Қарт кісілермен әлеуметтік жұмыс

   

Егде  адамдардың құқықтарын қорғау саласындағы әлеуметтік заңнама

     Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы  егде адамдардың көптеген құқықтарын бекітеді, бірақ құқықтады жариялау оның автоматты, әсіресе егде адамдардың әлеуметтік жеңілдіктеріне, ақысыз медициналық көмек алуға және дәрі-дәрмекпен ақысыз қамтамасыз етілуіне қатысты ережелерге қатысты құқықтық іске асырылуын білдірмейді.

Қазақстан Республикасының жоғарыда аталған  конституциялық нормаларды іске асыруға  бағытталған заңнамасын 3 бөлікке  бөлуге болады: жасына тәуелсіз барлық азаматтардың, оның ішінде егде адамдар үшін аса маңызды құқықтарды бекітетін нормалар; егде адамдардың құқықтарына тікелей қатысты нормалар; егде адамдардың ерекше санаттарының ережелерін реттейтін нормалар.

Бірінші топқа көптеген заңнама актілерінде: Азаматтық кодексте, Жер кодексінде, «Неке және отбасы», «Азаматтардың денсаулықтарын қорғау туралы», «Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы», «Қоршаған ортаны қорғау туралы», «Тұрғын-үй қатынастары туралы» Заңдарда бекітілген нормалар жатады.

Екінші  топтағы нормаларға «Қазақстан Республикасындағы  зейнетақымен қамтамасыз ету туралы», «Қазақстан Республикасындағы арнайы мемлекеттік жәрдемақы туралы»  Заңдарды жатқызуға болады.

Үшінші  топқа, мысалы, «Қазақстан Республикасындағы  мүгедектік бойынша, асыраушысынан айырылған және жасына жеткен жағдайлар бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы», «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы», «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы», «Ұлы Отан соңынына қатысушы мүгедектерді және оларға теңестірілген адамдарды әлеуметтік қорғау және жеңілдіктер туралы», «Жерасты және ашық кен жұмыстарында еңбек жағдайлары ерекше зиянды және ерекше ауыр жұмыстарда істеген адамдарға берілетін мемлекеттік арнайы жәрдемақы туралы» Заңдар жатады.

Аға буын өкілдерінің заңнама актілерінің  бірінші тобы бойынша өздерінің  мүліктік құқықтарын іске асыру проблемасына қолданылатын барлық заңнаманы егжей-тегжей қарастырмай-ақ, жекелеген құқықтық кемшіліктерді атап өту қажет. 
 
 
 

                                         Қорытынды 

     Қазақстан бірқалыпты дамып келе жатқан елдердің қатарына жатады, сондықтан халықтың қартаю проблемасын адам әлеуметін  дамыту, қарттыққа лайықты кепілдік беретіндей әлеуметтік қамсыздандыру  жүйесін жетілдіру арқылы шешу қажет.

      Қартаю үрдісі қарт кісілердің  өмір сүру салтын өзгертеді.  Қарт адамдардың психологиялық  құрылымы өзгеріске ұшырайды. Бұл  кезде әлеуметтік қызметкердің  үлесін қосу қажет. 

      Қоғамда қазір қарттар өз туған  балаларының шапағатын таппай өмірге лайықты қамтамасыз ету бағытында әлеуметтік жұмыскерлердің шапағатын көреді.

      Аталған мәселелерді шешу үшін, оған қатысты теориялар негізінде  дұрыс әлеуметтік жұмыстың қажеттілігін  айқындау және ұсынуды қажет  етеді.

     Халықтың қартаю кеңеюіне енген кейбір елдердің тәжірбиесі мыналар көрсетеді.

     Зейнетақыға шыққан жеке адамдардың қоғамда бейімделуі қиын және күрделі жағдайда өтіп отырады. Біздің елімізде еңбекке қабілетті жастағы адамдардың және жасы бойынша еңбекке қабілетсіз адамдардың ара қатыннасы, балалармен егде адамдарды жүру қарқынынан нақты айқындалып отыр. Соңғы он жыл кезегінде демографиялық жүктеме коэфициенттің уақытша төмендеп, кемуі еңбекке қабілетті адамдар жүктемесінің азаюымен қатар өтіп жатыр. Бұл ситуация құрамында қарт адамдар бас отбасыларға мемлекетті қолдаудың маңыздылығын күшейте түседі.

      Бәрінен бұрын жалғызбасты тұрып жатқан қарт адамдардың өсу үрдісі қалыптасып барады.

        Қартаю адамның құлдырауына себеп болмау керек, бұл жастың қызығы - өмірдің әрбір минутынан адам жаңа, ұмытпас құндылықтар алып отыруы керек. Қарттармен әлеуметтік жұмыс жүргізу әлекуметтік қызметкерге көптеген міндеттерді жүктейді. Сондықтанда әлеуметтік қызметкер бір салада емес, ол психолог, педагог, медициналық қызметкер ретінде қызмет атқару керек.

      Қарттарды әлеуметтік қорғау, оларды кедейліктен арылтуды, өмір сүру деңгейін арттыруды қарастырады. Егер бұрын қарттар үшін жауапкершілікті негізінен отбасы көтерсе, қазір көп жағдайда бұл міндет мемлекеттік және жергілікті органдарға, әлеуметтік қорғау мекемелерге жүктеліп отыр. Қазір әлеуметтік көмекке мұқтаж 15 мыңнан астам адам зейнеткерлермен мүгедектерге арналған 76 мемлекеттік стационарлық медициналық-әлеуметтік мекемелерде өмір сүріп жатыр, 33 мыңнан астам жалғызбасты қарттарға әлеуметтік қызметкерлер үйге барып қызмет көрсетеді.

