Қарт кісілермен әлеуметтік жұмыс

Соңғы кездері, елімізде қарттардың үйлеріне барып әлеуметтік қызмет көрсету үрдісі дамып келеді. Бұл- тамақтану мен тамақты үйіне жеткізу ұйымы, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, қаза болған жалғызбасты қарттарды жерлеу дәстүрін ұйымдастыру, әр түрлі тұрмыстық қызмет көрсету жолдарын ұйымдастыру ( үйін ремонттап беру, жылумен қамтамасыз ету, су жеткізу, коммуналдық қызметке ақысын төлеу т.с.с.), іс қағаздар жұмысына көмектесу.

Қазақстан Республикасындағы  қарттар мен

жалпы үлгідегі мүгедектерге арналған интернат-үйлер

2006 жылғы 1 қаңтардағы  жай-күй бойынша  қарттар мен мүгедектерге  арналған мемлекеттік  және мемлекеттік  емес интернат-үйлерде  тұратындардың саны (ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің ресми ақпараты бойынша)

 
 
  

2002-2005 жылдардағы қарттар  мен мүгедектерге  арналған интернат-үйлерді ұстауға арналған облыстық бюджеттің жалпы шығыны, мың теңге  
 
 

2005 жылы қарттар мен жалпы үлгідегі  мүгедектерге арналған мемлекеттік интернат-үйлерге қабылдану кезегі 129 адамды құрады, бұл 2002 жылмен салыстырғанда 113 адамға (47%-ке) қысқарған. Бұл ретте, интернат-үйлерге кезекке тұру Шығыс Қазақстан (69 адам) және Жамбыл (60 адам) облыстарында белгіленген.  

    Әлеуметтік қызметкердің басты ерекшелігі мемлекеттің әр түрлі саласындағы әр тарапта қызмет ету, соның бірі- қарттармен және қарттар үйіндегі қарттармен жұмыс. Бұл жұмыс мемлекеттік іс болып табылады, басқаша айтқанда әлеуметтік қызметкер мемлекеттік істі жүзеге асырады.

  Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында өзінің тәуелділіктерін нығайту мақсатында қоғам өмірінің барлық саласында өркениетті елдердің жолына түсті. Олардың ішінде қарттарға әлеуметтік қамқорлық жасац мәселесі де бар.

    Қазіргі қоғамдағы қарттар өткен жастық өмірлерінде белгілі бір қоғмдық қызметпен айналысатын немесе ҰОС ардагерлері болып келеді.

   Үкімет тарапынан, соғыс еңбек ардагерлері туралы хаң жобасы жасалып, онда соғыс және еңбек ардагерлерінің мүдделері қамтылған. Бұл заң жобасында Қазқстандағы қазақстандықтардың лайықты өмір сүруін, белсеңді қызметін, қоғамда оларға  сый құрметті қамтамасыз ететін жағдайлар жасау, қарттар үйіндегі ата- әжелерге бүкіл мемлекеттік жасау, мемлекеттің тарапынан да, қоғам тарапынанда мұқтаждары мен қажеттіліктерін ерекше көңіл бөлу мақсатында оларды әлеуметтік қорғаудың құқықтық кепілдектер белгіленген.

   Сондай- ақ заң жобасында соғыс  кезінде және мемлекеттің мүддесі  үшін басқа да соғыс операциясы  кезінде Отан қорғауға қатысқан, соғыс кезіндегі аса ауыр жағдайларды, төтенше жағдайларда Еңбек еткен немесе еңбегі үшін марапатталған ҚР- ғы қарттармен мүгедектердің құқықтық мәртебесі айқындалған. Заң жобасында қарттардың мынадай санатын белгілеген:

1. ҰОС қатысушылар;
2. ҰОС мүгедекетер;
3. ҰОС қатысушыларға теңестірілетін адам;
4. ҰОС мүгедектеріне теңестірілетін адамдар;
5. ҰОС тыл еңбеккерлер

 

    Қарияларды, жасы үлкендерді құрметтеу, олардың киелі кеңестерін, ежелден келе жатқан дәстүрге сай берген, ақыл кеңестерін тыңдай отыпыр, солар көрсеткен жолмен жүру дәстүрі халқымызда әлі күнге қолданысқа ие.

