Қарт кісілермен әлеуметтік жұмыс

 

    Әлеуметік- құқықтық  қызметтер

1. Әлеуметтік қызметтер көрсету құқығыеа және өздерінің мүдделерінқорғауға байланысты мәселелер бойынша консультациялар т.б.
2. Әлеуметтік төлемдерге байланысты мәселелер бойынша көмек көрсету.
3. Заңнамада белгіленген әлеуметтік төлемдерді алуда заңгерлік көмек және жәрдем көрсету.
4. Сотта өздерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін өкілдігін қамтамасыз ету.
5. Заңдарда белгіленген тәртіппен адвокаттың көмегін алуға жәрдемдесу.
6. Жұмысқа орналасу, жеке куәлік, төлқұжат және заңды маңызы бар басқа да құжаттарды алу үшін құжаттарды рәсімдеуге заңгерлік көмек көрсету.
7. Сенімхат бойынша зейнетақыларды, басқа да әлеуметік төлемдерді алу.

 

Әлеуметтік  психологиялық қызметтер

1. Психологиялық көмек көрсету, оның ішінде әңгімелесу, қарым – қатынас, тыңдау, сергіту, белсеңділіке уәждеу, клиенттердің өмірлік тонусын психолгиялық қолдау.
2. Өзіне- өзі қызмет көрсету дағдаларын үйрету.
3. Әлеуметтік проблемалардан шығу жолын анықтау,оны шешуге байланысты кеңес беру, проблемаларды болдырмау, алдын- алу, жеьілдіру жұмыстарын жүргіу.
4. Қарттардың денсаулығын жақсарту үшін, олардың әлеуметтік мәртебесін көтеріп, іс-әрекетке қабілеттілігін арттыруға арналған шаруаларды іске асыру.
5. Қарттардың қанағатану сезімдерін тұғызу, яғни әлеуметтік және психологиялық сферада
6. Клиенттерге жеке және мемлекеттік ұйымдармен мекемелерде психологиялық  қызмет көрсетудің әдістері :
• Психологиялық диогностикалық;
• Психологиялық кеңес беру;
• Психологиялық оңалту;
• Психологиялық түзету;
• Психологиялық  профилактика;
• Психологотерапиялық.

 

Әлеуметтік  педагогикалық қызметтер

1. Клиенттерге тәрбие теориясы мен әдістемесін нақтылай отырып, жеке адам дамуының астарлы, тереңде жатқан тетіктерін және оның дайындығында қоғам тарапынан қойылған талаптар мен әлеуметтік сапаларға орай арнайы ұйымдастырылған қалптасу процесін жүзеге асыру.
2. Қоғамдағы әділетсіздікті, теңсіздікті,  (әйелдер мен балаларға, қарттарға , мүгедектерге) байланысты жою.
3. Клиенттердің мүдделерін қалыптастыру және дамыту үшін клубтар мен үйірмелер жұмысын ұйымдастыру.
4. Жеке адамды қалыптастыру және оның жан жақты толық қалыптастыруды дамуын қамтамасыз ету( балалардың, жасөспірімдердің, жастардың сонымен қатар ересектердің бос уақытын, қызығушылықтарын, интеллектуалдық дамуын ұйымдастыру).
5. Клиенттердің жағымсыз мінез – құлықтарын түзету, қарым- қатынас дағдыларына және тіршілік тынысынаң басқа да нысандарын үйрету, өзін- өзіне қызмет көрсетуге, әлеуметтенуге көмек көрсету.
6. Анимациялық қызметтер ( экскурсиялар, иеатрлар, мерекелер, мүшел тойлар, мен басқа да іс- шаралар).
7. Әлеуметтік  еңбекпен оңалтуға байланысты қызметтер қалған еңбек мүмкідіктерін пайдалануға, еңбекпен емдеу қызметін қатысуа жағдайлар жасау, қолы жетерлік кәсіптік машықтарға үйрету, жеке басының жәнке әлеуметтік мәртебесін қалпына келтіру бойынша іс- шаралар жүргізу.

 

Әлеуметтік  медициналық қызметтер

Адамның денсаулығын қолдауға және жақсартуға бағытталған. Бұл қызметер МӘМ және МӘҰ көрсетіледі.

