Visual Basic ортасында программалау

Тапсырма 18.

Text Box компоненттерін пайдаланып С: дискінің Табель бумасында орналасқан table.mdb деректер қоры файлының Nomer, FIO, Tugan Jil өрістерінен тұратын Tabel1 кестесін толтыру қосымшасын жасау.

18- тапсырманы орындау.

1.Формаға Data1, Text1, Text2 және Text3 компоненттерін орналастырыңыз.Текстік объектілердің Text қасиеттерінің мәндерін тазалаңыз. 
2.Data1 объектісін Data Base Name қасиетіне С:\Табель\ tabеl.mdb жолын көрсеткеннен кейін Record Source қасиетіне шыққан кестелер тізімінен Tabel1- ді таңдаңыз.Содан соң EOFAction қасиетіне 2- Add New мәнін орнатыңыз. 
3.Текстік объектілердің Data Source қасиеттерінен Data1 объектісін таңдап, Data Field қасиеттеріне әрқайсысына сәйкес өрістер орнатыңыз(Text1- Nomer, Text2- FIO, Text3- Tugan Jil). 
4.Қосымшаны іске қосып, әр текстік алаңды толтырғаннан кейін «Келесі жазуға өту» батырмасын басқанда, текстік алаңдарға енгізілген мәліметтер table.mdb деректер қоры файлының Tabel1 кестесінің сол алаңға сәйкес өрістеріне жазылып қалады. «Келесі жазуға өту» батырмасын басқанда шығатын таза текстік алаңдарға жаңа мәліметтер енгізіп қайтадан «Келесі жазуға өту» батырмасын  басқанда кестеге келесі жазу жазылып қалады.Барлық мәліметтер кестеге толық жазылғанша дәл осы процестерді қайталаңыз. 
5.Кестеге барлық мәліметтерді енгізгеннен кейін өосымшадан шығыңыз.

Тапсырма 19.

 Текстік объектілерге  деректер қоры файлынан мәлімет  шығару және оған жаңа жазулар  қосу қосымшасын жасау.

19- тапсырманы орындау.

 
1.Формаға Data1, Text1, Text2, Text3, Command1, Command2, Command3 объектілерін түсріңіз. 
2.Data1 объектісінің Data Base Name қасиетіне С:\Табель\ table.mdb жолын көрсеткеннен кейін, оның Record Source қасиетіне шыққан кестелер тізімінен Tabel1- ді таңдаңыз да, Visible қасиетіне «False» мәнін орнатып, қосымшаны іске қосқанда экранда көрінбейтін етіңіз. 
3.Текстік объектілердің Data Source қасиеттерінен Data1 объектісін таңдап, Data Field қасиеттеріне әрқайсысына сәкес өрістер орнатыңыз(Text1- Nomer, Text2- FIO, Text3- TuganJil).Содан соң олардың Visible қасиетіне «False» мәнін орнатыңыз. 
4.Command1 объектісінің формаға үш көшірмесін алып қойыңыз, нәтижесінде Command1(0), Command1(1), Command1(2), Command1(3) элементтерінен тұратын массив шығады.Олардың Caption қасиеттеріне ретімен «Келесі», «Алғашқы», «Соңғы» және «Алдыңғы» мәндерін орнатыңыз да, Command1 объектісінің кез- келгенін екі рет шертіп код терезесіне төмендегі процедураны жазыңыз. 
Private Sub Command1_Click (Index As Integer) 
P=Index 
Select Case P 
Case 0: 
               ‘келесі жазуға өту әдісі 
Data1.Recordset.Move Next 
      ‘соңғы жазуда «Келесі» батырмасын өшіру 
N= Data1.Recordset.Absolute Position 
K= Data1.Recordset.RecordCount 
If N= K-1 Then Command1(0).Enabled= False 
Case1” 
           ‘алғашқы жазуға өту әдісі 
Data1.Recordset.Move First 
Text1.Visible= True 
Text2.Visible= True 
Text3.Visible= True 
Command1(0).Enabled= True 
Case2: 
          ‘соңғы жазуға өту әдісі 
Data1.Recordset.Move Last 
         ‘соңғы жазуда «Келесі» батырмасын өшіру 
Command1(0).Enabled= False 
Case 3: 
         ‘алдыңғы жазуға өту әдісі 
T= Data1.Recordset.Absolute Position 
        ‘алғашқы жазудан басқаларында «Алдыңғы» 
        ‘батырмасын жұмыс істету 
If T> 0 Then Data1.Recordset.Move Previous 
Command1(0).Enabled= True 
End Select 
End Sub 
5.Command2 объектісінің Caption қасиетіне «Жаңа жазу қосу» мәнін орнатып, оны екі рет шерту арқылы программалық код терезесінде келесі процедураны жазыңыз. 
Private Sub Command2_Click () 
Command3.Enabled= True 
Data1.Recordset. Add New 
End Sub 
6.Command3 объектісінің Caption қасиетіне «Жаңа жазуды сақтау» мәнін орнатып, ал Enabled қасиетіне «False» мәнін орнатқаннан кейін, оны екі шерту арқылы программалық код терезесінде келесі процедураны жазыңыз. 
Private Sub Command3_Click () 
Data1.Recordset.Update 
Command3.Enabled=False 
End Sub 
7.Қосымшаны іске қосқаннан кейін, «Алғашқы», «Келесі», «Алдыңғы», «Соңғы» батырмаларын баса отырып деректер қоры файлынан мәліметтер оқып көріңіз және «Жаңа жазу қосу», «Жаңа жазуды сақтау» батырмаларының көмегімен деректер қоры файлына жаңа жазу қосып, сақтаңыз.

