Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін және олардың мемлекеттік басқару органдарының өзара байланысын жетілдіру жолдары

     Қазір еліміз өз дамуының жаңа сатысына көтерілді. Соның барысында қоғам өз дамуының сапалы кезеңіне де аяқ басып келеді.         

ҚОРЫТЫНДЫ 

     Сонымен курстық жұмысын аяқтай отырып, бірқатар қорытындыларға келдім.

     Президентіміз көрсетіп кеткендей, қазіргі заманғы  мемлекетті құруда жергілікті өзін-өзі  басқаруды қалыптастыру өте маңызды  қадам болып табылады. Менің ойымша, келесідей мәселелерді шешу керек:

• тиімді жергілікті және аймақтық басқарудың болмауы;
• цмәселелерді жергілікті жерде шешуге қабілетті азаматтық қоғамның жеткіліксіз дамуы;

Бұдан екі мақсат туындайды:

• профессионалды және тиімді териториалдық басқаруды құру және мемлекеттік функцияларды деконцетрализацияла;
• азаматтық қоғамды құру процесін бастау.

      Жергілікті  өзін-өзі басқару жүйесі жергілікті дәстүрлер мен мәдениетке, экономикалық жағдайларға және тағы басқа да жергілікті қоғам өміріне әсер ететін шарттар. Бұл шарттар үнемі өзгеріп отырады. Бірақ сонымен бірге жүйеде өзгеруі керек, ол осы жаңа жағдайларға бейімделуі тиіс. Ол жүйенің жүйенің үнемі реформаланып отыруын білдіреді. Реформалар қадам сияқты жүзеге асуы керек, әрбір келесі кезең адамдар жаңа жағдайларға бейімдіоік, ал билік органдары қажетті біліктілік алып, одан әрі өзгерістерге дайын болу кезіне сәйкес келуі тиіс.

      Жергілікті  өзін-өзі басқару бұл – конфликтілер тізбегі. Билікті жергілікті басқару  органдарына беру үшін, оны басқа  біреулерден алу керек. Ал ешкім  жай ғана биліктен кеткісі келмейді. жергілікті өзін-өзі басқару құқықтық және ұйымдық өзгерістер деп қан қарауға болмайды. Оны бірқатар әлеуметтік топтар қатысатын саяси пролцесс деп қарау қажет және бұл топтардың ішінде өзгерістерді қолдайтындары да, қолдамайтындары да бар. Реформаны жүзеге асырушылардың ролі қолдамайтын қарсыластары мен оллардың мүдделерін анықтап, өз жақтарын табу және оларды күшейту.

      Жергілікті  өзін-өзі басқаруды жүзеге асыру  алдында саяси және әлеуметтік салаларда  дайындық жұмысын жүргізу қажет. Егер оны істемесе реформалар барысында қиындықтар пайда болады. Саяси мүдделердің «сызбасын» дайындау -  компромистерді іздеу процесін жеңілдететін алдын – ала міндет болып табылады. Реформа егерде, қарсыластарымен күреске емес, компрамистер мен қоғамдық келісімге негізделсе тиімді және тұрақты болады.

      Жергілікті  өзін-өзі басқару жетістігіне  жету үшін қоғам тарапынан қолдау қажет. Бірақ алғашқы кезде кез  – келген өзгеріс қанағатсыздықпен беттеседі.қандай да бір өзгерістер пайда болғаннан бастап, үкімет алдында жаңа ынталандырулар туады және оның қызметінің тиімділігі артады. Екінші жағынан, адамдар жаңа жағжайларға бейімделіп, жаңа мүмкіндіктерді қолдануды үйренуі қажет.  Егерде жергілікті өзін-өзі басқару реформасы дұрыс жүргізілсе, оның оң әсері 2 – 3 жылдан соң немесе оданда кейін көріне бастайды.

