Понятие и виды инновационных стратегий

   Қызмет  ету мерзімін айқындау бойынша жауапкершілік  негізгі құралдарды есепке алу жөніндегі  тұрақты жұмыс істейтін комиссияға жүктелуі тиіс. Негізгі құралдарды есепке алу жөніндегі тұрақты жұмыс істейтін комиссияны құрудың бастамашысы мекемесінің бухгалтерлік қызметі бола алады. Объектіні қарап шығатын және қабылдайтын комиссияның құрамын және жұмыс тәртібін кәсіпорын:

• лаузымды адамдардың аты-жөнін;
• олардың міндеттерін;
• тиісті құжаттаманы ресімдеу тәртібін көрсете отырып, өз бетінше реттеп               отырады.

   Объектіні есепке қабылдаған кезде, негізгі құралдардың қызмет ету мерзімін айқындауды мекеме жүйелі негізде, активті пайдаланудың техникалық шарттарын, субъект белгілеген нормаларды немесе басқа да шарттарды ескере отырып жүзеге асыруға тиіс.

   16-«Жылжымайтын мүлік, үйлер, жабдық» ХБЕС-на сәйкес негізгі құралдар объектісі тану көзінде сатып алуға жұмсалған нақты шығындар бойынша бағалануға тиіс. [26]

   Негізгі құралдар объектісін сатып алуға  жұмсалған нақты шығындарға сатып  алу бағасы, оның ішінде импорттық  баж салықтары және сатып алуға  салынған өтелмейтін салықтар, сондай-ақ мақсатқа пайдалану үшін активті жұмыс істейтін қалыпқа келтіру бойынша кез келген тікелей шығындар кіреді. Сатып алу бағасын айқындағанда кез келген сауда жеңілдіктері шегеріледі.

   Тікелей шығындардың мысалдары: алаңды дайындауға жұмсалған шығындар, жеткізу және түсіруге жұмсалған бастапқы шығындар, орнатуға жұмсалған шығындар, кәсіби қызмет көрсету құны болып табылады.

   АҚ  «Коксу-Шекер» мекемесінің қызметі  барысында негізгі құралдар объектілерін ұстауға және техникалық қызмет көрсетуге, жөндеудің барлық түрлеріне, түрлендіруге және қайта құруға қосымша шығындар жұмсау қажеттілігі туындайды деп болжайық .

     АҚ «Коксу-Шекер» мекемесінің  қолданылып жүрген есеп саясатына  сәйкес негізгі құралдар объектілеріне  байланысты кейінгі шығындар, активтің  өнімділігін арттыра отырып, оның  құнын жақсартқанда немесе осы активтің қызмет ету мерзімін ұзартқанда актив ретінде танылады.

   16-ХҚЕС-ның  49-тармағына сәйкес негізгі құрал  объектілерінің ұтымды қызмет  мерзімі кезең сайын қайта  қарастырылуға тиіс және егер  ұсыныстар алдыңғы бағалаулардан  елеулі түрде ерекшеленетін болса, ағымдағы және болашақ кезеңдердің амортизациялық аударымдарының сомасы түзетілуге тиіс. Активтің қолданысы кезеңінің ішінде оны ұтымды пайдалану мерзімін бағалау дәл болмауы мүмкін.

   Мысалы, ұтымды қызмет мерзімі негізгі құралдың жағдайын бастапқыда есептелген нормативтерден тыс жақсартатын кезекті шығындардың нәтижесінде ұзартылуы мүмкін.

   Мұндай  жағдайларда ұтымды қызмет мерзімі  және тиісінше амортизация нормасы  ағымдағы және болашақ кезеңдер үшін түзетіледі іс жүзінде кәсіпорындардың негізгі құрал объектілерін пайдаланудың ұтымды мерзімі өсу жағына қарай қайта қарастырылады.

   Ұтымды  пайдалану кезеңінің ұзақтығын  бағалау есептілікті халықаралық  стандарттар бойынша жасайтын маманның кәсіби пайымдауына байланысты болады. Осыған байланысты кәсіби бухгалтердің оны сипаттау үшін де, қолайлы басқару шешімдерін қабылдау үшін де пайдалы шару-ашылық жағдай туралы әділ пікірін кәсіби пайымдау деп түсіну керектігіне назар аударғым келеді.

   Бірден  айта кететін жайт - мекеменің негізгі  құралдардың күтілген қызмет мерзімі туралы шешімі маманның активті пайдалану процесінің бүкіл ерекшеліктерін біле алмайтынына орай бір маманның шешімі болып табыла алмайды.

