Мәліметтер қоры көмегімен ақпаратты

     Алаңдар тізімі терезесінен алаңдарды  кезекпен емес, бәрін бірдей тасуға  болады. Ол үшін ИНФОРМАТИКА СЫНАҚ  терезесінен қажетті алаңдардың  бәрін ерекшелеп алу керек. Ерекшелеу үшін тышқанды бірінші алаң атына (ТЕГІ) шертіп, Shift пернесін баса ұстап тұрып, тышқанды алаң тізімінің ең соңғысына шерту қажет. Барлық алаң ерекшеленеді, енді оларды есеп беру облысына тасымалдауға болады.

 

Есеп беру құжатында жаңа алаң құру.

     Есеп беру құжатында әр оқушының  орташа ұпай нәтижелері енгізілетін  алаң құру керек. Алдымен жаңа  бос алаң құрамыз. Ол үшін  элементтер тақтасында алаң құралын  таңдап, есеп беру мәліметтері  облысына шерту керек. Қажет  болса қаріпті өзгертуге болады. Алаң аты мен мазмұнынан тұратын элемент алдық. Мәтіндік меңзерді (курсорды) алаң атына орналастырып, ОРТАША ҰПАЙ жаңа атын енгіземіз.

     Қажет  болған жағдайда енгізілген мәтінге  оң жаққа қарай тегістеу командасын  қолданып, алаң аты зонасының ұзындығы мен енін өзгертуге болады. Ол кез-келген графикалық объектті өзгерту әдісі сияқты іске асады. Жақтауларда “бумалар” пайда болуын тышқан көмегімен іске асырамыз, енді осы “бумалар” көмегімен жақтауларды кеңейтуге немесе кішірейтуге болады.

 

 

Өрнекті құру.

     Енді формуланы (орта ұпай санын  есептейтін өрнек) енгізу керек.  Ол үшін ОРТА ҰПАЙ алаңын  ерекшелейміз де (бумалар пайда  болғанша), Түр мәзірі арқылы немесе  контекстік мәзір көмегімен Қасиеттер  командасын шақырамыз. Қасиеттер  сұхбат терезесінде мәтіндік мәліметтерді орнатамыз. Екі батырма пайда болады. Өрнек құру батырмасын шерту керек.

     Өрнек құру алаңындағы енгізу  жолына батырмалар мен алаңдар  тізімі көмегімен келесі өрнекті  еңгіземіз:

=([сынақ1]+[сынақ2]+[сынақ3])/3

алаң атын енгізу үшін алаңдар тізімінен оның атын таңдап, Қосу батырмасын басу немесе тізімдегі алаң атына тышқан батырмасын екі рет шертуге болады. ОК батырмасын шертіп, алаң қасиеті терезесін жабамыз.

     Есеп беру құжатын көру режиміне  өтеміз (Файл – Алдын-ала көру  немесе батырма). Есептеу нәтижелері көру режимінде сипатталады.

 

 

 

3.5. Сұрауды ұйымдастыру мен  сұрыптау.

 

     Белгіленген шарттар бойынша бір кестеден немесе бірнеше кестелерден мәліметтерді іріктеу үшін Сұрауларды (Запросы) қолданады.

      Access-те бес түрлі сұрауларды қолдануға болады:

• Запрос на выборку -таңдау сұраулары;
• Запрос с параметрами – шартты сұраулар;
• Перекресные запросы – қиылысатын сұраулар;
• Запрос на изменение – өзгерту сұраулары;
• Специфические запросы SQL (Structured Query Language) -  SQL сұраулары.

 

      Сұрауларды (Запросы) мәлімет қорының басқа объектілерін сияқты әртүрлі әдістермен құруға болады. Мысалы,  SQL кодын енгізіп немесе Құрастырушы (Конструктор) режимінде, сұрау құру шеберлерінің (мастер запросов) көмегімен.

