Қонақ үй шаруашылығы

 Әр  елдердегі қонақ үй жүйелігіне  тоқталатын болсақ, ол төмендегідей:

 Австрия  мемлекеті қонақ үйлері 5 жұлдызды Европа Қонақ үй жүйесіне жатады. Ауылды елді мекендерде кішігірім қонақ үйлер категориясыз ең арзан орналасу және түнеу орны болып саналады.

 Ұлыбритания  конак үйлері өте жиі тараған  конак үй классификация жүйесіндеі  тәжі (корона) немесе кілт сипатында болып келген.

 Европа  елдеріндегі қонақ үйлерге карағанда  тәжі жұлдыздық жүйеліктен бір  сан жоғары болып есептелінеді (5 жұлдыз – алты тәжіге).

 Сонымен  катар мұнда (ВТА) Британдык  туристік агенттілік классификациясы  жиі пайдаланады. Бұл қонақ үй бағасына байланысты әдемі, арнайы туристік топтарға арналып жасақталған қонақ жай орындары.

 Аргентина  қонақ үйлері ұлттық жүйеге  енген. Бес жұлдыздык категорияға  сай бес категория белгілері  енгізілген.

"Т"- туристік класс- Ол екі жұлдыздык  қонақ үй болып есептелінеді.

"Ғ"- бірінші класс. Бұл үш жұлдызды  қонақ үй деп есептейміз.

"ҒS"- супер класс. Суперкласс - төрт  жұлдызды конақ үйге сай келеді.

"L" - люкс, "DL"- өте жайлы ең жоғарғы  қонақ үй категориясы болып  бес жұлдызбен тең. 

 Германия қонақ үйлерінің жүйелігі мемлекеттік бес жүлдызды белгіге ие. Орналастыру тәртібінің іс шаралары: қонақ үйлер, курортты, қонақ жай мекемелері, отель-пансиондар және отель-гарнн деп аталады. Осылар орта ауқатты демалушыларға арналған.

 Греция  мемлекеті қонак үйлеріне әріппен белгілеу негізге алынған. Олар төрт категорияға жатады. Жоғарғы, сапалы қонақ үйге — " DL", ал бесжұлдызға сай - А, үш жұлдызға - В, екі жұлдызға - С, бір жұлдызды - Д әрпімен белгіленген. Сонымен қатар қарапайым орналастыру орындарына кішігірім аппартаменттер, жеке пәтер үйлер және қонақтарға арналған орындар. Олар негізінен әуежай, автобекет, теміржол бекеттері, порттар маңында шоғырланған.

 Египет  жерінде бес жұлдызды жүйелік  барлық қонақ үйлерге тән. Бірақ  кез келген қонақ үйлер жұлдыздары Европа елдеріндегі қонақ үй жұлдыздарынан 1 не 2 жұлдызға артығырақ, көрсетілген. Европадағы екі жұлдызды қонақ үй кызметі Египеттегі төрт жұлдызды қонақ үйге тән.

 Испания  категориялык деңгейі жұлдызды  болып келген. Қонақ үйлердің  топтарының ерекшеліктері бар. Қонак үйлерге арналган жұлдыздық жүйелік 1-5 жұлдызға дейін белгіленген. Бунтало, жеке аппартаменттер 1-4 жұлдызды белгілерге сай қызмет керсетеді. Пансиондар мен қонақтарға арналған жайлар 1-3 жұлдызды категорияга сай жұмыс істейді. Өте карапайым орналастыру орындар 1-2 жұлдызды болып келген.

 Италия  қонақ үйлері Европа қонақ  үй белгілерінің үлгілеріне сай,  үш категориядан тұрады. Бірінші  категория - 4-5 жұлдызды қонақ  үйлері біріктіреді. Екінші категория  үш жұлдызды қонақ үйге, үшінші  категорияға екі-бір жұлдызды қонақ үйлерді топтастырады.

 Қытай  республикасында жұлдызды классификацияда.  Қарапайым қонақ үйлерден бастап 5 жұлдызды комфортты қонақ үйлер  кешендерін кездестіреміз. Өте  арзан тұраққа хостельдер жатады. Студенттік жатақханаға сай қонақ үйлер көптеп тараған.

 Мальдив  аралдары қонақ үйлері ете  жайлы, жоғарғы сапалы қызмет  көрсете алады. Ең жоғарғысы  "Стандарт" ауқатты демалушыларға  арналған. " DL" қонақ үйлер орта  ауқатты адамдарға арналса, "Балалар  кешені" жанұялык топтарға арналған арнайы тұрақтар. Мальдив жері туристік рекреациялық аймак болғандықтан лауазымды адамдарға арналған "Президенттік кешен" деп аталатын қонақ үйлерді де кездестіреміз.

