Менеджмент. Ответы

 
 
 
 

4. Байланысты  ұйымдардағы тосқауылдар.
1. Хабардың бұрмалануы. Хабар төменнен жоғары және жоғарыдан төменге түскен кезде азда болса бұрмаланады. Оның себебі, мыналар:

а). жеке адам аралық түсінбеушілер пайда  болатын бұрмалар.

б).басшы  хабармен келіспегенде салалы түрде  хабар бұрмаланады.

2. Шамадан  тыс мәліметтің болуы әр басшы  барлық хабарларға тиімді жауап  қайтара алмайды, сондықтан ол  өзіне өте қажетті мәліметті  таңдап алуға тырысады.

3. Ұйымдық  құрылымдардың қанағатсыз болуы,  ұйымдағы байланыстарды жетілдіру  әдістері:

а).мәліметтер ағымын реттеу, басқару. Басшы ұйым деңгейінде өзінің және қызметкердің хабарға деген қажеттілігін қанағаттандыру қажет.

б).басқарушылық іс- әрекет жасау.

4. Кері  байланыс жүйесі. Қызметтестерге  сұрақ беру арқылы байланыс.

5. Ұсыныстар  жинақтау жүйесі  арқылы байланыс.  жайында жарнамалар, публикациялар,  бейне таспалар беруі керек.

6. Мәлімет  бюлетендері. Кәсіпорын өз қызметтері  жайында жарнамалар, публикациялар,  бейне таспалар беруі керек.

7. Қазіргі  кездегі информациялық, технологиялық  (компьютердің пайда болуы). 

      10. Тақырып: Менеджменттегі  басқару шешімдер  теориясы.

1. Басқарудағы шешімнің маңызы.
2. Ұйымдық шешімдер және олардың түрлері.
3. Басқарушылық шешімнің түрлері.
4. Шешімді әзірлеу және қабылдау.

 

I. Шешім қабылдау - ақпарат алмасу сияқты кез- келген басқару қызметінің құрамдас бөлігі. Шешім қабылдау қажеттігі басқарушының алға қойған мақсатының қалыптасуы мен сол мақсатқа жетуіндегі іс - қимылын түгелдей қамтиды.

Адамдардың  шешім қабылдау қабілеті де бірте  - бірте тәжірибе жүзінде 

дамиды. Біздің әрқайсысымыз күніне 100-деген, ал өмір бойына 1000- даған шешімдер қабылдаймыз.

Жеке  өмірдегі шешім қабылдағанға қарағанда, басқарудағы шешім қабылдау, өте  қатаң жүйленген процесс. Басқару  шешімдері жетекші қабылдаған шешімдер арқылы жұмыс жасайтын адамдардың өміріне  ықпал етуі мүмкін. Маңызды шешімді  қабылдаудағы жауапкершілік басшыға  ауыртпалығын әкеледі. Сондықтан басшылар ойланып қарастырылмаған шешімдерді қабылдай алмайды.  

2. Ұйымдық шешімдер дегеніміз  - лауазымды адамдардың өздеріне берілген міндетті орындау үшін тыңдай білу қабілетінің болуы. Оның мақсаты ұйымдық алдына тұрған мәселелер қозғалысын қамтамасыз ету. Сондықтан да тиімді ұйымдық шешім деп қабылданған және орындалған мақсатты айтуға болады.

 

Ұйымдық шешімдерді 2 түрге  бөлуге болады. 

1. Бағдарланған.

2. Бағдарланбаған. 

1). Бағдарланған шешім - іс- қимылдың белгілі - бір айқын қисынға ( логика) сәйкес, нәтижелі түрде жүзеге асырылады.

2). Бағдарланбаған шешім - мұндай шешімдер белгісіз факторлармен ілесе жүретін анықталған өлшемде жаңа болатын жағдайда талап етеді. Сол себепті қажетті қадамдардың нақтылы реттілігін алдын-ала құру мүмкін емес.

      Бағдарланған  шешімдер қатарына мына типтегі шешімдер жатады: үй мақсаттары қандай, өнімді қалай  жақсартуға болады, бөлімнің құрылымын  қалай жетілдіру қажет бағыныштарды қалай ынталандыру керек. 

  3. Басқарушылық шешімдерді  жіктеудің белгілеріне  мыналарды жатқызу  керек. 

1.Шешілетін  мәселерді қамту дәрежесі ( ауқымдылығы).

2. Қабылданған  шешімнің жүзеге асырылатын ұзақтығы.

3. Қабылдау  шешімнің ықпал ететін объектілігі.

