Қазақстан Республикасының техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесі

Тағамдық бағалылығы. Қоректiк заттардың мөлшерi көмiрсулардың, белоктың, майдың және басқа заттардың өнiмнiң 100 г немесе  10 мл бөлiгiмен көрсетiледi. өнiмнiң қуаттылық бағалылығы 100г немесе 100 мл-де анықталып килокалориямен көрсетiледi.

сақтау жағдайы. Шектелген жарамдылық /сақтау, сату/ және /немесе/ арнаулы сақтау жағдайын талап ететiн /төменгi  температура, ауаның ылғалдығы, жарық режимi / өнiмдерге сақтау жағдайы көрсетiледi.

Жарамдылық  мерзiмi. Тағамдық өнiмдердiң жарамдылық мерзiмi жасаған күннен бастап ескерiледi. Жарамдылық мерзiмi  былай көрсетiледi: /ңсағат, күн, ай, жыл мерзiмiнде жарамдың/. Жарамдылық мерзiмiнiң бiту уақыты былай көрсетiледi: егер өнiмнiң жарамдылық мерзiмi 3 айдан аспайтын болса- ңсағат, күн, айң. Жас көкөнiс, жемiс және картоп /жуылған, герметикалық түрде оралған немесе олардың жартылай фабрикаты /үшiн жарамдылық мерзiмiн көрсету мiндеттi емес. Туралған және оралған тағамдық өнiмдердiң жарамдылық мерзiмiн ораушы тағайындайды. Нақты атауы жөнiндегi мәлiметте және оның сақтау мерзiмi немесе сатуға жарамды мерзiмi көрсетiлген. сақтау мерзiмi өнiмнiң орамында немесе тұтыну тарасында көрсетiлген дайындалған күнiнен басталады, ол ңсақтау мерзiмi…/күн, ай, жыл/ деп көрсетiледi.

өткiзу мерзiмi дайындаған күннен басталып өнiмнiң орамында немесе тұтыну тарасында … «/сағат, күн, ай, жыл/ кезеңiнде өткiзу керек» деп жазылады. сонымен қатар тұтыну тарасында мiндеттi түрде өнiмдi дайындаған уақыты қос санмен жазылады, /мысалы 12.12.98/.

Нормалық  немесе техникалық құжаттар бойынша дайындаған өнiмнiң ұқсастығын анықтау. Тағамдық өнiмдердiң сертификатталғаны туралы мәлiмет.

сертификаттау органының бекiтiлген тәртiбi бойынша  берiлген лицензиясының негiзi бойынша  тағамдық өнiмнiң сериялық түрде өндiрiлгенi, мiндеттi түрде сертификатталғаны туралы МЕМ СТ Р.50460, ал өз еркiмен сертификатталған туралы МЕМ СТ 1.9 бойынша өндiрушi белгi қояды. сәйкестiк белгiсi жоқ болса, сериялық өнiм өндiрушiде сертификатталмағаны туралы мәлiметте көрсетiледi. өнiм басқа мәлiметпен де қоса жүрiлуi мүмкiн, соның iшiнде өнiмдi сипаттайтын жарнамамен де бiрге /бiр жасқа дейiнгi балаларға арналған өнiмнен басқа/.

Мәлiметтi әрбiр  орамның оқуға ыңғайлы жерiне орналастырады. Мәлiметтi этикеткаға кез-келген тәсiлмен түсiруге  болады, бiрақ оңай және жеңiл оқылатын болуы тиiстi. өнiмге қойылатын  мәлiметтi қондыру тәсiлi, өнiм сапасына әсерiн тигiзбеуi тиiс.

