Стандарттаудың экномикалық тиімділігі

Сифон оның ішіндегі су деңгейі  ықтиярсыз құю механизімінің  тежегіш құлақшасы босаған кезде  сифон иіні деңгейіне төмен жағдайда,ал қалтқы суға батырылған кезде қалтқы камерадағы су деңгейі сифонның иілген жерінен жоғары болатындай етіліп орнатылуы  керек.

Плювиографтың тіркеу бөліктерін жинау аспап қорабын орнатқаннан  кейін келесі тәртіппен жүргізіледі:

-қалтқылы камераны 2 өзінің  арнайы орнына орналастырғанда  воронка түтігі қабылдау ыдысының  төгу түтігінің дәл төменгі  ұшының астына қойылады және  ол арнайы винт көмегімен астынан  сөреге нық бекітіледі;

-ықтиярсз құю механизмі  жұмысқа дайындалады.Ол үшін тежегіш  құлақша барабанынан 10 келетін  жіп планка 9 тіліне 18 бекітілген  роликке 19 киіледі.Жіпке блок 19 ілінуі  керек,ал блокқа салмақ 15 ілінеді.Осыдан  кейін ықтиярсыз құю механизмі  бұралаы.Ол үшін тежегіш құлақшаны  10 жұдырықшалар көмегімен сағат  тілінің жүру бағытымен салмақ 15 ең жоғары шетке дейін көтерілгенше  бұрайды.Осыдан кейін шарнили  байланыс білігі 14 мен рычагтарда  үйкелістің болмауы тексеріледі.Тежегіш  құлақшаны 10 бір қолмен айналдырмай  ұстай тұрып,екінші қолмен рычагты  12 көтереді де оны босатады.Егер  көтерілген рычаг өз салмағымен  оңай төмен түсетін болса,онда  шарнили байланыстың дұрыс болғаны;

-сифон 8 камера 2-кі түтігінің  7 бүйіріне орналастырылғанда сифонның  металл гильзасы түтікке тығыз  кіруі тиіс,ал тіреу муфтасы  20 гайкаға 21 жктуі тиіс;

Сағат механизімінің барабанына 3 бланкі кигізіледі,механизм кілтпен  бұралады және сағат осіне орналастырылады.Механизмді саат осіне қойғанда жүргізу түтікшесі  тісті дөңгелекпен жабысу кезінде  өте абай болу керек;

-қаламұшқа сия құйылады,ал  қаламұшы бар тіл 26 арретир  көмегімен бланкіге жақындатылады.

Плювиографтың тіркеу құрылымдары  жиналып болған соң оның сенімді  жұмыс істеуі тексеріледі.Ол үшін қабылдау ыдысына көлемі шамамен өлшеу  стаканының 140 бөліміне сәйкес келетін  таза су құйылады да сифон арқылы жасанды  төгілу жүргізіледі.Төгілген соң аспап  қаламұшы диаграммалық бланкіде ±1 бөлім  дәлдікпен нольдік бөлімде тұруы  керек.Егер орналасу бір бөлімнен артық  болса,онда ол колодканы 17 жылжыту арқылы түзетіледі.

Қаламұшты бланкнің нөлдік сызығына сәйкесией отырып қабылдау ыдысына көлемі өлшеу стаканының 100 бөлімі болатын су қайта құйылады.Суды жайлап құя отырып қаламұштың жылуы  бақыланады.Егер қалтқының стержені қалтқылы камераның қақпағы тесігінде  екі немесе кронштейнде 6 артық үйкеліс  әсерінен біркелкі жылжымайтын болса,нда  тіреу 5 тіктігі тексеріледі және бағыттау тесіктері мен стержен  беті тазаланады.Егер тік тіреуді 5 қамтитын табандары 22 үйкелісте болатын  болса,онда олар кішкене қайтарылады.Тіреу бетімен табандарының аралықтары 1мм-ге жуық болу керек.Қаламұш бланкінің 10 санымен көрсетілген бөліміне жақындағанда су аз мөлшермен немесе тамшылап құяды.

Қаламұш осы бөлімге келген кезде ықтиярсыз төгу механизмі  қосылады да,су төгіле бастайды.Механизм іске қосылғанда жақын орналасқан жжоғар жұдырықша 16 қалтқы стерженінем бекітілген колодканың 17 жоғары бетінің ара-қашықтары  шамамен 1,5-2мм болуы керек.

Егер қаламұш жағдайы  төгілу кезінде 10мм жауын-шашын мөлшеріне  сәйкес бөлімнен жоғары немесе төмен  болатын болса,онда қалтқы камерангың толу нормасының тежейтін тіреу винтінің 13 жағдайын өзгерту керек.