4. Шешімнің  қабылдау функцияларының сипаты. 

1). Шешім мәселесінің ауқымдылығы жағынан басқару шешімінің жалпы және жеке түрлері болып көрсетіледі. Жалпы шешімдерге жататындар тұтас алғанда бүкіл шаруашылығына қатысты шешімдер.

      Жеке  шешімдерге жататындар өндірістің жекелегген жақтары, қызметтің жекеленген  топтарын қамтитын шешімдер.

      Жалпы және жеке басқарушылық шешімінің арасында тығыз байланыс бар. Жеке шешімдер жалпы  басқарушылық шешімдерді нақтылаудаң  және олардың орындаушыларға жеткізудің тәсілі болып қызмет етеді.

2). Шешімнің жүзеге асырылуы ұзақтығы жөнінен шешімнің мынандай түрлері бар.

а).ұзақ мерзімді ( перспективалық). Шешімдер жүзеге асырылуы бірнеше жылдарды керек ететін шешімдер жатады.

б).орташа мерзімді ( ағымдағы) шешімдер бір жыл ішінде жүзеге асырылады және өндірілген циклімен байланысты болады.

г) қысқа мерзімді ( оперативті ) шешімдер мәселесінің неғұрлым шағын тобын қамтиды, өздерінің сипаты жағынан көбінесе жеке шешімдер болады.  

  Ықпал ету объектісі  жөнінен:

      - сыртқы;

   - ішкі шешімдер деп бөлуге болады.

Сыртқы  шешімдер – белгілі - бір шаруашылық басқа кәсіпорынмен қарым-қатынасы қамтиды.

Ішкі  шешімдер - шаруашылықтың өз өмірінің түрлі жақтарын қамтмды. 

  Функцияның сипаты  жөнінен:

      - экономикалық;

      - технологиялық;

      - қаржылық;

      - әкімшілік шешімдер болып табылады. 

     Экономикалық  шешімдер - жоспарлардың, нормалар мен нормативтердің, еңбекке ақы төлеудің бүкіл жүйесін жасаумен, бағамен, өнімді өткізу  және табыстарды бөлумен байланысты.

      Технологиялық шешім - өндіріс процесін ұйымдастыру мәселесіне қатысты. Бұл шешімдердің әрбір салада тиімді технологияны таңдап алуда, жұмыстарды материалдық - технологиялық жағынан қамтамасыз етуді белгілеп береді.

      Қаржылық  шешім - жоспарлық және есеп беру қаржы балансынан белгілеп, бекітуге, несиелер алып, оларды өтеуге  бағытталған. Бұл шешімге ақшалай есеп айырысудың бүкіл жүйесі жөніндегі шешімдер жатады.

      Әкімшілік шешім – басқару аппаратының жұмысына қатысты болады және қызмет бабындағы адамдардың, бөлімшелерінің, құқықтар мен міндеттерін реттеп отыруға, олардың жұмыс істеуімен өзара қарым - қатынасының тәртібін белгілеуге бағытталған. 

4. Шешім қабылдау-  азды - көпті ұзақ  процес. Бұл процес  бірнеше сатылардан  тұрады.

1. Әзірлік саты- жағдайында жалпы сипаттама берумен және оны бағалаумен, мақсатты айқындап алу, шешім қабылдау үшін қажетті бүкіл ақпараттармен танысу және шешімдердің болуы мүмкін варианттармен белгілеумен байланысты.

б. Негізгі саты- шешімнің түрлі варианттарын өзара салыстыра отырып, олардың ішінен керектісін таңдап алу және оны құжат түрінде тұжырымдау үшін қажет.

г. Қорытынды саты- шешімді орындаушыларға жеткізу жөніндегі жұмыстар, шешімнің орындалуын ұйымдастыру, шешімнің орындалу барысын бақылау және қорытындыларын шығару.

 

11. Тақырып:  Экономикалық  басқару әдістері      

1.Ұйымдық   әкімшілік әдістері                                                                    

2.Басқарудағы   әкономикалық   әдістер                                                  

                                                                              

Басқару  әдістері  дегеніміз-басқару  процеснің  маңызды  элементі.  Басқару  әдістері  ұжымдар  қызметі  жоғары   тиімділігін,  олардың  ынтымақты  жұмысын  қамтамасыз  етуге  тиіс.                                      

      Басқару әдістері  басқару   процесін  мүлтіксіз  ұйымдастыру,   осы  заманғы    техниканы   пайдалану   еңбекпен  өндірісті   прогресті  жолмен  ұйымдастыру   үшін   жағдайлар  жасайды    олар  барынша  тиімді  болуын   қамтамасыз  етеді.