    Қарттар үйіндегі қарттар жөнінде, оларды қорғау, көмек көрсету әлеуметтік қызметтің назарынан тыс қалған емес. Соңғы жылдары әлеуметтік танушылардың негізгі пікір таластарының бірі- отбасына және отбасылық өмірімен, отбасыларындағы қарттармен жүргізілетін жұмыскрлкрінің саның арттыру. Бұл қоғамды толғандырып отырған мәселе.

   Әлеуметтік қызметкер әр қашанда өзі атқаратын жұмыстарға жауапты әсіресе қарттармен жүргізілетін жұмыстарды белгілі бір нысананы көздеген құнды дүние болу қажет.

    Әлеуметтік қызметкердің қарттар үйімен жүргізілетін әлеуметтік –педагогикалық- психологиялық жұмыстары екі жақты сипатқа ие.

1. Қарттар үйіндегі қарттарғамектерпгі оқушыларды ұйымдастырып алып барып, мерекелермен құтықтап, сыйлықтар беріп, концерттік бағдарламалар құрып, қарттарға көңіл бөліп, көмек көрсету болса, екі ншісі балаларға жастарға тәрбие беру, ерте байап олардың бойында ата- анаға деген құрметті сезіндіру, үлкенді сыйлау, ата- әже алдынан кесе өтпеу, оларға көмектесу сияқты, тәрбиелік іс- шаралар жүргізу;
2. Әлеуметтік қызметкер қарттармен атқаратын жұмысын ұйымдастырып, ірқашан уақыт тауып, жүйелі түрде өткізіп отыру керек. Сондай- ақ әлеуметтік қызметкер қарттармен оның кезіңде стқаратын жұмыс саласына байланысты кейбір ерекше қасиеттердімен қиыншылықтарын жас ұрпаққа үлгі етіп отыру қажет.

 

     Әлеуметтік  қызметкер қарттардың еңбегін асыл мұра деңгейінде қарап, оны балаларға үлгі өнеге ретінде пайдалынады. Қоғамның ең бір талаптарынің бірі әр азаматтың өмірде өз орнында толық күш жігерін жұмсап, қоғамдық байлықты еселей түсуге еңбек үлесін қосуы, еңбекке адал саналы қатысу қоғамдық өмір салтының алғы шарты болып саналады.

   Еңбекке тәриелеу отбасынан бастау алып, мектепте жалғасады. Мемлекет қарттарды әлеуметтік қорғау және барлық мүмкіндіктермен қамтамасыз етуді мойынға алған дегенмен, қарт үйінде аталармен әжелердің қайғысына кейде қорқыныштарына өз балалары себепші.

    Әлеуметтанушылардың пайымдауы бойынша қазіргі қоғамдағы әлеуметтік қызметкердің қызметі- жастарды осы қоғамжда өмір сүруге әзірлеу, олардың толық қанды және деңгейлі тәрбие алуына жағдай жасау. Толыққанды тәрбиелі адам өз ата- анасын керексіз етіп, қарттар үйіне өткізеді. Сондай-ақ әлеуметтанушылардың пікірі бойынша, қарттар үйіне өз атасын өткізбеудің бірден бір жолы- отбасындағы қарама- қайшылықты болдырмау, отбасындағы зорлық- зомбылықтың алдын алу.

    Қазақ халқы «Бірлік бар жерде, тірлік бар»- деп бекер айтпаған. Қоғамдағы түрлі саладағы, іс- шаралар олардың бірлесіп әрекет етуі, қарт адамдарға қамқорлық жасау мүмкіндігін күштейді.

   Мемлекет қарттардың мінез- құлқын, өзіне және қоғамға көз қарасын қалыптастыруға әр кез дайын болу қажет. Қарттарда сүйіспеншілік, төзімділік, қарапайымдылық, адалдық, өзіне- өзі сену, қайырымдылық, әрине денсаулықты нығайту әлеуметтік қызметкер үшін басты мәселе. Қарттармен жұмыс жүргізгенде, әсіресе жалғызбасты қарттарға әр түрлі мақсаттары бар.

