Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны қорғауға қатысуды құқықтық реттеу

Қоғамдық экологиялық  бірлестіктер қызметінің құқықтық негізі саласында шет елдердің тәжірибесін зерттеу бұл салада отандық тәжірибемен салыстыру мақсатында ғана жүргізілген жоқ, сонымен қатар отандық қоғамдық экологиялық бірлестіктердің қызметін құқықтық реттеуді дамыту мен жетілдіру процесінде алып пайдалану үшін жүргізілді.

Қазіргі жағдайда қоршаған ортаны қорғау саласында қоғамдық бірлестіктердің құқықтық жағдайын реттейтін Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексін қабылдау үсынылады. Қазақстан Республикасының ҚР Экологиялық кодексі заңына жоғарыда көрсетілген ұсыныстарды ескеріп, тиісті өзгерістер енгізіп, жетілдіру қажет.

Қазақстан Республикасының  Экологиялық Кодексінде «Азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы құқықтары мен міндеттері» туралы тарау енгізілуі керек. Бұл тарауда азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың қоршаған ортаны қорғауға қатысу нысандары; азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың жалпы құқықтары мен міндеттері; қоғамдық ұйымдардың мемлекеттік органдарымен қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақтастығы; қоғамдық экологиялық сараптама; қоғамдық экологиялық бақылау; қоғамдық экологиялық бірлестіктер туралы заңдарды бұзғаны үшін жауапкершілік; халықаралық ынтымақтастық мәселелері қозғалуы тиіс.

Әдебиеттер тізімі

1 Назарбаев Н.Ә. Қазақстан - 2030. - Алматы, 2004. - 132 б.

2 Қазақстан Республикасының Конституциясы. - Алматы, 2004.-95б.

3 Петров В.В. Правовая охрана окружающей природной среды в странах Восточной Европы. - М.: Высшая школа, 1990. - 125с.

4 Байсалов С.Б., Ильяшенко Л.В. 200 вопросов и ответов по охране природы. - Алма-Ата: Кайнар, 1987. - 304 с.

5 Бринчук М.М. Экологическое право. - М.: Юрист, 1998. - 688с.

6. Петров В.В. Экологическое право России. - М.: Бек, 1995. - 557 с.
7. Қосдавлетов Қ.Қ. Правовые основы экологической безопасности Республики Казахстан: Автореф.... Канд. Юрид. Наук.-Алматы: казну,2000.-30с.
8. Еренов А.Е. Правовая охрана природы в Каз ССР.-Алма-Ата,1977.-92с.
9. Қазақстан Республикасы. 1993 жылы 31 наурызда қабылданған Су кодексі. - Алматы: Жеті Жарғы, 1995. - 224 б.
10. Қазақ ССР. 1976 жылы 4 тамызда қабылданған Жер қойнауы кодексі. -Алма-Ата: Казахстан, 1979. - 654 6.
11. Қазақ ССР. 1981жылы 12 маусымда қабылданған Атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы. - Алма-Ата, 1981. - 606.
12. Қазақ ССР. 1993 жылы 21 қазанда қабылданған Жануарлар дүниесін қорғау жэне пайдалану туралы заңы. - Алматы, 1993. - 366 б.
13. Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының экология құқығы. -Тараз,2003.- 4506.

14  Қаз ССР. 1991 жылы 18 маусымда қабылданған Айналадағы табиғи 
ортаны қорғау туралы заңы. - Алматы, 1993. - 366 б.

15. Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 15 шілдеде қабылданған Қоршаған ортаны қорғау туралы заңы. - Алматы: Юрист, 2004. - 2346.
16. Васильева М.И. Охрана право граждан СССР на здоровую окружающую среду // Вестник МГУ. Серия 11: Право. - 1990. - № 6. - С. 15-19.
17. Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 15 шілдеде қабылданған «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» заңы. - Алматы: Юрист, 2004. - 2346.
18. Қазақстан Республикасы. 2003 жылы 9 шілдеде қабылданған Су кодексі. - Алматы: Юрист, 2003. -67 6.
19. Қазақстан Республикасы. 2003 жылы 8 шілдеде қабылданған Орман кодексі. - Алматы: Юрист, 2003. - 66 б.
20. Қазақстан Республикасы. 2004 жылы 9 шілдеде қабылданған Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жэне пайдалану туралы заңы. -Алматы: Бико, 2004. - 64 6.
21. Қазақстан Республикасы. 2002 жылы 11 наурызда қабылданған Атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы // Егемен Қазақстан. - 2002. - 16 наурыз.
22. Қазақстан Республикасы. 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы // Егемен Қазақстан. - 2003. - 3 желтоқсан.
23. Матузов Н.И. и Малько А.В. Теория государства и права. - М.: Юристь, 2000. - 672 с.
24. Перевалов В.Д., Леушин В.И. Теория государства и права. - М., 1999. -237 с.
25. Еренов А.Е., Мухитдинов Н.М. Предмет и система советского земельного права. - Алма-Ата: Наука, 1981. - 104 с.
26. Байдельдинов Д.Л. Экологическое законодательство Республики Казахстан. - Алматы: Жеті Жарғы, 1995. - 188 с.
27. Байсалов С.Б. Водное право Каз ССР. - Алма-Ата, 1966. - 344 с.
28. Мухитдинов Н.Б. Основы горного права. - Алма- Ата, 1983. - 199 с.
29. Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы. -Алматы: Жеті Жарғы, 1998. - 265 б.
30. Бахин С. Принципы международной торговли // Правоведение. -2001.-№4.-С. 12-15.
31. Токтасынов Т. Международное сотрудничество в решении глобальных экологических проблем: до и после конференции в РИО // Экология и устойчивое развитие. - 2001. - №8. - С. 5-9 .
32. Толеубекова С.Ш. Правовое обеспечение исполнения обязательств Республики Казахстан по экологическим конвенциям: Автореф. ... Канд. Юрид. Наук. - Алматы, 2003. - 29 с.
33. Байымбетов Н.С. Проблемы правового регулирования экологической экспертизы: Автореф.... Канд. Юрид. Наук. - Алматы, 1999. - 31 с.

34  Қазақстан Республикасы. 1995 жылы 2 қарашада қабылданған 
Республикалық референдум туралы Конституциялық заңы. - Алматы: Жеті 
Жарғы, 1996.-236.

35. Алехин А.П., Козлов Ю.М. Административное право РФ: Учебник. -М.:ТЕИС, 1994.-280 с.
36. Есеналиев А.Е. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқарудың құқықтық негіздері: Заң ғылым. Канд. ... Автореферат. - Алматы, 2002. - 29 б.
37. Афанасьев В.Г. Общество: системность, познание и управление. - М.: Политиздат., 1981. - 432 с.
38. Бектүрғанов Ә.Е. Қазақстан Республикасындағы жер құқық қатынастары. - Алматы: Жеті Жарғы, 1997. - 264 б.
39. Фактуллин. Ф.И. Проблемы общей теории социальной надстройки. -Казань, 1980. - Т.1. - 189 с.
40. Атаманчук Г.В. Сущность советского государственного управления. -М.: Юридическая литература, 1980. -256 с.
41. Маркс К., Энгельс Ф. Капитал. - М., 1978. - Т.13. - 648 с.
42. Еренов А.Е., Мүхитдинов Н.Б. Правовое обеспечение рационального природопользования. - Алма -Ата, 1985. - 160 с.
43. Земельное право. Общая теория советского земельного права. - М.: Наука, 1988.-357 с.
44. Байдельдинов Д.Л. Правовой механизм государственного управления в области экологии. - Алматы: Қазақ университеті, 1998. - 98с.
45. Общественные организации в политической системе. - М.: Наука, 1984.-138 с.
46. Быстров Г.Е. Правовое положение общественных организаций, осуществляющих функции охраны природы // Проблемы правовой охраны окружающей среды в СССР. - Л.: ЛГУ, 1979. - 108 с.
47. Қазақстан Республикасы. 1996 жылы 30 мамырда қабылданған Қоғамдық бірлестіктер туралы заңы. - Алматы: Жеті Жарғы, 2000. - 384 б.
48. Кравченко С.Н. Социально-психологические аспекты правовой охраны окружающей среды. - Л.: ЛГУ, 1988. - 78 с.
49. Қазақстан Республикасы. 1994 жылы 27 желтоқсанда қабылданған Азаматтық кодексі. - Алматы: Жеті Жарғы, 1995. -224 б.
50. Қазақстан Республикасы. 2001 жылы 16 қаңтарды қабылданған Коммерциялық емес ұйымдар туралы заңы. - Алматы: Юрист, 2002. -216.
51. Петров В.В. Государственный доклад о состоянии окружающей природной среды за 1989 г. - М., 1990. - 340 с.
52. Быстров Г.Е. Правовое положение общественных организаций, осуществляющих функции охраны окружающей среды // Проблемы правовой охраны окружающей среды в СССР. - Л., 1989. - С. 12-197
53. Голиченков А.К. Экологическии контроль: теория, практика правового регулирования. - М.: Издательство МГУ, 1992.- 160 с.
54. Козлов Ю.М. Соотношение государственного и общественного управления в СССР. - М., 1966. -185 с.
55. Боголюбов С.А. Природоохранная деятельность общественности. - М., 1988. - 24 с.