      Жергілікті  өзін-өзі басқару идеясын ойдағыдай  жүзеге асыру жергілікті билік органдарының қаншалықты нақты бюджеттік дербестілікке  және қабылданатын шешімдер үшін толық  жауапкершілікке ие болуына байланысты. Үлгінің қалыптасу идеясының негізіне бюджеттік жоспарлаудың келесідей объективті шарттары салынған:

• әр түрлі деңгейдегі биліктердің өкілеттіктері мен міндеттерінің шығындарына жауап беретін кіріс көздерін тұрақты бекіту;
• шығындық өкілеттіктерді анық бөлу;
• объективті және ашық бюджеттік теңестіру, ресурстарды аймақтар арасында қайта бөлу.

     Нарықтық  экономикалық Қазақстан үшін локалды  щаруашылық қызметті ұйымдастыру тұрғысынан жергілікті өзін - өзі басқарудың перспективалық мүмкіндіктерін анықтау маңызды  болып табылады. Локалды шаруашылық қызмет нарықтық өзгерістер мен жергілікті өзін - өзі басқару жағдайында экономикалық қатынас субъектілерінің үлкен санымен немесе шағын кәсіпорындар, фирмаларымен көрінеді. Басқаша айтқанда, басқаруды жергілікті өзін-өзі басқару экономикалық негізі болып шағын кәсіпкерлік табылады. Ол аймақтағы ресми белсенділікті анықтайды және ол жергілікті бюджеттердің толығуының негізгі көздерінің бірі. Бір жағынан, басқаруды орталықсыздандыру объективті қажеттілік болып табылады, өйткені жергілікті жердегі шағын кәсіпкерлікті реттеу бойынша көптеген сұрақтар орталық билік органдарымен жедел шешіле алмайды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1. Танкиева  А.Қ. Жергілікті басқару және оның өзекті мәселелері А. 2007
2. Нүкенов А. Жергілікті басқаруды жетілдіру мәселелері // Саясат. -2003.
3. Сәдірқызы Г. «Жергілікті өзін-өзі басқару...» // Егемен Қазакстан, 21.10.2006 ж.
4. Дәулетбаева Б. Жергілікті өзін-өзі басқару // Дала мен қала, 2.06.2007 ж.

      5.       Классика экономической мысли. Вильям Петти, Адам Смит, Давид Рикардо, Жжон мейнард Кейнс, Мильтон Фридман. Изд. «Эскимопресс», Москва. 2000г .

      7.        Кубаев К. Е. Формирование принципов функций местного самоуправления в Республики Казахстан // Транзитная экономика 2002г.

      8.       М. Б. Кенжегузин., С. А. Абдуллаев. Децентрализация государстввенного управления. – Алматы , 2003г.

      9.        Страны Восточной Европы: взаимодействие федерации и земель // Проблемы теории и практики управления, 2001г.

          10.      Жоламан. Децентрализация государственной финансовой системы разделения полномочий между центром и регионами //транзитная экоимика. 2002 г.

      11.       Совершенствование принципов государственного управления// Казахстанская правда, 13.03.2003г.

      12.      Ихданов Ж. О. «Экономиканы орталықсыздандырудың кейбір мәселелері». Материялы международной конференции, Университет «Туран». 17- 18 май 2002г.

      13.       Космамбетова Р.И., Шевелев С.А., Сидорец Г.П. Основные принципы и этапы устойчивого экономического роста национальной экономики Казахстана. - // Известия МОН РК, НАН РК, серия общественных наук, 2003г.

      14.      Кичкин Б. Разграничение компетенций местного самоуправления // Проблемы теории и практики управления, 2002г.

      15.      Цветкова Г. Местное самоуправление и производство // Экономист, 2002.

      16.      Рыночная экономика Казахстана: проблемы становления и развития / под.ред. М. Б. Кенжегузина. Том 1. Алматы, 2001г.

      17.      Статистический ежегодник «Финансы Республики Казахстан». Алматы, 2002г.

      18.      Жалелова Р.З. Потребительские рынки Казахстана и обеспечение их сбалансированности. – Алматы: Ақыл кітабы, 2002г.