Тағам құрамындағы органикалық заттар

Эмиграция сатылары:

1. лейкоциттердің тамырдың ішкі қабырғасына кемерленіп тұруы және роллинг (тербелу)
2. лейкоциттердің тамыр қабырғасы арқылы шығуы
3. лейкоциттердің қабыну ошағында қозғалуы

Фагоцитоз –микроорганизмдерді жұтып, қорыту үрдісі. Фагоцитоз сатылары: жақындасу, жабысу, жұту, қорыту.

Фагоцитоздың жеткіліксіздігі ®жұқпалардың жайылуы

• тұқымқуатын (лейкоциттер адгезиясының ақаулары (ЛАА-1, ЛАА-2), хемотаксистің ақаулары,  фагоциттердің бактерицидтік жүйесінің ақаулары)
• жүре пайда болған (қантты диабетте, ауыр металл тұздарымен уыттану, сәулесоқ ауруы, нәруыздық ашығу, стероидты гормондармен ұзақ емделгенде, қарттық шақта)

Пролиферация ( лат. рroliferatio – көбею) – дәнекер тіндердіңжасушалық  бөлшектерінің көбеюі. Пролиферациядағы негізгі рөл макрофагтарда.

Қауырт  қабынудың жергілікті белгілері (ЦЕЛЬС-ГАЛЕН бойынша):

Қызару - rubor  артериялық гиперемия дамуы салдарынан

Ісіну - tumor  экссудация мен қабынулық  инфильтраттың әсерінен

Қызу  - calor жылы артериялық қанның көп келуінен және зат алмасу қарқынының артуынан

Ауыру - dolor нерв аяқшаларының, К⁺, Н⁺ иондарымен,  брадикининмен тітіркенуі;  экссудатпен механикалық қысылуы.

Ағза қызметінің бұзылуы - functio  laesa  ауыру сезімі, жасушалар зақымдануы салдарынан

Қабынудың жалпы белгілері: қызба, ұйқышылдық, тәбеттің болмауы, бұлшық еттердің ауыруы – миалгия, буындардың ауыруы-артралгия, бауырда «жауаптың жедел кезеңі» нәруыздарының түзілуі (С – реактивті нәруыз, сарысулық амилоид А, фибриноген, церуллоплазмин, гаптоглобин, антиферменттер - антитрипсин), ядролық солға жылжыған нейтрофилді лейкоцитоз, иммундық жүйе жасушаларының әсерленуі – цитокиндер – интерлейкиндер  (ИЛ-1, ИЛ-6); ӨТЖФ әсерлерінің нәтижесі

Созылмалы қабыну

• ұзақ өтуімен және әлсіз айқындығымен сипатталады
• әсерленген макрофагтардың санының артуымен басталады
• негізгі жасушалары макрофагтар мен лимфоциттер.
• пролиферация басым болады.
• Тіндердің құрылымы бұзылуы мен айқын пролиферацияның қатарласа кездесуі

Қабынудың жағымды жақтары:

• Қабыну ошағын орнықтырып, сау тіндерден шектеуі
• Патогенді жайтты бір жерде ұстап, оның жойылуы
• Ыдырау өнімдерін жойып, тіндердің біртұтастығын  қалыптастыру
• Иммунитеттің түзілуі

Қабынудың жағымсыз жақтары:

• Тіндердің зақымдануы
• Аурулардың  (энцефалит, менингит, мый абсцесі, миокардит) негізін құрайды

Қабынудың этиотропты емі

• Себепкер ықпалға әсер ету
• Бактериостатикалық және бактерицидті әсер ететін  дәрілер
• Зақымданған тіндерді кесіп алып тастау
• Организм төзімділігін арттыру

Қабынудың патогенездік емі

• Жасуша мембранасын тұрақтандыратын дәрілер (дәнекерлердің бөлінуін азайту, салдарлық әлтерация мен тамырлық серпілістерді азайту)
• Антиоксиданттар  (салдарлық әлтерацияны азайту)
• Дәнекерлерге қарсы дәрілер   (салдарлық әлтерацияны азайту)
• Микроциркуляцияны жақсартатын дәрілер
• Пролиферацияның көрсеткіштері

 

Көрнекті  материал: 

1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі  (студент кафедрадан алады)

2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и  таблицах: – Алматы: Кітап, 2004. – ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі 

 

Әдебиеттер:

Негізгі

 

1. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 111-116.
2. Ә.Нұрмұхамбетулы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 265-293.
3. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 194-222.
4. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 181-200.

Қосымша

5. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 222-234.
6. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 184-200.
7. Зайчик А.Ш., Чурилов Л.П. Общая патофизиология. СПб., 2001. – ЭЛБИ-СПб, С.-297-354
8. Жуйко. Н.В. Особенности  реактивности детского организма. Алматы 2006. – С. 44-46.
9. Чернух А.М. Воспаление. М.: Медицина, 1979.-448с.