Тағамдық  өнiмдердiң тағамдық бағалылығын  белгiлеудiң негiзгi талаптары. өлшенiп оралған азық-түлiк тауарларының этикеткасы болуы керек, онда тағамдық бағалылығы жөнiндегi көрсеткiшi берiлуi керек. Тағамдық бағалылығы жөнiндегi белгi дәмдеуiш заттарға /кофе, шәй, сiрке суы,  ас тұзы, т.б./ шикi тағамдық өнiмдерге /ет, құс, балық, көкөнiс, жидек, жемiс т.б./, сонымен қатар дайын аспаздық, пiсiрiлген өнiмдерге және қоғамдық тамақтандыру өнiмдерiне қойылмайды. Белоктың, майдың, көмiрсулардың мөлшерi және қуаттылық бағалылығы жөнiндегi мәлiмет, 100 г /мл/ тағамдық өнiмдегi мөлшерi тәулiктiк ұсынылған қажеттiлiк мөлшерiнен 2% асып кеткен жағдайда көрсетiледi.

Минералдық  заттардың және витаминдердiң мөлшерi жөнiндегi мәлiмет 100 мг /мл/ тағамдық өнiмдегi мөлшерi ұсынылған тәулiктiк қажеттiлiгiнен 5%-тен асқан уақытта көрсетiледi./кесте 1/

Арнаулы тағамдар үшiн /диеталық, диабеттiк, балалар тағамы/, тағамға қосылатын биологиялық белсендi заттардың физиологиялық  қажеттiлiгi бойынша қосымша мәлiметтер ұсынылады: тағамдық талшықтар –20г; селен –70мг; алмаспайтын май қышқылдары –11г.

кесте .1 Адамға қажеттi тағамдық заттардың тәулiктiк нормасы

/18-29 жастағы ересек, жеңiл қара жұмыс жасайтын адамға есептелген/

Негiзгi тағамдық өнiмдер	күнделiктi қажеттiлiгi
Белоктар, г	73
Майлар, г	83
сiңiрiлетiн көмiрсулар, г	365
соның iшiнде  моно және дисахаридтер	50-100
Минералды заттар
Темiр	14
Йод	0,15
кальций	800
Магний	400
Фосфор	1200
Мырыш	15
Витаминдер:
А/ретинолды  эквивалент/, мкг	900
В1 /тиамин/, мг	1,3
В2 /рибофлавин/, мг	1,5
В6 мг	1,9
В9 /флоцин/, мкг	200
В12 /карболамин/, мг	3
с/аскорбин қышқылы/	70
Д,мг/холекальций ферол/	2,5
Е/токоферолды  эквивалент/, мг	9
РР/ниацин эквивалентi/,мг	16
Қуаттылық бағалылығы, ккал	2500

Тағамдық өнiмдерге белок, май, көмiрсулар, минералды заттар және витаминдер қосылған болса, мәлiмет  табиғи жағдайдағы мөлшерiн де қосып  берiледi. Арнаулы тағамдық өнiмдер үшiн биологиялық белсендi қоспалар қосылса, осы тағамның ерекше қасиетiн сипаттайтын қосымша мәлiметтер берiледi.

Тағамдық заттың  қуаттылық бағалылығын есептеу  үшiн мынадай коэффициенттi пайдалануға  болады:

Белок- 4 ккал/г; көмiрсу – 4 ккал /г; Май – 9 ккал /г; Органолептикалық қышқылдар – 3 ккал /г; Алкаголь  /эталон/ - 7 ккал /г.

Тауардың  цифрлық коды. Қазақстанда тауарларды кодтау үшiн Еуропалық кодтау жүйесi /EAN Europen Article Numbering/  пайдаланады. Әрбiр тауарға өзiндiк код- «жеке код» тағылады. Осы код бойынша тауарды кез келген елде тануға болады. Штрих – код 13 цифрдан тұрады. Дүние жүзiнiң 80% өнiмдерi осы код бойынша белгiленедi.

Тауарлық номер  машинамен оқылатын штрих символымен жасалады, ол алмасып отыратын тiк қара және ашық жолақтардан тұрады. Штрихталған символда өнiм жөнiндегi мәлiмет кодталған. Оның көмегiмен кез келген тауарды қайдан  шыққандығына немесе қай жерден екендiгiне қарамастан ақпарат алуға болады. Мәлiмет қара немесе ашық жолдардың көлденең мөлшерiнiң /жолақтығы/ ара қатынастығымен, олардың байланыстылығымен кодталған. Штрихтардың жалпақтығы EAN стандарттарының аумағында қатаң белгiленедi.

