Бағалау міндеттемелері, шартты активтер және шартты міндеттемелер

 

1.3 ҚХЕС стандарттарының  жіктелуі

ҚХЕС мәні, мазмұны және т.б сындарына қарай жіктеуге болады, сонымен қатар әр түрлі  бағыттар бойынша топтауға болады. «Жіктеу»  латын сөзінен аударғанда қандай да бір білім саласының  сабақтасқан ұғымдар жүйесін ( кластар, объектілер) білдіреді. Басқаша айтқанда, Жіктеу қандай да бір объектінің тұтас  бір жүйеде байланысу заңдылығын тіркеітің жалпы белгілеріне  байланысты сыныптарға бөлуді білдіреді.

ҚХЕС байланысты жіктеу термині  әр түрлі ақпараттар көздерінде әр келкі түсіндіріледі. Бұл стандарттың  әр жылдары және әр түрлі функционалды мақсаттарда құрылғанына байланысты.

ҚХЕС жіктелуінің әр түрлі  болуы халықаралық ереже бойынша  есептің жүргізілуіне нақты түсінікті  енгізу, стандарттардың бір типтес құрылымы мен белгілерін айқындауды мақсат ету болды.

Басқаша айтқанда, ҚХЕС-ті жіктеу- бұл қандай да бір жағдайда қолданылатын кез келген ұқсас критерийлер  бойынша стандарттарды топтастыру мүмкіндігін мынандай блоктарға  бөліп көрсетуге болады:

1. Жалпы әдістемелік стандарттар, оның негізінде бухгалтерлік есептің халықаралық қағидаларын құру жатыр.
2. Қаржылық есептің мазмұны мен құрамын көрсететін стандарттар.
3. Жекеленген объектілерді есептеу ережелерін анықтайтын стандарттар.

Берілген топ объектілердің  көп түрлі болуына байланысты қосымша ішкі топтарға бөлінуі мүмкін.

 

 

 

 

 

 

Белгіленуі бойынша  стандарттардың жіктелуі

 

4 - кесте

ҚХЕС 1,7,8,10,14,15 ПКИ,8,17,18

ҚХЕС 21 және ПКИ 7,11,19

ҚХЕС 29,30,34,36,37

Қаржылық есептің құрамын, мазмұның және біріктірілуін реттейтін стандарттар

ҚХЕС 1,10,14,27,29,30,31,34

ҚХЕС 22 және ПКИ 9,22

ҚХЕС 31 жәнеә ПКИ 13

Жекеленген объектілердің есебін анықтайтын стандарттар

Есептің стандарттары:

- Қорлар ҚХЕС 1 және ПКИ 1;

- ҚХЕС ұзақ мерзімді активтері  11,16,38,40 ПКИ 14,26,6;

- ҚХЕС қаржылық активтер 17,23,25,28,40,ПКИ  15,2,3,20-ҚХЕС қаржылық аспаптары  32,39, ПКИ 5,16;

- Кірістері ҚХЕС 19,20 және ПКИ  5,16;

- Кірістері ҚХЕС 19,20 және ПКИ  10;

- Пайдасы ҚХЕС 12,33 және ПКИ 21,25,24

- ҚХЕС қызметкерлерді қамтамасыз  ету 19,26

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоғарыда келтірілген  стандарттардың белгіленуі бойынша  жіктеулермен қатар оларды экономикалық мазмұны бойынша жіктеуге болады, оның негізінде экономикалық қатынастар барысында туындаған есептік  мәселелердің шешуін білдіретін топтастырулар  жатыр. Мысалы, мұндай қатынастар жиынтығына М.И.Кутердің "бухгалтерлік есеп теориясы" атты еңбегінде ұсынылған қатынастарды айтуға болады.

Келесі сызбада көріп  тұрғандай бұндай жіктеудің негізіндегі  қатынастарды төмендегілердің арасында бөлеміз:

• Жалпы ұлттық бюджеттің құрылуы кезінде нақті мүдделердің өзера іс-әрекетін білдіретін мемлекет пен кәсіпкерліктін арасында;
• Тауарлардың ұсынысы мен сатушылардың қалауларының кері әсері мен келісушілігін құрайтын тұтынушылар мен тауар өндірушілер арасында.

 

Экономикалық  мазмұны бойынша қаржылық есептілік  стандарттарының жіктелуі

Халықаралық экономикалық мүмкіншіліктерді сипаттайтын операциялар есебінің стандарты

Валюталық операциялар есебінің стандарты  Бірлескен өнеркәсіптің қызметінің есебінің стандарты

Экономикалық  мазмұны

Жалпы экономикалық сипаттағы стандарттар

Есеп қағидаларының стандарты 

Есептік саясаттың стандарты

Қаржылық есеп стандарты

Серіктестердің экономикалық мүддесіне  баланысты операциялар есебінің стандарты

Кіріс пен шығыс есебінің стандарты

Салық есебінің стандарты

Мемлекеттік инвестиция есебінің стандарты

Бизне бойынша әріптестердің экономикалық мүддесіне байланысты операциялар  есебінің стандарты

Бірлескен қызмет нәтижесінің есебінің стандарты

Басқа компанияға инвестициялау есебінің стандарты

Сегменттер қызметінің есебінің стандарты  Компанияның бірігу есебінің стандарты

Мемлекет пен кәсіпорының экономикалық мүддесіне байланысты операциялар  есебінің стандарты

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Зейнетақыны қамсыздандыру шығындар есебінің стандарты

 

 

Құрылыс жұмыстарының есебінің стандарты

 

 

 

 

 

• Көлденең өнеркәсіптер, яғни тиімді келісім-шартқа жүзеге асыратын экономикалық мүдделер негізі болып табылатын өнеркәсіптік серіктестер арасында.
• Компанияның құрылымдық звенолары, жеке өзінің дамуын және компанияың  тұтасымен дамуын көздейді.
• Акционерлік қағамның біріккен капиталына өатысушы салымшылар, салынған  капиталға пропорционалды пайда алуды көздейді.
• Жұмыс берушімен жұмыс арасында, өзара тиімді және өзара байланыс тек қана жеке фирмалар деңгейінде емес, тұтас мемлекеттер мен континенттер деңгейінде болуына байланысты.