56 Тарнавский А.Г. Охрана природы и общественные организаций: правовые вопросы. - М., 1990. - 221 с.

57  Сухарев А.Я. Экологическое право России. - М., 1997. - 480 с.

58. Қазақстан Республикасы. 1992 жылы 18 желтоқсанда қабылданған Семей сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың әсерінен зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы заңы // Егемен Қазақстан. - 1992. - 29 желтоқсан.
59. Елеусизов М. В поисках надежного будущего // Табиғат. Спец.выпуск. -2000. -№1.- 95 с.
60. Информация об ЭО «Зеленое спасение» // Вестник Зеленое спасение. -1996.-№4.-С.9-13.
61. Гришин Н.Н. Правовые проблемы участия общественности в оценке воздействия на окружающую среду: Автореф....Канд.Юрид. Наук.-М.,2000.-29с.
62. Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 18 наурызда қабылданған Экологиялық сараптама туралы заңы. - Алматы: Юрист, 2004. - 234 б.
63. Петров В.В. Экологическое право России. - М.: Бек, 1996. - 557 с.
64. Байсалов С.Б., Шайбеков К.А., Стамқүлов Ә.С. Қысқаша заң анықтамалығы. - Алматы: Қайнар, 1977. - 193 б.
65. Ерофеев Б.В. Экологическое право России. - М.: Юристъ, 1996.-624 с.
66. Алибеков А.П. Проблемы правового регулирования экологического контроля в РК: Автореф.... Канд. Юрид. Наук.- Алматы, 1998. - 30 с.
67. Васильева М.И. Право граждан СССР на здоровую окружающую среду: Автореф.... Канд. Юрид. Наук. - М., 1990. - Зіс.
68. В.В.Петров Экологическое право и реальность // Вестник МГУ. Серия 11: Право. - 1990. - №3. - С.12-17.
69. Голиченков А.К. Экологические права и обязанности в их новейшем понимании // Сб.науч. Статей. - М.: Юрид. Институт, 2000. - Вып. 2. - С. 14-17.
70. Сапаргалиев Г.Г. Конституционное право РК. - Алматы, 2002. - 394 с.
71. Баишев Ж. Конституционное право РК. - Алматы, 2001. - 452 с.
72. Батырбаев Н. Азаматтардың радиациялық қауіпсіздік құқықтары // Заң.-2001.-№3.-5-766.
73. Еркінбаева Л.К. Правовые проблемы вомещения вреда здоровью граждан вследствие неблагополучной экологической обстановки // Материалы международной научно-практической конференции. - Алматы. - С.12-16.
74. Жасылдарға арналған қадамдар: біздің экологиялық құқықтарымыз және олардың қорғалуы. - Алматы, 2001. -225 б.
75. «Қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша ақпараттарға қол жеткізу, шешім қабылдау процесіне жүртшылықтың қатысуы және сот әділдігіне қол жеткізу туралы» Орхус Конвециясы. ҚР 2000 жылы 23 қазанда бекітті. - Алматы, 2003. - 185 б.
76. Қазақстан Республикасы. 1999 жылы 15 наурызда қабылданған Мемлекеттік қүпиялар туралы заңы // Егеменді Қазақстан. - 1999. - 24 наурыз.
77. Топорнин А.К. Вступительная статья // Конституция РФ. Комментарий. - М., 1994. - 17 с.
78. Колбасов О.С. Экология: политика - право. - М., 1976. -191 с.
79. Петров В.В. Правовая охрана природы в СССР. - М., 1984. - 392 с.
80. Шемшученко Ю.С. Правовые проблемы экологии. - Киев, 1989.-236с.
81. Балезин В.П. Право природопользования в СССР. - М.,1978. - 144 с.
82. Кравченко С.Н. Совершенствование законодательстве об охране природы в свете Конституции УССР // Охрана окружающей среды: управление, право: Сб. Науч. Тр.-Киев, 1982. -С. 12-15.
83. Тарнавский А.Г. О праве граждан на благоприятную окружающей среду // Правовые проблемы агропрома и охрана окружающей среды. - М, 1987.-145 с.
84. Алексеев С.С. Общая теория права. - М.:Юридическая литература, 1981.-Т.1.-359 с.

85  Матузов Н.И. Правовая система и личность. - М.: Издательство 
Саратовского университета, 1987. -293 с.