Белгiлер /цифрлар/ қосақталып кодталады: бiрiншi белгi штрихтар арасында алмасып отырады /штрихталған  код деп осыдан аталады/. EAN кодының әрбiр цифры /разряд/ екi штрихтың немесе ашық жердiң байланысын көрсетедi.

Штрихталаған  кодтың  артықшылығы тауар жөнiндегi мәлiметтi электрондық жүйе арқылы есептеуге  және әрi қарай жiберуге мүмкiндiк  бередi.

Мәлiмет арнаулы сканер арқылы аз уақытта есептелiп кодтан шығарылады.

EAN –В штрих  кодының жүйесiнде екi алғашқы  цифрлар тауар шығарушыға берiлген  номер, бұл негiзiнен товар өндiрген  елдiң номерi. Елдiң коды EAN ассоциациясы  орталығынан берiледi. кейбiр елдерге  кодтың аумағы берiлген, мысалы Франция 30-37, Австралия 90-91, Жапония 45-49. кейбiр елдерге екi разрядты кодты анықтауға үшiншi разряд берiлген, мысалы ОАФ үшiншi разрядта 600-601 –де анықталады. кейбiр елдерге 3 разрядты код берiлген. Мысалы Аргентина 779, Венгрия-599, Қазақстан-487. келесi қос цифр өнеркәсiп орнының, дайындаушының коды. Бұл кодты ЮНИСКАН /өнiмдi автоматты түрде анықтау ассоциациясы/ бередi, ол Қазақстанның және халықаралық EAN ассоциациясының мүддесiн қорғайды. ЮНИСКАН  кәсiпорынға тiркелген код номерiн бередi, сонымен қатар мәлiметтердi жинақтап отырады.

келесi қос цифр тауардың кодын көрсетедi. Тауардың коды тауар + дайындаушы кәсiпорын тiркелген  номерi бойынша көрсетiледi.

соңғы 13 цифр код  туралы ақпаратты бередi, ол ңтоқтау  белгiсiң ретiнде сканердiң коды болып саналады.

Шетелдегi ұзындық  штрихтар сканердiң басталу және аяқталуын, яғни сканер сәулесi кодты  түгел қамтығанын көрсетедi. Ортасы ұзын штрих кодты екiге бөледi, ол жазуды көзбен бақылауға мүмкiндiк  бередi.

EAN коды  тауарды  жiктемейдi, ол тек қана ұқсастығын анықтайды. кiшi көлемдi тауар үшiн 8 цифрлы EAN штрих-коды пайдаланылады, онда бiрiншi екi цифр дайындаушы елдi, келесi бес цифр- дайындаушы кәсiпорын кодын, соңғы цифр бақылаушы болады./2 кесте/

кесте 2

ДҮНИЕ ЖҮЗI МЕМЛЕКЕТТЕРIНIҢ КЛАССИФИКАТОРЛАРЫ

 

