Автор работы: Пользователь скрыл имя, 28 Ноября 2011 в 19:20, дипломная работа
Экономикалық жүйені тиімді басқару мен шешім қабылдау процесіне қажетті ақпараттар қалыптастырушы бухгалтерлік есеп жүйесі болып табылады. Сапалық «нұсқау ережелер» және «жоғарыдан» түскен әдістемелер негізінде, сондай-ақ, мемлекет тарапынан күштеп бақылау қою мақсатымен қалыптасқан консервативтік бағыттағы бухгалтерлік есеп бұл күндері қайта құру, реформалау және халықаралық бухгалтерлік есеп стандартына сай ары қарай жетілдіру мақсатына түседі.
Кіріспе 6
1 Ұзақ мерзімді активтер жөніндегі ұйым және бұлардың экономикалық мақсаты 8
1.1 Ұзақ мерзімді активтердің экономикалық мақсаты және атқаратын рөлі 8
1.2 Ұзақ мерзімді активтерді классификациялық топтау 10
2 Ұзақ мерзімді активтердің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру 27
2.1 «Дарын» жауапкершілігі шектелген серіктестіктің экономикалық сипаттамасы 27
2.2 Ұзақ мерзімді активтердің қалыптасуы жөніндегі көрсеткіштерді талдау 31
2.3 Ұзақ мерзімді активтердең жұмсалуы жөніндегі көрсеткіштерді талдау 36
2.4 Ұзақ мерзімді активтер көрсеткіштерінің өзара байланыстылығын талдау және шешім қабылдау 38
3 Ұзақ мерзімді активтердің есебінің аудиті 44
3.1 Негізгі құралдардың жіктелінуі мен бағалануының есебінің аудиті 44
3.2 Материалдық емес активтер есебінің аудиті 56
3.3 Аудиторлық қорытынды 60
Қорытынды 67
Қолданылған әдебиеттер тізімі 69
Егер
де объектінің сандық та және сапалық
та көрсеткіштері айтарлықтай
Бухгалтерияда
толтырылған мүліктік карточкалардың
негізінде негізгі құралдардың
есебі бойынша жасалатын
Тіркеу кезінде карточкалардың нөмірлейді, содан кейін негізгі құралдарды жіктік топтары бойынша сақтайды, ал бұл топтар ішінде – қолдану орындары мен материалдық жауапты адамдар және негізгі құралдар түрлері бойынша көрсетіледі. Картотека, әдетте мынадай бөлімдерден тұрады: ”Қолданыстағы негізгі құралдар”, сондай-ақ “Ағымдағы айда келіп түскені”, “Ағымдағы айда шығып кеткені”, “Ішкі орын ауыстырудағы”, “Жөндеудегі”, “Қордағы”, “Тоқтап тұрғаны”, “Жалға берілген негізгі құралдар”, “Ұзақ мерзімге жалға берілген негізгі құралдар”, “Жалға алынған негізгі құралдар”, “Архив”.
Ай ішінде “Түскендері”, “Есептен шыққандары” және “Ішкі орын ауыстырғандары” бөлімшелерінің карточкалары 2420-“Негізгі құралдар” бөлімшесінің шоттарында есептелген айналымдармен салыстырылғаннан кейін, картотеканың тиісті бөлімдерінде орналастырылады. Негізгі құралдар жөндеуден немесе жалға алушылардан оралғаннан кейін, тоқтап тұруы біткеннен кейін, қордан қолданысқа өткізілгеннен, т.с.с. кейін бұл объектілердің карточкалары картотеканың тиісті бөлімдерінде салынады. Шығып кеткен негізгі құралдар бойынша картотекаларды “Архив” бөлімшесіне орналастырады. Картотеканың дұрыс жүргізілуі негізгі құралдардың жағдайы мен қозғалысының дұрыс есептелуіне және тиісті бақылау жасалуына септігін тигізеді.
Ұйымның материалдық жауапты адамын бекітілген негізгі құралдардың барлығы бөлімдер бойынша негізгі құралдардың мүліктік тізімдемелеріне енгізіледі. Тізімдер материалдық жауапты адамдарда сақталады және жедел мақсаттар үшін қолданылады. Негізгі құралдардың құны туралы тізімдердегі және мүліктік карточкадағы мәліметтер сәйкес келуі керек. Пайдалану орны бойынша негзгі құралдардың есебі мүліктік карточкалардың бухгалтериядан жазылып алынған екінші данасы бойынша жүргізіледі. Бухгалтерияның карточкаларындағы мәліметтер негізгі құралдар қолданылатын жердегі мәліметтермен бірдей болулары керек.
