Азаматтық құқықтың қайнар көздері

с их применением.

 

 

 

 

Қорытынды

 

Диплодық жұмысты  жазу барысында зерттелгендей азаматтық  құқықтың қайнар көздері анықталған нормалар құқықтық мемлекетте заңдылықтың  кепілі болып табылады. Нормалардың  тиімділігі оның теориялық негіздері  мен тәжірибедегі табыстарына байланысты. Заң ғылымының мақсаты заңдармен бекітілетін нормалардың теориялық зерттелуі мен тәжірибеде дұрыс қолданылуында. Бұл азаматтық заңнаманың жүйелі қалыптасуы үшін қажет.

Қазақстанның  қазіргі заманға сай құқықтық мемлекет құру үшін қажет болып табылатын азаматтық бастаулардың бағыты қандай болу керек деген сұрақ туындайды. Әрине бұл Қазқстанның демократиялық саяси жүйесі мен нарықтық экономикасының дамуына байланысты екенін білеміз.

      Әрине барлық құқық қайнар көздерін қалыптастыруда «заңның жоғарғы күші» қағидасын ұстанып және Конститутцяға сәйкес емес нормативтік актілерді қолданбауымыз керек.

Жұмыста, құқықтың қайнар көзері мен азаматтық құқықтың бастауларына жалпы әсері, азаматтық  құқықтың қайнар көздеріне жалпы  сипаттама жасалды. Қазақстан Республикасының қайнар көзерінің әдет-ғұрып және нормативтік актілерге бөлінуінің, оның азаматтық құқықты қалыптастыратындығын қарастырдық.

                Азаматтық заңнаманы Қазақстан Республикасының Конститутциясында бекітілген және нарықтық экономикамен қалыптасқан қағидалардан қалыптасқан өкілетті органдар шығарған нормативтк актілер құрайды.   

Қазақстан Республикасының  Конситиутциясында азаматтық құқықтық реттеудің негіздері меншікке, құқықтық қабілеттліктің шектеріне байланысты, азамттардың құқықтары мен кәсіпкерлік қызметі туралы нормалар қалыптасқан. Азаматтық заңнаманың ішінде Азаматтық кодекстің алатын орыны зор. Оның ең жоғарғы заң күшіне қарап, барлық қалған азаматтық заңдар бағынуы тиіс.

Қазақстан Республикасының  Үкіметі мен Президентінің шығаратын құқықтық актілері азаматтық заңнамалардың ішінде алатын орыны бар. Үкіметтің азамттық құқық нормалары бар актілері тек Азаматтық кодекске сәйкес болуын емес, өздерінен жоғары тұратын нормативтік актілерді «негізі мен орындалуын» қамтамасыз ету керек.

Азаматтық-құқықтық нормалар министрліктер мен ведмствалардың және жергілікті атқарушы органдардың  нормативтік актілерінде жүзеге асады. Ол тағыда Азаматтық кодекстің  шеңберінде болуы тиіс.

Қазақстанда азаматтық  құқықтың  қайнар көзі болып халықаралық құқық пен Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары да жатады. Азаматтық құқықтың қайнар көзі ретінде Халықаралық шарттар Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамаларынан жоғары тұрады.

  Қызметтік қарым қатынастар азаматтық құқықтың қайнар көзіне жатпайды. Ал егерде мемлекет арнайы нормативтік актілермен реттесе ол азаматтық заңнамалардың жүйесіне кіреді.

            Мінез – құлық нормалары азаматтық құқықтың қайнар көзі бола алмайды. Көрсетілген ережелер кейбір актілермен реттелсе ол азаматтық заңнаманың жүйесіне жатады. Әдет-ғұрып азаматтық құқықтың қайнар көзі бола алады және ол оның қосымша түріне жатады.

    Конститутциялық соттың қаулылары азаматтық құқықтың қайнар көзі бола алмайды, өйткені Қазақстан Республикасының Конститутциялық соты тек азаматтық заңнамалардағы нормалардың күшін жоя алады, ал оны қалыптасытру өкілеттілігі жоқ. Сонымен қатар сот пракикасындағы біркелкі істер бойынша қолданылған нормалар азаматтық құқықтың қайнар көзі бола алмайды.

