Мемлекет жəне құқықтың

құқық ерекше консервативтік сипатты иеленді, дене

жазалары ұзақ уақыт бойы сақталып келді.        

18 ғасырда қылмыстық құқықты  заңгер Блэкстон бір

жүйеге келтірді. Қылмыстық  іс жүргізудің

ерекшелігі болып айыптаушылық жəне

жарыспалылық процестердің үйлесуі табылды.

Азаматтық құқық: заңды тұлғалар

жəне құқықтың басқа да

субъектілері траст институтын

(сенімгерлік меншік) кең

пайдаланды. Заттық құқық  аса кең

түсінікке ие болды.  Заттар шынайы

жəне материалдық деп  бөлінді.

Кейбір абсолюттік құқықтар

(авторлық құқық жəне  т.б.) та

заттық құқыққа жатты. Жерге

меншіктің өз ерекшеліктері  болды:

барлық жер патшаның меншігі  деп

танылды,  қалған тұлғалар жерді

иеленушілер деп танылды.

Отбасы құқығы: 1836

жылға дейін шіркеулік  неке

сақталды. Алғашқыда

отбасында ер адам басты

тұлға болып саналды,

кейінірек əйелдер ерлермен

теңестірілді.

Мұрагерлік құқық: оның басты  ерекшелігі болып

өсиеттің толық бостандығы табылды. Мұрагерлік

құқық мирасқорлықтың өзіндік  ерекшеліктері

болды: мұра қалдырушының құқықтары  алдымен

сот өкіліне, одан кейін сот  тағайындаған «жеке

өкілге»,  содан кейін  ғана мұра алушыға өтеді. Жаңа кезеңдегі  Ұлыбритания 

Мемлекеттік құрылым

Монарх – мемлекеттің  жəне дəстүрлердің рəмізі

Парламент (лордтар

палатасы, қауымдар  па-

латасы)

Басында Премьер-

министрі

(парламенттегі

партиялық көпшіліктің

лидері) бар министрлер

кабинеті

Ел графтықтарға,

графтықтар

округтарға,

округтар

қауымдарға

бөлінген. Барлық

жерлерде

жергілікті

шенеуніктерді

(мэр жəне т.б.)

тағайындайтын

кеңестер

Лордтар палатасы – жоғарғы  сот

инстанциясы ретінде

Жоғарғы сот, құрамы: Апелляциялық сот,

Корона соты (1971 жылдан бастап),

Жоғары сот.

Апелляциялық сот

Жоғары сот, 3 бөлімі: Патша  орындығы

соты, Канцлер соты (əділдік  соты),

Отбасы істері бойынша  бөлім

Графтық соты

Магистрат сотыВизантияның  мемлекеті жəне құқығы

Византияның мемлекеті жəне құқығының тарихын кезеңдерге бөлу 

1 кезең құлиеленушілік  мемлекеттің ыдырауы жəне феодалдық  мемлекеттің қалыптасуы  (Vғ. –VІІ  ғ. ортасы)

2 кезең феодалдық мемлекеттің  дамуы (V ғ. ортасы –ІХ ғ.  бірінші жартысы) 

3 кезең орталықтанған  феодалдық монархияның құрылуы  (ІХ ғ. екінші жартысы – ХІІІ  ғ. басы)

4 кезең феодалдық ыдыраушылық  процесінің күшеюі (1204 – 1453 ж.ж.)

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым

Император, мемлекеттегі екінші тұлға – 

Константинополь патриархы.

Ақсүйектер меншігіндегі жерінің мөлшеріне қарай

бөлінді: 1. Сенаторлар. 2. Динаттар. 3. Куриалдар.

Одан кейін Колондар (шаруалар), плебейлік со-

словие (қалалардың еркін  халқы), құлдар.

Сенат пен Мемлекеттік  кеңес

императордың жанындағы

кеңесуші органдар ретінде

Императорлық сот, Мемлекеттік

кеңес, Секреттер, Протовестиа-

рий, Константинополь эпархы, 

Константинопольдық  патриархат

соты жоғарғы шіркеулік  сот

ретінде

14 диоцезге бөлінген 2

Префектура (преторий префекті

басшылық ететін).

Параталласит, Квесторлар Қауым

жиналысы жалпы деңгейдегі сот

ретінде.

50 провинциядан құралған

диоцез. Төменгі əкімшілік-

аумақтық бірлік – село қауымы.