   16-ХҚЕС  активті пайдаланудың ұтымды  мерзімін анықтаған кезде негізгі  құрал объектісінің ұтымды қолданыс мерзімінің ұзақтығына ықпал ететін мынадай факторлардың кешенін назарға алуды ұсынады:

   - активті  пайдаланудың күтілетін қарқындылығы;

   - күтілетін  физикалық тозуы;

   - жоспарлы  моральдық тозу;

   - заңдық  шектеулері.

   Практикада  компанияда қызметті қайта кәсіптендіру және елеулі техникалық жаңғырту жүргізу ниеті пайда болған кезде, ұтымды қызмет мерзімі қайта қаралады, осыған байланысты кейбір активтерді оларды ұтымды пайдаланудың бастапқы жоспарланған мерзімінен неғұрлым қысқа мерзімде пайдаланудан шығару жоспарланады [31].

   Негізгі құрал дегеніміз - қызмет ету мерзімі  бір жылдан асатын және келешекте  экономикалық пайданы әкелетін ұзақ мерзімді материалдық активтер болып  табылады. Негізгі құралдардың есебін ұйымдастыруда оларды бағалаудың маңызы зор болып табылады. Негізгі құралдар бастапқы құнымен, ағымдағы құнымен,  қалдық құнымен және ХҚЕС негізінде нақты құнмен  бағаланады.

   Негізгі құралдардың бастапқы құны, ағымдағы құны, баланстық құны, қалдық құны келісілген құн болп бөлінеді.

   Халық шаруашылық қай салада болмасын өндірістік өнімнің өсуі ондағы негізгі құралдардың көбейуі мен олардың сапасына байланысты болады.

     Айырбастау бірдей мақсатқа пайдалануға  арналған және сол мезгілде  ағымдағы құны бірдей ұқсас  активтер де, сондай-ақ әр түрлі  мақсаттағы ағымдағы құны әр түрлі активтер де жатады.

   Негізгі құралдарды жаңартып, толықтырып ескергендігін  және шаруашылыққ қажет емес пайдаланылмай  тұрғандарын дер кезінде шығысқа  шығарып отырудың маңызы өте зор  негізгі құралдарды кіріске алу  және шығысқа шығару операциаларының талапқа сай дұрыс ұйымдастырылуы олардың қозғалысына бақылау жасауға мүмкіндік береді.

   Негізгі құралдарды кіріске алуды жүзеге асырытын шаруашылықтың басшысының бұйрығымен немесе өкілімен тағайындалған  тұрақты жұмыс істейтін комиссияның  құрамының түгелдей қатысып, оның құрамына әр түрлі саланың бас мамандары мен механиктердің, құрылыс мамандарының, техникалық бөлімінің өкілдерінің, техникалық қауіпсіздендіру мамандарының бухгалтерлердің ж.б. мамандық иелерінің қатыстырыл-ғандығын анықтау қажет.

   Негізгі құралдарды пайдалану барысында  олардың құнына, пайдалы қызмет ету  мерзіміне елеулі әсер еткен өзгерістерге байланысты қосымша сипаттамалар көрсетіледі. Мүліктік карточкалардағы көрсетілген  мәліметтер бастапқы құжаттарындағы мәліметтерімен сәйкес келтіуі тиіс.мүліктік карточкаларға және бастапқы құжаттарындағы мәліметтерін салыстыра отырып, негізгі құралдардың пайдалану және тұрған орындары бойынша қорытынды есеп ақлараттарындағы жағдайына сәйкестігін анықтауға болады.

     Жұмысымның тәжірибелік бөлімін мен негізгі құралдар есебін 2005ж, 2006 ж, 2007 жылдарын  талдауға және практикалық өзектілігі жайлы зерттеуге арнадық, яғни мекемесінің негізгі құралдар есебінің ауытқуларын есептедік. Пайыздық түрде 2007 жылға негізгі құралдар  түрлеріне талдау жасағанда  ғимараттар мен құрлыс жайлар 13,9 % құрайды, ал машиналар мен жабдықтар 64,7 %, көлік құралдары 19,8 % басқа да негізгі құралдар 1,6 % . Негізгі құралдар бойынша барлығы 100 % құрайды.

   2007 жылды 2006 жылмен салыстырғанда  негізгі құралдар  98,8 млн.  теңгеге өсті. 98,8 млн.теңгеге негізгі құралдар  өсуі, негізінен негізгі құралдардың активті бөлігінің өсуі есебінен болды.

    - мекеме өзінің қаржылық жағдайын  жақсарту үшін негізгі активті  бөлігін өсіруі тиіс;

   - көбінде тұтынушылардың мүдделерін  қанағаттандыруға үшін сапалы негізгі құралдарды сатып алу;

   - жобаланған бизнес жоспарларды  жүзеге асыруда инновациялық бағыттарға көбірек көңіл бөлу.