 Америка  Құрама Штаттарының қонақ үй  және мотелдер ассоциациясының  ақпараттары бойынша, АҚШ-та 46 000 қонақ үй және мотел, жалпы бөлме сандары 3,3 млн . Жылдық табыс көлемі 65 млрд. долл. АҚШ- та басқа мемлекеттерде сияқты нақты өкімет органдары тарабынан бекітілген қонақ үйлердің классификациясы жоқ. Бірақ тәжірибе жүзінде қонақ үйлер түрлері көп. Америка автомобилдер ұйымы қонаүйлерді “брилиант”бірлігімен сипаттайды. Ал Mobile Travel Guide ұйымы болса қонақ үйлерді “жұлдыз” жүйелігімен сипаттауда. АҚШ Автомобилдер Қоғамына кіретін 24000 қонақ үй мынандай қызмет түрлерімен және категориялармен сипатталады:

 Категориясы  бір брилиант қонақ үй - негізгі  жол торабы жағынан жай ғана  көрініске ие жәнеде мұнда  туристер үшін ең керекті шарттар  қарастырылған. 

 Категориясы  екі брилиант қонақ үй - сапасы  орта дәрежедегі қызмет және  жихаз түрімен әбзелденген. Қонақ үйдің сыртқы көрінісі аса көрнекті.

 Категориясы  үш брилиант қонақ үй - сапасы  жағынан жоғарыда айтылған екі  категорияға қарағанда, айтарлықтай  көптеген мүмкіншіліктерге ие.

 Категориясы  төрт брилиант қонақ үй- келген  қонақтардың сұранысынан бұрын оларға арнайы қызмет түрлері көрсетіледі. Негізгі жол торабынан күрделі көрініске ие.

 Категориясы  бес брилиант қонақ үй- келген  қонақтарға максималды түрде  қызмет көрсетіледі және бөлме  ішіндегі жихаздар, қонақ үй сыртының  көрінісі архитектуралық сапасы жағынан керемет.

 Жоғарыдағы  айтылған қонақ үй жұлдызды  жүйесінде басқару «менеджмент»  мәселесі елеулі орын алады.Менеджмент  ағылшын сөзі,оның түп төркіні  басқарудың және ұйымдастырушылықтың  ғылыми, практикалық мәнін білдіреді.  Басқаша айтқанда адамдармен қарым қаитынас жасау әәәдісі,үлгісі,билік және басқару өнері,экімшілік бөлігі болып табылады.Күнделікті түрмыста менеджмент сөзі белгілі бір ұйымдағы адамдар қызметіне басшылық ғтумен шұғылданып,өз мақсатына жетуді білдіреді.Тіпті білікті басқару саласында менеджмент үғымы түрліше түсіндіріледі.Менеджмент басқару болса менеджер-басқарумен және экономикамен шұғылданатын адамдар. Менеджер қабылдап шешімін таба білу,менеджер міндетінің бірі кезкелген шешімді дер кезінде орындау. Қонақ үй, ресторан менеджменті туристік бизнесте ерекше орында. Қонақ үй жүйесінде менеджерлер тобы тікелей жұмыс атқаратын аадамдар тобы қалыптасқан. Олар үш топқа бөлінген. Біріншіден жеке қызметкерлер жұмысын реттейтін жетекші менеджерлер, олар басқа менеджерлер қызметіне араласпайды. Басқа менеджерлер жұмысын қадағалаушы, жоспарлау саясатына ықпал тигізеді және басты міндеттерді шешуде үлкен роль атқарады.Сонымен бірге қонақ үй басшыларына тікелей жауапты менеджерлер.Қонақ үй бизнесіндегі менеджерлер негізгі бес іс әрекеттерді жүзеге асыра алуға тиісті.

 Біріншіден,ол  қарамағындағыларға бағдар бере  алатын,мақсат қоя білетін оның  орындалуын талап ететін тұлға. 

 Екіншіден,менеджер-мақсатты  орындау бағытында сараптама  жүргізе отырып дұрыс шешім  қабылдау,проблема мәселесін топтастыру,шешуде қызметкерлерді тарта білу.

 Үшіншіден  қонақ үй ұжымын тығыз қатынаста  болу жұмысты игере, ұйымдастыра  білу.

 Төртіншіден,  қонақ үй қызметкерлерінің әрқайсысының  жұмысын бағалау,марапаттау,менеджерлердің  функциясына жатады.

 Бесіншіден, адамдарды кәсіби шындалуына өсіп жетілуіне назар аудара отырып, өзінің жетілуіне көңіл бөлу.

 Басқару  әдістері-бұл мақсатқа жетуге  арналған басқарылып отырған  объектіге әсер ету және қабылдау  жиынтығы.Практикада басқарудың  қонақ үй қәсіпорындарымен қатар көптеген әдістер және олардың ұйлесімділігі қолданылады.Оларға жататындар; Экономикалық,Ұйымдастыру-әкімшілік.,

 элеуметтік-психологиялық.  Басқару стилі менеджерлердің  қонақ үй және мейрамханалар  жұмысын жүйелі түрде басқару  болып табылады. Басқару стилі мен әдістері бар. Жетекшілік стилді таңдау көбіне менеджердің өз алдына қандай тапсырма қоятындығында. Ол басқару және бағыттауға байланысты.  

