ҚР Жер заңдары

       Бұның мағынасы түгелдей нарықтық қатынастарға сәйкес келетіндігі Жер кодексінің 25 – бабында көрсетілген «Меншік  иесі өзінің жер учаскесіне қатысты  заң актілерінде тыйым салынбаған кез келгн мәмілелерді жасасуға құқылы» нормаларымен сәйкес келеді.{3}.

       Жер учаскесіне меншік құқығы басқа адамға мәміле жасалған кезде болған барлық ауыртпалықтармен қоса беріледі.

       Жер учаскесінің меншік иесі жер учаскесімен  мемлекеттік органдардың қандай да болсын рұқсатын алмай-ақ, өз қалауы бойынша заңдарда белгілеген шектерде иелену, пайдалану және оған билік ету құқығын жүзеге асырады.  

       4.3. Бөлінетін және  бөлінбейтін жер  учаскелері.

       Жер учаскелері заңда анықталғандай  екі түрге бөлінеді: бөлінетін  және бөлінбейтін.

       Нысаналы  мақсатын өзгертпей және өртке қарсы, санитарлық, экологиялық, құрылыстық және өзге де міндетті нормалар мен ережелерді бұзбай бөліктерге бөлуге болатын, бөлінгеннен кейін әр қайсысы дербес жер учаскесін құрайтын жер учаскесі бөлінетін жер учаскесі болады, ал олай болмаған жағдайда ол бөлінбейтін болып табылады.

       Бұндай  заңды нормалар, жер учаскесінің  нысаналы пайдалану принципін анықтайды. Жер иесі немесе жер пайдаланушы  нысаналы пайдалануды сақтай отырып, өзінің жер учаскесін немесе жер  пайдалану құқығын мәміле арқылы ғана жасай алады. Бұл талаптар бөлінетін мен бөлінбейтін жер учаскелеріне бір дәрежеде әсер етеді.

       Бөлінетін припнципті әрі қарай дамытатын  болсақ, жерді нысаналы пайдаланғанда  жер учаскесінің құқығымен ғимараттардың  орналасу құқығының бір-біріне бағынуына  ықпал жасайды. Сол жер учаскесіндегі бөлінбейтін бөлігіндегі жердің меншік құқығы немесе жердің пайдалану құқығы ғимарат немесе үй иелену құқығына бірге өтеді. Осы көрсетілген құқықтар бір-бірінен бөлінбейді. {3}

       Меншік  иесі үйлер мен ғимараттарды және басқа жылжымайтын мүліктерді алғанда екі жақты келісім бойынша бүкіл жер учаскесіндегі немесе жердің бір бөлігіндегі меншік құқығы немесе жерді пайдалану құқығы  меншік иесіне өтеді. Егер көрсетілген учаске бөлінбейтін болса, ондағы барлық мүліктер меншік иесіне өтеді. Осы жерде айта кетер сөз, ол жердің бөлінетін принципі мен жерді нысаналы пайдалануын бұзбау керек. Нысаналы пайдалануын өзгерту керек болған жағдайда оны уәкілетті органдардың құзіретінің шешімімен ғана қабылдай алады.

       Туындайтын  қатынастардың мәні негізге алына отырып, жер заңына және жылжымайтын мүлікке құқықты мемлекеттік тіркеу туралы заңдарға сәйкес, мәміле нысанасы шартта оны сипаттап көрсету жолымен немесе жер учаскесінің жоспарында жер учаскесінің бір бөлігіне белгіленетін құқықтық қолданылу аясын көрсету арқылы анықталуы мүмкін жағдайларды қоспағанда, бөлінетін жер учаскесінің бір бөлігімен мәміле жасалған кезде, бұл бөлік белгіленген тәртіппен алдын ала дербес жер учаскесі болып бөлінуге тиіс (36 бап). {3}

-------------------

       Ќорытынды

             Ќазаќстан Республикасындаѓы  саяси жєне экономикалыќ  ќайта  ќ±рулар процесіндегі µзгерістер жер  реформасын ж‰ргізу мен жер ќ±ќыќ  ќатынастарына ќатысты мєселелердіњ µзгеруіне ыќпал жасады.

       Жер ќ±ќыќ ќатынастары ќ±ќыќ саласындаѓы  негізгі саланыњ бірі. Жер ќ±ќыѓы арќылы, жерде шаруашылыќтарды ж‰ргізу барысында жерді тиімді пайдалануѓа, жер реформасын д±рыс  ж‰зеге асыруѓа м‰мкіндік туғызады.

       Диплом  ж±мысы арқылы Қазақстан Республикасындағы  жер заңдарының қалыптасуы мен қолданымдағы жер заңдары бойынша оның ерекшеліктеріне шолу жасалынып, оны жетілдіру мақсатында ұсыныстар келтірілген.