86. Абдраимов Б. Жарылкасын Е. Возмещение экологического вреда по законодательству РК. - Алматы: Юрист, 2001. - 80 с.
87. Разметаев С.В. Правовые вопросы участия общественности в охране окружающей природной среды: Автореф. ... Канд.юрид. Наук. - Харьков, 1989. -27 с.
88. Ни В.П. Экологическое право общественности В Казахстане. -Алматы, 2003.-55 с.
89. Устав Социально- экологияческого союза. Социально - экологический Союз: история и реальность. - М., 1994. - 212 с.
90. Устав Международного экологического фонда (МЭФ).-М.,1992.-229 с.
91. Қазақстан Республикасының Үкіметі. 2003-2005 жылдарға Қазақстан Республикасының үкіметтік емес ұйымдарын мемлекеттік қолдау бағдарламасы туралы: 2003 жыл 17 наурыз қаулысы // Егеменді Қазақстан.- 2003. - 20 наурыз.
92. Қазақстан Республикасы. 2001 жылы 30 қаңтарда қабылданған Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі.-Алматы:Жеті Жарғы, 2001.-125 6.
93. Қазақстан Республикасы. Қылмыстық кодексі. - Алматы: Жеті Жарғы, 1997.-289 6.
94. Қазақстан Республикасы. 2003 жылы 20 шілдеде қабылданған Жер кодексі. - Алматы: Юрист, 2004. - 107 б.
95. Қазақстан Республикасының Президенті. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы: 1996 жылғы 27 желтоқсандағы заң күші бар жарлығы. - Алматы: Жеті Жарғы, 1997. -756.
96. Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 19 мамырда қабылданған Азаматтардың денсаулығын сақтау туралы заңы // Егеменді Қазақстан . - 1997. - 29 мамыр.
97. Қазақстан Республикасы. 2002 жылы 4 желтоқсанда қабылданған Халықтың санитарлық - эпидемиологиялық салауаттығы туралы заңы // Егеменді Қазақстан. - 2002. - 14 желтоқсан.
98. Қазақстан Республикасы. 2001 жылы 16 шілдеде қабылданған Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңы // Егеменді Қазақстан. -2001.- 27шілде.
99. Колосов Ю.М. Международное право. - М., 1998. - 624 с.
100. Блишенко И.П. Международные организации. - М., 1994. - 293 с.
101. Радецкий В. Некоторые проблемы гражданско - правовой охраны окружающей среды в Полыпе // Сов. Государство и право. - 1987. - №12. - С. 25-29.
102. Тарнавский А.Г. Охрана природы и общественные организации: правовые вопросы. - М.: Наука, 1990. - 194 с.
103. Городецкая И. Организации защитников окружающей среды в Великобритании // Международная экономика и международные отношения. -1985.-№6.-С.93-94.
104. Скороходов В. Движение экологистов во Франции // Международная экономика и международные отношения.-1985.-№6.-С. 99-101.
105. Саможнев А. Партия «зеленых» в ФРГ. - М., 1986. - 123 с.
106. Григорян С.Ю. Партия «зеленые» в политической системе ФРГ: Автореф. Дис.... Канд. Юрид. Наук. - М., 1987. - 23 с.
107. Краснова И.О. Экологическое право и управление в США. - М., 1992. -238 с.
108. Стамкулов А.С. Правовой режим Экологической инфрмации // Правовая реформа в Казахстане. - 2003. - №1. - С.87-90.
110. Шемшученко Ю.С. Человек и его право на безопасную окружающую среду // Государство и право. - 1993. -№10. - С. 14-19.
111. Горбачев П.В. Право человека на благоприятную окружающую среду в контексте соотношения законодательства РФ и международных стандартов: Автореф. Дис. ...канд. Юрид. Наук. - М., 1995. - 20 с.
112. Ни В.П. Экологические аспекты прав граждан и общественных объединений //Вестник Зеленое спасение. - 1995. - №1. - С.27-30.
113. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан в сфере охраны окружающей среды: Сб. / Сост.: Межибовская И.В., Мужамеджанов Э.Б., Наратау К.Б. - Алматы, 2003.- 185с.
114. Байдельдинов Д.Л, Бекишева С.Ж. Экологическое право РК. - Алматы, 2004.-465 с.
115. Абдраимов Б.Ж. Земельное законодательство и судебная парктика. -Алматы, 2002.-114 с.
116. Азаров Г.И. Правовые вопросы организации и деятел ьности общественных инспекции по охране природы: Автореф. Дис. ... Канд. Юрид. Наук. -М.,1981.-25с.
117. Возрождение «Казахского общества охраны природы» // Экология и устойчивое развитие. -Алматы, 2003. - №11. - С. 15-20.