Қаржы салымы

• бухгалтер-талдаушылардың қызметіне менеджерлердің сенімі артады, соның арқасында олардың бірлескен жұмыстары және коммуникациясының көлемі өседі және бөлімшелердің жұмыс нәтижесі айтарлықтай жақсарады;
• басқарушы есептің службалары ШС-ның ұйымдастырушылық құрылымында, олар ең жоғары иерархиялық деңгейіне не болады және шешілетін мәселерлердің спектрі ұлғаяды;
• бақылау-аналитиктері менеджерлердің жақсы серіктесі бола бастайды және барлық жерде басқарушы есептің тиімділігі туралы пікірлер таратыла бастайды.

Көптеген шаруашылық субъектісі осы жоғарыда аталған кезең мәселелерімен басқарушы есепті енгізуді аяқтауы мүмкін. Басқарушы есептің қызметі, мақсаты және инструментариясы тұрақты түрде толықтырылып отырады және қоршаған ортада болып жатқан өзгерістерімен байланыстырып, ұштастырылып отырады. Егер басқарушы есеп толық танылып және тен құқықты серіктестік мәртебесін алса, онда оның қазіргі болжамын стратегиялық жоспарлаумен, тәуекелділікті талдаумен және т.б. әдістермен ұштастыруға болады.

Қазақстанның көптеген ШС әзірше басқарушы есепті енгізу мен әзірлеудің фазаларымен жұмыс істеуде, бұл деген сөз, олар тек шығындар есебінің әдістерімен, оның әртүрлі аспектілерімен ғана ғана шұғылданып жүр. Аталған кезеңнен өтіп алға кеткен шаруашылықтарда жоқ емес, бірақ онда бухгалтер-талдаушы мен менеджерлер тең құқылы серіктес деп айтуға әлі ертерек сияқты.

Сондықтан, ШС-сінде алдымен  басқару тұжырымдамасы белгіленіп, содан соң, соның негізінде басқарушы  есептің қағидасын қабылдап, оны  енгізудің жобасы жасалынады. Жобаларға  сәйкес кезендер мен жобаның жоспарланган мақсаттарына жетуге қатысты шараларды белгілеп, олардың енгізу кезеңіне бөлінеді. Әрбір сатыда атқарылатын шаралар алдын-ала белгіленіп, оны атқаратын адамдарға бекітіліп беріледі және сол шараларды жүзеге асыру мерзімі де көрсетіледі. Енді біз осы жобалардың болжамдық сызбасын келтіріп  көрейік, бірақ біз бұл арада ШС құрылымдық жағдайына аздаған өзгерістер енгізілген вариантын ұсынып отырамыз.

ШС-нің басшыларының көпшілігі  басқарушы есептің пайдасын біле тұра, оны өндірістік есебімен тендестіреді. Өндірістік есеп қаржылық есебіне де, басқарушы есебіне де қызмет етеді, бірақ ол бар болғаны қаржылық есептің бір қызметі ғана және ол осы сонғының аясынан шықпайды.

Қорыта келгенде, басқарушы  етеп жүйесінің ролі өскендігі туралы ешкімнін де күмәні тумаса керек, мұнда ол есеп фактілерін тіркеуден шаруашылықты жүргізуге (навигация) дейін, яғни басшының оң қолы, демек ол менеджерлермен бірлескен автор ретінде таныла бастайды. Өйткені шешімді қабылдаумен байланысты мәселелердің маңыздылығы туралы көптеген ғылымдардың аясында (математика, кибернетика, психология, социология, логика, нейрофизиология, заң мен техника және экономика) үлкен сайысқа түсуде және олрдын сындарлы саясаты өзгеріске әкелмеуі мүмкін еемс.Тап осы жерде басқарушы есептің басты мақсаты – басқарушылық шешімді қолдау болып табылады..

Өзінің табиғаты бойынша  барлық басқарушылық шешімдерді шартты түрде екі топқа бөлуге болады: бағдарланған және бағдарланбаған. осы  топтың әрқайсы басқарушылық шешімді  қабылдаудың жүйесі ретінде бухгалтерлік есепке жанаша талаптар қояды.