       Б±л диплом ж±мысы тµрт тараудан т±рады. Бірінші  тарауда Қазақстан Республикасындағы  жер заңдарының қалыптасуы мен осы  сала бойынша шетелдік жер қатынастарына  қысқаша шолу келтірілген және еліміздегі жер заңдарына жаңашылдық әкелудегі мемлекеттік билік органдарының ролі туралы тұжырымдама берілген.

       Екінші  тарауда Қазақстан Республикасы жер зањдарыныњ міндеттері мен принциптері  келтірілген. Жер зањыныњ принциптерініњ єрќайсысына талдау жасалынған. Ұсыныс ретінде Қазақстан Республикасының жер заңын екі жаңа принциппен толықтыру ұсынылады.

       Диплом  ж±мысыныњ  үшінші тарауында жерге  байланысты заттық құқықтарға талдамалар жасалынған.

       Қолдану барысында біршама қиындықтар келтіретін жер пайдалану құқығының түрлеріне түсініктеме берілген.

       Сонымен бірге жердің заттық құқығының объектілері  мен субъектілеріне түсініктемелер берілген.

       Диплом  жұмысы аясында жер учаскелеріне берілетін құқықтың сол учаскеге белгілеген нысаналы мақсатқа тікелей  байланыстылығы дәлелденген. Сонымен бірге заттық құқық объектісі болып шекарасы белгіленген жер учаскесі және оның нысаналы мақсаты екені көрсетілген.

       Сервитут  құқығы, яғни бµтен жер  учаскесін  шектеулі маќсатты пайдалану, оныњ ішінде жаяу µту, кµлікпен µту, ќажетті коммуникацияларды тарту мен пайдалану ќ±ќыѓына сипаттамалар беріліп, 2003 жылғы қабылданған Жер кодексіндегі өзгешеліктер атап көрсетілген.

       Төртінші  тарауда жер учаскесіне құқықтық шектеулер туралы және жер учаскесіне заттық құқықты табыстау тәртібіне түсініктемер жасалынған.

       Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының  жер заңдары экономикадағы жүргізілген  реформаларға сәйкес дами отырып, реформаның әр кезеңіндегі өзгерістерді қамтып отырғанын анықтауға болады.

       Сонымен бірге жерге жеке меншік құқығын  енгізудің үш кезеңді қамтитынын және жер қатынастарын реттеуде оның әлеуметтік маңызы ескеріле отырып жүйелі түрде жүргізілгенін аңғарамыз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

       Ќолданылѓан єдебиеттер 

1. Ќазаќстан Республикасыныњ Конституциясы  – Алматы: Юрист, 2001 ж.
2. Қазақстан Республикасы Конституциясының түсіндірме сөздігі – Алматы: Жеті жарғы, 1996 ж.
3. Қазақстан Республикасының Жер кодексі, Астана «Сары арқа», 2003 ж.
4. Ќазаќстан Республикасыныњ Азаматтыќ Кодексі – Алматы: Жеті Жарѓы, 2000ж.
5. Ќазаќстан Республикасыныњ «Жер туралы» Зањы – Астана, Сары-Арќа, 2001 ж.
6. «Жер туралы» Ќазаќстан Республикасы Президентініњ Жарлыѓы, Зањ к‰ші бар – Алматы: Ќаржы,-ќаражат, 1996 ж.
7. Қазақстан Республикасының Жер кодексі, Алматы: 1993 ж.
8. «Жер реформасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, Алматы: 1993 ж.
9. Вещные права в Республике Казахстан –Алматы: Жеті жарғы,1999 ж.
10. Қазақстан Республикасының жер қатынастарын реттеу жөніндегі нормативтік актілердің жинағы –Астана: «Сарыарка», 2003 ж.
11. Совершенствование  правовых основ земельной реформы   в   Республике  Казахстан – Алматы: Жеті Жарѓы, 1996 г.
12. Архипов Н.Г. Земельное право Республики Казахстан – Алматы: Борки, 1997 г.
13. Абрайымов Б.Ж. Вопросы правового механизма обеспечения в земельном процессе – Алматы: Жеті Жарѓы, 1999 г.
14. Зиманов С. Политический строй Казахстана конца ХVІІІ и первой половины ХІХ века – Алматы, 1960 г.
15. Сулейменов М.К. Вешные права по гражданскому законодательству Республики Казахстан – Алматы, 1996 г.
16. Ерофеев Б.В. Земельное право – М., Новый юрист, 1998 г.
17. Казахстанская правда - № 187, 2002 г.
18. Егеменді Ќазаќстан - № 121, 2002 ж.
19. Гендельман М.А. и др. Землеустроительное проектирование – Алматы, 1999 г.
20. О собственности на землю в некоторых зарубежных странах – Астана, 2002 г.
21. Галятин М.Ю. США: Правовое регулирование использования земель – М., Наука, 1991 г.
22. Еренов А.Е. Оценки по истории феодальных земельных отношений у казахов – Алма-Ата, 1961 г.