Мұғалім мен оқушылар қарым-қатынастарының психологиялық компоненттер

     - Көктемде.

     ІІ. Ой толғаныс.

     - Олай болса көктем бізге күннің мол шуағымен келеді ғой. Күн сәулесінің тұсына көктем туралы білетіндерімізді жазайық.

      - Дұрыс, көктемнің ерекшеліктерін  жақсы біледі екенсіздер. Ендеше, әсем табиғат аясында серуендеп қайтайық. Жаяу жүру адам денсаулығына пайдалы. Саяхатқа шығу. Көктем бейнесі. 

       Күн мен түн теңелді            Күн жылынады          Малдар, жануарлар төлдейді

        

       Құстар ұшып келеді           Қар ериді

      

      

      Ағаштар бүршік атады      Жаңбыр жауады,            Егін егіледі

            күн күркірейді

      Жәндіктер тіріледі Қырда қызғалдақтар гүлдейді 
 
 
 

      Кубизм  әдісін пайдалана отырып, 6 сұраққа жауап беру. (Оқушылардың жауабы)

      1.   Пейзажист деген кім?

      2.   Мүсінші немен шұғылданады?

      3.   Мультфильм суретшілерін қалай  атайды?

      4.   «Коллаж» деген сөз қандай  мағынаны білдіреді?

      5.   Зергер немен шұғылданады?

      6.  Дизайншы деп кімді айтады? 

      

      

        
 
 
 

      Гүл бейнесі пайда болды.

      Ойын: Не құрастырдық?

      Төрт  бөлікке бөлінген әр түрлі көбелектер.

      Оқушылар үлестірмелі қағаздардан өз жұптарын іздеп табады. Көбелек бейнесі пайда болады. 4 оқушыдан 5 топқа бөлінеді.

      Әр  түрлі гүлдерге өз көбелектерін сәйкестендіріп қондыру.

      Топқа бөлу.

      - Қандай көбелектің түрлерін білесіндер?

      1. «Ақ көбелек» тобы.

      2. «Көк көбелек» тобы.

      3. «Сары көбелек» тобы.

      4. «Ала көбелек» тобы.

      5.   «Түн көбелек» тобы.

      Гүл мен көбелектерді жапсыру әдісін түсіндіру.

      Көбелек симметриялы денеге жататындығын айта отырып, оқушылардың сөздік қорына «симметрия» ұғымын өндіремін. Топпен жұмыс.

      Әр  топтан топ басшысы шығып өздерінің  еңбектерін әңгімелеп береді.

      III. Ой толғаныс.

      Гүл мен көбелек Венн диаграммасы арқылы салыстыру.

            Гүл                                                      Көбелек                                            

      

        
 
 
 

      Ән. «Гүлім, гүлім»

      Үнтаспадан  жаңбырдың себелеген тырсылы естіледі. Күн күркіреп, жаңбыр жауады.

      Не  істейміз? Саяхаттан ораламыз. Сыныпқа  кіреміз.

      5 жолды өлең.

      1.   Не?               Көбелек

      2.   Не істейді? Ұшады. Гүлден-гүлге  қонады.

      3.   Қандай?      Әдемі. Нәзік.

      4.   Не үшін?     Гүлдің нәрін сорады.

      5.  Жалпы ойды туындату. Жәндік

      Эссе. Көбелек туралы өлең, эссе жазу.

      І топ

      Іздеп               Гүл дегенім бірақ та

      Не  керек,        Болып  шықты көбелек..

      Тапты бір керемет

      ІІ топ

      Көбелектер  гүлден-гүлге қонып ұшып жүр. Ақ көбелек ақ гүлге, сары көбелек сары гүлге қонды. Мұның мәні бар. Қарлығаш көбелектерді таба алмайды. Өйткені көбелектердің түстері гүлдердің түстерімен бірдей. Көбелектер өзін жаудан осылай қорғайды.

      III топ. Гүлдер мен көбелек.

      Көктем  кезі. Далада неше түрлі гүлдер өсіп тұр. Көбелектер гүлден-гүлге қонып, ұшып жүр. Кенет бір қарлығаш ұшып келді. Ақ көбелек ақ гүлге қонып жасырынып қалды. Олар жауларынан осылай қорғанады.

      IV топ.

      Өз  беттерімен өлең шығару.

      Көбелектер  ұшып жүр,

      Балаларға ұстатпай

      Ақ  көбелек ақ гүлге

      Көк көбелек көк гүлге

      Көп көбелек ұшады

      Бәрі  әсем көктемдей.

      V топ.

      Көктем  гүлдеріне көбелектер ұшып-қонып  жүр. Гүл мен көбелек егіз сияқты. Гүл оларды жауларынан құтқарады. Оларға қарап қызығамын.

      Бүгін бейнелеу сабағында не істедік? (Оқушылар жауабы)

      Бағалау. 5 топ бір-бірінін еңбектерін бағалайды.

      Үйге  тапсырма беру.

      Ән. «Көбелек-ау, көбелек». 
 
 
 
 
 
 

      Ою-өрнектердің  түрлері мен ағашқа салынатын ою-өрнектер 

      Сабақтың  мақсаты:

      1. Оқушыларды өрнектердің түрлерімен таныстыру. Әр түрлі бұйымдарды әшекейлеуге үйрету. Өрнектердің түрлерінің орындалу жолдарының әдістерін меңгерту.

      2. Оқушылардың шеберліктерін ұлттық тұрғыда қазіргі кезге лайықты етіп дамыту. Ой-өрістерін кеңейтіп, күрделі эскиздермен жұмыс жасату.

      3. Оқушылардың өрнектерді орындау кезінде дұрыс және дәл орналастыруды талап етіп, сәндік өнерге деген еңбекке, әсемдікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

      Пәнаралығы: сызу, технология, тарих.