3.12. OLE- контейнер.*

OLE компоненті Visual Basic ортасын компьютерге орнатылған кез- келген программамен байланыстыратын контейнер- компонент. 
Қосымшаға басқа прлограммаларда жасалған объектілерді OLE компонентін формаға қойғанда шығатын «Объектілер кірістіру»(Вставка объекта) терезесі арқылы кірістіреді.Жаңа объект жасау үшін «Жаңа объект жасау»(Создать новый), ал файлда бар объектіні кірістіру үшін «Файлдан жасау»(Создать из файла) ауыстырғышын орнату керек. 
Формада жаңа Word құжатын жасау. 
Формаға басқа программада жасалған объект кірістіру

Тапсырма 20.

1. OLE объектісі арқылы Office программаларын іске қосатын ехе- типті файлдарынан тұратын бума жасау.

20- тапсырманы орындау.

1.Формаға OLE1, OLE2, OLE3, OLE4 объектілерін орналастырыңыз.

2.Әр OLE объектісін формаға қойғанда шығатын «Объект кірістіру» терезесінде «Файлдан жасау» ауыстырғышын орнатып, «Көру»(Обзор)батырмасы арқылы керекті файлдың жолын(мысалы Word программасының іске қосу файлының жолы:С:\Program Files\ Microsoft Office\ Office\Winword.exe) орнатқаннан кейін, «Байланыс»(Связь) жалаушасын орнатып Ок батырмасын басыңыз. 
3.Керекті файлдарды формаға түсіргеннен кейін, қосымша іске қосылғанда контексті мәзір шықпауы үшін, объектілердің Auto Verb Menu қасиеттеріне False мәнін орнатыңыз. 
4.Қосымшаны іске қосқаннан кейін, ехе- типті файлдарын іске қосу арқылы Office программаларын ашып көріңіз.

Тапсырма 21.

Формаға OLE объектісі арқылы кірістірілген үлкен құжатты көру үшін Frame объектісін пайдаланып айналдыру белдеушелерін жасау.

21- тапсырманы орындау.

1.Формаға Frame1 объектісін орналастырыңыз.Оның үстіне OLE1 объектісін қойып, шекараларын созу арқылы Frame1 объектісін толық жабатындай етіп беттестіріңіз де, Word программасынан кез- келген бір үлкен құжат кірістіріңіз.Қосымша іске қосылғанда контексті мәзір шықпауы үшін, OLE1 объектісінің Auto Verb Menu қасиетіне False мәнін орнатыңыз. 
2. Frame1 объектісін ішіне суреттегідей етіп VScroll1, HScroll1(тік және жатық айналдыру белдеушелерін) орнатыңыз.Олардың МАХ қасиетіне құжаттың өлшеміне сәйкес мән беріңіз.Ал Large Change және Small Change қасиеттеріне 50 мәнін орнатыңыз. 
3. VScroll1 объектісін екі рет шерту арқылы код терезесіне келесі процедураны жазыңыз. 
Private Sub Vscroll1_Change () 
OLE1.Set Focus 
OLE1.Top= -VScroll1.Value 
OLE1.Height= OLE1.Height+ VSroll1.Value 
End Sub 
4. НScroll1 объектісін екі рет шерут арқылы код терезесіне келесі процедураны жазыңыз. 
Private Sub Hscroll1_Change () 
OLE1.Set Focus