Медициналық әлеуметтік мекеме (МӘМ)- клиенттерге ( мүгедектер, қарттар, отбасылар, балалар, жастар , жасөспірімдер,өзін қамтамасыз ете алмайтын азаматтар ) тұрақты мемлекеттік медициналық қызмет көрсетуге мұқтаж психоневрологиялық аурулар мен тұрақты немесе уақытша тұруына арналған мемлекеттік мекеме.

Медициналық әлеуметтік ұйым (МӘҰ)- клиенттерге ( мүгедектер, қарттар, отбасылар, балалар, жастар , жасөспірімдер,өзін қамтамасыз ете алмайтын азаматтар ) тұрақты  күтімі медициналық қызмет көрсетуге мұқтаж, тірек қозғалу аппараты функцияларының бұзушылықтары бар мен тұрақты немесе уақытша тұруына арналған мемлекеттік емес ұйым.

МӘМ ( медициналық әлеуметтік мекеме) және МӘҰ ( медициналық әлеуметтік ұйым) көрсетілетін қызметтер:

1. Әлеуметтік- тұрмыстық қызметтер;
2. Әлеуметік – медициналық қызметтер;
3. Әлеуметтік педагогикалық қызметтер;
4. Әлеуметтік- психологиялық қызметтер;
5. Әлеуметтік экономикалық қызметтер;
6. Әлеуметтік – құқықтық қызметтер;
7. Үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелері көрсететін қызметтер;
8. Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсететін орталықтары көрсеттетін қызметтер.

 

Әлеуметтік  –медициналық қызметтер

1. денсаулық жағдайын ескере отырып, күтімді қамтамасыз ету, оның ішінде санитарлық- гигиеналық қызметтер көрсету ( сылау, жуындыру, гиниеналық ванналар, тырнағын алу, салмағын өлшеу)
2. алғашқы медициналық тексеру және алғашқы санитарлық өндеу
3. медицинаолық- әлеуметтік зерттеуді ұйымдастыру
4. денсаулық жағдайын қадағалау( температурасын, артериалық қан қысымын өлшеу, бойын, салмағын өлеу)
5. алғашқы медициналық көмек көрсету
6. білікті медициналық, оның ішінде медициналық ұйымдар мамандарының консультациияларын ұйымдастыру
7. дене жаттығуларын орындауға көмек көрсету
8. медициналық - әлеуметтік бейімделу және оңалту ұйымдастыру
9. әлеуметтік- медициналық мәселелер ( отбасын жоспарлау, тамақтану гигиенасы, зиянды әдеттерден арылу, психосексуалдық даму(жастарға жыныстық қатынасқа түсу ережесі, қорғану) ) бойынша консультациялар беру.
10. емдеуші дәрігердің тағайындауына сәйкес медициналық рәсімдерді жүргізу

( дәрі  қабылдау, дәрі тамызу, тері астына, күре тамырға және бұлшық ет  ішіне дәрілік препараттар жібру,  тамызғы қою, компресс қою,  орау, денедегі тесілген жерлерді, жарақат бетін өңдеу, тазарту, клизмаларын қою, зертханалық жаттығулар жүргізу материал қою және басқа да медициналық жабдықтарды пайдалануға көмектесу)

11. Әлеуметтік медициналық сипаттағы оңалту,  оңалтудың жаңа бағдарламасын әзірлеу және оны іске асыру
12. емдеу- сауықтыру іс- шараларын ұйымдастыру
13. емдеу- өндірстік шеберханаларда, қосалқы ауыл шаруашылықтарында, бақшада еңбекпен емдеу қызметін ұйымдастыру
14. медициналық ұйымдардың мамандарымен бірлесе отырып, клиенттерді кешенді медициналық тексеруді, диспансерлеуді және динамикалық ұйымдастыруға жәрдемдесу
15. қажет болған кезде, медициналық ұйымға жатқызу
16. дәрігерге дейін жедел көмек көрсету, медициналық ұйым дәрігерін шақыру, медициналық ұйымдарға мұқтаж клиенттермен ілесіп жүру
17. жедел медициналық- психолгиялық көмек көрсету
18. қажетті топтарды оңалту және жеке бағдарламаларға сәйкес сауықтыру қызметтерін алуға және оларды санаториялық- курорттық емдеуге жіберуге жәрдемдесу
19. ауруханаға жатқызуға жәрдемдесу
20. техникалық, медициналық құрал жабдықтарды алуға көмектесу

 
 
 

Әлеуметтік- тұрмыстық қызметтер:

1. Санитарлық гигиеналық, өртке қарсы талаптарға, қауіпсіздік техникасы талаптарына сәйкес және үлгілік жоба бойынша арнайы салынған немесе бейімделіп лайықталған ғимараттарда арналған тұрғын үй ( жататын ) алаңын, оңалдту және емдеу шараларын,еңбекпен емдеу және оқыту қызметтерін ұйымдастыру үшін орындар беру.
2. пайдалануға жиһаздар беру;
3. диеталық тамақтандыру қоса, тағам әзірлеу және беру
4. киім- кшкек, аяқ- киім, ішкиім және төсек жабдықтарын беру
5. қадағалау, төсектен тұрмайтын режимдегі және денсаулық жағдайы бойынша өзіне өзі қызмет көрсеет, оның ішінде төсектен тұру, төсекке жату, киіну және шешіну, жуыну және тамақ ішу, су ішу, тісі немесе ауыз қуысын тазалау, ер адамдарға сақалы мен мұртын қыру сияқты әдеттегі рәсімдерді орындауға қабілетсіз клиенттерге және қызмет көрсету және гигиеналық сипатты әлеуметтік- тұрмыстық қызметтер көрсету
6. Хат жазуға және оқуға көмек көрсету
7. Телефон байланысы қызметтерін қалалық ( қалалық қызметі- клиент қаражаты есебінін) көрсету
8. Егер денсаулық жағдайы бойынша немесе клиентке қоғамдық көлікті пайдалану денсаулығына қайшы келетін болса, клиенттерді емдеуге, оқуға, мәдени шараларға қатысуға апару қажет болған кезде көлік беру
9. ішкиімді және төсек жабдықтарын жуу немесе жәрдемдесу
10. діни –салт ғұрыптарды орындауға жағдай жасау
11. салт- дәстүр қызметтерін (қайтыс болған клиенттердің туыстары болмаса немесе олар жерлеумен айналысқыы келмесе) үйымдастыру

              

      
 

2.2. Қарт адамдарға арналған әлеуметтік мекемелер жүйесінің қалыптасуы

    Қарт адамдарға қатысты мемлекеттік- саясаттың бағыттары. 1-ден, елімізде жүріп жатқан демографиялық өзгерістерге дайындау, 2-ден егде үлкен жастағы адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту, 3- ден халықтың өсу категориясына анықтайтын қажеттіліктермен мұқтаж сәйкес әлеуметтік қызмет терін әрі дамыту.

    ҚР қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің инфрақұрылымы әлеуметтік қызмет көрсету стационарлық жартылай стационарлық және стационарлық емес түрлерінен тұрады.

    80 жылдардың ортасында қалыптасқан тұратын үйіне барып қызмет көрсету, әлеметтік тұрмыстық әлеметтік медициналық, құқықтық, қызмет көрсетудің муниципалдық орталықтары дамып келеді.

 Әлеуметтік  қызмет көрсету мекемелерінің  стационарлық торабының дамуы  брнеше бағыттар бойынша жүргізіліп  келеді.

1. Тұрақты өмір сүрудің ең бір қолайлы жақсы жағдайларын жасау;
2. Медициналық, әлеуметтік көмек көрсету және реабилитациялаудың қайта қалпына келтірудің сапалы түріг ұйымдастыру;
3. Әлеуметтік мәдени бағыттағы қызметтерді беру;ъ
4. Өзара қарым- қатынастарындағы байланыстарды ығайту;
5. интернат үйлер, герантологиялық орталықтар.

 

Еліміздің еңбек және әлеуметтік министірліктің 2006-2008 жж арналған жоспарларында келесідей  шараларды жүзеге асыруға көзделген: 

1. Әлеуметтік  қызмет көрсету стационарлық мекемелерде 2000-4000 жаңа орындарды іске асыру;
2. Жүзден астам әлеуметтік қызметтің бөлімдерін ашу;
3. Үйге, тұрғын үй жайға әлеуметтік- медициналық қызмет көрсету қосымша мамандырылған бөлімшелерді ашу;
4. Үйге барып қызмет көрсету үлесін 10-12 пайызға көтеру.

 

   Қарт  адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету жүйесі негізінен тұрақты жұмыс атқарылып отырғанымен осы адамдардың жеке қажеттіліктері иолығымен есепке алынбайды.