      Қарапайым таңдау сұрауын құру үшін:

• Сұрау (Запросы-Queries) / Құру (Создать-New) немесе Жаңа объект (Новый объект) / Сұрау (Запрос) (New Object/New Queries);
• Кестелер (Таблицы) / Сұраулар (Запросы) тізімінен кестені немесе сұрауды таңдау;
• Таңдалған өрістерді Таңдалған өрістер (Выбранные поля-Selected Fields) терезесіне тасымалдау;
• Барлық өрістер таңдалғаннан кейін Келесі (Далее-Next) батырмасын шерту;
• Белгіленген өрістерді санауыш (счетчик) типі өрістер болса, онда қорытынды есеппен (итоговый отчет-Summary)  есептің (подробный отчет-Detail) біреуін таңдау. Қорытынды санау жүргізу үшін Қорытынды (Итоговый-Summary) ауыстырғышын белгілеп, Қорытындылар (Итоги-Summary) батырмасын басу. ОК / Келесі (Далее-Next);
• Сұраудың атын белгілеп, сұрауды жүктеу үшін Дайын (Готово-Finish).

 

     Егер бізге есеп беру құжатында  сынып туралы мәліметтерді де  көрсеткіміз келсе, яғни мәліметтерді  екі файлдан алғымыз келсе,  сұрау ұйымдастыру керек.

1. Мәліметтер қоры терезесінде Сұрау пуктін таңдау;
2. Құру батырмасын шерту;
3. Бос сұрауды таңдау;
4. Кестесі қосу сұхбат терезесі көрінеді;
5. Қажет кестелерді кезекпен ерекшелеп, Қосу батырмасын (немесе әр кесте атына екі рет) шерту;
6. Кестені қосу сұхбат терезесін жабу;
7. Сұрау – Таңдау терезесін екпінділеу;
8. АНКЕТА кестесінің алаңдар тізімінен ТЕГІ алаңын сұрау бетінің Алаң жолындағы бірінші торына тасу (терезенің астынғы бөлігінде);
9. Осы жолмен алаң жолмен алаң жолының ұяшықтарына СЫНЫП, №1 СЫНАҚ, №2 СЫНАҚ, №3 СЫНАҚ аттарын ИНФОРМАТИКА-СЫНАҚ кестесінің алаңдар тізімінен тасу керек. Тасу операциясының орнына тышқан пернесін екі рет шертуді қолдануға болады.

Сұрау мәзірінің  Орындау командасын орындау қажет.

     Сыныбы көрсетіле отырып шыққан  оқушылар тізімін қарап, осы  тізімді сыныптары бойынша сұрыптауға  болады. Ол үшін:

• Сұрау конструкторы режиміне өту. (Түр – Конструктор)
• СЫНЫП алаңы атының астындағы Сұрыптау жолына тышқан пернесін шерту. Мүмкін болатын сұрыптау тізімдерін шығаратын батырма пайда болады.
• Өсу бойынша пунктін таңдау. Сұрауды жаңадан орындау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

 

 

     Мәліметтер қоры ұғымының пайдак болуы программалық жабдықтау саласында ең құнды жетістіктердің бірі болып табылды. Мәліметтер қорын ұйымдастыру және пайдалану программалау технологиясын байытып, программалау өнеріне деген қызығушылықтың артуына әсерін тигізді. Мәліметтер қорынсыз қазіргі барлық ұйымдардың жұмысын ұйымдастыру, басқару мүмкін емес десе де болады.

     Дипломдық жұмысты жасағанда  көзделген негізгі мақсатқа жеттік  деп айтуға болады, яғни:

• жасаған электрондық оқулықта MS Access мәліметтер қорын басқару жүйесінің теориясы берілген;
• MS Access мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеу практикалық тұрғыдан түсінікті, мысалдар түрінде берілген;
• курстың соңында өздігінен орындайтын лабораториялық жұмыстар мен алған білімдерін тексеру үшін тест тапсырмалары қарастырылған.