      Қазіргі қарттардың ең бір  ауыр кезеңі - ол ешкімге керек  болмауы. Неге осындай жағдай  біздің алдымызда тұр? Бұрынғы  ата- бабаларымызға қарасақ ондай  болды ма? Голландияның астанасында 350 қарттар үйі бар екен. Ол қоғамға да, сондағы қарттардың өздері мен отбасына да тиімді деседі. Ал осындай жағдай біздің елімізге келсе не болмақ? Бұл біздің қоғамға жат қылықтарының бірі емес пе. Қарттар өз балаларынан жылу, ылтипаттылық, мейірімділік көрмегендіктен оны үнемі аңсап жүреді. Қарттарға құрмет көрсету адамгершілігі өз балаларынан болмасада, басқа жастардан туындалуы мүмкін. Қазақ психологиясында мынанадай заң бар: «Өмірге әкелген ата- анаңды, өлгенше құрметте!».

      Қоғамдағы қарттардың өз туған балаларынан шапағат таппай өмір лайықты қамтамасыз ету бағытында мемлекеттің шапағатын көреді. Жасы үлкен қарияны құрмет ету, олардың киелік кеңестерін, ежелге келе жатқан халқымыздың дәстүріне сай берген ақыл кеңесін тыңдай отырып солар көрсеткен жолмен жүру дәстүрі халықты ежелден бар.

Қарттар үйінде әр түрлі жастағы денсаулық  деңгейі әр түрлі, тұрмыстық жағдайы  әр түрлі қарттар орналыстырады. Мысалы әлі еңбек етуге жарамды, денсаулығы тың ата- әжелерде денсаулығы жарамсыздары да кездеседі.

      Қарттар үйінде қарт адамдарды әлеуметтік жұмыстарға араластырудың мәні зор. Әдетте әлеуметтік қызметтер қарттармен тікелей өздері жұмыс істегенімен басқа адамдарды, көпшіліктерді, балаларды аралыстырады.

      Әлеуметтік қызметкердің негізгі  міндеті- әрқашан уақыт тауып қарттармен атқаратын жұмыстарды ұйымдастырып, оларды жүйелі түрде жүргізіп отыру.

«Жастық шақтың несі жақсы, өмірден  адасуы әлі алда,

Қарттық шақтың несі жаман  ақыл толған қалтаңда »

      Әрине, әр жастың өз ерекшеліктері  мен құндылықтары өзгеше. Бірақ адам қартайған сайын оған қамқорлық, көмек пен махаббат керек. Өмірде ең жақсы өзіңді біреуге керек қылғаны емес пе.

      Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық  көрсету- әлеуметтік жұмыстың негізгі басты бағыттарының бірі. Қамқорлық қарт азаматтардың жекелік, меншіктік құқықтары мен қызығушылықтарын құқықтық түрде қорғау негізінде түсіндіріледі.

      Қарт кісілерге әлеуметтік қамқорлық  көрсетудің негізгі түрі- интернат-үйлер қалыптастыру жүйесі болып табылады. Интернат-үйлердің міндеттері оның тапсырмалары мен атқаратын қызметімен анықталады.

    Мемлекет қарттардың мінез- құлқын, өзіне және қоғамға көз қарасын  қалыптастыруға әр кез дайын  болу қажет. Қарттарда сүйіспеншілік,  төзімділік, қарапайымдылық, адалдық,  өзіне- өзі сену, қайырымдылық, әрине денсаулықты нығайту әлеуметтік қызметкер үшін басты мәселе. Қарттармен жұмыс жүргізгенде,  әсіресе жалғызбасты қарттарға әр түрлі мақсаттары бар.

    Қорытындылай келе, қарттарға қамқорлық көрсету- біздің ортақ парызымыз! Күнделікті қамқорлық пен қолдауды қажет ететін борыш бүгінде мемлекеттік - әлеуметтік саясатқа айналып отыр. Соңғы жылдары көрсетілетін әлеуметтік қызметтер тізімі ұлғаю үстінде. Әлеуметтік қызмет көрсету одан әрі дамуы, болашақта әлеуметтік қызметтер туралы заңының дұрыс бағытта жұмыс атқарылуына  сенімдеміз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 

1. Социальная  работа: теория и практика.   А.Холостова,  Москва  2004.
2. Социальная работа.   В.И. Курбатов   Москва  2007.
3. Основы социальной работы.  Под ред. Басова    Москва   2005.
4. Введение в социальную работу   С.В. Тетерский  Москва 2004.
5. Социология рождаемости    А.И. Антонов   Москва  1998.
6. Теория, история и методика социальной работы  П.Д. Павленок  Москва 2007.
7. Технология социальной работы.  Под ред. А.А. Чернецкой 

      Ростов на\Д 2006.

8.  Социальная работа: теория и технология  А.Н. Агафонов    Астана 2005.

9.  Бұқаралық ақпарат құралдары.

10.Теория  социальной работы   М.В. Фирсов   Москва 2001.

11.Русско-казахский словарь   Алматы 2005.

12.Егемен  Қазақстан 2007 жылғы, 29 қыркүйек.