   Атаулы көмек көрсету әлеуметтік қызметтердің орталықтары маңызды рөл атқарылып келеді. Олардың тең жартысы кешендік орталықтар. Олардың әлеуметтік қызметтері бардық түрлерін бере алады деп айтуға болады.

   Республиканың Солт. Шығыс облыстарында орталықтар кешенді қызмет көрсету негізінде жұмыс істеіді. Орталықтың құрамында

• герантологиялық бөлімдер,
• психикалық бөлімдер,
• психикалық жүктемені кеміту кабинеттері,
• сенім телефондары,
• қарым- қатынас клубы

Қарт  адамдардың өмірінің қамтамасыз етудің болашақтағы моделі деп, егде жастағы  жалғызбасты адамдардың арнаулы  үйлерін айтуға болады.яғни жалғызбасты  адамдардың өмір сүру жағдайларын жақсартуға әлеуметтік қызметтің жаңа түрі - әлеуметтік пәтер. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2.3. Қарт адамдарға әлеуметтік қолдаудың қазіргі жүйелері 

    Егде жастағы ерлер мен әлеуметтік жұмыс атқарудың қазіргі технологиясының ішінде «Өзіне өзі көмек көрсету» және «өзара көмек» жүйелерін ажыратуға болады. Практика көрсетіп отырғандай өзіне өзі көмек және өзара көмек көрсету топтары бұл шағын  бес – жеті адамнан құрастырылатын ұжымдар. Олар кейбір жағдайларын алдын ала құрастырыла береді. Көптеген жағдайларда осы топтық белсеңі мүшелерінің бірі ұйымдастырылуы мүмкін. Олар жақын тұратын, бір- бірімен ұдайы байланыста болатын адамдарды біріктіреді. Топ мүшелерінің проблемаларын, қажеттіліктерін олар оны бірігіп шешіп, бір- біріне көмектесу арқылы іске асады. Өзара көмек көрсету топтары өмірінің әр түрлі саласындағы мәселелерді шешуге көңіл аударуы. Олардың кейбіреулері өздерінің мүшелерінің проблемаларына қоғамдық пікірдің қалыптасуына ықпал жасап, қажетсінеді. Қоғамдық оларға көзқарасын өзгертуге тырысады. Мүгедекетрдің отбасылары бірін- бірі қолдауды қамтамсыз ету үшін. Осындай топтарды құруға мәжбүр болады. Мысалы шектелген мүмкіндігі бар адамдар қоғамның қандай да болмасын мүшелерінің қарым- қатынастар жасауға шын мәнінде құқылы болуға тиісті. Бірақ бұл біздің елде заң жүзінде бекітіліп негізделген.

    Өзара көмек көрсету топтары өмірдің әр түрлі саласында мәселелерді шешуге көңіл аударады. Олардың кейбіреулері өздерінің мүшелерінің проблемаларына қоғамдық пікірдің қажетсуі. Қоғамдық оларға көзқарасын өзгертуге тырысады. Мүгедектердің отбасылары бір – бірін қолдауды, қамтамасыз ету үшін осындай топтарды құруға мәжбүр болады. Мысалы: шектелген мүмкіндігі бар адамдар қоғамның қандай да болмасын мүшелерімен қарым- қатынастар жасауға шын мәнінде құқылы тиіс. Бірақ біздің елде заң түрінде бекітіліп, негізделмеген. Бұл қарым- қатынастарға арналған қызмет арқылы іске асырылады. Көптеген топтар бірнеше бағыттарда жұмыс істейді. Бұл топтар өздерінің ресурстары таусылғанға дейін жұмыс атқарады. Өзара көмек көрсететін топтары әлеуметтік ұйымдардың негізінде құрылып, әрекет жасауға негізделген. Әлеуметтік қызмет белгілі бір жағдайда өзара көмек топтарының ішіндегі қатынастарының өзгешеліктерін айқындалып отыр. Сонымен әлеуметтік қызметтің осы топтарға жасайтын ықпалы әр түрлі бағыттарда болып отырады. Кейде өзара көмек тобы әлеуметтік қызметтің шеңберіде қайсібір жағдайларда өз бетімен дербес түрде рәсімдейді. Устав қабылдап, тіркеуден өтіп, қоғамдық ұйымның статусын алады. Мысалы ТМД ардагерлері құқықтарын сақтау мақсатында ауқымды жұмыс атқарып келеді.