V ғ. – VІІғ құқықтың  негізгі қайнар көздері болып  Феодосий кодексі мен

Юстиниан заңдары табылды. Кейіннен: Эклога (726ж.), Жер туралы заң,

Əскери заң, Номоканондар,  Прохирон (879ж.), Базиликтер (888ж.),

Хрисовулдар, Эпарх кітабы,  Алтыкітаптық (1345ж.) –  Византияның  азаматтық

жəне қылмыстық құқығының  жинағы.

Меншік құқығында прония институты дамыды, ол – жерді  шартты түрде өмір

бойға пайдалануға беру. Міндеттемелік  құқық шарттар мен деликтілерден

туындады.

Неке құқығы православиелік шіркеулік құқықпен реттелді. Мұрагерлік заң

Əскердің бойынша жəне өсиет бойынша жүзеге асырылды.

екі магистрі (атты əскер  мен

жаяу əскердің командирлары)

Қылмыстық құқықта қылмыстар  құрамы бойынша бөлінді, жəне жазалау  жүйесі

жақсы дамыды. Сот процесі

либеллярлық сипатта болды, яғни, барлық кезеңдер жазбаша түрде  рəсімделді.Қазіргі замандағы Германия

Қазіргі замандағы Германияның  тарихын кезеңдерге бөлу

1 кезең -  Веймар республикасы 1919 – 1933 ж.ж. 

2 кезең –  Фашистік  Германия 1933 – 1945 ж.ж. 

3 кезең -  Бөлек герман  мемлекеттері 1948 – 1989 ж.ж. 

4 кезең –  1990 жылдан  бастап – біріккен  Германия.

Мемлекеттік құрылым

                 

1 кезең Президент. 

2 кезең Фюрер (алғашқы  уақытта рейканцлер лауазымында, 

кейін мемлекет басшысы ретінде)

3 кезең ГСБП-ның (Германияның  социалистік біртұтас партиясы)

Бас хатшысы

4 кезең  Федералдық  президент

                                          

1 кезең  Парламент екі  палатадан тұрды: 

Рейхстаг (төменгі палата), Рейхсрат

(Империялық кеңес) 

1 кезең   Жоғарғы сот

конституциялық əділдік  органы

ретінде, жергілікті жерлердің

2 кезең Рейхстаг көріністік  демонстра- соттары. 

циялар үшін сақталып қалды 2 кезең Жалпы соттармен қатар

3 кезең ГДР-нің заңшығарушылық  па- партиялық соттар жүйесі құрылды. 

латасы 3 кезең  Соттардың

4 кезең  Бундестаг (төменгі  палата)  орталықтандырылған жүйесі.

Бундесрат (өкілдік орган) 4 кезең 5 тармаққа бөлінген сот

1 кезең  Ел  18  жерге  бөлінді.  1 кезең  Канцлер

басқаратын Үкімет.

1 кезең жергілікті

2 кезең  Жерлерге бөлу  жойылды,  жерлердегі соттар.

мемлекет тағайындалатын шенеуніктер

басқаратын облыстарға бөлінді.

2 кезең  Рейхсканцлер

басқаратынҮкімет

2 кезең жергілікті

жерлердегі ерекше

3 кезең Жерлік бөлудің  орнына соттар жүйесі

округтық бөлу.

3 кезең Министрлер

кеңесінің төрағасы.  3 кезең  жергілікті

жерлердегі соттар

жүйесі

4 кезең Ел 16 жерге бөлінді  земель,

олардың басында үкімет тағайындайтын

4 кезең Федералдық

4 кезең Жоғарғы

соттың жергілікті

жерлердегі

2 кезең Вермахт – фашистік  Германияның қарулы күштері

3 кезең КСРО Қарулы  күштерінің үлгісі бойынша құрылған  ГДР

əскері

4 кезең Бундесвер –  ГФР-дің қарулы күштері.  Жаңа  дəуірдегі Германия

Германияның тарихын мемлекеттік  режимдер бойынша кезеңдерге бөлу

                                                             

1 кезең – 1814ж. – 1867 ж. Əртүрлі мемлекеттік режимдерге  ие 34 мемлекеттен құралған Герман

одағы.

2 кезең – 1867 – 1871 ж.ж.  Солтүстік-Германдық одақ.  

3 кезең – 1871 – 1918 ж.ж. 22 мемлекеттен, монархиялардан жəне  еркін қалалардан құралған Герман

империясы.