Осылайша,  дипломдық  жұмыста қарастырылған мәселелер бойынша, азаматтық құқықтың қайнар көздері құқықтық мемлекет құруда және зщаңдылықты қалыптастыруда алатын орыны зор. Қайнар көздердің тиімділігі үшін заңгер ғалымдардың ғылыми жұмыстары мен заңдардың практикада қолданылуы маңызды оның сапасы да осы негіздерден қалыптасады.

    Қорыта айтатын болсақ азаматтық құқықтың қайнар көздерін яғни, азаматтық заңнамаларды жетілдіру үшін құқық жүйелері дамыған елдердің заңнамалырын зерттеп, Қазақстандық заңнамаларды қалыптастыру, өйткені заманның талабы солай болып барады.

Барлық азаматтық  заңдарды қалыптастыруда «заңның үстемдігі» Азамттық кодекстен жоғары болмауы тиіс деген қағиданы ұстауы қажет. Ал заңдардағы қарама-қайшы нормаларды шешудің тиімді жолдары көптеп қолданылу керек.

    Азаматтық кодекспен негізделіп мына төмендегі қағидалар қалыптасты:

1. жеке шаруашылық қызметке мемлекеттің тікелей бұйыру арқылы араласын тоқтату
2. жеке кәсіпкерлікті кеңінен дамыту
3. азаматтық-құқықтық шарттардың еркіндігі
4. жеке кәсіпкерлікті дамыту үшін жағдай жасау
5. азаматтардыңмүдделері мен мүліктік құқықтарын тиімді қорғау
6. мемлекеттің жеке өмір мен мүлікке араласпауы

 

Азаматтық кодекс Ата заңымыз Конститутция қабылданғанға  дейін 8 ай бұрын қабылданыды. Кодекс Конститутциямен үйлесіп оның арықарай жұмыс істеуіне еш кедергі келтірмеді, тек заттық құқыққа байланысты кейбір өзгертулер енгізілді. Азаматтық кодекстің барлық жүйесі бойынша, «азаматтық қатынастардың қатысушылары, барлық нәрсені істеуге құқылы, тек заңда тиім салынғаннан жағдайларды қоспағанда» деген қағиданы ұстанады.

Азаматтық кодекстің  нормаларын қалыптастыруда модель ретінде  Ресей федерациясының 1995 жылы 1 қаңтарда күшіне ентін Азаматтық кодексін, ТМД мемлекеттерінің Парламаентаралық Ассамблеясының бастамасымен Қазақстандық заңгерлердің қатысуымен өзара пікір алыса отырып кейін халықаралық қатынастарда да қолдану үшін қажетті біркелкі нормалар қалыптастырылды.

Азаматтық кодексті дайындау кезінде Қазақстан Республикасы азаматтық құқықтық қатынастарды реттеудің шет елдік тәжірибесі зерттеліп қолданылды. Кодекстің жобасын жасауда АҚШ-тың, Германияның, Голландияның және басқада мемлекеттердің ғалымдары мен мамандары қатысты. Қоғамда, елдерде бір-біріне өте ұқсас қатынастар болады бірақ солардың өзі әр елде әр түрлі нормалармен реттеу қарастырылған.

 

   

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған негізгі  әдебиеттер:                                                     

1.Тµлеуѓалиев  Ѓ. ЌР Азаматтыќ ќ±ќыѓы. Алматы 2001ж.

2.Ғ.А.Жайлин. Азаматтық құқық. Ерекше бөлім. І том.Оқулық.Алматы.2004ж.

3.Гражданское  право. Том 1. Отв.ред. М.К.Сулейменов, Ю.Г.Басин. Алматы.Издательство КазГЮА.2000.

4.Гражданское  право. Ч.1,2. Под ред.Сергеева  А.П., Толстого Ю.К.., М. Проспект, 1997

5.Гражданское  право. Том 1. Общая часть. Пон ред.Суханова Е.А. М. Волтерс Клувер, 2004

6.Гражданское  право (Общая часть). Учебное пособие.  Пон ред.Диденко А.Г.,Алматы, 2003

7.Басин  Ю.Г.Избранные труны по гражданскому  праву. Алматы,2003

8.Гражданскии

 

Қосымша әдебиеттер:

 

1.Иоффе  О.С. Правоотношение по советскому  гражданскому праву.1949.