1. Қарты бар үйдің пірі бар,- дегендей қарт адамдарға тәрбиелі сөз айтқанынан басқа зияны жоқ.
2. Қарттар өзін іздейтің өздерін ұғынатын қоғамда жас буындар бар екенің әрдайым сезінеді.
3. Бәріміз, ертең қартаямыз : мәңгілік жастықты ешкімге жазбаған. «Қарттық жасынды, жастық шағында ойлаң»,- демекші өзін қартайған кезде тастап кететін безбүйрек емес, жаны ашыр бала тәрбиелеу қажет, жастар ерте кезден ұғыну керек.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қарттарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің дамуы. 

ҚР 1457-2005 енгізілген күні 2006.07.01

Үйде  әлеуметтік қызмет көосету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету  орталықтарындарында, мемлекеттік  медициналық-әлеуметтік мекемелерде  және мемлекеттік емес медициналық- әлеуметтік ұйымдарда қарттарға әлеуметтік қызмет көрсету.

Мынадай Мемлекеттік стандарттар:

«Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық  түзеу арқылы қолдау саласындағы  әлеуметтік қызмет көрсету және әлеуметтік қамсыздандыру»;

«Мүгедектер мен қарттарға үйде әлеуметтік қызмет көрсету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында, мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде және мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік ұйымдарда әлеуметтік қызмет көрсету»;

Әлеуметтік  қызмет көрсетудің негізгі түрлері

Әлеуметтік  қызмет көрсету қарттарға көиек көрсетуді және оларды жан- жақты қолдауды көздейтін әлеуметтік қызметтерді қамтиді. әлеуметтік қызмет, өздерінің нысанына қарай мынадай негізгі түрлерге бөлінеді.  

Әлеуметтік  қызмет көрсетудің түрлеріне сипаттап, топтастыру 

1. Материалдық көмек ақшалай қаражаттар, тағам  өнімдері, медикаменттер, денсаулық  сақтау құралы, киім- кешек, бірінші  қажеттіліктегі заттарарнаулы көлік  және техникалық құралдар;
2. Бөтен біреудің стандарттық емес мұқтаж боып отырған азаматтар мен отбасылардың әлеуметік патронажы. Әлеуметтік тұпмыс қажеттіліктерін өтейтін көмек, медициналық көмек алуды қамтамасыз ету;
3. Жартылай және толық өзін- өзі қамтамасыз етуге, қабілеттіліктерін жоғалтқан азаматтарға стационарлық қызмет көрсету: медициналық, психологиялық, әлеуметтік сипаттмғы шараларды жүргізу, әлеуметтік қызметтік ұйымдастыру;
4. Тұрақты тұрғын үй пәтері жоқ азаматтарға және қорғансыз қалған отбасыларға, балаларға баспана беру ( тұрақты және уақытша);
5. Өз бетінен жүріп тұратын қабілетііг сақтаған қарт адамдарға, мүгедектерге, өмірдің кезіңдегі бір тәулік бойында баспана ұәйымдастыру;
6. Азаматтар мен отбасыларға әлеуметтік – экономикалық салада консультациялық көмек көрсету және өмірлік қызметін медициналық, әлеуметтік қамтамасыз ету, психиклық, педагоггикалық құқықтарын қорғауды ұйымдастыру;
7. Реабилитациялық қызметтер: азаматтарды кәсіби, әлеуметтік- психикалық, реабилитациялауда көмек көрсету, жас өспірімдермен реабилитациялық жұмыс жүргізу.

Әлеуметтік  қызмет көрсету түрлеріне жеке – жеке топтастыру 

Әлеуметтік  экономикалық қызметтер 

1. Клиенттерге тиеселі алименттерді, Қазақстан  Респбликасының заңдарына сәйкес әлеуметік  төлемдірді алуға жәрдемдесу.
2. Клиенттерді стационарлық мекемелерден шығарған кезде оларды сәйкес маусымдық киіммен, аяқкиіммен қамтамасыз ету.