Ұйым
қолданып жүрген заңдарға сәйкес, өзіне
тиісті үйлерді, ғимараттарды, құрал-жабдықтарды,
көлік құралдары мен құрал-
Негізгі
құрал-жабдықтарды есептен
Объектіні қайта жабдықтау және жаңалау кезінде олар толық немесе ішіннара жойылады. Ұйымның балансынан жою тәртібіне сәйкес, пайдалану мерзімі біткен, табиғи зіл-залалының және аппаттардың нәтижесінде өзінің өндірістік мәнін жойған, қайта қалпына келтіру экономикалық жағынан тиімсіз немесе мүмкін болмаған жағдайда және оларды іске асыруға немесе басқа ұйымға беруге болмайтын тозығы жеткен ғимараттар, құрылыстар, құрал-жабдықтар, сондай-ақ басқа да тозығы жеткен мүліктер шығарылып тасталынады.
Негізгі құрал-жабдықтардың жарамсыздығын анықтау үшін, сондай-ақ қажетті құралдарды дайындау үшін басшының бұйрығымен аудитор құрамы тағайындалады, оның құрамында бас инженер немесе ұйым жетекшісінің орынбасары, бас бухгалтер немесе оның орынбасары, материалдық жауапкершілігі бар тұлғалар, меншік иесінің өкілі, мемлекеттік көлік инспекциясының өкілі бар тұрақты жұмыс істейтін аудиторлар құрылады. Негізгі құрал-жабдықтардың кейбір түрлерін баланстан шығарғанда комиссияға арнайы салалық мамандар да қатыстырылады.
Тұрақты жұмыс істейтін аудиторлар есептен шығарылатын қажетті объектілермен тікелей танысып, оларды қайта қалыпқа келтіру немесе одан әрі пайдалануға жарамсыздығын, есептен шығару себептерін, қажетті жағдайда объектілердің уақытынан бұрын есептен шығаруға кінәлі тұлғаларын, кейбір тораптардың, тетіктер мен материалдың пайдаланылу мүмкіндіктерін және олардың бағасын анықтайды, негізгі құрал-жабдықтардың есептен шығару актілерін жасайды. Аудитор актілерді дайындағанда төл құжаттарын, этаптық жоспарларын, ақау белгілерінің тізімін, машиналардың апатқа ұшырауы жөніндегі актілерін және тағы басқа қолда бар құжаттарды пайдаланады.
Үйлер мен ғимараттар негізгі құрастырушы бөлшекері тозғанда, қайта қалпына келтіріп жөндеу мүмкін болмаған жағдайда немесе тиімсіз болғанда, тракторлар, автомобильдер, өздігінен жүретін машиналар – тек негізгі тетіктері, тораптары мен агрегаттарының көпшілігі істен шыққанда, көп жылдық ағаштар – биологилық өсіп-өнуі біткенде, өндірістік мәнін толығымен жойғанда, сондай-ақ оларды пайдаланудың экономикалық тиімсіздігіне көз жеткізгенде есептен шығарылады. Бұл кезде ұйымдар үйлерді, ғимараттарды, машиналарды, құрал-жабдықтарды, көлік құралдарын және басқа мүлікті қалыптық пайдалану мерзімі біткенге дейін ұстайды, апаттар мен зіл-заланың нәтижесінде жарамсыз болған жағдайда ғана есептен шығарады [9].
Есептен шығаруға жұмсалған, сондай-ақ жоюдан және үйлерді, ғимараттарды бұзғаннан, құрал-жабдықтарды бөлшектегеннен түскен материалдық құндылықтардың бағасы актінің “Объектіні есептен шығару нәтижелерінің есебі” деген бөлімінде қарастырылады.
Басы артық, пайдаланбайтын құрал-жабдықтарды, көлік құралдарын, приборларды, құрал-саймандарды, мүлікті, жұмысқа пайдаланатын және өнім алатын малдарды заңды немесе жеке тұлғаларға сатуға болады [13].
Негізгі
құрал-жабдықтарды бір
Негізгі құралдарды жою туралы дайындалған актілер бухгалтерияға келіп түседі және ол талдамалы есеп тізімдемесіне жазу үшін негіз болады, ал ол 12”Негізгі құралдар”бөлімшесіндегі шоттарының кредиті бойынша жүргізіледі. (ХҚЕС бойынша 2400 ”Негізгі құралдар”бөліміндегі шоттарының кредиті бойынша жүргізіледі).
