Жоспар

Кіріспе

1.Шаруашылық субъектісінің бухгалтерлік есебінің ұйымдастырылуы мен оның маңызы

1.1. Бухгалтерлік  есептің түсінігі, мәні мен ролі

1.2.Зерттелген  кәсіпорынның есеп саясаты

1.3. «Ақтау-сервис» ЖШС-тің техника-экономикалық сипаты

2. Шаруашылық субъектісінің  негізгі қорлар  есебінің ұйымдастырылуы

2.1. Негізгі құралдар, оларды кіріске алу және шығару  есебі

        2.2.Кәсіпорын бухгалтерлік баланысы және ақша қаражаттарының бухгалтерлік есебі

       2.3. Тауарлы-материалдық қорлар есебі

3. Шаруашылық субъектіде  аудитті ұйымдастыру

 3.1. Аудитті ұйымдастыру, оның мақсаты мен мәні

3.2Қаржылық және  дебиторлық берешек аудитін ұйымдастыру

3.3Ақша қаражаттары  қозғалысының аудиті

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Кіріспе

     Шаруашылық  есептің нарық экономикасы жағдайындағы мақсаты мен міндеттері экономиканы  басқарудың жетіле түсуі, нарықтық қатынастардың  қалыптасуы. Меншіктің әр түрлі нысандарын пайдалану, шетелдік әріптестердің  қатысуымен бірлескен кәсіпорындарды құру, халықаралық стандарттарға қарай бағыт алу бухгалтерлік есептің атқаратын рөлі мен мәнінің алдағы уақытта да арта түсетінін білдіреді.

     Шаруашылық  есептің жүйесі есептің өзара  байланысты үш түрінен: жедел, бухгалтерлік және статистикалық есептерден тұрады.

     Жедел (немесе жедел-техникалық) есеп шаруашылық процестері мен құбылыстарына оларды тікелей жүзеге асыру барысында  бақылау жасауға арналған.

     Оның  ерекшелігі - басшылық пен басқарманы деректермен қамтамасыз етудің жылдамдығы, жеделдігі. Жедел есептің көмегімен басқару қызметкерлеріне кәсіпорындағы материалдық ресурстардың қозғалысы туралы, шығарылған өнімнің көлемі, оның тиеп-жөнелтілуі және сатылуы жайында, өндірістік қорлардың қолда бары, шарттың тәртібін жеткізушілер мен сатып алушылардың сақтауы туралы және т.с.с. ақпараттар келіп түседі.

     Бұл есептің басқаларына қарағанда (техникасы  жағынан) ең қарапайым түрі.

     Жедел есеп әртүрлі процестер мен құбылыстарды әртүрлі өлшеуіштердің - натуралды, ақшалай және еңбек өлшеуіштердің көмегімен көрсетеді.

     Оны бөлім, цех, қойма сияқты бөлімшелердің  қызметкерлері жүргізеді.

     Оның  деректері міндетті түрде құжаттарда тіркелмейді, оларды ауызша, телефонмен, телеграфпен және т.б. беруге болады. Жекелеген жағдайларда жедел  есеп ушін арнайы құжат нысандары жасалады, мысалы: жұмысқа шығу мен жұмыс уақытын пайдалану табелі.

     Жедел-техникалық есеп уақыты бойынша бөлінуі мүмкін және оған деген сұраныс қажеітілігіне  қарай туындайды.

     Сонымен, жедел есеп шаруашылық операциялары мен процестерін олар жасалып жатқан кезде қадағалауға және бақылауға арналған

     Статистикалық есеп немесе статистика экономика, мәдениет, білім беру және т.б. салалардағы  көпшілік сипаттағы құбылыстарды зерттейді.

     Статистика  экономиканың жағдайы, оның дамуының үрдістері. Жұмыс күшінің қозғалысы, тауарлар, бағалы қағаздар, халықтың саны мен құрамы туралы ақпараттарды қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына талдау және жорамал жасау мақсатында әзірлейді және жинақтайды.

     Халық шаруашылығы есебінің жүйесіндегі  статистика -бухгалтерлік есеп пен жедел есепті біріктіретін қорытынды есеп түрі.

     Бухгалтерлік  есеп шаруашылық құбылыстарының сандық жағын сапалық жағымен байланыстыра отырып, заттық көрсеткіштермен, сондай-ақ ақшалай түрде шаруашылық фактілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізделген және өзара байланыстыра тіркеу жолымен зерттейді.

     Шаруашылық  қызметін жалпылама көрсету деп  барлық мүлікті, өндірістік қорлардың  барлық түрін, шығындарды, өнімдерді, ақша қаражаттарын, қорларды, кәсіпорынның берешектерін және т.с.с. міндетті түрде есепке алуды түсінуге болады.

     Уақыты  жағынан үздіксіз материалдық құндылықтардың, ақша қаражаттарының, есеп айырысулардың, қорлардың, несиелердің және т.б. қозғалысы  туралы кәсіпорында жасалып жатқан фактілерді қадағалауды және құжаттарда жазуды талап етеді.