Елдiң қысқаша  атауы	Елдiң толық  атауы	әрiптiк коды		Цифр код
		Альфа -2	Альфа-3
АВСТРАЛИЯ	АВСТРАЛИЯ	AU	AUS	036
АВСТРИЯ	АВСТРИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	At	AUT	040
АЗЕРБАЙДЖАН	АЗЕРБАЙДЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ	AZ	AZE	031
АЛЖИР	АЛЖИР ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ	DZ	DZA	008
АНГЛИЯ	АНГЛИß /БРИТ/	AI	AIA	660
АНГОЛА	АНГОЛА ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ	AO	AGO	024
АРГЕНТИНА	АРГЕНТИНА РЕСПУБЛИКАСЫ	AR	ARG	032
АРМЕНИЯ	АРМЕНИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	AM	ARM	051
АФГАНИСТАН	АФГАНИСТАН МЕМЛЕКЕТІ	AF	AFG	004
БАГАМ	БАГАМ АРАЛЫНЫҢ ДОСТЫҒЫ	BC	BNS	044
БАНГЛАДЕШ	БАНГЛАДЕШ ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ	BD	BGD	050
БАХРЕЙН	БАХРЕЙН МЕМЛЕКЕТІ	BH	BHR	048
БЕЛАРУСЬ	БЕЛАРУСЬ РЕСПУБЛИКАСЫ	BY	BLR	112
БЕЛЬГИЯ	БЕЛЬГИЯ КОРОЛЬДІГІ	BE	BEL	056
БЕНИН	БЕНИН ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ	BJ	DEN	204
БОЛГАРИЯ	БОЛГАРИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	BG	BGR	100
БОЛИВИЯ	БОЛИВИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	BO	BOL	068
БРАЗИЛИЯ	БРАЗИЛИЯ ФЕДЕРАТИВТIК  РЕСПУБЛИКАСЫ	BR	BRA	076
ВАТИКАН	ВАТИКАН МЕМЛЕКЕТІ	VA	VAT	336
ҰЛЫ БРИТАНИЯ	ҰЛЫ БРИТАНИЯ МЕН  СОЛТҮСТІК ИРЛМНДИЯНЫҢ БІРІККЕН КОРОЛЬДІГІ	GB	GBR	826
ВЕНГРИЯ	ВЕНГЕР РЕСПУБЛИКАСЫ	HU	HUN	348
ВЕНЕСУЭЛА	ВЕНЕСУЭЛА РЕСПУБЛИКАСЫ	VE	VEN	862
ВЬЕТНАМ	ВÜЕТНАМ ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ	VN	VNM	704
ГВИНЕЯ	ГВИНЕЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	GH	GIN	324
ГВИНЕЯ-БИСАУ	ГВИНЕЯ-БИСАУ  РЕСПУБЛИКАСЫ	GW	GNB	624
ГЕРМАНИЯ	ГЕРМАНИЯ ФЕДЕРАТИВТIК  РЕСПУБЛИКАСЫ	DE	DEU	280
ГОНДУРАС	ГОНДУРАС РЕСПУБЛИКАСЫ	HN	HND	340
ГРЕЦИЯ	ГРЕк РЕСПУБЛИКАСЫ	GR	GRC	300
ГРУЗИЯ	ГРУЗИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	GE	GEO	268
ДАНИЯ	ДАНИЯ КОРОЛЬДІГІ	DK	DNK	208
ДОМИНИКАН	ДОМИНИКАН РЕСПУБЛИКАСЫ	DO	DOM	214
ЕГИПЕТ	ЕГИПЕТ /АРЕ/ АРАБ РЕСПУБЛИКАСЫ	EG	EGY	818
ЗАИР	ЗАИР РЕСПУБЛИКАСЫ	ZR	ZAR	180
ЗАМБИЯ	ЗАМБИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	ZM	ZMB	894
ИЗРАИЛЬ	ИЗРАИЛЬ МЕМЛЕКЕТІ	IL	ISR	376
ИНДИЯ	ИНДИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	IN	IND	356
ИНДОНЕЗИЯ	ИНДОНЕЗИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	ID	IDN	360
ИОРДАНИЯ	ИОРДАНИЯ ХАШИМИТ  КОРОЛЬДIГI	JO	JOR	400
ИРАК	ИРАК РЕСПУБЛИКАСЫ	IO	IRO	368
ИРАН	ИРАН ИСЛАМ  РЕСПУБЛИКАСЫ /ИРИ/	IR	IRN	364