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым.

                                                                                       

Феодалдар: юнкер сословиесі, дін

қызметкерлері, шарулар, қалалықтар,

буржазия, қолөнершілер.

1 кезең Император  

2 кезең Пруссия патшасы  (президент) 

3 кезең Император

1 кезең  Одақтық сейм 1 кезең Герман мемлекеттерінің

əскерлері.

1 кезең Мемлекеттердің  шенеуніктік

2 кезең Екіпалаталық парламент   аппараты

3 кезең  Одақтық кеңес  – бундесрат – 

жоғарғы палата жəне рейхстаг – 

парламенттің төменгі  палатасы.

2 кезең Жалпы əскери  міндеттіліктің

негізінде жинақталған əскер.

2 кезең Канцлер басшылық  ететін

Үкімет.

3 кезең Министрлерге тікелей

басшылық жасайтын империялық

канцлер

Ландтагтар жəне герман мемлекеттерінің  үкіметтері. Жаңа  дəуірдегі Германияның  құқығы

1871 жылғы Қылмыстық ереже  3

бөлімнен тұрды, бірінші  бөлімінде

қылмысты, теріс қылықты  жəне

полиция қызметкерлерінің құқық

бұзушылығын жəне де германия

азаматтарының шетелде жасаған

қылмыстарын шектейтін нормалар

көрініс тапқан. Екінші бөлімінде

қылмыстың сатылары, қылмысқа

қатысушылық, қылмысты ауырлататын

жəне жеңілдететін мəн-жайлар туралы

нормалар көрсетілген. Үшінші

бөлімінде жекелеген қылмыстардың

құрамын сипаттаған, яғни ерекше

бөлімді құрады. Сонымен қатар, бұл

Ережеде саудадағы дəрменсіздік туралы

Құқықтың негізгі қайнар көздері болып заңдар, əртүрлі

кодификациялар табылды.

Отбасы құқығы ерінің үстемдігімен ерекшеленді. Некенің

заңды нысаны болып азаматтық  неке танылды. Ерлі-

зайыптылардың мүліктік қатынастары  неке шартымен

анықталды.

1896 жылғы Германдық азаматтық

ереже – белгілі бір  дəрежеде рим

құқығына негізделген. Бұл  Ереженің

айрықша сипаты ретінде

“адамгершілік”, “ар-ождан” сияқты

түсініктерге сілтеме  жасайтын,

құқықтық емес, моральдық  мазмұнға ие

параграфтардың көптігі  табылады.

Жеке тұлғалардың құқыққабілеттігі

теңдік қағидасына негізделеді. Заңды

тұлғалар құқық субъектілері ретінде

танылды. Заттық құқық заттарды

жылжитын жəне жылжымайтын  деп

бөлді. Меншік құқығының нақты

анықтамасы болмады. Міндеттемелерге

нақты анықтама берілді, алайда,

шарттың түсінігі ажыратылмады.

Шарттар шарт еркіндігі қағидасына

негізделеді. Абстрактілік шарттар  орын

алды, бұл шарттардың пəні болып

міндеттеме емес, сөз беру табылды.

Мұрагерлік заң бойынша  жəне өсиет бойынша жүзеге

асырылатын.

1897 г. Сауда кодексі  4 кітаптан тұрды жəне азаматтық  кодекске

қосымша рөлді атқарды: 1 кітап  сауда қызметіне, 2 кітап сауда

серіктестіктеріне, 3 кітап  сауда мəмілелері туралы ережелерге, 4

кітап теңіз құқығына арналды.

1877 ж. Қылмыстық-іс жүргізушілік

кодекс Қылмыстық кодекске қосымша

болып табылды.  Процесс

жарыспалылық қағидасына, тергеу

сотының прокурордан тəуелсіздігіне

негізделді, алдын ала  тергеу кезеңінде

қорғауды жүзеге асыруға  рұқсат етілді.

Айыпталушы мен сотталушы  тең

құқықтарды иеленді. Германдық  сот

өндірісінің айрықша белгісі  болып

жəбірленушінің  прокурормен  бірігіп

айыптаушы ретінде іске қатысуы

табылды.

1877 г. Азаматтық-іс жүргізушілік  кодекс 10 кітаптан тұрды, 

олар 1048 параграфты құрады. Тараптарға дəлелдемелер ұсынуда

кең құқықтар берді. Сот тек  дəлелдемелерді қабылдап,

бағалайтын. Ежелгі Қытайдың мемлекеті мен құқығы

                       Кезеңдер                         Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым                                                         Құқықтық жүйе

1 кезең. Шан (Инь б.э.д. 