 

     Жалпы жұмыстың құндылығын  “MS Access мәліметтер қорын басқару жүйесі” қазақ тілінде біріңғай жүйеге келтірілген жұмыс , яғни студенттерге, оқушыларға, сонымен қатар мұғалімдерге әдістемелік құрал ретінде қолдануға болатындығында деп ойлаймыз.

Соңында ғылыми жетекші Мазакова Баян Мұсайқызына, практикалық көмегі үшін, алғысымды білдіргім келеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша.

 

 

 

ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ  ЖҰМЫСТАР

 

№ 1-лабораториялық жұмыс: “Мәліметтер  қорын құру, мәліметтерді еңгізу мен  өндеу.”

 

1. Кесте құру.

     Студенттер туралы жаңа мәліметтер  қорын құрпу. Ол үшін келесі  әрекеттерді орындандар:

1. MS Access-ті жүктеу.
2. Шыққан диалогтық терезеде Новая база данных (Жаңа мәліметтер қоры) жолын таңдау немесе: 1) саймандар тақтасындағы Создать (Құру) батырмасын басу; 2) Файл\Создать командасын орындау; 3) Құру диалогтық терезесінде Общие бөлімін таңдау; 4) Новая база данных пиктограммасын таңдау.
3. Жаңа мәліметтер қоры терезесіндегі Имя файла өрісінде мәлімет қорының атын енгізу (мысалы Деканат). Создать пернесін басу.
4. Мәліметтер қоры терезесінде Таблицы (Кестелер) батырмасына, одан кейін Создать (Құру) батырмасын басу керек.
5. Конструктордың көмегімен кестені құру. Жаңа кесте терезесінде Конструкторды (Құрастырушы)таңдау.
6. Кестенің өрістерін анықтау:

 

 

Поле	Тип поля	Размер поля
Номер	Текстовое (мәтіндік)	5
Фамилиясы	Текстовое	15
Аты	Текстовое	10
Әкесінің аты	Текстовое	15
Туған жылы	Дата	Краткий формат
Топ	Текстовое	3
Адрес	Текстовое	20

 

 

7. Кестенің алғашқы кілтін анықтау. Номер өрісін кілт деп белгіле үшін, оны ерекшелеп Правка\ Ключевое поле меню мәзірін  қолдануға болады (немесе саймандар тақтасында Ключевое поле батырмасын басу).
8. Толтырылған кестені жабу.
9. Кестені Физиктер деген атпен сақтау.

 

 

 

 

 

2. “Мәліметтерді өндеу мен толтыру.”

 

1. Мәліметтер қоры терезесінде сақталған кестенің аты пайда болды. Кестеге мәліметтерді енгізу үшін кестелер режимінде Открыть пернесін басу (Кестенің құрамын өзгерту үшін, Конструктор батырмасын абсу керек).
2. Кестені 6-7 жазбамен толтыру керек Топ өрісінде 56, 57, 58 нөмірлерін қолдануға болады.
3. Кестедегі мәліеттерді өндеу: екінші жазбадағы фамилияны өзгерту.
4. Туған жылы өрісінде орналасқан бірінші жазбаны өзгерту.
5. Кестенің соңғы жазбасын өшіру. Ол үшін оны ерекшелеп: тышқанды терезенің сол жағына апарып шерту және Delete пернесін басу керек.
6. Екі жазба қосу.
7. Кестені сақтап жабу.

 

 

3. Формаларды құру.

 

1. Форманы құру үшін Форма белгішесін шертіп, Создать (Құру) батырмасын басу керек.
2. Жаңа форма диалогтық терезесінде Мастер (Шебер) жолын таңдау, одан кейін Физиктер кестесін таңдау.
3. Пайда болған терезеде форманың өістерін таңдау (барлық өрістерді таңдаймыз).
4. Келесі амалдарды өз бетімен орындау (Форма стилі – Обычная (Кәдімгі))
5. Форма режимінде кестеге 1-2 жазбаны қосу.
6. Жазбалардың бірінен екіншісіне ауысуды батырмалардың көмегімен орындау.
7. Форма терезесін жабу.
8. Физиктер кестесін ашып, қосылған жазбаларды тексеру.
9. Кестені жабу, База данных (Мәліметтер қоры) терезесіне өту.