ИРЛАНДИЯ	ИРЛАНДИЯ	IE	IRL	372
ИСЛАНДИЯ	ИСЛАНДИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	IS	ISL	352
ИСПАНИЯ	ИСПАНИЯ КОРОЛЬДІГІ	ES	ESP	724
ИТАЛИЯ	ИТАЛИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	IT	ITA	380
ЙЕМЕН	ЙЕМЕН РЕСПУБЛИКАСЫ	YE	YEM	887
ҚАЗАҚСТАН	ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ	KZ	KAZ	487
КАМБОДЖА	КАМБОДЖА МЕМЛЕКЕТІ	KH	KHN	116
КАМЕРУН	КАМЕРУН РЕСПУБЛИКАСЫ	CM	CMR	120
КАНАДА	КАНАДА	CA	CAN	124
КАТАР	КАТАР МЕМЛЕКЕТІ	OA	OAT	634
КЕНИЯ	КЕНИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	KE	KEN	404
КИПР	КИПР РЕСПУБЛИКАСЫ	CY	CYP	196
ҚЫТАЙ	ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ	CN	CHM	156
КОЛУМБИЯ	КОЛУМБИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	CO	COL	170
КОНГО	КОНГО ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ /кХР/	CG	COG	178
КОРЕЯ /кХДР/	КОРЕЯ ХАЛЫҚ  ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ	KP	PRK	408
КОРЕЯ	КОРЕЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	KR	KOR	410
КОСТА-РИКА	КОСТА-РИКА РЕСПУБЛИКАСЫ	CR	CRI	188
КУБА	КУБА РЕСПУБЛИКАСЫ	CU	CUB	192
КУВЕЙТ	КУВЕЙТ МЕМЛЕКЕТІ	KW	KWT	414
КЫРГЫЗСТАН	КЫРГЫЗСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫ	KG	KGZ	417
ЛАОС	ЛАОС ХАЛЫҚ  ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ	LA	LAO	418
ЛАТВИЯ	ЛАТВИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ КОРОЛЬДІГІ	LV	LVA	428
ЛИВАН	ЛИВАН РЕСПУБЛИКАСЫ	LB	LBN	422
ЛИВИЯ	ЛИВИЯ-АРАБ СОЦИАЛИСТIК  ХАЛЫҚ ДЖАМАХАРИЯСЫ	LY	LBY	434
ЛИТВА	ЛИТВА РЕСПУБЛИКАСЫ	LT	LTU	440
ЛЮКСЕМБУРГ	ҰЛЫ  ЛЮКСЕМБУРГ ГЕРЦОГТIГI	LU	LUX	442
МАЛАЙЗИЯ	МАЛАЙЗИЯ	MY	MYS	458
МАЛИ	МАЛИ РЕСПУБЛИКАСЫ	ML	MLI	466
МАЛЬДИВИ	МАЛЬДИВИ РЕСПУБЛИКАСЫ	MV	MDV	462
МАЛЬТА	МАЛЬТА РЕСПУБЛИКАСЫ	MT	MLT	470
МАРОККО	МАРОККО КОРОЛЬДІГІ	MA	MAR	504
МЕКСИкА	МЕКСИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫ	MX	MEX	484
МОЗАМБИк	МОЗАМБИк ХАЛЫҚ  РЕСПУБЛИКАСЫ /МХР/	MZ	MOZ	508
МОЛДОВА	МОЛДОВА РЕСПУБЛИКАСЫ	MD	MDA	498
МОНАкО	МОНАкО кНЯЗДIГI	MC	MCO	492
МОНГОЛИЯ	МОНГОЛИЯ	MN	MNG	496
НЕПАЛ	НЕПАЛ КОРОЛЬДІГІ	NP	NPL	524
НИГЕР	НИГЕР РЕСПУБЛИКАСЫ	NE	NER	562
НИГЕРИß	НИГЕРИß ФЕДЕРАТИВТIк  РЕСПУБЛИКАСЫ	NG	NGA	566
НИДЕРЛАНДЫ	НИДЕРЛАНДЫ  КОРОЛЬДІГІ	NL	NLD	528
НИКАРАГУА	НИКАРАГУА РЕСПУБЛИКАСЫ	NI	NIC	558
ЖАҢА ЗЕЛАНДИЯ	ЖАҢА ЗЕЛАНДИЯ	NZ	NZL	554
БІРІККЕН АРАБ ЭМИРАТЫ	БІРІККЕН АРАБ ЭМИРАТЫ /АҚЭ/	AE	ARE	784
ОМАН	ОМАН сұЛТАНДЫ±Ы	OM	OMN	512
ПАкИСТАН	ПАкИСТАН ИсЛАМ  РЕСПУБЛИКАСЫ	PK	PAK	586
ПАНАМА	ПАНАМА РЕСПУБЛИКАСЫ	PA	PAN	591
