есеп айырысатындардың түсімі 255,45%-ға, оңайлатылған декларация негізінде бюджетпен есеп айырысатындар түсімі 3919,5%-ға, кәсіпкерліктің жекелеген түрлерімен айналысатындардан түсім 474,37%-ға, бюджетпен жалпыға бірдей белгіленген тәртіпте есеп айырысатын заңды тұлғалардан түсетін салық түсімдері 210,41%-ға артқан. Міне бұл арнаулы салық режимінің оңтайлы әсері көріністерінің бастамасы.
| -шаруашылық қожалықтардан түсім | 150532,4 | 170972,9 | 237444,4 |
| Барлығы | 2934889,5 | 3411284,7 | 5645881,7 |
Ескерту: Кесте Қазақстан Республикасы статистика агенттігінің мәліметтері негізінде жасалған.
7-Кесте мәліметтерінен көрініп тұрғанындай, патент бойынша бюджетпен есеп айырысатындардың түсімі 255,45%- ға, оңайлатылған декларация негізінде бюджетпен есеп айырысатындар түсімі 3919,5%-ға, кәсіпкерліктің жекелеген түрлерімен айналысатындардан түсім 474,3 7%-ға, бюджетпен жалпыға бірдей белгіленген тәртіпте есеп айырысатын заңды тұлғалардан түсетін салық түсімдері 210,41%-ға артқан. Міне бұл арнаулы салық режимінің оңтайлы әсері көріністерінің бастамасы.
2.3 Шағын және орта бизнес қызметін салықтық реттеудің қазіргі жағдайын талдау (ОҚО мысалында)
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптастыру әлі жүріп жатыр. 199О.-жылдардың басында Қазақстан республикасында шағын кәсіпкерлік субъектілерінің анықтамалары болмаған еді. Сондықтан, әртүрлі құрылымдарға түрлі анықтамалар қолданылды. Кейбіреулер он немесе одан аз жұмысшысы бар кәсіпорындарды шағын бизнеске жатқызса, енді біреулер мұны 200 және одан да көп жұмысшы қамтылған кәсіпорындар үшін қолданады. Соның салдарынан бірыңғай статистикалық ұғым қалыптаса қоймады, шағын бизнеске жатқызылатын кәсіпорындардың нақты белгілері айқындалмады. Мұның өзі, республиканың экономикалық дамуына осы сектордың қосар үлесіне лайықты баға беруге жэые шағын кәсіпорындарды нақты топтастыруға мүмкіндік бермеді.
Бизнеске қатынасына қарай, «шағын» деген анықтама жұмысшылардың саны, жалпы табыс, сондай-ақ, жылдық айналым ұғымында түсіндірілуі мүмкін. Фирмалардың көлемі бойынша топтастыру кезінде негізінен бірінші белгі ескерілді: шағын бизнеске жұмысшы саны 100 адамға дейін, ал Қазақстанда 50 адамға дейін болатын кәсіпорындарды жатқызу қабылданған.
Шағын кәсіпкерлік субъектілері - заңды тұлғалар ретінде құрылмаған жеке тұлғалар мен серіктестіктер немесе өндірістік кооперативтер түріндегі заңды тұлғалар, қызметкерлерінің орташа жылдық саны 50 адамнан аспайтын, орташа жыл ішіндегі активтерінің жалпы құны есепті көрсеткіштің алпыс мың есесінен жоғары емес, кәсіпкерлік қызметімен шұғылданатын субъектілер жатады/24/.
Шағын кәсіпкерлік субъектілері Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес кәсіпкерлік қызметтің кез келген түрін жүзеге асырады.
Заңды тұлға құрмайтын жеке кәсіпкерлер, сондай-ақ мынадай ұйымдық-құқықтық нысандардағы занды тұлғалар: толық серіктестік;
коммандиттік серіктестік;
жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
қосымша жауапкершілігі бар серіктестік;
өндірістік кооператив - шағын кәсіпкерлік субъектілері болуы мүмкін.
Шағын кәсіпкерлік субъектілері қызметкерлерінің орташа жылдық саны барлық қызметкерлерді, оның ішінде жеке еңбек шарты бойынша, жұмысты қоса, атқару бойынша жұмыс істейтіндерін, осы субъект филиалдарының, өкілдіктерінің және басқа оқшауланған бөлімшелерінің қызметкерлерін ескере отырып анықталады.
Қызметтің бірнеше түрін жүзеге асыратын шағын кәсіпкерлік субъектілері ондайларға жылдық айналым көлемінде үлесі ең көп қызмет түрінің өлшемдері бойынша жатқызылады.
Егер бір немесе бірнеше заңды тұлға шағын кәсіпкерлік субъектісінің өлшеміне сай келетін шаруашылық серіктестігін құрған жағдайда құрылатын субъектінің жарғылық қорындағы олардың үлесі 25 проценттен аспауға тиіс.
Заңды тұлға құрмаған жеке тұлғаларды және: есірткі құралдары, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымымен байланысгы қызметті;
акцизделетін өнімдер өндіруді және (немесе) көтере сатуды (алтыннан, платинадан, күмістен жасалған зергерлік бұйымдар өндіруден басқа); ойын және шоу-бизнес саласындағы қызметті;
стандарттау, метрология, сертификаттау, аккредиттеу және сапаны басқару саласындағы қызметті;
банктік қызметті және сақтандыру рыногындағы (сақтандыру агентінің қызметінен басқа) қызметті;
бағалы қағаздар рыногындағы кәсіптік қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаларды шағын кәсіпкерлік субъектілері деп тануға болмайды.
Кәсіпкерлердің көпшілігі жоғары білімі бар және онысын жұмысында қолданады. Олардың жартысыан астамы өз білімін қанағат тұтады. Сондай-ақ мемлекет тарапынан болмаса да, шетелдік ұйымдар тарапынан техникалық көмек көрсетілген жағдайда, бұл өздерінің кәсіби қызметі үшін жеткілікті, деп санайды. Сауалнамаға жауап берген кәсіпкерлердің 69 пайызының жоғары білімі болған. Олардың 42 пайызы техникалық, 12,7 пайызы қоғамдык, 6,9 пайызы экономикалық жоғары оқу орындарының түлектері. Тек 5,8 пайызы ғана орта мектепте алған білімімен шектеліп қалған.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта кәсіпкерлік бастан кешіріп отырған қиыншылықтарға қарамастан, экономиканың серпінді дамып кележатқан бөлігі болып отыр. Ең бастысы: шағын кәсіпкерлік саны өсіп келеді. Өсім соншалықты жоғарыда емес, небәрі пайыздық бөлшегі ғана. Дегенмен, өсім бар. Оның ЖЮ де өзіндік үлесі бар/25/.
Қазақстан Республикасында шағын бизнесті қолдау бойынша қабылданған салықтық реформалардың қалыптасу кезеңдері.
Салық реформасының бірінші кезеңінде (1992-1994) шағын кәсіпорындарға жеңілдетілген режим қолдаңылды (Кесте 8). Кесте 8
Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті мемлекеттік салықтық реттеу кезеңдері