18-11ғ.ғ.). Ерте Шан

(б.э.д.18-15 ғ.ғ.). Кейінгі

Шан (б.э.д. 14-11 ғ.ғ.).

Үш топқа бөлінген 20

ресми титул болды: əскери

лауазымды тұлғалар,

азаматтық лауазымды

тұғалар, кеңесшілер.

Ван, оның туыстары,

абыздар жəне шенуніктер

қоғамның үстемдік

құрушы табын құрады.

Басқарудың сарайлық

жүйесі болды. Ортаңғы

тапты шарулар, қауым

мүшелері құрады, ең

төменгі тап болып құлдар

6 тараудан тұрған “Заңдар  кітабы” (фацзин) (б.э.д. 5-

2 ғ.ғ.) аса əйгілі болды,  онда қылмыстық іс

жүргізушілік сипаттағы  ережелер басты орынды

иеленді.

2 кезең. Чжоу (б.э.д. 11-3

ғ.ғ.).

3 кезең. Цинь (б.э.д. 221-

201 ғ.ғ.).

Хань (б.э.д. 3 ғ. –б.э. 3 ғ.).

Мемлекеттің басында Ван,

шенеуінктерді басқаратын

сян жəне үш кеңесші – 

гундар.

Мемлекеттің басында Ван,

екі бірінші кеңесшілер

чэнсяндар, тайвэй – 

командарм жəне юйши

дафу – мемлекеттік

Шенеунік Шан

аппаратты басқарушы.

Ян

реформаларды жүзеге

асырды, оларға

сəйкесақсүйектіліктің 20

рангісі енгізілді, жаңа

ақсүйектер пайда болды:

сауда-алыпсатарлық,

əскери, қызметкер,

мүліктік.

Облыстардың басында 

чжухоу тұрды

Ел уездерге, волостарға

жəне тиналарға бөлінді.

Соңғыларына 10 қауым

кірді, оларды ақасақалдар

– фулао мен старосталар

– личженамдар

басқарды.

Шан мемлекетінде меншік объектілері  болып

мыналар табылды: мал, құлдар, үй мүлкі. Б.э.д. 1

мыңжылдықтың екінші жартысында жерге жеке

меншік пайда болды.

Міндеттемелік құқыққа сату-стып алу, жалға алу,

займ, жерді жалға алу  шарттары тəн болды.

Шан кезеңінің отбасы құқығында  матриархаттың

қалдықтары сақталып қалды, ал Чжоу мемлекетінде

патриархат орнады, көп  əйел алуға рұқсат етілді.

Мұрагерлік құқық негізгі  мұрагер ретінде бірінші

əйелдің үлкен ұлын таныды, ұлы болмаған жағдайда

мұра күйеуінің басқа  туыстарына өтетін.

Соттар əкімшіліктен

бөлінбеді, жоғарғы сот

болып Ван табылды,

жергілікті жерлерде бұл

функцияны облыс

басшылары атқарды.

Қылмыстық құқықта мемлекеттік  қылмыстарға

ерекше мəн берілді, олар үшін қатаң дене жазалары

көзделді.Ежелгі Египеттің  мемлекеті жəне құқығы

Ежелгі Египеттің мемлекеті  жəне құқығы тарихының кезеңдері

1 кезең. – Ерте патшалық (б.э.д. 3110-2800 ж.ж.)

2 кезең. – Ежелгі немесе  Ескі патшалық  (б.э.д. 2800-2550 ж.ж.)

1 ауыспалы кезең. –  (б.э.д. 2160 – 2134 ж.ж.)

3 кезең. – Орта патшалық ( б.э.д. 2050 – 1700 ж.ж.)

2 ауыспалы кезең. –  (б.э.д. 1700-1530 ж.ж.)

4 кезең. – Жаңа патшалық (б.э.д. 2575/1525/-1087 ж.ж.)

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым

Перғауын – мемлекет басшысы

жəне халықтың табынушысы.

Бірнеше топтар: 1. Абыздар, шенеуніктер, əскери ақсүйектер. 2. Рулық- тайпалық ақсүйектер. 

3. Хатшылар. 4. Еркін шаруалар. 5. Қолөнершілер. 6. Құлдар.