Халықаралық сауда мен сыртқы операцияларға, мемлекеттік  бажға салынатын  салықтар, консулдық  алым және басқа да салықтар 

 

     2009 – 2013 жылдарға арналған мемлекеттік  бюджеттің кіріс бөлігі экономиканың  шикізаттық емес секторына  салық жүктемесін төмендетуді көздейтін жаңа Салық кодексінің ережелерін ескере отырып, орта мерзімді кезеңге арналған  макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамдық параметрлерінің базасында анықталды. 

     ҚР Ұлттық қорына жіберілетін бюджетке түсетін түсімдер көлемінің 2009 – 2013 жылдарға арналған болжамы мұнайға қойылатын әлемдік бағаның төмендеуінің ағымдағы үрдісін ескере отырып, 2009 жылы мұнайдың әр баррелі үшін 40 АҚШ доллары және 2010-2013 жылдары 50 АҚШ долларымен есептеді.

3.2 Бюджеттің шығыстары

     Қазақстан Республикасы республикалық бюджетінің шығындары 2008 жылы 2 716 млрд теңгені құрады. Бұл 2007 жылмен салыстырғанда 31,3%-ға көп. Бюджеттің шығыстары ЖІӨ-ге қатысы бойынша 2008 жылы (19,3%) 2007 жылдың деңгейінде сақталды. Қазақстанның республикалық бюджеті шығыстарының жалпы көлемінің өсу серпіні 14-суретте ұсынылған. 

     

     14-сурет. Қазақстан Республикасының республикалық бюджеті шығыстарының жалпы көлемі. 

     Қазақстан Республикасы бюджеті  шығыстарының функционалдық жіктемесі

     Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде республикалық бюджеттің шығыстары үшін мынадай функционалдық топтар бойынша жіктеме көзделген:

     - жалпы сипаттағы мемлекеттік  қызметтер; 

     - қорғаныс;

     - қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі;

     - білім беру:

     - денсаулық сақтау;

     - әлеуметтік көмек және әлеуметтік  қамтамасыз ету;

     - тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық;

     - мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық  кеңістік;

     - отын-энергетикалық кешен және  жер қойнауын пайдалану;

     - ауыл, су, орман, балық шаруашылығы,  ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған орта мен жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары;

     - өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы  және құрылыс қызметі;

     - көлік және коммуникациялар;

     - өзгелері;

     - борышқа қызмет көрсету;

     - трансферттер. 

     Әр  түрлі деңгейлер  бюджеттерінің жалпы шығындардағы үлестері

     Қазақстан Республикасы шоғырландырылған бюджетінің шығындары жергілікті бюджеттердің, республикалық бюджеттің шығындарынан және Ұлттық қордың шығыстарынан тұрады. Көптеген функционалдық топтар бойынша шығыстар жергілікті және республикалық бюджеттен жүзеге асырылады, сол уақытта Ұлттық қордан республикалық бюджетке ҚР Президенті айқындайтын мақсаттарға нысаналы трансферттерді қаржыландыру жүзеге асырылады.

      

     Әр  түрлі деңгейлер бюджеттерінің жалпы шығындардағы үлестері, 2007 жыл, % 

     Кестеден  көрініп отырғанындай, республикалық  бюджеттің рөлі қорғанысқа, борышқа  қызмет көрсетуге, әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамтамасыз етуге, қоғамдық тәртіп пен жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтерге арналған шығыстарды қаржыландыру үшін ерекше маңызды. Өңірлік және жергілікті бюджеттер ТКШ, денсаулық сақтау және білім беру сияқты функционалдық топтар бойынша шығыстардың негізгі көлемін жүзеге асырады. 

     Қазақстан республикалық бюджетінің функционалдық топтар бойынша шығыстарының серпіні

     2008 жылы республикалық бюджеттің  функционалдық топтардың көпшілігі  бойынша шығыстары ұлғайды, бұл  соңғы бірнеше жыл ішінде республикалық  бюджет шығыстары ұлғаюының жалпы серпініне сәйкес келеді. Республикалық бюджет шығындарының жалпы көлемі 812,1 млрд теңгеге немесе ЖІӨ-нің 2,13 пайыздық тармағына өсті.  

Қазақстан республикалық бюджетінің функционалдық топтар бойынша шығыстары, млрд теңге 

 

     Бюджет  шығыстарының төмендеуі 2008 жылы отын-энергетикалық кешен және жер қойнауын пайдалану, қорғаныс пен өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі функционалдық топтары бойынша тиісінше 16,2; 2,2, және 2,5 млрд теңгеге болды. 

     Қазақстанның  республикалық бюджеті  шығыстарының «Қазақстан-2030»  стратегиясының басымдықтарына сәйкестігі 

     Республикалық бюджет «Қазақстан-2030» стратегиясын іске асырудың құралы болып табылады. Сондықтан республикалық бюджет шығындарының стратегияның қандай да бір басымдықтарына әсерін бағалау үшін шығыстардың функционалдық топтарын «Қазақстан-2030» стратегиясының басымдықтарымен қатыстыруға болады. Бұл қатынас кестеде ұсынылған.