OLE1.Top= -HScroll1.Value 
OLE1.Width= OLE1.Width+HScroll1.Value 
End Sub 
5.Қосымшаны іске қосып, кірістірілген құжатты айналдыру белдеушелерінің көмегімен оқып көріңіз.

3.13. Қосымша элементтерін  жылжыту.

Қосымша элементтерінің орнын ауыстыру арқылы жылжыту эффектісін жасау үшін тармақталу және циклдік  операторлар қолданылады.Объектілердің  орны оның Left, Top, Width, Height қасиеттерінің мәндерін өзгерту арқылы ауыстырылады.Мысалға, шеңбердің (Shape1) Left қасиетінің мәндерін өзгерту арқылы экрандағы орнын өзгертелік.

Тапсырма 22.

Экранда көрінген шеңберді сызықты, тармақталу, циклдік программалар құрып жылжыту.

22- тапсырманы орындау.

1.Формаға Shape1, Command1 объектілерін орналасытырыңыз. Shape1 объектісінің Shape қасиетіне Circle мәнін беріп, оны Fill Color, Fill Style қасиеттері арқылы бояңыз. 
2.Command1 объектісінің Caption қасиетіне «Жылжыту» мәнін орнатып, оны екі рет шерту арқылы код редакторын ашып, төмендегі процедуралардың бірін жазыңыз. 
а)Шеңберді сызықты программаның көмегімен жылжыту. 
Private Sub Command1_Click () 
Shape1.Left= Shape1.Left+ 1000 
End Sub 
ә)Шеңберді тармақталу командалары көмегімен жылжыту. 
Private Sub Command1_Click () 
10 If Shape1.Left< 1800 Then _ 
Shape1.Left= Shape1.Left+10_ 
Else GoTo 30 
30  
End Sub 
б)Циклдік операторларды қолдану арқылы жылжыту. 
1- түрі. 
Private Sub Command1_Click () 
For K= 1 To 200 
Shape1.Left= Shape1.Left+5 
Next K 
End Sub

2- түрі. 
Private Sub Command1_Click () 
For K= 1 To 2000 
If Shape1.Left<1800 Then_ 
Shape1.Left= Shape1.Left+ 5 
Next K 
End Sub

3- түрі. 
Private Sub Command1_Click () 
While Shape1.Left<1800 
Shape1.Left=Shape1.Left+ 5 
Wend 
End Sub

4- түрі. 
Private Sub Command1_Click () 
Do While Shape1.Left<1800 
Shape1.Left=Shape1.Left+ 5 
Loop 
End Sub

5- түрі. 
Private Sub Command1_Click () 
Do Until Shape1.Left>1800 
Shape1.Left=Shape1.Left+ 5 
Loop 
End Sub 
Сондай- ақ объектілерді жылжытуда Timer компоненті мен Move әдісін қолдануға болады.Объектінің Move әдісімен оның орнын ауыстыруға, өлшемдерін өзгертуге болады. Move әдісінің жалпы жазылуы реті төмендегідей: 
оа: Move oa.Left N1, oa.Top N2, oa.Width N3, oa.Height N4 
мұндағы: N1, N2, N3, N4 объектілердің қасиеттерінің өсімі(+ немесе -), ал оа- объектінің аты. 
  Егер объектінің бір параметрінің мәні өзгермейтін болса, онда оның өсімі жазылмайды.Төмендегі мысалда объектінің Top және Width қасиеттерінің мәндері өзгермейді: 
oa,Move oa.Left N1, oa.Top, oa.Width, oa.Height N4 
  Егер объектінің жоғарыдағы тізімдегі соңғы параметрлері өзгермесе, оларды жазбаса да болады, мысалы: 
oa.Move oa.Left N1, oa.Top N2, oa.Width N3 
oa.Move oa.Left N1, oa.Top N2 
oa.Move oa.Left N1 
Мысал.Формаға Timer объектісін түсіріп, оны екі рет шерту арқылы төмендегі процедураларды кезек- кезек жазып, қосымшаны іске қосып көріңіз. 
а) Timer арқылы экранда шеңбер жылжыту процедурасы. 
Private Sub Timer1_Timer () 
If Shape1.Left<1200 Then_ 
Shape1.Left= Shape1.Left+ 10 
End Sub 
ә) Timer компонеті мен Move әдісін қолдану арқылы экранда шеңбер жылжыту процедурасы. 
Private Sub Timer1_Timer () 
If Shape1.Left<1000 Then_ 
Shape1.Move Shape1.Left+ 10,_ 
Shape1.Top+2, Shape1.Width,_ 
Shape1.Heigth+ 10 
End Sub