Егер ықтиярсыз төгілу механизмі жоқ плювиограф қолданылатын болса,онда төгілу биіктігін реттеу сифон биіктігін өзгерту арқылы жүргізіледі.

Егер су сифон арқылы толық  төгілмейтін болса,онда ол сифонның ластануына немесе сифонда ауның  болуына байланысты болады.Сифонда  ауаның болуы мыс гильзаның шеткі  түтікшеге 7 тығыз кірмеуіне немесе гильза мен шыны түтікше 7 арасы ашық болуына байланысты болады.Гильза қысып  ұстап тұратын гайка астындағы  резина немесе теро прокладкасы ауыстырылуы  керек.Гильза мен шыны түтікше аралығындағы бос орындар Менделеев майымен,сүргітпен  немесе басқа ауа жібермейтін,қатып  қалатын майлармен толтырылады.

Егерсифон ластанған болса,онда ол қалты камерадан шығарылып,сабынды  сумен,сосын таза сумен жуылады  да қайта орнына қойылады.

Дұрыс жұмыс істейтін плювиографтан  су толық төгіледі де және ол 17-20с  жалғасады.Қаламұш су төгілгенде бланкі бетіне бланкінің сағат сызықтарына  параллель тік сызық сызу керек.

Плювиограф жазуындағы кемшіліктер  оны дұрыс орналастырмауды және қате түзеуден немесе қолдану кезіндегі  жіберген қателіктерден болуы мүмкін.

Төгілу сызығының оңға ауытқуы келесі себептермен болуы  мүмкін:

-сифон түтікшесінің ластануынан  немесе дұрыс иілмеуінен;

-бланкінің дұрыс қойылмауынан;

-бараюбан осінің немесе  ұстап тұратын тіректің вертикаль  болмауынан;

-қалтқылы камераны тік  орналастырмаудан.

Төгілу сызығының солға  ауытқуы тек соңғы үш себептермен  болуы мүмкін.

Көрсетілген бірінші кемшілік төгілуді бәсеңдетеді немесе біркелкі етпейді.Төгілу сызығы оңға ауытқиды,сонымен  қатар ауытқу ұдайы тұрақты болмайды,ол жауынның қарқындылығына сифонның ластануына және басқа себептерге байланысты болады.Барабанға  бланкініңдұрыс орнатылмауы себебінен  тек осы бланкіде құйылу сызығының  ауытқуы байқалады.Осындай жағдайларда  құрғақ ауа райы кезеңдерінде жазу сызығы бланкдек түсірілген горизонталь сызықтарға параллель болмайды.Көбіне құйылу сызығының ауытқуы қалтқылы камераның немесе барабанды ұстап тұратын тіреудің тік болмауынан болады.Еңкейюді жою үшін қалтқылы камераны аспап табанына бекітетін винт немесе барабанды ұстап тұратын тіреу гайкасы босатылады,сосын бір жағынан астына жұқа металл пластинасы қойылады да тіреу немесе ыдыс вертикаль жағдайға келтірілген соң гайка немесе винт бекітіледі.

Плювиограф жазуында құйылу сызығының вертикальдан ауытқуынан басқада кемшіліктер болады:

-қаламұштың қағзға қатты  үйкелісте болуына байланысты  сызылатын сатылы қисық;

-аспап корпусының тартпаларымен  бос байлануы себептермен болтын  горизонталь сызықтардың айналасындағы  сызық;

-қаламұшта сияның болмауынан  бланкіге қаламұштың тығыз орналаспауынан  немесе сағат механизімінің тоқтап  қалуынын болатын үзінді сызық;

-сифон түтікшесінің ішкі  жағынан ластануына байланысты,яғни  жаңбыр жауғанда су сифонға  құйылмай,ағып кететін кездердегі  горизонталь сызық;

-жаңбыр жауған кезде  қатқылы камераның төмегі жағынан  ластануына байланысты бланкінің  төменгі жағындағы горизонталь  сызық;

-қалтқылы камерада немесе  сифон немесе қатқылы камераның  бүйір түтікшесі қосылатын жерде  тесік болуына байланысты жаңбыр  жауғанда болатын толқында немесе  төмендей түсетін сызық.

Аспап дұрыс жұмыс істегенде  өңдеуге жарамды болғанда жазу келесі түрде жүргізіледі:

-жаңбыр жоқ болғандағы  горизонталь сызық;

-жаңбыр болған кезде  жоғарлайтын,көп жағдайда өзгермелі  еңкеюмен жүртіе сызық;

-қалтқылы камерадан тексеру  ыдысына суды құйып алу кезіндегі  вертикаль сызық.

Жауын-шашын мөлшерін өлшеу  жағдайлары

Жауы-шашын мөлшері жыл  бойы тұрақты өлшеніп тұрады.