Кесте 10 - Негізгі құралдардың есептен шығарылуы жөніндегі шоттар корреспонденциясы
№ |
Шаруашылық операциялардың мазмұны | Шоттар корреспонденциясы | |
Дебет | Кредит | ||
1 | 2 | 3 | 4 |
А. Негізгі құралдардың барлық түрін жою | |||
1 | Негізгі құралдарды
есептен шығару актісі негізінде
өндіріс құрал-жабдықтары есептен
шығарылды:
|
2422 7410 |
2412 2412 |
2 | Объектіні бөлшектеу
үшін еңбек- ақымен қоса аударымдар бірге
есептелінді:
|
7410 7410 |
3350 3140 |
3 | Жойылған объектіні тасымалдағаны үшін автокөлік шаруашылығының шоты акцептелінді | 7410 |
3310 |
4 | Негзігі құрал-жабдықтар объектісін жоюдан түскен материалдар кіріске аланды | 1314 |
6210 |
5 | Жыл аяғында
кіріс пен шығыс “Жиынтық табыс”
шотына жатқы-зылды:
|
6210 |
7410 |
Ә. Негізгі құрал-жабдықтарды сату | |||
1 | Құрал-жабдықтарды сату кезінде жинақталған сомасына | 2422 |
2412 |
2 | Сатылған құрал-жабдықтардың баланстық құнына | 7410 |
2412 |
3 | Сатылған құрал-жабдықтар
үшін, сатып алушыларға ұсынылған
төлем шоты:
|
2110 2110 |
6210 3130 |
Б. Негізгі құралдардың шаруашылық ішінде орын аустыруы | |||
1 | Негізгі құрал-жабдықтар бір цехтан екіншісіне берілді | 2411-2415 | 2411-2415 |
10 кестенін жалғасы
В. Негізгі құралдар басқа кәсіпорынға тегін берілді | |||
1 | Негізгі құралдар
басқа кәсіпорын-ға тегін берілді:
|
2422 7410 7440 |
2412 2412 3130 |
Г. Негізгі құралдардың жетіспеушілігі | |||
1 | Негізгі құралдардың
жетіспеу-шілігі анықталды:
|
2422 2181, 2182, 2184 3130 7440 |
2412 2412 1420 1420 |
2 | Егер де кінәлі адам табылмаса немесе сот шешімі бойынша іздестірілуі тоқтатылса | 7440 |
2181,2182, 2184 |
3 | Кінәлі адам
табылса,ондаол бухгалтерлік есепте келесі-дей
жазба бойынша көрініс табады:
- объектінің баланстық құнына - ҚҚС-ның сомасына (16%)
|
1040, 1010, 3350 |
2181,2182,2184 3110 |
Д. Негізгі құралдар басқа да шаруашылық серіктестіктердің жарғылық қорына қосқан үлесі | |||
1 | Кәсіпорынның
басқа да шаруа-шылық серіктестіктерінің
жарғы-лық қорына негізгі құралдар
түрінде қосқан үлесі:
|
7410 2422 2310 |
2412 2412 6210 |
Негізгі құралдардың аудиті бағдарламасының құрамдас элементері болып келесі тексерістер табылады:
Материалдық емес активтер деп - белгілі бір нақтылы табиғи пішіні жоқ, ақша немесе зат түрінегі активтер қатарына жатпайтын, бірақ қандай да бір бағаға, құнға бағаланатын болғандықтан кәсіпорынға өнім өндіруге, тауарларды сатуда, қызмет көрсетуде, негізі құралдарды жалға беруде немесе әкімшілік қызмет барысында үнемі, яғни ұзақ уақыт бойы қосымша табыс әкеліп тұратын активтерді айтады.
Кәсіпорындарда материалдық емес активтердің қатаына жататындар:
Лицензиялық келісімдер - белгілі бір заңды тұлғаның бір тауарды өндіру немесе сату құқын екінші бірзаңды тұлғаға беруі болып табылады. Ал құқыққа ие болған кәсіпорын оның иесіне, яғни лицензиялық келісімдерді берушіге ол маериалдық емес актив үшін тиісті белгіленіп келісілген мөлшерде қаржы төлейді немесе келісім бойынша басқа да міндеттерін орандайды.
Материалдық емес актитердің «Программамен жабдықтау» деп аталатын түрі кәсіпорынның алдағы уақыттарда істелінетін жұмыстарына қатысты табыс әкелетін ақпараттармен мәлеметтерді айтады.
«Патент» деп аталатын меатериалдық емес актив жеке адамның немесе топтың, сондай-ақ заңды тұлғаның ашқан, ойлап тапқан жаналығын мемлекеттік тұғыдан мойындапжәне ол жаңалықты ашқан адамға, топқа немесе заңды тұлғаға жаңалығын өз айдасына(жұмысына, қызметіне) қолдануына рұқсат беру туралы құжат болып табылады.