3.14. Мәзірлер қатарын  жасау.

  Формаға мәзірлер  қатарын VB-тің Menu Editor программасын қолдану арқылы кірістіреді.Бұл программаны ашу үшін құрал- саймандар панеліндегі Menu Editor программасының батырмасын шерту керек, нәтижесінде экранға төмендегідей терезе шығады: 
  Қосымшаға кірістіріліп жатқан мәзір өрістерінің қасиеттері төмендегідей жолдармен орнатылады:

1.Menu Editor программасының жоғарғы бөлігіндегі Caption алаңына мәзір аты жазылады. 
2.одан кейін Name алаңына мәзір өрісінің аты жазылады.(халықаралық келісім бойынша mnuМеню атыӨріс аты.) 
3.Index алаңында мәзір элементтерінің әрқайсысына реттік нөмір беріп, нәтижесінде оларды массив элементтері ретінде қарастыруға болады. 
4.Shortcut алаңында мәзір қрістерінің атқаратын қызметтерін жылдам орындайтын функционалды клавиштарды қолдану  мүмкіндігін орнатуға болады.Сондай- ақ кез- келген мәзір өрісін ашу үшін қолданылатын жылдам клавиштар орнату үшін Caption алаңына ‘&’(амперсенд) символын кірістіру қажет. ‘&’ символынан кейін тұрған әріп мәзір өрісін жылдам ашатын клавиш қызметін атқарады.Мысалы: 
&File- жылдам клавиш ретінде ALT+F қолданылады; 
FI&LE- жылдам клавиш ретінде ALT+L қолданылады. 
  Жылдам клавиш ретінде таңдалған әріптің асты сызылып тұрады. 
5.Төменгі жақта орналасқан мәзірдің Enabled, Visibled, Checked, Windows List қасиеттерінің жанындағы жалаушалары арқылы орнатылады(егер жалауша орнатылса, онда True, әйтпесе-False). 
6.Мәзірді бірінші өрісінің қасиеттерін орнатқанан кейін келесі өріс қасиеттерін орнату үшін Next батырмасы басылады.Мәзір өрістері алаңында курсор(көк жолақша) төменге түскеннен кейін келесі мәзір өрісінің қасиеттері толтырылады. 
7.Мәзір элементтерін редакцилау үшін Солға жылжу, Оңға жылжу, Жоғары жылжу, Төмен жылжу, Кірістіру(Insert), Өшіру(Delete) сияқты басқару батырмалары қолданылады. 
Мәзірге қарасты ішкі мәзір өрістерін толтыру үшін мәзірдің атының қасиеттері толтырылғаннан кейін Оңға жылжу батырмасы басылады, сол кезде мәзір өрістері алаңында төрт нүкте белгісі шығады.Мәзір алдында тұрған төрт нүкте белгісі шығады.Мәзір алдында тұрған төрт нүкте белгісі мәзірдің өзінен жоғарыда тұрған алдында белгісі жоқ мәзірдің ішкі мәзірі екендігін білдіреді. 
Ішкі мәзір өрісінің өзінің мәзірін жасау үшін сол мәзір өрісінен кейінгі өрістің қасиеттерін толтырып тағы да Оңға жылжу батырмасын басу керек.Сол кезде төмендегі өрістер алаңында ағымдағы өріс атының алдына сегіз нүкте белгісі шығады.Дәл осылай бір- біріне қарасты 5 деңгейге дейін мәзірлер жасауға болады. 
Мәзір өрістерін белгілі бір атқаратын қызметтеріне қарай аралары сызықшалармен бөлінген топтарға бөлуге болады.Ол үшін олардың арасына қосымша өріс енгізіп Caption алаңына ‘-‘ дефис қою керек.