ПАРАГВАЙ	ПАРАГВАЙ РЕСПУБЛИКАСЫ	PY	PRY	600
ПЕРУ	ПЕРУ РЕСПУБЛИКАСЫ	PE	PER	604
ПОЛЬША	ПОЛЬША РЕСПУБЛИКАСЫ	PL	POL	616
ПОРТУГАЛИЯ	ПОРТУГАЛИЯ  РЕСПУБЛИКАСЫ	PT	PRT	620
РЕсЕЙ	РЕсЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ	PU	PUS	643
РУМЫНИЯ	РУМЫНИЯ	PO	POM	642
сАЛЬВАДОР	ЭЛЬ-сАЛЬВАДОР  РЕСПУБЛИКАСЫ	SV	SLV	22
сАН-МАРИНО	сАН-МАРИНО РЕСПУБЛИКАСЫ	SM	SMR	674
сАУД АРАБИЯсЫ	АРАБ КОРОЛЬДІГІ	SA	SAU	682
сЕНЕГАЛ	сЕНЕГАЛ РЕСПУБЛИКАСЫ	SN	SEN	686
сИНГАПУР	сИНГАПУР РЕСПУБЛИКАСЫ	SG	SGP	702
сИРИЯ	сИРИß АРАБ РЕСПУБЛИКАСЫ	SY	SYR	760
сЛОВАкИЯ	сЛОВАкИß РЕСПУБЛИКАСЫ	SK	SVK	703
сЛОВЕНИЯ	сЛОВЕНИß РЕСПУБЛИКАСЫ	SI	SVN	705
сОМАЛИ	сОМАЛИ ДЕМОкРАТИß ЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ	SO	SOM	706
сУДАН	сУДАН РЕСПУБЛИКАСЫ	SD	SDN	736
сУРИНАМ	сУРИНАМ РЕСПУБЛИКАСЫ	SR	SUR	740
АҚШ	АМЕРИкА ҚұРАМА ШТАТТАРЫ	US	USA	840
СЬЕРРА-ЛЕОНЕ	СЬЕРРА-ЛЕОНЕ  РЕСПУБЛИКАСЫ	SL	SLE	694
сЯНГАН /ГОНкОНГ/	СЯНГАН /ГОНкОНГ/ /БРИТ/	HK	HKG	344
ТӘЖIкСТАН	ТӘЖIКСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ	TJ	TJK	762
ТАЙЛАНД	ТАЙЛАНД КОРОЛЬДІГІ	TH	THA	764
ТАЙВАНЬ	ТАЙВАНЬ /ҚЫТАЙ  ҚҰРАМЫНДА /	TW	TWH	158
ТАНЗАНИЯ	БІРІККЕН ТАНЗАНИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ  /БРТ/	TZ	TZA	834
ТУНИс	ТУНИс РЕСПУБЛИКАСЫ	TN	TUN	788
ТҮРКМЕНСТАН	ТҮРКМЕНСТАН	TM	TKM	795
ТҮРІК	ТҮРІК РЕСПУБЛИКАСЫ	TR	TUR	792
УГАНДА	УГАНДА РЕСПУБЛИКАСЫ	UG	UGA	800
ӨЗБЕКСТАН	ӨЗБЕкСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ	UZ	UZB	860
УкРАИНА	УКРАИНА	UA	UKR	804
УРУГВАЙ	ШЫҒЫС УРУГВАЙ  РЕСПУБЛИКАСЫ	UY	URY	858
ФИЛИППИН	ФИЛИППИН РЕСПУБЛИКАСЫ	PH	PHL	608
ФИНЛЯНДИЯ	ФИНЛЯНДИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	FI	FIN	246
ФРАНЦИЯ	ФРАНЦИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	FR	FRA	250
ХОРВАТИЯ	ХОРВАТИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	HR	HRV	191
ЧЕХИЯ	ЧЕХИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	CZ	CZE	203
ЧИЛИ	ЧИЛИ РЕСПУБЛИКАСЫ	CL	CHL	152
ШВЕЙЦАРИЯ	ШВЕЙЦАР кОНФЕДЕРАЦИЯСЫ	CH	CHE	756
ШВЕЦИЯ	ШВЕЦИЯ КОРОЛЬДІГІ	SE	SWE	752
ШРИ-ЛАНкА	ШРИ-ЛАНКА ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ  СОЦИАЛИСТIК РЕСПУБЛИКАСЫ	LK	LKA	144
ЭкВАДОР	ЭКВАДОР РЕСПУБЛИКАСЫ	EC	ECU	218
ЭСТОНИЯ	ЭСТОНИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	EE	EST	233
ЭФИОПИЯ	ЭФИОПИЯ	ET	ETN	231
ЮГОСЛАВИЯ	ЮГОСЛАВИЯ РЕСПУБЛИКАСЫ	YU	YUG	891
ОҢТҮСТІК АФРИКА РЕСПУБЛИКАСЫ	ОҢТҮСТІК АФРИКА РЕСПУБЛИКАСЫ	ZA	ZAF	710
ЖАПОНИЯ	ЖАПОНИЯ	JP	JPN	392

