Банктің несиелік операциялары мен маңызы

1. Бөлшектелген талдауларды біріктіре келе несие қабілеттілігін рейтингтік бағалаудың бірегей сызбасы бойынша жұмыс жүргізу;
2. Несие қабілеттілігін бағалау кезінде анықталатын коэффициенттердің белгілі бір түрін біріктіретін оптималды жүйесін енгізу;
3. Несиені беру мүмкіндігінің баллдық бағасын қолдану;
4. Ссуда берілгеннен кейін қарыз алушының қаржылық жағдайына мониторинг жасау кезінде баланс баптарының, соның ішінде ағымдағы активтері мен ағымдағы пассивтерінің өзгерісіне аса көңіл бөлген жөн;
5. Ақша қаражаттарының қозғалысына толық талдау жүргізіп, өзгеру мүмкіндіктерін болжау;
6. Қарыз алушыдан міндетті түрде жобаның іске асырылуына толық талдау жасалған бизнес – жоспарын талап ету;

Жалпы алғанда, банктік  несиелеу процесін жетілдіруге Қазақстан  Ұлттық банкі және екінші деңгейлі банктердің несиелік менеджерлерінің  тарапынан жан-жақты ат салысу қажет.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің 2007 жылғы 28 ақпандағы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халқына жолдауында Қазақстанды жан – жақты жаңартудың басты басымдықтары ретінде ішкі және сыртқы саясатымыздың аса маңызды 30 бағытын айқындап өткен болатын. 30 бағыттың алтыншы бағыты  банктік секторға қатысты – ырықтандыру жағдайында қаржы жүйесінің орнықтылығы мен бәсекеге қабілеттілігінің жаңа деңгейі туралы елбасының  ұсыныстары отандық банктердің ары қарай жетілуіне өз ықпалын тигізеді. Біріншіден, біздің банктеріміз жергілікті рыноктағы, сондай-ақ өңірлік әрі халықаралық жобалардағы тартысқа әзір болуы керек.

Екіншіден, Қазақстанның банк жүйесі тарапынан экономиканың келешегі зор секторларына нарықтық жағынан орнықты қолдау көрсетуі үшін жағдай жасалуын және банктердің өңірлік экономикалық жобаларға, соның ішінде мемлекеттік – жеке меншік әріптестік шеңберінде қатысуын күшейту қажет.

Үшіншіден, екінші деңгейлі банктердің капиталын ұлттық ауқымдағы, әсіресе энергетикалық, инфрақұрылымдық  және «серпінді» жобаларды іске асыру  үшін тарту туралы маңызды мәселені шешу қажет.

Төртіншіден, капиталдың қозғалысы саласындағы негізсіз шектеулерді алып тастау жайындағы  мәселеге тағы да оралуымыз қажет. Бұл  мәселені Қазақстанның оңтайлы жиынтық  сыртқы қарызын қолдау қажеттігін есепке ала отырып қарастырған дұрыс. Біздің банктеріміз сыртқы қаржыландыруға шектен тыс иек артады , мұның өзі еліміздің сыртқы жиынтық қарызының бақылаусыз ұлғаюына әкеп соқтыруы мүмкін.

Бесіншіден, біз тиімді жұмыс істейтін қор рыногын құруымыз керек. Халықты өзінің жинақ ақшасын бағалы қағаздарға салуға кеңінен тартпайынша, оның дамуы мүмкін емес. Халықты инвестициялық сауаттылық әліппесі бойынша нысаналы оқыту бағытында ауқымды жұмыстар жүргізу қажет.

Қорыта айтқанда, еліміздегі банктердің несиелік операцияларын жоғарыда айтылған шараларды жүзеге асырған кезде әрі қарай жетілдіруге болады деген ойдамыз. Сонымен қатар, банктердің қаржылық жағдайының тұрақтылығын қамтамсыз ету – жалпы экономика дамуының басты шарты. Мұндағы банктік несиені кеңейту, қолдау және халық сұранысын қамтамасыз ету экономикамыздың дамуына өз үлесін қосады.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Смағұлова Р.О., Мәдіханова Қ.Ә., Тұсаева Ә.Қ., Сатыбалдиева Ж.Ш. Қаржы, ақша айналысы және несие: Оқу құралы. – Алматы: Экономика баспасы, 2008.-365б.
2. Эдвин Дж. Долан, Колин Д. Кэмпбелл, Розмари Дж. Кэмпбелл. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика. – Москва-Санкт-Петербург, 1993. – 315б.
3. Банковское дело: стратегическое руководство / Под редакцией            Платонова В., Хиггинса М. – Москва: Консалтбанкир, 2005. – 293б.
4. Хамитов Н.Н, Банк ісі, Алматы Экономика, 2006. – 284б.
5. Нурсеит Н. Расширение банковского кредитования производства // АльПари. – 2006. – 336б.
6. Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/ Алматы; Экономика 2000 – 328б.
7. Хамитова К.Н. Современные проблемы и перспективы краткосрочного кредитования в Казахстане // Банки Казахстана. – 2002.- №2.
8. Николаев С. Проблема в кредитовании//Финансы и кредиты №9 қыркүйек, 2006 ж.
9. Құлпыбеков С, Мельников В.Д. Қаржы негіздері:Оқулық. – Алматы LEM, 2009. – 670 б.
10. Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. – Алматы, 2005. – 552 б.
11. Баймуратов У.Б., Каирленов М.А. О ресурсной базе и стимулировании долгосрочного кредитования реального сектора экономики банками второго уровня РК // Банки Казахстана. – 2002.- №13.
12. Ақша, несие, банктер Ғ.С.Сейітқасымовтың жалпы ред – Алматы: Экономика, 2001-465 бет.
13. ЕДБ-де тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына қойылатын талаптар туралы нұсқаулық // Егемен Қазақстан. – 2004, 11-ақпан.
14. ҚР президентінің 1995 жылдың 31-тамызындағы Қазақстан Республикасындағы « Банктер мен банк қызметі туралы» жарлығы
15. Бобаканова Ж.О. Кредитные риски в банковской сфере и критерии рейтинга банков // Банки Казахстана. – 2005.- №7.
16. Тұрғанбаев Қ.Д. Несие және лизингті бизнесті дамытудың жолдары// экономика. Тараз қаласы - 2007. – 260 б.
17. Мақыш С.Б. Банк ісі: Оқулық. – Алматы:Жеті жарғы, 2009.-261 б.
18. Е.Ф. Жуков. Банковское дело. 2-ое издание. – М: 2006.
19. www.afn.kz.
20. www.nationalbank.kz.
21. Ақпараттық-сараптамалық қызметінің мәліметтері www.alashainasy.kz.
22. Қазақстан Республикасының статистика агенттігі бойынша Business Resource аналитикалық қызметтер мәліметтері.
23. www.atfbank.kz.