  

     Басқару   әдісін  2 үлкен  топқа   бөлуге  болады.

      а)  бүкіл  басқару  жүйесіне    жататындар .

       б)   басқару  жүйесін   жекелеген  бөліктеріне   жататындар. 

  Басқарудың  жалпы әдісіне мыналар жатады:

    а) кәсіпорын ,  бірлстікің  экономикалық аймақ деңгейіндегі  жоспары басқару қызметінің нақты  тәсілдері.

  б)  министрліктердің  мемлекеттік ,   комитеттерінің   қызмет  әдістері.

  в)  түрлі  деңгейдегі  басшыдың  өз  қызметінде  қолданатын  әдістер

 

    Нақты  әдістер  немесе  жұмыс   стилі  деп  аталатын бұл  әдістің  бәрі  шағын  сипатта   болады,  өйткені  олар қайсыбір  жекелеген басқару  органына,  қызметкерлерге  қатысты.

        Барлық  басқару  әдістері (экономикалық, ұйымдық - әкімшілік, әлеуметтік - психологиялық) бір-бірімен   өзара  байланысты.   Сонымен   бірге  әдістер  әрбір   тобының  өзіне  тән  ерекшеліктері,  өздерінің  көріну  формаларымен  қолданылу  шеңбері  болады. 

         Басқару  әдіс  обьективті  заңдар  талаптарын  іске  асыру   әдісі.  

 Сонымен   бірге  мақсатқа   жету  үшін  әдіс  жай  ғана  обьективті  заңдар  талаптарына   сай   келуі  жеткіліксіз.  Осы   талаптарды  өндіріс  қызметкерлеріне   ықпал  ету  әдістеріне  айналдырудың  жолдарын  табу  қажет.  Өйткені   экономикалық  процестер  өзінен  өзі,  өндіріс  процесіне   қатысушысының  қызметінен  тыс   өмір  сүрмейді.

     Басқару әдісі  орындау   жүйесі  арқылы  іске  асырылады.  Басқару  әдіс  елеулі  әдісі   оны  құқық  жағынан   рәсімдеу  болып  табылады.  Басқаруды   құқық  жағынан  өндіріске   басшылық  ету  көбінесе  мемлекеттік   сипатта  болуынан  туындайды.

      Халық  шаруашылық  дамуы   қазіргі  кезеңде  басқару   экономикалық  әдістері  маңызды   орын  алып  отыр.

        Басқару  экономикалық  әдіс  мазмұны  еңбек  материалдық   шығындарын  аз  жұмсай  отырып,  жақсы  өндірістік  нетижелерге   жету  мақсатында  қызметкерлердің   экономикалық    мүдделеріне   ықпал  ету  болып  табылады.

         Өндірістік  ұжымдар  мен   жекелеген  қызметкерлерге  белгілі   экономикалық  тұтқаларды (өзіндік  құн, пайда баға, жалақы ) пайдалану   жолымен  ықпал  ету  экономикалық  әдістер  деп  түсіндіріледі. 

        Басқарудың  экономикалық  әдістерінің   негізгі  мақсаты  кәсіпорынның   коллективіті және жекелеген   қызметкерлері  барынша  белсенділік   көрсетуге  ұмтылатындай  экономикалық   жағдайды   қамтамасыз  ету.

        Экономиканы  басқаруды  түбірінен   қайта  құруды  жүзеге  асыру   жағдайында  өндіріс  процестер   реттеу  мақсатында  экономикалық   тұтқалардың   жиынтығын  кеңінен   пайдаланады  үнемділікті (пайда,  кіріс)  материалдық  нәтижелер   деп  өндірістіек   қызметке  баға  беру  басты  өлшемдерінің  ролін  тануды,  жоспар  жасауда,  оны  тиімді  іске  асырудың   құралдары  мен  әдісінтерін   таңдап  алуда  шаруашылық  бөлімшелеріне  жеткілікті  дәрежеде  дербестік  беруді  көздейді. 

      Экономикалық  әдіснің  бірнеше   тобын  бөліп  көрсетуге   болады.                  

       Олар:

1. Шаруашылық механизмі және оның құрылымы.
2. Әлеуметтік - экономикалық дамуды  аймақтық  басқару.
3. Экономиканы   дамытудағы  индекативті   жоспарлауды   пайдалану.
4. Мемлекеттік   реттеу  әдістері.