     Әрбір шаруашылық фактісі құжатпен немесе бастапқы қағаз құжатпен немесе құқықтық негізі бар ақпараттық машиналық  тасығыштармен рәсімделеді, яғни соған  сәйкес орындалатын шаруашылық операциясы үшін жауапкершілік белгіленеді, демек  құжат заңды күшке ие болады.

     Бухгалтерлік  есептің аталып өткен ерекшеліктері  оны есептің жедел-техникалық және статистикалық түрлерінен айырықшаландырады. Бірақ, есептің барлық үш түрінің  ақпараттарын, яғни шаруашылық есепті бүтін жүйе ретінде пайдалану ,кәсіпорындарға шаруашылық қызметін неғұрлым тиімді басқаруға, өнімді тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруға. Жұмыстар орындауға және қызметтер көрсетуге, кәсіпорынның нарықтағы жағдайын бағалауға мүмкіндік бермек. Есептің әрбір түрі бірін-бірі толықтырып

     отырады.

     Нарықтық  экономиканы басқару мен құруға, әртүрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеуге және қабылдауға, кәсіпорынның нарықтағы тәртібін анықтауға және бәсекелес кәсіпорындардың жағдайын айқындауға және т.с.с. қажетті, кәсіпорынның қаржы және шаруашылық қызметі туралы сапалы әрі уақтылы ақпарат қалыптастыру бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты болып табылады.

     Бухгалтерлік  есеп - бұл ең алдымен бақылау  мақсатында шаруашылық процестерін  сан жағынан көрсету және өлшеу.

     Алайда  шаруашылық қызметі өзінің сипаты мен мағынасы бойынша алуан түрлі болатыны соншалық тіпті оны сан жағынан көрсету және бақылау үшін әртүрлі өлшеуіштер қажет.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1 Шаруашылық субъектісінің бухгалтерлік есебінің ұйымдастырылуы мен оның маңызы 

1.1. Бухгалтерлік есептің  түсінігі, мәні мен ролі 

     Бухгалтерлік  есеп – бұл шаруашылық субъектісін  және ақпарат қолданушыларды сенімді, нақты, сол уақыттағы ақпаратпен қамтамасыз ету көзі болып табылады.

Экономиканы басқарудың жетіле түсуі, нарықтық қатынастардың  қалыптасуы, меншіктің әр түрлі нысандарын пайдалану, шетелдік әріптестердің қатысуымен бірлескен кәсіпорындарды құру, халықаралық стандарттарға қарай бағыт алу бухгалтерлік есептің атқаратын рөлі мен мәнінің алдағы уақытта да арта тусетінін білдіреді.

     Шаруашылық  есептің жүйесі есептің өзара байланысты үш түрінен: жедел, бухгалтерлік және статистикалық есеп терден тұрады.

Жедел (немесе жедел-техникалық) есеп шаруашылық процестері мен құбылыстарына оларды тікелей жүзеге асыру барысында  бақылау жасауға арналған.

      Оның  ерекшелігі - басшылық пен басқарманы деректермен қамтамасыз етудің жылдамдығы, жеделдігі. Жедел есептің көмегімен басқару қызметкерлеріне кәсіпорындағы материалдық ресурстардың қозғалысы туралы, шығарылған өнімнің көлемі, оның тиеп-жөнелтілуі және сатылуы жайында, өндірістік қорлардың қолда бары, шарттың тәртібін жеткізушілер мен сатып алушылардың сақтауы туралы және т.с.с. ақпараттар келіп түседі.

     Бұл есептің басқаларына қарағанда (техникасы  жағынан) ең қарапайым түрі.

      Жедел есеп әртүрлі процестер мен құбылыстарды әртурлі өлшем бірліктедің - натуралды, ақшалай және еңбек бірліктерінің көмегімен көрсетеді.

Оны бөлім, цех, қойма сияқты бөлімшелердің  қызметкерлері жүргізеді.

Оның  деректері міндетті түрде құжаттарда тіркелмейді, оларды ауызша, телефонмен, телеграфпен және т.б. беруге болады. Жекелеген жағдайларда жедел есеп үшін арнайы құжат нысандары жасалады, мысалы: жұмысқа шығу мен жұмыс уақытын пайдалану табелі.

      Жедел-техникалық есеп уақыты бойынша бөлінуі мүмкін және оған деген сұраныс қажеітілігіне  қарай туындайды.

Сонымен, жедел есеп шаруашылық операциялары мен процестерін олар жасалып жатқан кезде қадағалауға және бақылауға арналған.

Статистикалық есеп немесе статистика экономика, мәдениет, білім беру және т.б. салалардағы  көпшілік сипаттағы құбылыстарды зерттейді.

     Статистика экономиканың жағдайы, оның дамуының үрдістері, жұмыс күшінің қозғалысы, тауарлар, бағалы қағаздар, халықтың саны мен құрамы туралы ақпараттарды қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына талдау және жорамал жасау мақсатында әзірлейді және жинақтайды.