Әдебиеттер

 

1. Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы, 2008 жылғы.
2. Бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібі. ҚР қаржы министрлігінің 22 маусым 2007 жылғы №224 бұйрығы.
3. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп жане каржылык есептеме туралы» 2007ж. 28 ақпандағы №234-3 заңы
4. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы: Экономикс, 2003 ж.
5. Бухгалтер бюллетені  №40 Нүрсейітов Э. ҚЕХС –на көшуге әзірленецік негізгі құралдарды қайта бағалау қазан 2005 жыл.

 
 
 

Б.Н. Исабеков, Е.С. Оскенбаев   

СТРУКТУРИЗАЦИЯ И ОРГАНИЗАЦИОННО-ЭКОНОМИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ  РАЗВИТИЯ СОВРЕМЕННОГО ТУРИЗМА В РЕГИОНЕ 

   Возрастание роли услуг в современной экономике, в первую очередь связано с  диверсификацией производства, насыщением рынка товарами повседневного спроса, ростом уровня жизни, появлением у населения большего объема свободного времени, которое можно использовать на себя и на благо семьи. Все это дает возможность говорить о возрастающей роли услуг туризма в силу их функциональных особенностей в структуре общественных потребностей.

   Туризм, как составляющая сферы услуг, имеет  свою специфику, типологию и функции, которые позволяют определить его  как автономную сферу хозяйствования. Специфика туристской услуги заключается  в характерных свойствах, отличающих ее от других услуг. Кроме известных свойств неосязаемости, неотделимости от источника, непостоянства качества, несохраняемости, по мнению автора, можно выделить такие свойства услуги туризма, как комплексность, эффект накопления и сложность нормирования, которые могут преломляться в  различной среде их производства и реализации. Туристская услуга носит территориальный характер, который определяется как спецификой удовлетворения потребностей в туризме (отдыхе, путешествии, целевой поездке), так и особенностью формирования спроса и предложения на туристский продукт в регионе.

   Таким образом, рынок туристских услуг  имеет двойственную природу. Являясь  в большей степени коммерческой средой, он имеет социально- ориентированный  характер – направлен на удовлетворение и развитие общественных потребностей, оказывает влияние на процесс социализации личности, выступает инструментом перераспределения националь-ного дохода внутри региона и страны в целом.

   Анализ  существующих подходов к изучению функционального  назначения туризма позволил уточнить классификацию функций туризма, при этом выделив три функциональные группы: функции, связанные с формированием и развитием личности; с возможностями культурного взаимообогащения наций; с обеспечением экономического роста и воспроизводством производительных сил общества. Определен набор функций по каждой функциональной группе.

   Выявленная  многофункциональность позволила  представить сферу туристских услуг  как совокупность отраслей, прямо  или косвенно удовлетворяющих туристские потребности общества. Таким образом, роль туризма в социально-экономическом развитии региона определяет четкую структуру взаимодействия сферы туристских услуг с другими отраслями экономики, а также место регионального туристского комплекса в этой системе (см. рис.1).

   Сфера туристских услуг включает в себя инфраструктуру туристского комплекса, а также сопутствующие услуги, влияющие на качество туристского обслуживания и развитие туристского бизнеса  в регионе. При этом сектор «Сопутствующие туристские услуги» определяет взаимовлияние сферы туристских услуг и других отраслей экономики (материального производства и сферы услуг). Степень такого влияния зависит от сложившейся структуры народнохозяйственного комплекса в целом, конкретно-исторических и рыночных условий развития региона.

   Несмотря  на значительное влияние других отраслей, развитие туризма зависит от обеспечения  эффективных организационно-экономических  условий (см. рис.2), которые достигаются  путем решения задач государственной  политики в области регулирования регионального туризма.

   Оценка  эффективности политики регулирования  регионального туризма потребовала  исследования наиболее существенных направлений  в каждом из рассмотренных блоков. Анализ российского и зарубежного  туристского законодательства позволил выявить положения, которые в российских нормативных актах, регулирующих туристскую деятельность, ранее не рассматривались, а именно: создание системы гарантий выполнения туристской программы, разработка квалификационных требований для профессиональных туристских кадров и включение их в нормативы лицензирования туристских фирм, разработка положения об ответственности за недостоверность рекламы туристских услуг.

   Важной  задачей является упорядочение отношений  собственности в сфере туристских услуг. В работе подчеркивается приоритетность частной формы собственности в развитии регионального туризма. Именно частный бизнес (прежде всего, малое и среднее предпринимательство) ориентирован на оптимальное использование имеющихся ресурсов, высокую степень ответственности за эксплуатацию туристских возможностей территории.