      Көрнекілігі: плакат, суреттер, қазақтың қолданбалы сәнді бұйымдарының үлгілері.

      Сабақтың  барысы:

      1. Ұйымдастыру кезеңі.

      Оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру. Сынып оқушыларын екі топқа бөлу.

      2. Өткен тақырыптарды қайталау.

      Бірінші тапсырма:

      Екі топқа арнайы тест сұрақтарын беру.

      Сәндік  қолданбалы өнер түрлерін атату.

      3. Жаңа тақырып.

      Мұғалімнің  кіріспе сөзі.

      - Балалар, ең алдымен «ою» деген  ұғым мен «өрнек» деген ұғымның  және осы түсініктерге тікелей  қатысты «орнамент» атауының  айырымын айқындап алғанымыз  орынды.

      Орнамент - «әсемдеу», «сәндеу» деген латын сөзі. Қазақ тілінде бұл термин «ою-өрнек» деп алынып жүр.

      Ою-өрнек  қолданылу орнына, заттың материалы мен түр-түсіне қарай түрленіп отырады. Мысалы, басты белгісіне қарай: гүлді өрнек, торлы өрнек, өрнекті таспа (лента) болып үшке бөлінеді.

      Бейнелік нышанына қарай:

      - геометриялық өрнек;

      - зооморфтық өрнек;

      - көгеріс өрнек (гүлді өсімдіктер);

      - ұласымды өрнек;

      - қиял-ғажайып өрнек боп тармақталады.

      Қазақтың  ұттық ою-өрнек үлгілерінде сол өрнекті тудырған рудын таңбалары оюдың ең негізгі құрамды бөлігі ретінде еніп отырған. Өнер зерттеушілер мақаласында: «Рутанбалары ою-өрнектің көптеген айшықты үлгілерінде дулаттың «бүтін ай», жалайырдың «тарақ», қоңыраттың «босаға» таңбасы, қыпшақтың «қос әліп», адай мен төленгіттің «жебе» таңбасы, найман руының «үш айрық алау» таңбасы ретінде суреттеледі», - деп жазылған.

      Сонан келіп туындайтын рулық үлгілерге тоқталады. Жалпы алғанда, ою-өрнек түрлерінің бес жүзге жуық аты белгілі.

      Ел  ішінде ағаш, киіз тәрізді материалдарды  ойып, тесіп, бедерлеп, сүйек, металлдан, жасаған сәндік жосықтарды «ою» дейді де, ал кестелеп, термелеп, жонымалап шығарған ою ырғақтарын «өрнек» дейді.

      Балалар берілген суреттерді бір-бірімен салыстыра  отырып ағашқа салады.

      Екі топка өрнектердің пішіндеріне қалай орналасатынын түсіндіріп, тапсырма беру.

      Екінші  тапсырма:

      1-топ:

      а) Шеңбердің ішіне салынатын өрнектер

      б) Тік төртбұрыш ішіне салынатын өрнектер

      в) Ромбының ішіне салынатын өрнектер

      2-топ:

      а) Үшбұрыштың ішіне орналасатын өрнектер

      б) Шаршының ішіне салынатын өрнектер

      в) Бесбұрышқа орналасқан өрнектерді салу

      4. Оқушыларға «шаршы» өрнегінің салу әдістерінің 4 кезеңін көрсете отырып, үйрету.

      5. Өздік жұмыс.

      Берілген  тапсырмаларды топ-топпен орындау.

      Үшінші  тапсырма:

      Геометриялық пішінді түрлендіріп, немесе сол геометриялық пішіннің түстерін, пропорциясын өзгертіп, жаңа композиция құрастыру.

      6. Үйге тапсырма.

      Қағазға салған өрнектерді тақтаға салып  келу.

      7. Қорытындылау.

      Бағалау.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     Қорытынды

     Қорыты  келгенде ұжым - тәрбиеге ықпал етуші құрал. Ол бұрынғыдай тәрбие барысында жазалаушы құрал емес, ол ықпал етуші құрал.

     Балалар ұжымын ұйымдастыру, тәрбиелеу жолында атқарылатын төрт функция бар. Олар: біріншіден, оқушыларды қоғамдық жүйенің қатынасына араластыру, тәжірибе жинақтау. Екіншіден, балалар қызметінің негізгі ұйымдастырушы түрі. Оқудағы, еңбектегі, қоғамдық, ойын қызметтері арқылы бала өседі, дамиды, білімге, еңбекке, қоғамдық қарым-қатынасқа, ойын арқылы қарым-қатынасы қалыптасып, машықтанады. Ұйымдасудан ұжым шығады. Үшіншіден, түрлі қарым-қатынас арқылы оқушының өнегелілігі, адамгершілігі, сұлулыққа құштарлығы, өмірді сүюі, өзін-өзі сыйлауы қалыптасады. Осындай көзқарас оқушының материалдық, рухани байлығын қалыптастыра отырып, оның өмірге құштарлығын дамытады, жамандықтан арылтады. Төртіншіден, кейбір нашар мінезді, теріс қылықты, қоғамға жат істермен айналысатын жеке оқушылар мен топтарға педагогикалық тұрғыдан ықпал етеді, дұрыс жолға түсуіне көмектеседі.

     «Балалар  ұжымы» (коллектив детский) - қоғамға  пайдалы әрекет жасауда (еңбек ету, қоғамдық шығармашылық қызмет, білімін шыңдау, туристік-өлкетану жұмыстарымен айналысу т.б) өз алдына үлкен мақсат қойып, көздеген игіліктеріне жету барысында ұжымды тұрғыда бірлескен балалар мен жасөспірімдердің қоғамдық топтасулары.