2.Халфина  Р.О. Общее учение о правоотношении. М. 1974

3.Кауныров  Т. Гражданско-правовая охрана  объектов промышленной собственности   в Республике Казахстан. Алматы,2001.

4.Ильясова  К. Регистрация прав на недвижимость в Республике Казахстан.Основные концептуальные положения.Алматы,2000

5.Карагусов  Ф. Ценные бумаги и деньги  как объекты гражданских прав. Алматы,2001

6.Климкин  С.И. Юридические лица (сборник  статей).Алматы,2004

7.Юринические  лица. Практикум. Под ред.Климкида С.И.Алматы,2003

8.Климкин  С.И. Хозяйственные товарищества  по законодательству Республики  Казахстан,Алматы,2002

9.Климкин  С.И. Юридические лица по законодательству  Республики Казахстан.Общие положения.  Алматы,2001

10. Басин  Ю.Г. Сделки.Алматы,2002

11.Скловский  К.И. Собственность в гражданском  праве.2000г.

12.Диденко  А.Г.Обеспечение исполнения договоров.Астана,2002

13. Гражданский кодекс  Республики Казахстан (общая часть). Комментарий. В двух книгах. Книга  1. Ответственные редакторы: М.К. Сулейменов, Ю.Г. Басин.- Алматы: «Жеті жарғы». 1997.-416 с.

Нормативтік құқықтық актілері:

 

1. ЌР  Конституциясы. 1995ж 30 тамыз.

2.Азаматтық  кодекс (жалпы бөлім)  27желтоқсан  1994ж

3.Азаматтық  кодекс (ерекше бөлім) 1шілде 1999ж.

4.Қазақстан  Республикасынын «Нормативтік құқықтық актілер» туралы Зан 24 наурыз 1998ж.

5.Қазақстан  Республикасынын  Жер кодексі  20 маусым 2003ж.

6.Қазақстан  Республикасынын «Бағалыі қағаздар  рыногы туралы» Заны 2 шілде 2003ж.

7.«Қазақстан  Республикасындағы вексель айналымы  туралы»Зан 28 сәуір 1997ж.

8.Қаззақстан  Республикасынын Президентінін  «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды  және онымен  жасалатын   мәмілелерді  мемлекеттік тіркеу туралы» Жарлығы  22 желтоқсан 1995ж.

9.«Қазақстан  Республикасындағы Азаматтық туралы»  Қазақстан Республикасынын Заны 20 желтоқсан 1991ж.

10.Қазақстан  Республикасынын  Президентінін  зан күші бар Жарлығы «Шет  ел азаматтарынын Қазақстан Республикасындағы  құқықтық жағдайы» 19 маусым 1995ж.

11. Қазақстан  Республикасынын «Жеке кәсіпкерлік  туралы»Зан 1 қантар 2006ж.

12. «Жауапкершілігі  шектеулі және қосымша жауапкершілі  бар серіктестіктер туралы» Қазақстан   Респаубликасынын Заны 22  сәуір  1998ж.

13.Қазақстан  Республикасынын «Банкроттық туралы»  Зан 21 қантар 1997ж.

14.Қазақстан  Республикасынын   «Инвестиция  туралы заны» 8 қантар 2003ж.

15.Қазақстан  Республикасынын Президентінін  «Шаруашылық серіктестіктері туралы»  2мамыр 1995ж. Заң күші бар  Жарлығы

16.Қазақстан  Республикасынын «Мемлекеттік кәсіпорындар  туралы» Заны 19 шілде 1995ж.

17.Қазақстан  Республикасынын «Өндірістік кооператив туралы» 5 қазан 1996ж.

18.Қазақстан  Республикасынын «Акционерлік қоғам туралы» Заңы 13 мамыр  2003ж.

19.Қазақстан Республикасынын «Нотариаттық туралы»Заңы 14 шілде 1997ж.

20.Коммерциялық емес ұйымдар туралы ҚР Заңы. 16.01.2001ж.

21.ҚР «Ақша аудару және төлету туралы» Заңы 29 шілде 1998ж.

22.ҚР  «Сақтандыру қызметі туралы» Заңы 18 желтоқсан 2000ж.