 

Бақылау сұрақтары (кері байланыс):

1. Қабынуды неге біртектес дерттік үрдістерге жатқызады?
2. Организмнің зақымдануға қорғану-бейімделу серпілісі ретінде қабыну нені сипаттайды?
3. Қабыну кезіндегі зақымдану мен қорғанудың диалектикалық бірлігін неден көресіз?
4. Қабынудың этиотропты және патогенездік емдеу ұстанымдары.

 
 

Кредит  № 2

 

  № 1 тақырып.   СУ-ЭЛЕКТРОЛИТ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСТАРЫ

 

Мақсаты: су-электролит алмасуы бұзылыстарының этиологиясы мен патогенезінің сұрақтарын меңгеру.

Дәрістің  жоспары:

1. Организмдегі судың мөлшері. Судың секторларға бөлінуі. Организмнің су тепе-теңдігі туралы түсінік. Су тепе-теңдігі бұзылыстарының түрлері.
2. Организмнің сусыздануы, түрлері, себептері, патогенезі.
3. «Сумен улану» туралы түсінік, себептері, даму тетіктері.
4. Ісінулер туралы түсінік. Ісінудің патогенездік жайттары, сипаттамалары.
5. Ісінудің клиникалық түрлері, патогенезі.

 

Дәріс тезистері

Ересек адамның  организмінде дене салмағының –60%, жаңа туылғандардың – 80% судан тұрады.

Организмде судың  бөлінуі:

• Жасуша ішінде 70%
• Жасуша сыртында 30%  (тамырішілік су, жасушааралық су, организм қуыстарындағы су).

Су  тепе-теңдігі – организмге түскен су мен шыққан су арасындағы тепе-теңдік. Су тепе-теңдігінің шамасы тәулігіне 2,5 л.

                                      Су тепе-теңдігінің бұзылу түрлері (С.Т.)

Оң  С.Т. – түскен судың шыққан судан басым болуы (ісінулер, сулану, сумен улану)

Теріс С.Т.  – түскен судан шыққан судың басым болуы (сусыздану= гипогидратация = дегидратация)

Сусызданудың  себертері

 

Сусызданудың  патогенезіне қарай түрлері (жасуша сыртындағы осмостық қысымның өзгеруіне сәйкес)

• Изоосмолялды (изотониялық) – су мен электролиттерді бірдей деңгейде жоғалты
• Гиперосмолялды (гипертониялық) – суды артық шығару немесе оның аз түсуі
• Гипоосмолялды ( гипотониялық)  - электролиттерді артық жоғалту (диарея, қайталанған құсу, қатты терлеу)

Сусызданудың  патогенезі:

• Айналымдағы қан көлемінің азаюы
• Гипоксия
• Аутоуыттану
• Жасушаішілік және жасуша сыртында осмостық қысымның өзгеруі
• ҚСҮ өзгерістері

  Гипергидратацияның патогенезіне қарай түрлері (жасуша сыртындағы осмостық қысымның өзгеруіне сәйкес)

• Гиперосмолялды -  теңіз суын ішкенде, гипертониялық ерітінділерді енгізгенде
• изоосмолялды –физиологиялық ерітінділерді енгізгенде (ісінулер, сулану)
• гипоосмолялды  – сумен улану

Сулану  – сұйықтықтың дене қуыстарында жиналуы (іш шемені, гидроторакс, гидроперикардиум)

Сумен уланудың патогенезі:

Бүйрек қызметі  жеткіліксіздігінде суды артық қолдану →жасуша сыртында судың­ →жасуша сыртында осмостық қысымның ¯Р осм.  → судың жасуша ішіне енуі  →                                                                   

жасушаның ісінуі.

Ісіну  – қан мен тіндер арасында су алмасуының бұзылыстарынан тін мен  тінаралық кеңістіктерде сұйықтың артық жиналып қалуы.

 

Ісінудің  патогенездік жайттары

 

Ісінудің  клиникалық түрлері

 
 

                      Жүректік ісіну патогенезіндегі жүйкелік-эндокриндік жайттың маңызы

ҚМК¯

 

                Бүйректе қанағымының азаюы               көлемдік қабылдағыштардың тітіркенуі

                                             ¯

                             Ренин өндірілуі ­ 

                                                      ¯                                                                                       

әлдостерон  түзілуінің артуы → 

бүйректе Na⁺ кері сіңірілуінің артуы → гипернатриемия → осмостық қабылдағыштардың тітіркенуі→ вазопрессин түзілуі­  → несептен судың кері сіңірілуінің­ → судың тіндерде тұтылуы (қуыстарда) → ісіну, сулану