Жауын өлшегіш метеорологиялық  алаңдағы арнайы тағанда,аспаптың қабылдау жазықтығы горизонталь және жер  бетінен 2м биіктікте болатындай етіп орнатылады.

Жауын өлшегіш жана металл немесе кішкене ағаш саты қойылады.

Дұрыс орнатылған жауын өлшегіш  келесі талаптарды қанағаттандыруы  тиіс:

-планкалы қорғауы горизонтқа 70º бұрышты конус түрінде орналасуы  керек;

-планкалы қорғаудың жоғары  ұштары горизонталь жазықта және  тағанда орналастырылған жауын  өлшегіш ыдысының жоғарғы шетімен  бір деңгейде болуы керек;

-жел болған кезде қорғау  планкалары оңай қозғалып,өз орнына  қайтып келетіндей болуы керек;

-жауын жинайтын ыдыс  тағанға оңай салынып,одан оңай  алынуы керек.

Қар жамылғысының биіктігі 1м-ден биік болатын жерлерде қыста  жауын өлшегішті орналастыру  үшін екінші баспалдақ немесе ағаш діңгек болуы керек.Олар кәдімгі  жағдайда қолданылып жүрген баспалдақтан 1м жоғары болуы керек.Жауын өлшегішті  қосалқы тіркеуге қою метеорологиялық  алаңда қар өлшейтін тұрақты үш рейка  бойынша анықталған қар жаылғысының  орташа биіктігі 60см-ден жоғары болған кезде жүргізіледі.Көктемгі кезде  қар жамылғысының биіктігі 60см-ден  төмен болған кезде жауын өлшегішке  негізгі баспалдақ қайтып орналастырылады

Жауын өлшегішті қою жағдайында болған кез келген өзгеріс КМ-1 кітапшасында жазылуы тиіс.

Қыс маусымы жақындаған кезде  яғни жауын-шашын қатты немесе аралас түрде жауа бастаған кезде,ддиафрагмада тесікті жауып тұратын варонка  көктемге диен алынды және ол жауын  жинағыш ыдысқа жауын қатты және аралас түрден сұйық түрге айналғанда қайта салынады.Жауын өлшегіштің құйылу тұсығы барлық уақытта қақпашамен жабылып тұруы керек.

Қысқы кезде штиль немесе әлсіз жел кезінде жауған қар  қорғау планкаларында қалып қалмауы  және оның желмен жауын өлшегіш ыдысына  түспеуі тексеріліп тұруы керек.Планкаларда  қалып қалған қарды алып тастау керек.Сонымен  қатар жауын өлшегіш қасында  қар үйінділері болмауы керек.Пайда  болған қар үйінділері күрекпен кесіп  алынып,алаңнан шығарылып тасталынады.Ондай  кезде қондыврғыға жақындамау керек.

Айына кемінде екі рет  жауын жинау ыдыстары ыстық сумен  жуылып тұруы керек.Ыдыстан судың  ағуын тексеру үшін оның тұмсығы  жабыстырылған деңгейден кішкене  жоғары деңгейге диен су құйылды да ыдыстың сыфрты сүртіліп ,құғақ тақтайға немесе қағазға 1-2 сағатқа қойылады.Дымқыл дақтар анықталатын болса,онда су ағатын жерін тауып оны бекітіп,тағыда тексеріп ол келесі ауыстырылуға дайындалады.КМ-1 кітапшасында зақымдалған жері айқындалған  және ол жөндеген күні мен сағаты жазылады.

Жауын жинайтын екі ыдыстар  жабулы қақпағымен 1-2г. Дәлдікпен салмақтары өлшенуі керек.Әр ыдыстың салмағы  жазыуы керек.Оны ыдыстың сыртына  да жазуға болады.

Ыдыстың салмағы қатты  түрдегі жауын-шашын жеделхат уақытына дейін еріп үлгермегенде оның мөлшерін таразымен өлшеу арқылы шамалап  анықтағанда ескерілед.

Жауын-шашынды өлшеу орташа гринвич уақыты бойыншп 8 және 20 сағатқа  жуық уақыттарда,яғни тәуліктің күндізгі және түнгі жартыларындағы жауын-шашынн мөлшрін анықтау үшін,тәулігіне  екі рет жүргізілкеді.

Өлшеулер жүргізуге дайындық

  Жауын жинау ыдыстарын  ауыстыру және жауын-шашын мөлшерін  өлшем мерзімаралықтарында жауын-шашын  болу не болмауына қарамастан  әрбір өлшеу мерзімдерінде жүргізіледі.