 

 

4. Есеп беруді (Отчет) құру.

 

1. База данных терезесінде Отчеты (Есеп беру) белгісін, сосын Создать батырмасын шерту.
2. Есеп беру шеберінің (Мастер отчетов) көмегімен есеп беру құжатын құру үшін, келесі өрістерді таңдауға болады: Номер, Фамилиясы, Аты, Туған жылы.
3. Есеп беру терезесін жабу.

 

 

5. Мәліметтерді іздеу, сұрыптау  мен таңдау (фильтр).

 

 

           Іздеу:

1. Формы режимінде Физиктер кестесін ашу.
2. Фамилиясы өрісі бойынша бір студентті іздеу. Ол үшін: а)меңзерді керек өріс жолына орналастыру (Фамилиясы өрісі); ә)Правка\Найти (Түзету\табу) командасын орындау немесе Поиск диалогтық терезесін ашу үшін Найти пиктограммасын басу керек (бірнеше фамилия кездессе Найти далее пернесін қолдану керек).
3. Форма терезесін жабу.

 

        Сұрыптау:

4. Физиктер кестесін ашу.
5. Кестедегі Фамилиясы өрісіндегі жазуларды алфавит бойынша сұрыптау. Ол үшін: а)меңзерді Фамилиясы өрісіне орналастыру; ә)Записи\Сортировка\По возрастанию командасын орындау немесе Сортировка по возрастанию пиктограммасын қолдану.

 

         Фильтр:

6. №57 топтың студенттерінің тізімін шығару үшін фильтрді қолдану.

Ол үшін: а)Записи\Изменить фильтр әрекетін орындау немесе Изменить фильтр пиктограммасын қолдану;  ә)меңзерді Топ өрісіне орналасты-рып, керек топтың нөмірін таңдау;  б)Фильтр\Применить фильтр әрекетін орындау немесе пиктограмманы қолдану;  в)фильтрді алып тастау үшін, Записи\Удалить фильтр пиктограммасын қолдану;  г) кестені жабу.

 

 

6. Сұранысты ұйымдастыру.

 

1. База данных терезесінде Запрос (Сұраныс) белгісін баып, Создать (Құру) батырмасын басу.
2. Конструктор (Құрастырушы) режимін таңдау.
3. Добавление таблицы терезесінде керек кестені белгілеу (Физиктер), Добавить әрекетін орындау. Осы кестенің өрістер тізімі Запрос на выборку терезесінде шығу керек.
4. Добавление таблицы терезесін жабу.
5. Қалған Запрос на выборку терезесінің үстінгі сол жақ ұяшығын шерту (Поле тақырыбына қатысты).
6. Бұл ұяшықта шығатын мәзірдің (меню) белгішесі шығу керек. Осы белгішені қолданып, осы ұяшыққа сұраныстың бірінші өрісінің атын еңгізу керек (Фамилиясы).
7. Осы тәсілмен бірінші жолдың қалған ұяшықтарын толтыру (Аты, Жынысы, Туған жылы, Топ).
8. Фамилия өрісі бойынша сұрыптауды (сортировка) орындау.
9. Таңдаудың керек өрістерін Условия отбора аймағына енгізу: Жынысы өрісінде ер , ал Топ өрісінде 57.
10. Вывод на экран өрісіндегі белгіше (“галочка”) Сұраныс орындалған кезде осы өріс экранға шығатының көрсетеді.
11. Запрос\Запуск әрекетін орындау немесе сәйкес пиктограмманы қолдану.