Халық шаруашылығы есебінің жүйесіндегі  статистика -бухгалтерлік есеп пен  жедел есепті біріктіретін қорытынды  есеп түрі.

      Бухгалтерлік  есеп шаруашылық құбылыстарының сандық жағын сапалық жағымен байланыстыра отырып, заттық көрсеткіштермен, сондайақ ақшалай түрде шаруашылық фактілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізделген және өзара байланыстыра тіркеу жолымен зерттейді.

     Шаруашылық  қызметін жалпылама көрсету деп  барлық мүлікті, өндірістік қорлардың  барлық түрін, шығындарды, өнімдерді, ақша қаражаттарын, қорларды, кәсіпорынның берешектерін және т.с.с. міндетті түрде есепке алуды түсінуге болады.

      Уақыты  жағынан үздіксіз материалдық құндылықтардың, ақша қаражаттарының, есеп айырысулардың, қорлардың, несиелердің және т.б. қозғалысы  туралы кәсіпорында жасалып жатқан фактілерді қадағалауды және құжаттарда жазуды талап етеді.

      Әрбір шаруашылық фактісі бастапқы қағаз  құжатпен немесе құқықтық негізі бар  ақпараттық машиналық тасығыштармен  рәсімделеді, яғни соған сәйкес орындалатын  шаруашылық операциясы үшін жауапкершілік белгіленеді, демек құжат заңдық күшке ие болады. Бухгалтерлік есептің аталып өткен ерекшеліктері оны есептің жедел-техникалық және статистикалық түрлерінен айырықшаландырады. Бірақ, есептің барлық үш түрінің ақпараттарын, яғни шаруашылық есепті бүтін жүйе ретінде пайдалану кәсіпорындарға шаруашылық қызметін неғұрлым тиімді басқаруға, өнімді тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруға, жұмыстар орындауға және қызметтер көрсетуге, кәсіпорынның нарықтағы жағдайын бағалауға мүмкіндік бермек. Есептің әрбір түрі бірін-бірі толықтырып  отырады.

     Нарықтық  экономиканы басқару мен құруға, әртүрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеуге және қабылдауға, кәсіпорынның нарықтағы тәртібін анықтауға  және бәсекелес кәсіпорындардың  жағдайын айқындауға және т.с.с. қажетті, кәсіпорынның қаржы және шаруашылық қызметі туралы сапалы әрі уақтылы ақпарат қалыптастыру шаруашылық есептің негізгі мақсаты болып табылады.

     Шаруашылық  есеп - бұл ең алдымен бақылау  мақсатында шаруашылық процестерін  сан жағынан көрсету және өлшеу.

Алайда  шаруашылық қызметі өзінің сипаты мен  мағынасы бойынша алуан түрлі  болатыны соншалық, тіпті оны сан  жағынан көрсету және бақылау  үшін әртүрлі өлшеуіштер қажет. Ол үшін өлшем бірліктердің үш түрі: натуралды, еңбектік, ақшалай өлшеуіштер қолданылады.

Натуралды елшеуіштер есепте бір тектес обьектілерді керсету үшін пайдаланылады. Олар санымен (дана), салмағымен (кг, тн), ұзындығымен (м, см), көлемімен (л, м) және т.б. белгіленеді, өлшем бірлігін таңдау ескеріпетін  заттардың қасиетіне тәуелді.

     Натуралды өлшеуіштер материалдық құндылық (шикізаттар мен материалдар, негізгі құралдар, дайын өнімдер) обьектілерінің қозғалысын, сондай-ақ орындалған құрылыс жұмыстарын шаршы және текше метрлермен, автокөлікпен (т. км) есепке алу үшін қажет. Бұл өлшемдерді, материалдық құндылықтарды әртүрлі сұрыптар мен атаулар бойынша есепке алу қолдану осы құндылықтардың сандық көрсеткіштері мен сапалық сипаттарын бір мезгілде алуға мүмкіндік береді. Алайда натуралды өлшемдерді пайдалану шектелген, өйткені оларды біріктіру мүмкін емес.

      Еңбектік  өлшеуіштерді уақыт бірлігіне жұмсалған  еңбек санын өлшеу үшін пайдаланады. Бұл әдетте жұмыс уақытының бірлігі (жұмыс қүні, сағат, мөнет). Бірақ  көптеген жағдайларда еңбек өлшемдерін, өндірім нормаларын, еңбек өнімділігін  есепке алу үшін натуралды өлшемдермен ұштастыра қолданды. Жалақыны - дұрыс есептеу үшін бұлардың маңызы зор болмақ.

Ақшалай өлшеуіш ескерілетін обьектілерді бірыңғай қүндық бағада (ақшалай өлшемде - теңгемен немесе басқа валютамен) көрсетуге және жинақтауға қызмет етеді.

      Ол  әртектес шаруашылық құралдарын жинақтауға мүмкіндік береді. Оның көмегімен кәсіпорынның мүліктік құқықтарының көлемі, бұрын натуралды және еңбек өлшеуішімен белгіленген шығындары анықталады, сметалар, өндірістік тапсырмалар мен қаржы есептемесі жасалады.