Ескерту-

1.Құрғақ ауа-райы  қалыптақан кезде,яғни ұзақ уақыт  бойы жауын-шашын болмаған кезде,жауын-шашын  өлшегіш ыдысын екі мезгілде  ауыстыруды қажеті жоқ.Оларды  белдеулік уақытпен сағ. 8-ге жақын  таңертеңгілік уақытта ауысып  тұру керек,ал кешке мерзімде  алаңды аралағанда қондырғыда  орнатылған ыдыстың ішінде жауын-шашын  болмауының тексерілуі жеткілікті.Егерт  ыдыста жауын-шашын анықталмаған  болса,онда жауын ыдыста жауын-шашын  анықталатын болса,онда жауын-шашын  міндетті түрде өлшенеді.

2. Жауын-шашын  өлшегіш ыдыстарын ауыстыру қажеттігі  өлшеу мерзімдері аралығында  қатты жаңбыр жауған кезде  де пайда болуы мүмкін.Өлшеу  мерзімдері аралығында жауған  жауын-шагшын мөлшері жауын өлшегіш  ыдысының сиымдылығынан артық  болуы мүмкін.Осындай жағдайда  жиналған жауын-шашын тұмсығы  арқылы төгіліп кетпеу үшін  өлшеу мерзімдері аралығындағы  жауын кезінде жауын жинағыш  ыдысты ауыстыруға болады.

Бақылау жүргізудің бекітілген типті ережесіне бацланысты бақылаушы  келесі жұмыстарды жүргізеді:

-қондырғыға қақпақшамен  жабылған бос жауын шашын жинау  ыдысын әкеледі;

-онымен қондырғыда тұрған  ыдысты ауыстырады;

-алып келген ыдыстың  қапақшасын алынған ыдысқа кигізеді;

-алынған ыдысты бөлмеге  алып кетеді;

-жауын жинағыш ыдысындағы  сұйық жауын-шашында өлшеу үшін  жауын шашын өлшейтін стаканға  құяды.Құю ыдыстың тұмсығы арқылы  жүргізіледі.Ыдысты стакан үстіне  су тамып біткенше ұстап тұру  керек.

Жауын жинағыш ыдысындағы қатты түрдегі жауын-шашынды өлшеу  алдында еріту керек.Ол үшін жауын-шашыны бар ыдыс жылы бөлме ішіне біршама  уақытқа қойылады.Сол кезде жауын-шашын  буланып кетпеу үшін және ыдыстың  ішкі суық жағында ылғалдылық пайда  болмауы үшін ыдыстың төбесі және тұмсығы қақпақшалармен жабулы болулары тиіс.

Қатты түрдегі жауын-шашын  еріген соң өлшеу үшін олар жауын-шашын  өлшегіш стаканына құйылады.

Жеделхат жіберу уақытына диен еріп үлгермеген жауын-шашын салмағы  өлшеу арқылы шамамен анықталады.Жауын-шашыны бар ыдыстың салмағын өлшеу алдында  ескерту керек.Ол үшін жауын-шашыны бар ыдыс жылы бөлме ішіне біршама  уақытқа қойылады.Сол кезде жауын-шашын  буланып кетпеу үшін және ыдыстың  ішкі суық жағында ылғалдылық пайда  болмауы үшін ыдыстың төбесі және тұқмсығы қалпақшалармен жабулы болулары тиіс.

Қатты түрдегі жауын-шашын  еріген соң өлшеу үшін олар жауын-шашын  өлшегіш стаканына құйылады.

Жеделхат жіберу уақытына дейін еріп үлгермеген жауын-шашын  салмағы өлшеу арқылы шамамен  анықталынады.Жауын-шашыны бар ыдыстың  салмағын өлшеу дәлдігі 1-2г. Болатын  таразымен жүргізіледі.

Ескерту-Егер жауын-шашын  өлшеу мерзімдері аралығындағы қатты  түрде жауын-шашын мол жауумен  қатар мұз қабыршақтары пайда  болса,онда жауын-шашынды өлшеу ыдысының қабырғаларында пайда болған мұз  қабаты қатты түрдегі жауын-шашын  мөлшерін өлшеу нәтижесін өзгертуі мүмкін.олай болмау үшін,бақылаушы  мерзім аралыфғында мұз қабыршақтарының  пайда бола бастауын және жеделбхат  жіберу уақытына дейін мол жауған қатты түрдегі жауын-шашын еріп үлгермейтінін анықтай отырып ол жауын-шашынды еріту үшін ыдысқа су құюға қатаң тиым салынады.Қатты  түрдегі жауын-шашын мөлшері шамалы болғанда жауын-шашынды өлшеу ыдысын бөлме температурасындағы суы бар  шаруашылық шелегіне салуға болады.Бірақ  сол кезде шелектегі судың  тұмсықша арқылы жауын-шашынды өлшеу  ыдысына құйылмауын бақылау керек.