Нарықты зерттеу және сегменттеудің пәні мен әдістері

  Тікелей  және жанама тәсілдер арасындағы  шекара шартты түрде ғана. Нақты  өмірде олар араласып кеткен  және меншік типі мен объектіге  әсер етуіне байланысты жіктелген  күйде, әртүрлі тармақтарда қолданылады. 
 
 

            Мемлекттік реттеудің  ең маңызды инструменттеріне мыналар жатады:

• Фискалдық саясат;
• Несие-ақша саясаты;
• Баға мен табысы реттеу саясаты;
• Әлеуметтік саясат;
• Сыртқы зерттеу және сегменттеу саясат;
• Әкімшілік реттеу;
• Қысқа мерзімді реттеу;
• Ұзақ мерзімді реттеу;
• Аймақтық реттеу.

            Фискалдық саясат мемлекеттік бюджетпен байланысты қаржыны реттеуді қамтиды. Ең алдымен оған мемлекеттік сатып алуды ұлғайту мен қысқарту, күрделі қаржы бағдарламасы, әлеуметтік төлемдер, бюджеттен жекелеген сала мен кәсіпорын үшін дотация мен субсидиялар, салық шаралары жатады.

Фискалдық саясаттың ең маңызды бөлігі салықты  реттеу болып табылады. Салықты реттеудің  ең кең тараған түрлері мыналар  болып табылады:

- кейбір  зерттеу және сегменттеу процестерді ынталандыру мен шектеу мақсатында салық ставкасын өзгерту.

- ставканы  өзгертпей сақтай отырып, салық төлемі ережесін өзгерту.

-салық  жеңілдіктерін алып тастау немесе  ендіру.

            Несие-ақша саясаты.Келесі түрлері жие қолданылады:

- банктің  есептеу ставкасын өзгерту.

- эмиссиялық  банктегі міндетті минималды  салымның көтерілуі.

- «ашық  нарықтағы операциялар».

            Баға  және табыстарды реттеу саясаты. Фискалды және несие саясаты тәсілдері көбінесе баға мен табыстарды реттеуде тиімсіз құрал болып қалады.

            Әлеметтік сасат өзіне табысты индексациялау, төменгі өмір сүру деңгейін бекітуді қоса отырып, қоғамдағы кедей топқа көмек көрсету бағдарламасын жүзеге асыруға күш салады.

            Сыртқы  зерттеу және сегменттеу реттеуге мыналар енеді: мемлекеттің сауда саясаты, валюталық курсты басқару, сыртқы сауда тарифтер жүйесі, квота, лицензия.

            Әкімшілік реттеу әртүрлі бақылау шараларын жүзеге асырады. Олар арнайы кейбір оқшауланған салаларға байланысты қолданылады, мысалы, қоғамдық, қолдану салаларын реттеу, қор биржасы мен несие банк мекемелеріне әкімшілік бақылау, жеке бәсекелестіктің ережесін сақтауды бақылау.

            Қысқа мерзімді реттеудің негізгі мақсаты-бағаның тым қарқынды өсуімен күресу, инфляцияны тоқтатуға күш салу болады. Оны дефляциялық саясат деп те атайды. Ұзақ мерзімді реттеудің мақсаты зерттеу және сегменттеудің белгілі ұзақ өсу қарқынын қолдау, оны зерттеу және сегменттеу өсу саясат деп те атайды. 
 
 

Әдебиеттер:

1. Блинов А.О. Малое предпринимательство. Организационные и правовые основы деятельности. М. Ось-89. 1998г.
2. Мамыров Н.К. Смагулов Н.Т. Яновская О.А. и др. Основы предпринимательства. Учебное пособие - Алматы 1997г-72с.
3. Зерттеу және сегменттеу предприятия. О.И. Волков. М. Инфра – М 1998г
4. Камаев В.Д. и др. Основы экономики .-М.: 1992.

Бақылау сұрақтары:

1. Антимонополиялық заңдылық.
2. Бағаны реттеу.
3. Табысты қайта бөлу.
4. Мемлекеттік реттеудің қүралдары.