Бағдарланған шешімдер – алдын-ала белгіленніп, дайын  процедурасы бойынша жүретін, дәстүрі  және стандартталған шешімдер. Бағдарланған шешімдер “бірден” қабылданатын жай шешімдер де болуы мүмкін, бірақ олар да жан-жақты зеттеледі, сондықтан олар күрделі болып та келуі мүмкін. Бағдарланған шешімдерге материалды сатып алу, жаңа қызметтері үшін еңбек ақы деңгейін көтеру және т.б. жатады.

Бағдарланбаған шешімдер – стандартталған емес, әлсіз құрылымдық дағдайлардағы жаңа шешімдер үшін, әдеттегі мәселелерді шешуге қолданылады.Бағдарланбаған шешімдердің қатарына ШС маркетингтік стратгияларын дайындау, уақытша бос қаржы ресурстарын және т.б. инвестициялау жөніндегі шешімдерін қабылдау жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытыңды

Берілген курстық жұмысты жазу барысында – “күрделі қаржы салымдары туралы шешім қабылдаудың әдістері” тақырыбы жан-жақты қарастылыды. Күрделі қаржы салымы туралы жалпы мәлеметтер, қолдану әдістері мен түрлері көрсетілді. Дамыған мемлекеттердің күрделі қаржы салымдар туралы, олардың қандай мақсаттарға және сол қаржыны салу арқылы кәсіпорында жаңа технологиялрады енгізе отырып кәсіпорынның өнім өндіру көлемін артыру және сапасын жақсарту. Дамыған елдердің күрделі қаржы салымдарындағы тәжірибелерді Қазақстан да қолдану арқылы елімізде күрделі қаржы салымын салатын инвесторлар тару.

Күрделі қаржы жұмсалымы  туралы шешім қабылдау – компания басшылығының алдында тұрған аса маызды да қиын міндет. Көптеген компаниялар алдағы кезеңдегі қызметті бес, он, тіпті оданда коп жылға алдын ала анықтап ұзақ мерзімді жоспар әзірлейді. Ал, күрделі қаржы шығыны осы ұзақ мерзімді жоспарға кіріктірген бір бөлігі болып табылады.

Инвестор бағдар ретінде  ұстанатын мақсаттардың екі негізгі  тобын бөліп қарастыруға болады:

1.Ақша түрінде көрініс табатын мақсаттар – пайданы немесе тауар айналымын арттыру, шығындар мен инвестициялық шығындарды кеміту.

2.Ақша түрінде көрініс таппайтын мақсаттар - әйгілі болуға, мәртебелі орынға ұмтылу, тиісті нарық сигментін жаулап алу, тәуелсіздік немесе қандай да бір әлеуметтік бағдарламаны жүзеге асыру.

Дисконтталған құн және өтелімділіктің ішкі коэффициенті бойынша  күрделі қаржы жұмсалымын бағалау  әдісі. Кәсіпорын күрделі қаржы  жұмсалымындағы жобаны тек оның табысы қаржы нарығында айналыста болатын  құнды қағаздардың еркін қаражатын инвестициялаудан түсетін табыстан асып түскен жағдайда ғана қаржыландыру керек. Бухгалтерлік басқару есебінің әдістері мен тәсілдері мұндай проблеманы шешуде дұрыс ұсыныс береді. Сонымен, басқарушылық есеп жүйесіндегі дисконттаудың көмегімен күрделі қаржы жұмсалымының әлдеқайда пайда түсіретін тиімді жолы анықталады.

Бұл әдістің мақсаты  – болашақта түсетін ақша қаражатын  осы заманғы бағамен көрсету, яғни келтірілген құнды есептеу. Осылайша дисконттау – бұл болашақта  алынатын ақшаның бүгінгі құнын  табу процесі.

Күрделі қаржына бөлу үшін кез келген инвестор, басты  үш бағытты ұстайды: құрал-жабдықтардың ауыстыруда болатын шығындарды қысқарту немесе оның сапасын жақсарту; өскелен  талаптардың сұранысын қанағаттандыру үшін, өндіріс қуаттылығын ұлғайту; жаңа өнімдерді шығару үшін, өндіріске қажет (немесе соған бейімделген) құрал-жабдықтарды сатып алу.