 Қонақ  үйлерде негізгі қызмет көрсету  түрлеріне-әкімшілік басқару қызметі.  Бұл еңжоғарғы деңгей болады. Одан кейінгілері-қабылдау және орналастыру қызметі, номірлік қор қызметі, қоғамдық тамақтандыру қызметі, комерциялық, инженерлік техникалық, қосымша және көмекші қызмет болып жіктеледі. 2 кестеде көрсетілгендей қонақүй шаруашылығы туристік фирма құрылымына қарағанда өте күрделі екендігін байқаймыз.Оның себебі қонақ үй шаруашылығы инфрақұрылымының күрделі және алуан түрлілігінде.

 Тамақтану  қызмет орны мейрамхана, кафе, бар,  банкет үйымдастыру.Бұл жерлерде  менеджерлерден басқа асхана  қызметкерлері,даяшылар,зал администраторлары жұмыс істеу қажет. Комерциялық қызмет тобына жоспарлау мәселелері мен қонақ үй сүранысы сараптан отуі жүзеге асырылуы үлкен мәселе. Комерциялық қызмет тобына-директор, маркетинг және жарнама қызметкерлері кіреді. Қаржы қызметі қонақ үйді қаржы және шаруашылық іс әрекетін реттеп қадағалап қаржыландырып отырады.

 Инженерлік  қызмет орталығының негізгі міндеті;  электр, санитарлық техникалық жүйені  қамтып қадағалау,жөндеу қүрылыс  жұмыстарын ұйымдастыру, байланыс  телекоммуникация жұмысының дұрыс  болуын,желдеткіш салқындатқыш қондырғыларының дұрыс жүмыс істеуін қадағалау. Көмекші қызмет тобына-тұрмыстық қажет жүмыстарын реттейтін қонақ үй кешені бөлімі жатады. Оған кір жуу, химиялық тазарту, аяқ киім жөндеу т.б жатқызамыз. Қосымша қызмет көрсету саласына бизнес-орталық, спорттық шынықтыру алаңдары мен залдары, шаштараз, сән салондары, магазиндер кіреді. Қызмет тұрлерінің ортақ моделін таппадық. Олардың түрі әртүрлі қонақ үй статусына оның иесіне тікелей қатысты. Қонақ үй бизнесіндегі басқару жүйесі, нарық жағдайына икемделген, қарапайым, қызмет алушыларға жағымды болуы шарт. Оған төмендегілер сәйкес болуы тиісті.

1. Басқару  органдарының көп болмауы; 

2. Қызмет  бөлімдеруі ықшам,маман болуы; 

3. Тұтынушы  сүранысына сай болуы.  

 Қонақ  үй туралы демалушылардың алғашқы пікірі, қабылдау және орналастыру кезінде қалыптасады.

 Қонақ  үй қызметін тұтынушылармен жүмыс  іс әрекеті бірнеше кезеңнен  түрады:

1. Алдынала  орынға сұраныс беру (брондау) 

2. Қонақтарды  қабылдау, тіркеу орналастыру 

3. Қонақжайлық және тамақтану қызметін ұйымдастыру, өткізу

4. Тұрғындарға  қосымша қызмет көрсету 

5. Есеп  айыру, шығарып салу.

 Осы  айтылғандар кешенді түрде ұйымдастырылса  тұтынушы тарапынан айтылатын  кемшіліктер болмаған жағдайда  қызмет көрсету дәрежесінің жоғарғы болғандығын көрсетеді. Тұрақты тұтынушы, қонак үй имиджін көтеру, жарнама ісінің дұрыс үйымдастырылғандығын байқаймыз. Алдын ала орынға сұраныс берумен, тұтынушыны орналастыру қабылдаумен кезекші администратор, портье, есеп айырысу кассирі, төлқүжат тіркеулер айналысады. Қабылдау және орналастыру қызметі көпшілік қонақ үйлерде ағылшынша "Reception" деп аталады. Қабылдау және орналастыру кызметкерлерінің жұмысы кәсіби стандартқа, талапака сай орындалуға тиісті.

 Администратордың  басты міндеті тіркеу журналын тексере отырып сұраныс ақпаратын сұрыптау, басқа қызметкерлер жұмысын кадағалау. Қонак үйдің нөмірлік қорының санын және оның конақтармен қоныстану деңгейінің есебін біліп отыруы кажет. Есеп айырысу кезінде ұқыпты тиянақтылықты талап етуі.

 Портье  қызметі - бөлме кілттерін конақтардың қолдарына тіркеу, карточкасын көрсеткен жағдайда беру. Міндетіне жауап береді. Сонымен бірг қосымша кызмет, ақпарат анықгама бере алуға тиісті.

 Есептеу  операторы уақытылы есеп айырысуды  бақылай отырып, бухгалтерлік есеп беру жүмысынмен айналысады.

 Төлқұжат  тіркеу столы - төлкұжат мәліметтерін  тексерумен қатар, тіркеу карточкасына  енгізу отырып, виза уақытын қадагалауға  міндетті.

 Қонақ  үйдегі брондау өтінішті жазбаша  түрде беру арқылы, телефон аркылы  және соңғы жылдардағы кеңтаралған компьютерлік әдіспен (WEB-сайт жүйесі).