Контексті мәзір жасау.

Формадағы кез- келген мәзірдің командаларын курсорды форманың кез- келген жеріне апарып оң жақ батырмасын басып ашуға болады.Мұндай мәзірлерді контексті деп атайды.Контексті  мәзір құру үшін Popup Menu әдісі қолданылады.Мысалы: File мәзірінің контексті мәзірн жасау үшін келесі процедураны құрыңыз. 
Private Sub Form_Mouse Up (Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As Single) 
If Button= 2 Then Popup Menu mnu File 
End Sub

3.15.Проектілерде  бірнеше форма  пайдалану.

VB- те проектілер жасауда бірнеше форма қолдануға болады.Проектіге жаңа форма қосу үшін Бас мәзірден Project- Add Form командасын орындау керек.Нәтижесінде экранға шығатын Add Form терезесінен Form белгішесін екі рет шерту қажет. 
Бір формада құрылған программалық кодты, онда орналасқан объектілерді екінші формаға көшіре беруге болады.Формаларды экранға шығару немесе жасыру үшін Show(Көрсету), Hide(Жасыру) әдістері қолданылады.

Тапсырма 23.

Әр формада қос  батырмадан орналасқан, сол батырмаларды басу арқылы бір- біріне өте алатын үш формалы қосымша құру.

23- тапсырманы орындау.

1.Проектіге Project- Add Form командасын орындау арқылы екі форма қосыңыз. 
2.Бірінші формаға Command1, Command2 объектілерін орналастырыңыз.Олардың екеуін бірдей белгілеп алып, екінші және үшінші формаларға көшіріңіз. 
3.Form1- де орналасқан Command1 және Command2 объектілерінің Caption қасиеттеріне «2-формаға өт» және «3-формаға өт», Form2- дегі объектілерге- «1-формаға өт» және «3- формаға өт», ал Form3- тегі объектілерге- «1-формаға өт» және «2- формаға өт» мәндерән орнатыңыз да, оладың төмендегідей программалық кодын жазыңыз. 
Form1- дің процедуралары: 
Private Sub Command1_Click () 
Form1.Hide 
Form2.Show 
End Sub 
Private Sub Command2_Click () 
Form1.Hide 
Form3.Show 
End Sub

Form2- нің процедуралары: 
Private Sub Command1_Click () 
Form2.Hide 
Form1.Show 
End Sub 
Private Sub Command2_Click () 
Form2.Hide 
Form3.Show 
End Sub

Form3-тің процедуралары: 
Private Sub Command1_Click () 
Form3.Hide 
Form1.Show 
End Sub 
Private Sub Command2_Click () 
Form3.Hide 
Form2.Show 
End Sub

3.16.Тест  тапсырмаларын құру.

а)Деректер қорын пайдаланбай  сұрақтар мен жауаптарды программалық кодта  толтыру арқылы тест программасын құру. 
1.Тест сұрақтары, олардың жауаптары мен дұрыс жауаптарының Combo3, Combo4, Combo5, Combo6 объектілерін орналастырыңыз. 
Қосымша орындалғанда олардың көрінбеуі үшін барлығының Visible қасиеттеріне «False» мәнін орнатып және басқа объекілермен жұмысқа кедергі келтірмес үшін оларды форманың төменгі жағына бір қатарға орналастырып қойыңыз да, форманы екі рет шертіп төмендегі тізім толтыру процедурасын жазыңыздар.Келесі беттегі процедурада 6 сұрақ Combo1, олардың жауаптары Combo2-ден Combo5-ке дейінгі және кілттері Combo6 тізімдері арқылы енгізілген.Сіздер бұл процедураға өздеріңіздің қалауларыңызша қанша сұрақ болса да блок- блогымен қоса берулеріңізге болады. 
Private Sub Form_Load () 
                       ‘1- блок 
Combo1.Addltem «Жүзжылдық соғыс қанша жылға созылады?» 
Combo2.Addltem «а) 50 жыл» 
Combo3.Addltem «б) 100 жыл» 
Combo4.Addltem «в) 150 жыл» 
Combo5.Addltem «г) 200 жыл» 
Combo6.Addltem1