Дегенмен де, күрделі  қаржынының программасы негізінен  екі бөліктен тұрады, оның бір, негізгі  капиталды тнвестициялауға арналған, ал екіншісі, кәсіпорынның қызметін ұлғайту үшін, оның айналымдағы капиталдың айналымдылығын арттыру үшін бағытталады.

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. В.Л Назарова ,Л.С Жапбарханова ,Д.А.Фурсов,С.Д.Фурсова «Басқару есебі » Алматы:     экономика 2005-298

2. Басқарушы есеп стратегиалық  жоспарлау және талдау Т.Тасмағанбетов.  Оқу құралы. Алматы  дәуір 2002-416бет

3. Э.Т.Төлегенов «Бухгалтерлік  ақпарат жүйелері».Алматы 2001

4.  А.М.Андросов «Бухгалтерский  учет».Москва,1996

5. Б.Нидлз, Х.Андерсон, Д.Колдуэлл «Принципы бухгалтерского  учета».Пер.с англ.Под ред Я.В.Соколова.Москва ,1999.

5. А.К.Шишкин,В.А.микрюков, И.А.Дышкант «Учет,анализ,аудит на  предприятии».Москва,1996.

6. Ч.Т.Хорнгрен, Дж.Фостер  «Бухгалтерский учет:управленческий

аспект».Москва,2000г.

7. К.Ш.Дүйсенбаев,Э.Т.Төлегенов,М.Б.Байдаулетов, Н.А.Құдайбергенов «Субьектінің қаржы-шаруашылық қызметі бухгалтерлік есеп шоттарының корреспонденциясы» Алматы,1998ж.

8. «Қ.Р. аудиторлық  қызметі жайлы» 1998 ж. бекітілген  Қ.Р. заңы

9.Бухгалтерлік есептеме  стандарттарына әдістемелік нұсқаулар.

10. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Радостовец 2003 ж.

11.«Қ.Р. Президентінің  заңды күші бар бухгалтерлік  есебі жөніндегі заңдалығы» 1995 ж. 26 желтоқсан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1.

 

Басқарушылық шешімдерді қабылдау

                                                             ↓

Бұл шешім басқарушы  есептің негізгі элементтерінің көмегімен жүзеге асады: Жоспар →орындалатын жұмыс ұйымдастыру →есеп→бақылау →талдау→реттеу

 

 

 

 

                                                             ↓

 

Басқарушылық шешімдер зінің алдына мынадай мақсаттарды қояды: а) сату көлемінің зиянсыздығын қамтамасыз ету, сонымен бірге тұрақты шығыстардың да толығымен өтелуін қарастыру; б) сту көлемі бойынша қажет деңгейдегі табысты табу және оның кепілдігін сақтау; в) суъектінің қауіпсіздік зонасын сақтау

                         ↓                                                                         ↓

 

I

Оперативтік сипатта  шешілетін мәселелер

II

Болашақта шешілетін  мәселелер

 

Жедел мен тактикалық шешімдер болашақтағы 

шешімдердің ноу-хауы болып табылады

 

Зиянсыздық нүктесін анықтау  (халықаралық тәжірибеде  осы зиянсыздық нүктесін анықтау  үшін үш тәсіл пайдаланылады)

1.2  Сатуға жататын,  өнімнің ассортиментерін жоспарлау  (яғни өнімнің өзіндік құнын  төмендетудің негізгі концепциясын  анықтау)

1.3 Шектеуші факторларын  ескере отырып, өнімнің құрылымын  анықтау

1.4 Қосымша тапсырыстарды  қабыл алу немесе қабыл алмау

1.5 Бағаға белгілеудің  мәселелері бойынша шешіммді  қабылдау

ІІ. 1. күрделі қаржыны бөлу туралы

ІІ. 2. Бизнесті қайта құру туралы

ІІ.3 жаңа өнім түрлерін игеру, дәстүрлі өнім түрлерін жетілдіру