Бақылау сұрақтары

1. Тауарлардың  бағалылығын белгiлеудiң қандай негiзгi талаптары бар?
2. өнiмнiң атауы дегеніміз не?
3. өнiмнiң құрамы дегеніміз не?
4. Тағамдық бағалылығы және сақтау жағдай
5. Жарамдылық мерзiмi мен өткізу мерзімінің талаптары
6. Нормалық немесе техникалық құжаттар  бойынша дайындаған өнiмнiң ұқсастығы қалай  анықталады.
7. Адамға қажеттi тағамдық заттардың тәулiктiк нормасы қандай?
8. Тағамдық заттың  қуаттылық бағалылығын есептеу үшiн қандай коэффициенттi пайдалануға болады?

Қолданылатын  әдебиеттер:

1. « Техникалық реттеу туралы» : РҚ заңы алматы 2004

2. Лифиц И.М  Основы стандартизации, метрологии, сертисфикации. Учебник 2-е изд.  М. Юрайт М 2001-272 с

3. Крылова Г.Д    Основы стандартизации, метрологии, сертисфикации. М : Изд ЮНИТИ-ДАНА 2000-487

4. Авторский  коллектив под. ред. Тазабекова К. А   Основы стандартизации, метрологии, сертисфикации  и менеджмента качества . Алматы: Казахстанская ассоцияция маркетинга, 2003 г

5.  Смагулов А. К. И др Качество и безопастность с/х пищевой продукции  Алматы 2002 г

6.   Швандар В. А. др Стандартизация  и управление качеством продукции Москва 1999 г

7. Таныгин В.А  Основы стандартизации и управление качеством .Москва издательств стандартов 1989 г

8. Артистов О.В.  Упровление качеством . Учебник  М ИНФРА –М 2003-237 с

9. Гончаров Э.Н Статистические методы  контроля качества продукции М Издат  Стандартов 1983

10. Стицнадель  В.Н Системы качества в соответствии  с международными стандартами    ISO 9000 Учебное пособие СНб : издательский дом « Бизнес-пресса» 2000-336 с

11 ВАракута С.А. Управление качеством продукции : Учебное пособие М- ИНФРА –М  2002-207с

12. Мишин В.Н  Управление качеством : Учебное  пособие для ВУЗов М ЮНИТИ-ДАНА 2000-303 с

13 СТ  РК 1.17-2000 ГСС РК Методика проведение государственного контроля деятельности аккредитованных органов по сертификации и испытательных лабораторий( центров)

14. СТ РК 1.9-99-  ГСС РК Порядок приминения международных региональных и национальных нормативных документов по стандартизации и сертификации

15. СТ РК 3.0-94 ГСС РК Основные положения

16. СТ  РК 3.1-94  ГСС  РК Знак соответствия . Тех. Требования и порядок применения

17СТ РК 3.2-94  ГСС РК Требования к органом по сертификации порядок их аккредитации

18 СТ РК 3.4-94  ГСС РК   Порядок проведения сертификации продукции

Общие требования

19. СТ РК 3.9-97 ГСС РК Сертификация импортипуемой продукции  Общие положения